|
2021
|
|
|
Eta bilakaera ez da kuantitatiboa soilik, kualitatiboki ere egiten dira nabarmentzeko moduko urratsak. Horrela, esaterako, bertsolari bati historian
|
egindako
lehen elkarrizketa ekarriko du 1935eko txapelketak: Basarriri Argian egin ziotena.
|
|
|
4.3.4 Bertsolariei
|
eginiko
lehen elkarrizketak
|
|
|
Silvesterrek azaltzen duenez, generoaren lehen hamarkadetan prestigio handiko pertsonaiak izan ohi ziren elkarrizketatuak, eta Henri de Blowitz The Timesek Europan zuen korrespontsalak
|
eginiko
lehen elkarrizketak zerrendatzen ditu adibide gisa: "[...] figuras públicas, como el rey Alfonso XII de España, Maurice Gambetta (arquitecto de la III República francesa), el príncipe Bismarck, el Sha de Persia, el papa León XIII y el sultán Abdul Hamid II de Turquía[...]" (1997:
|
|
|
Euskaraz
|
egindako
lehen elkarrizketatik erdaraz egindako bigarren honetara dagoen aldea nabarmena da, beraz: euskarazkoak bertsolariaren estatus jasoago bat ospatzen eta aldarrikatzen du, eta gaztelaniazkoak, aldiz, ertzekoaren exotismoa bilatzen du; euskarazkoa elkarrengandik gertu dauden bi berdinen arteko hizketaldia da, eta gaztelaniazkoan, berriz, ‘bestetasuna’ dario bertsolariari.
|
|
|
Aurreko zikloetan ikusi da nola bertsolaritzari buruzko testuek pixkanaka kazetaritza generoak estreinatzen zituzten. Horrela, lehen bertso kronikak 1880ko hamarraldian agertu dira, Lore Jokoen zikloan, eta bertsolariei
|
eginiko
lehen elkarrizketak 1930eko hamarraldian, Euzko Pizkundearen baitan. Bada, Txapelketa Nagusiko finalei buruzko testuetan prozesu hori azken bururaino nola iritsi den ikus daiteke.
|
|
|
Aipatu da bertsolari bati
|
egindako
lehen elkarrizketa Basarriri egindakoa dela, eta elkarrizketa gehien egin zaiona ere bera izango da. Hernandorenak Hegoaldeko bertsolari eta guzti antolatutako lehen txapelketa irabazitakoan bere sentimenduak erakusten zituen," Me siento apocado", La Voz de Españan (1949/XII/02); Bertso Egunean egin zioten omenaldiaren ondoren bertsolaritzaz gogoeta Zeruko Argian (1973/I/14)," Leen baino kontentagaitzago da erria’; edo bere bizitzari buruzkoak azaldu zituen El Diario Vascon (1978/XII/03):
|
|
|
Amurizak Anaitasunan argitaratutako ‘Yon Lopategi, bersolari aundia’ (1967) da bertsolari batek besteari
|
egindako
lehen elkarrizketa.
|
|
|
Saltsa hartan barruraino sartuta zebilen Amurizak Lopategiri Anaitasuna aldizkarirako 1967an egindako elkarrizketak ezin hobeto islatzen du bertsolaritza sozial honen izpiritua. Eta badu bestelako esangurarik ere, bertsolari batek beste bertsolari bati
|
eginiko
lehen elkarrizketa baita, bertsolariek eremu mediatikoan inolako bitartekotzarik gabe, berezko ahotsaz, aritzeko garatzen ari ziren gaitasunaren erakusle:
|
|
|
Zikloaren amaiera aldera Amuriza ere azaldu zen, kazetari lanetan murgildutako bigarren bertsolari gisa. Eta bertsolari batek besteari
|
eginiko
lehen elkarrizketa ere argitaratu zen, Amurizak Lopategiri eginikoa.
|
|
|
4.3.4 Bertsolariei
|
eginiko
lehen elkarrizketak
|
|
|
Jose Manuel Lujanbio Txirritak, Basarrik, Matxin Irabolak eta Kepa Enbeitak bazuten oihartzun mediatiko esanguratsu bat. Ordukoak dira bertsolariei
|
egindako
lehen elkarrizketak. Basarriri eta Txirritari egin zitzaizkien 1935eko eta 1936ko txapelak irabazi berritan.
|
|
|
Bertsolari Guduen estaldurak hartutako dimentsioak erakusten du ereduaren garapen maila. Lore Jokoetan ekitaldiko gehienez hiruzpalau testu argitaratzen ziren; aldiz, 1935eko Bertsolari Guduak 47 testu izango ditu, eta 1936koak 55 Historian bertsolari bati
|
eginiko
lehen elkarrizketa ere ordukoa da, 1935eko txapela irabazi berritan Argian Basarriri egindakoa. Eta berrikuntza gisa, esan bezala, irratian ere sartu zen bertsolaritza, jarraitutasun bat izan zuen historiako euskarazko lehen irratsaioan.
|
|
|
Azkenik, interesgarria izan daiteke euskaraz
|
egindako
lehen elkarrizketatik erdaraz egindako bigarren honetara dauden ezberdintasun batzuk seinalatzea: euskarazkoak bertsolariaren estatus jasoago bat ospatzen eta aldarrikatzen duen bitartean, gaztelerazkoak ertzekoaren exotismoa bilatzen du; euskarazkoa elkarrengandik gertu dauden bi berdinen arteko hizketaldia den bitartean, gaztelerazkoan ‘bestetasuna’ dario bertsolariari.
|
|
|
Aipatu da bertsolari bati
|
egindako
lehen elkarrizketa Basarriri egindakoa dela eta elkarrizketa gehien egin zaiona ere bera izango da. Bertso Egunean egin zioten omenaldiaren ondoren bertsolaritzaz gogoeta egiten zuen Zeruko Argian (1973/I/14), Leen baino kontentagaitzago da erria; edo bere bizitzari buruzkoak azaldu zituen El Diario Vascon (1978/XII/03):
|
|
|
Saltsa hartan barruraino sartuta zebilen Xabier Amurizak, artean Gizaburuagako apaiza zela (horrela sinatzen du), Jon Lopategiri Anaitasuna aldizkarirako 1967an egindako elkarrizketak ezin hobeto islatzen du bertsolaritza sozial horren izpiritua. Eta, esan bezala, badu bestelako garrantzirik ere, bertsolari batek beste bertsolari bati
|
eginiko
lehen elkarrizketa baita, bertsolariak eremu mediatikoan inolako bitartekotzarik gabe, berezko ahotsez, aritzeko garatuko duten gaitasunaren erakusle.
|
|
|
Basarri bertsolaritza sozialetik kanpo kokatua zen ordurako, posizio tradizionalista eta epelenetan gotortua, eta deigarria da Lopategi gazteari egindako elkarrizketan Basarri gazteari
|
egindako
lehen elkarrizketa harekiko topa daitezkeen antzekotasunak: bertsolaritza politikoa jartzen da xede gisa eta Kepa Enbeita hartzen da eredutzat; edota bertsolari jantzia sustatu nahi da, kasu honetan sano regionalismo frankistak hainbeste maite duen bertsolaritza eta kultura aurremodernoaren arteko lotura hautsi nahian.
|
|
2022
|
|
|
Zientzialariengana jo genuen aurrenaurrena. EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Mikrobiologia irakasle Miren Basarasi
|
egindako
lehen elkarrizketa ondo gogoan dugu: oinarri oinarrizko galderak ziren denak, ezjakintasun erabatekotik egindakoak.
|
|
2023
|
|
|
Aña Etxegarai Aña Deabrua() Bertsolari bati prentsan
|
egindako
lehen elkarrizketa berari egindakoa izan zen. Marie Émilie Augustine Coulomb(), Antoine Abbadieren koinata, izan zuen elkarrizketatzaile eta Parisko La Femme aldizkarian argitaratu zen testua.
|