|
2000
|
|
|
Alabaina, zer nolako lana legeria zibila idaztea herri handi batentzat!
|
Egiteko
hori giza indarretatik gaindi legoke, herri horri erakunde berri berriak eman eta bazter eta ahazturik utziko balitz, besteak beste, herri hori, herri zibilizatuen artean, lehendabizikoa dela. Iraganaren eskarmentua da, izan ere, aintzat hartzekoa, bertan baitago gorpuzturik zentzu on, erregela eta goiburuen tradizioa.
|
|
|
Beti tragikoa da hizkuntza bat hiltzear egotea. Baina ez dago ezer
|
egiterik
hori gerta ez dadin. Tragikoa ere bada gizon baten eta emakume baten arteko amodioa hiltzear egotea, baino ez dago ezer egiterik.
|
|
2001
|
|
|
Hurrenez hurren legitimazio modu mitikoa eta modu razionala darabiltzaten bi gizartek bat egin dezakete balioetan (bere partaideen gizarteratze kolektibistan, adibidez), nahiz eta bat
|
egite
horren arrazoiak ezberdinak izan: lehenengoaren kasuan jainkoak beti banandu gabe bizi izan direlako eta bigarrenarenean betiereko bakea agintzen duelako.
|
|
|
Etikak ezin badu inola inoiz giza egite bat metro horrez neurtu eta epaitu; zein da, hortaz, giza egiteen epailea? Gizakia bera,
|
egite
hori egin duen gizakia. Maitaria.
|
|
|
Maitaria. Sakoneko, funtsezko epaia, maitatzea metrotzat erabiliz,
|
egite
hori burutu duen gizaki maitariaren beraren epaia da, bakarra; ez dago besterik. Maitatzea gizakiaren gogokoa egitea denez, maitatzea den metroaren metroa maitagogo egilea bera da.
|
|
2003
|
|
|
Erlijioak agintzen du, eta horren ministroek halaxe betearazi behar dute, denbora botereei men egin behar zaiela, ondokoagatik: botereen aginteak eta botereen ondoriozko zigorrek beldurra sortarazten dutelako, men
|
egite
hori oinarrizko eginbeharra delako eta norberaren kontzientziak zein ordena maitatzeak ondorio hori dakarrelako; edu berean, erlijioaren erabilpenari eustea eta ordena horri kalte egiten diotenaren kontra agintea nahiz indarra erabiltzea, denbora botereentzako legeak ez ezik, agintzen dutenentzako eginbeharrak ere badira. Bi botere horiek, beraz, bide bertsutik doaz, elkarri laguntza eskainiz, eta espiritu agintearen muinak politika agintearen kontrakoa eskatzen duela dirudien arren —ulerbidez, erlijio ministroek kriminalaren bizitza eskatzen dutenean, penitentziaren bat bakarrik ezarriko diote, baina politikak heriotza zigorra ezarriko luke—, ez da horrela:
|
|
2004
|
|
|
... Harrimena ezin adieraz daiteke galdera bat eginez eta ez dago erantzunik ere... Guztiarekin ere, hizkuntzaren hesien kontra korrika egiten dugu... Korrika
|
egite
hori Kierkegaard-ek ikusi zuen jadanik eta honela ezaugarritu zuen... paradoxaren kontra korrika egitea bezala. Hizkuntzaren hesien kontra korrika egite hori etika da.6
|
|
|
... Harrimena ezin adieraz daiteke galdera bat eginez eta ez dago erantzunik ere... Guztiarekin ere, hizkuntzaren hesien kontra korrika egiten dugu... Korrika egite hori Kierkegaard-ek ikusi zuen jadanik eta honela ezaugarritu zuen... paradoxaren kontra korrika egitea bezala. Hizkuntzaren hesien kontra korrika
|
egite
hori etika da.6
|
|
2005
|
|
|
Onuragarritasuna ere gehitzen zaio zuzenbide naturalari, izaeraren egileak nahi izan duelako bakarrik garenean ahul eta erkin izan gaitezen eta gauza askoren premia izan genezan bizimodu zuzena eraman ahal izateko eta gizarterako joera areagotzeko. Onuragarritasunak ekarri zuen zuzenbide zibila sortzeko abagunea, lehen azaldu dugun elkartze edo agintaritzari men
|
egite
hori hark gauzatu baitzuen, abantaila baten eretzean. Aurrekoaz landara ere, beste batzuei legeak ezartzen dizkietenek horretan bilatzen edo bilatu behar dute onuraren bat edo beste.
|
|
2006
|
|
|
Hitz beste egin zuen, besterik gabe, eta antropologiatik ontologiara igarotzeak beti dakar mintzamoldea baretzea, Heideggerren kasuan bezala? Hala ere, hitz beste
|
egite
hori, baretze hori, naziekiko zein Stalinekiko lotura filosofiko nabarmenegiak (hizkeraren biolentziak erakutsiak) askatu nahiak ekarriko zuen agian, izan zedin kalkuluagatik (irabazleen artean lasaiago bizitzeko), izan zedin aitortu gabeko erru sentimendu batengatik. Edota adinak bultzatu ote zuen erradikaltasunetik posibilismora?
|
|
2007
|
|
|
lurra laua dela argudiatu zuen, danbor baten itxurakoa, hain zuzen. Atzera
|
egite
horren errua, baina, ez zen espekulazioa izan, behaketa esperientzia baizik: begiak noragabetu zuen Anaximandro, zientifikoki oso bide zuzenean zihoala56 Atzera egin arren, ordea, zientziaren metodoaren oinarri deduktiboa iragarri zuen57.
|
|
|
Hitz
|
egite
horren maila jaits daitekeela —berori berriketa hutsean bihur daitekeela— beste aldea da, zeinari egiaz aurre egin behar zaion. Hitz egitea benetako jarduera da, bai, baina ez berori oposiziorik gabeko bide ezagunetan gertatu ohi denean, baizik eta hitz egite horrek —ekintza ausartaz— zinez itxura ahoskaezina duenari, egiaz, ahoskatutako zati bat —agian ustel irteten den zati bat— irabazten dionean, zeinaren gainean zerbait eraikitzen jarraitu ahal izango den.
|
|
|
Hitz egite horren maila jaits daitekeela —berori berriketa hutsean bihur daitekeela— beste aldea da, zeinari egiaz aurre egin behar zaion. Hitz egitea benetako jarduera da, bai, baina ez berori oposiziorik gabeko bide ezagunetan gertatu ohi denean, baizik eta hitz
|
egite
horrek —ekintza ausartaz— zinez itxura ahoskaezina duenari, egiaz, ahoskatutako zati bat —agian ustel irteten den zati bat— irabazten dionean, zeinaren gainean zerbait eraikitzen jarraitu ahal izango den.
|
|
|
" Gizakia", berriz ere Sussmuthen hitzetan," naturaren gertakari bat baino gehiago da; gizakia zeregin bat da, eta, horregatik, pertsona bakoitzaren garapenak hezkuntza aurresuposatzen du" 15 Hezkuntzaren behar horrek, bestela, agerian uzten du gizakiaren hezia izateko eta hezteko" posibilitatea": " Gizakiaren indeterminazioa dela eta, bakoitzak ‘bere burua egiten’ du", dio Castillejok, eta"
|
egite
hori haren berezko aldaketarako posibilitatean oinarritzen da" 16 Hain zuzen gizakiaren egitura, ikusi bezala, jaiotzetik edo genetikoki erabat zehaztua ez dagoelako, horregatik berori egitura ireki bat dela esan dezakegu, zeina bere" plastikotasunak" edota" malgutasunak" ezaugarritzen duen. Horren haritik zera dio Ferrerok:
|
|
2010
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da bigarren baldintza naturalarekin, alegia, jatorriaren araberako atxikimenduarekin. Etorburuan bat
|
egite
hori, orokorrean, hizkuntza komunitatearen baitan —eta hedadura zabalenean— existitzen den beharrezko zerbait bezala aurkitzen dugu: hizkuntza komunitateak, ere, hazitako produktuak dira eta, horrexegatik, ezinezkoa izango litzateke gizakiak arbitrarioki elkartuz hizkuntza komunitate bat sortaraztea.
|
|
|
...eresgarria dirudi, jarraian, Coseriu hizkuntzalari ezagunaren ekarpenei erreparatzea, hain zuzen, horrek —Humboldtengandik abiatuz—" hiztun arrunten ohiko hizketa" aztertu eta estrukturalismotik harantz doan" linguistika integrala" garatu nahi baitu34 Bere helburua, esan dezagun lehenik," hitz egitearen linguistikaren oinarriak ezartzea da", horretarako hitz
|
egite
horretan bertan" hiru dimentsio" bereizten dituelarik, hala nola," espresiboa, biologikoa eta kulturala" 35 Lehenengo biak" hizkuntzaz kanpoko baliabide espresiboekin" eta" hitz egitearen baldintzapen neurofisiologiko eta psikologikoekin" daude lotuak36, baina —nahiz eta gaitasun linguistikoan eragin— ez dira propioki hizkuntzalaritzaren beraren i... Zientzia linguistikoa, egiaz, hitz egitearen dimentsio kulturalean zentratzen da, hain zuzen," hizkuntza" bera —gogora dezagun Humboldt—" gizakiaren berezko gaitasun sortzailearen emaitza historikoa" delako37 Testuinguru horretan kokatu behar da, hain zuzen," konpetentzia edo jakite linguistikoa", eta, hortik abiatuz, baita gure autorearen ahalegina" hitz egitearen teoria orokor" bat abian jartzeko38 Helburu horri jarraituz, bada, Coseriuk, batetik —eta gorago aipatutakoaren haritik—, jarduera kulturala den hitz egite horretan bertan" hiru maila" bereizten ditu, hain zuzen," unibertsala, historikoa eta indibiduala" 39.
|
|
|
Bada, horren haritik interesgarria dirudi, jarraian, Coseriu hizkuntzalari ezagunaren ekarpenei erreparatzea, hain zuzen, horrek —Humboldtengandik abiatuz—" hiztun arrunten ohiko hizketa" aztertu eta estrukturalismotik harantz doan" linguistika integrala" garatu nahi baitu34 Bere helburua, esan dezagun lehenik," hitz egitearen linguistikaren oinarriak ezartzea da", horretarako hitz egite horretan bertan" hiru dimentsio" bereizten dituelarik, hala nola," espresiboa, biologikoa eta kulturala" 35 Lehenengo biak" hizkuntzaz kanpoko baliabide espresiboekin" eta" hitz egitearen baldintzapen neurofisiologiko eta psikologikoekin" daude lotuak36, baina —nahiz eta gaitasun linguistikoan eragin— ez dira propioki hizkuntzalaritzaren beraren ikerketa objektu. ...ezko gaitasun sortzailearen emaitza historikoa" delako37 Testuinguru horretan kokatu behar da, hain zuzen," konpetentzia edo jakite linguistikoa", eta, hortik abiatuz, baita gure autorearen ahalegina" hitz egitearen teoria orokor" bat abian jartzeko38 Helburu horri jarraituz, bada, Coseriuk, batetik —eta gorago aipatutakoaren haritik—, jarduera kulturala den hitz
|
egite
horretan bertan" hiru maila" bereizten ditu, hain zuzen," unibertsala, historikoa eta indibiduala" 39. " Hitz egitea" bera, ezeren aurretik," giza jarduera unibertsal edo orokorra da" —animaliek ez dute zentzu berean hitz egiten— eta nola edo hala" kongruentzia" logiko bati dago lotua40 Baina" hitz egitea, beti, hizkuntz komunitate historiko bati dagokion hizkuntza partikular bat hitz egitea da" eta, horrenbestez," zuzentasun" linguistiko baten menpeko da ere41.
|
|
2011
|
|
|
Espiritu alemanak jasoko du Aro Berria (postmetafisikoa, postkristaua, etc., Jainkoa hil eta gerokoa). Arrazak eta ez daukate zerikusirik
|
egiteko
horretan; berriz ere —Greziarekin berdin da— rol erabakitzailea hizkuntzak dauka, hots, mundu berria modu ganorazkoan pentsatzeak. Horretarako hizkuntza alemana da aproposena, edo apropos bakarra.
|
|
2014
|
|
|
Laburki, Wagnerren eztabaidak genero bat sortu du eta nik ekarpena egin nahi nioke bariazio gehigarri batekin. Hala, Lacoue Labarthe ren aztarnak jarraitzen ditut; bere aurretik Adornok eta Nietzschek bezala, Lacoue Labarthek uste du aurre
|
egite
hori erabat funtsezkoa dela. Filosofoei buruz mintzo naiz, Wagnerrek filosofoen obsesio musikaletako bat ordezkatzen duelako.
|
|
2017
|
|
|
Eta kontzientzia ez erreflexua munduaren kontzientzia da. Nia, beraz, munduko objektuen maila berean existitzen da orain kontzientziarentzat; niaren presentifikazioa, lehen kontzientzia erreflexiboari bakarrik zegokion
|
egiteko
hori, orain kontzientzia ez erreflexuari dagokio. Soilik zera, kontzientzia erreflexiboak nia hartzen du zuzenean objektutzat; ordea, kontzientzia ez erreflexuak ez du pertsona hartzen zuzenean eta bere objektutzat:
|
|
2021
|
|
|
Ezkontzaz gain, amatasuna da emakumeari ezartzen zaion patua. ‘Ama sen’ naturalari segika, beraien indar, bizi eta zoriona
|
egiteko
horretan xurgatzeko galdegiten zaio. Etxekoandre gisa ez ezik, ama bezala mamitzen du bere izatearen zentzua eta justifikazioa.
|
|
2022
|
|
|
Marxen iritziz, operazio razional hori ezinbestean operazio iraultzailea da, errealitatea eta pentsamendua korapilatuta dituzten kontraesanak ez baitira ez kontzeptualak ez logikoak, sozialak baizik. Kontraesana klase borroka da; ulermen akatsa, ideologia; eta filosofia gauzatzea, izateak eta pentsamenduak, badenak eta pentsa dezakegunak bat
|
egite
hori, iraultza. Iraultza:
|
|
|
Hain argi ez dagoena da horrek ekarriko ote duen pentsamenduaren eta munduaren arteko adiskidetze historikorik, Hegelek antzematen zuen eran, zein pentsamendu mundu bat garatzerik, besteak beste Achille Mbembek proposatu bezala. Gaur egun, filosofia mundu mailako
|
egite
horretan aurkitzen ditugun fenomenoak bi dira oinarrian: alde batetik, munduko ia unibertsitate guztietan filosofia ikasketak egotea modu berdintsuan.
|
|
|
Berriz ere, tentsioan diren erlazioek zeharkatutako muga gune batean gaude; ez oposizioen arteko mugan. Gaur ezagutzaren batasun saihetsezina planteatzeak muga gune hori aztertzera ausart gaitezen eskatzen du, aspaldiko zaurietan barneratzera eta aliantza berriekin esperimentatzera; betiere gure garaiko arazoek pentsatzea eskatzen digutenari jarriz arreta, nahiz eta ez jakin ez nola ez nondik
|
egin
hori.
|