|
2019
|
|
|
Arestian esan bezala, Jacobsenen proposamenaren ondorio nagusi bat da etxean etalanean gisako sintagmak artikulu gabekotzat jotzea. Horrek ez du bat
|
egiten
sintagma
|
|
2021
|
|
|
Alde batetik, ago mailakatzailea adjektiboari edo adberbioari erantsita, adjektibo sintagma konparatiboa (handiagoa, zuriago) edo adberbio sintagma konparatiboa (gaizkiago, urrunago) eratzen dira; bestetik, berriz, sintagma horren osagarri den konparazio perpausa baino morfemak bideratzen du (uste zuten baino...) —aldaerak: bano, beno, beino— Hau da, berriz, morfema horiekin
|
eginiko
sintagmen ohiko ordena: [mendeko perpausa+ baino — adjektiboa/ adberbioa+ ago] ([Durango baino handiagoa] da Bilbo; [Uste zuten baino errazago] irabazi dute partida).
|
|
|
Hasteko, ko atzizkiarekin
|
eginiko
sintagma izaten da maiz konplementu mugatzailea (mende honetako gerrarik odoltsuena; haurtzaroko lagunik onena; Italiako hiririk handiena; munduko mendirik garaiena); baita perpaus erlatiboa ere (ikusi dudan filmik onena; ezagutzen dudan hiririk politena). Denbora edo leku esparru osoari erreferentzia egiten diote inon eta inoiz adberbioekin eginiko sintagmak:
|
|
|
Hasteko, ko atzizkiarekin eginiko sintagma izaten da maiz konplementu mugatzailea (mende honetako gerrarik odoltsuena; haurtzaroko lagunik onena; Italiako hiririk handiena; munduko mendirik garaiena); baita perpaus erlatiboa ere (ikusi dudan filmik onena; ezagutzen dudan hiririk politena). Denbora edo leku esparru osoari erreferentzia egiten diote inon eta inoiz adberbioekin
|
eginiko
sintagmak: Inon den hondartzarik arriskutsuena da hori; Inoiz egin den filmik onena da ‘Casablanca’; Inoizko ipuinik politena entzun dugu gaur (F.
|
|
|
32.10.1.4e Goiko azalpenek erakusten dutenez, esanahi desberdina dute konparazioko ago morfemarekin eta en superlatiboarekin
|
eginiko
sintagmek. Bi gauza dira, esate baterako, Urrutiago dagoen hondartzara joan da eta Urrutien dagoen hondartzara joan da.
|
|
|
32.4.3g Gisa (ra), moduan edo prolatiboko tzat postposizioekin
|
eginiko
sintagmen parekoak ere moldatzen dira bezala/ legez morfemekin, predikatu osagarri gisakoak. Ondoko esaldian juntaturik ematen dira tzat eta bezala formekin eginiko sintagmak:
|
|
|
32.4.3g Gisa (ra), moduan edo prolatiboko tzat postposizioekin eginiko sintagmen parekoak ere moldatzen dira bezala/ legez morfemekin, predikatu osagarri gisakoak. Ondoko esaldian juntaturik ematen dira tzat eta bezala formekin
|
eginiko
sintagmak: Ipintzen zaigu geure begion aitzinean etsenplutzat eta mirail bezala (Axular).
|
|
|
35.2.6a Kokapen orokorra adierazten dute" denbora izen ziklikoa+{ n ∼ z}" egiturako sintagmek —erreferentzia puntu zehatza dutenean izan ezik (ikus § 35.2.3d) — (Igandean ez da lan egiten; Gauaz ibiltzea du gustuko); z atzizkia ohikoa da horrelako osagarrietan (egunaz/ egunez, gauaz/ gauez, Pazkoz, Inauteriz) 14 Orobat, ekin atzizkiarekin
|
egindako
sintagmek kokapen orokorra ere adieraz dezakete (Igandearekin egiten diegu lagunei bisita).
|
|
|
Lehenbizikoa helburuzko perpausa da, eta honela irudika daiteke, labur: lo egiteko,[ (pilulak) hartzen ditu]; ikusten denez, pilulak da aditzaren objektu zuzena, eta lo
|
egiteko
sintagma aditza modifikatzen duen adjuntua. Bigarrena, berriz, izenlaguna da, eta honela irudika daiteke:
|
|
|
[(lo egiteko) pilulak] hartzen ditu; hor lo egiteko pilulak sintagma da aditzaren objektu zuzena, eta lo egiteko perpausa pilulak izenaren izenlaguna da. Lo
|
egiteko
sintagmak helburua adierazten du aditzaren konplementu denean, hots, helburuzko perpausa denean, eta funtzioa, berriz, izena modifikatzen duenean (§ 30 kapitulua).
|
|
|
Hain ona delarik, nola ez maita (Lafitte). Edo partizipioarekin
|
eginiko
sintagma adberbialek: Partida irabazita, pozik ziren jokalariak; Polizia ikusitakoan, lasterka hasi ziren.
|
|
|
Gertakariaren onuraduna —pertsona edo gauza— seinalatzen dute askotan izenarekin
|
eginiko
sintagma hauek: Lagunarentzat erosi dut liburu hau; Etxerako erosi dut margo polit hau; gertakari izenarekin eginak direnean, berriz, gertakariaren gauzatzea seinalatzen dute eskuarki helburu bezala:
|