|
2016
|
|
|
Erreminta honen bidez hamazazpi eskoletako guraso nahiz ikasleengana joan garaahozko erretorikako biltegia osatzeko. Erreminta honetan jaso diren osagaiak, esaera zaharrak, olerkiak, kantak, aho korapiloak, zotz
|
egiteko
formulak dira, besteak beste. Jaso diren emaitzak analizatu dira.
|
|
|
Baina, haurrak ahozkotasunaren munduan murgiltzen hasteko benetan eraginkorra eta funtzionala izan den eta gaur egun den baliabidea Haur Literatura da, eta lan honen gaiarekin lotura eginez, Tradiziozko Ahozko Haur Literatura zehazki; betidanik ezagutu ditugun esaera zaharrak, olerkiak, haur hizkera, zotz
|
egiteko
formulak, aho korapiloak, jolasak, kantak, lo kantak, igarkizunak, ipuin hasierak, ipuin amaierak, koplak, ipuin herrikoiak... biltzen ditu termino horrek (Etxaniz, 2009). Juan Kruz Igerabidek, Bularretik Mintzoraliburuan (1993: 43),. Haur literaturaktradizioan bizirik iraun du eta nolabait ere bizirik dirau gaur egun, nahiz hilzorian egon?, aipatzen du.
|
|
|
Zotz
|
egiteko
formulak
|
|
|
ZOTZ
|
EGITEKO
FORMULAK
|
|
|
Zotz
|
egiteko
formulei dagokionez, 12 formula jaso ditugu, guztiak eskema berarekin. Gehien errepikatu dena klasiko bat da:
|
|
|
Dona dona katona, sutondoan aitona, lepotik behera kuttuna, irten kanpora, neska edo mutil tunttuna (22 aldiz). Mikel Laboak Baga biga higaabestian erabiltzen duen dekorazio olerkia ere aipatzen da zotz
|
egiteko
formuletan; Txirristi mirristi gerrena plat...
|
|
|
Aho korapiloen kasuan, 15 jaso ditugu. Zotz
|
egiteko
formuletan bezala, gehienetan errepikatu dena, sei aldiz, klasiko bat izan da: Akerrak adarrak okerrak ditu...
|
|
|
Ondorio nagusiena eta garrantzitsuena lortutako ekarpen berrien kopurua da, hau da, bilduma esanguratsuak aztertu eta gure emaitzekin konparatu ondoren, material berria dugula baiezta dezakegu. Esaterako, esaera zaharretan, Astoak zaldiari belarri haundi, Eskerrik asko eta horrelako asko!, Osasuna munduko ondasuna, San Blas ito arte arnas...; olerkietan, Hostoak lehor eta orri zimel, udazkenean zuhaitzak beti goibel, etab.; haur hizkeran, purrut purrut (puzkerra), kris kras (itxita), mau (haginkada)...; zotz
|
egiteko
formuletan, pi, pin txoria..., pita pita..., etab.; aho korapiloetan, bitxilore lore bitxi..., sei sorgin sasian..., etab.; jolasetan, begira begira uztail biribila..., korroka dantzaka..., Maritxipi..., etab.; lo kantetan, lotan nago..., egizu lo..., etab.; kantetan, Mack Mikel, animalien Ibilkera, Pirata Alferrak..., etab.; igarkizunetan, mendia sortu, bidean hazi, itsasora joan eta bertan bizi... Hala ere, kontu batzuk bilduma esanguratsuetan eta gure emaitzetan errepikatzen direla ikusi dugu; errepikatzen diren esapide gehienak Etxanizen (2009) bilduman aurkitu ditugu.
|
|
|
apatx (eseri), lolo (lo egin) eta pupa (mina). Zotz
|
egiteko
formuletan, ordea, bakar bat izan da Etxanizen (2009) bilduman aurkitu duguna: Dona dona katona, sutondoan aitona, lepotik behera kuttuna, irten kanpora, neska edo mutil tunttuna.
|