|
2004
|
|
|
Ekonomiaren eremuan hizkuntzazko justizia demokratikorik gabe zer
|
egin
dezake bere balio soziala jadanik galdua duen mintzairak. Nola egin aurre itxuraz aterabiderik ez duen problematika sakon honi?
|
|
2005
|
|
|
Inoiz baino argiago sumatu du zelako ataka larrian dauden lagunak, eta laguntzeko inoiz baino ezgauzago sentitu ere bai. Zerbait egiten saiatuko balira, zer
|
egin
lezake berak. Sukaldari xumea besterik ez da, eta bihotz handiak ez du gihar handirik ez borroka arterik ematen.
|
|
|
Ez dut uste ordu honetan bulegoan egongo denik. Eta kasurik onenean ere zer
|
egin
dezake berak. Ez dakit, orain jende gutxirekin fidatzen naiz...
|
|
2006
|
|
|
Positibistek eta materialistek bilakabide historikoaren interpretazioa antropologia biologista hutsarekin egin nahi dute (historiaren filosofiarik gabe). Aldiz, Ortega-k antropologia biologistarekin bai (berak aurresuposatu
|
egin
lezakeena bere lanetan), gehi historiaren filosofia. Alderantziz, Ortega-k arbuiatzen duen beste positibismo bat zientismo soilarena da:
|
|
|
" Gero, esan zuen Jainko Jaunak: ‘Ez da on gizona bakarrik egotea;
|
egin
diezaiodan berari dagokion laguna’" (Has. 2,18). eta" Jainko Jaunak gizonari kenduriko saihets hezurrez emakumea moldatu eta gizonari eman zion" (Has.
|
|
2008
|
|
|
P. S.: Hawkinsek gau bat
|
egin
dezake bere amarekin.
|
|
|
hau da, ez zaigu deusetarako interesatzen Irlandako nazionalismoaren eredua. Eredu hori nahi duenak,
|
egin
beza bere bidea, zeren eta bere nazio eredu horretan guk, euskaldun bizi nahi dugunok, ez baitaukagu inolako tokirik. Etxekalte izateaz nazkaturik gaude, eta are gehiago abertzale erdaldunekin; jatorrizko herritarrok arroztegian bizitzera kondenatzen gaituen eredua da Irlandakoa, eta ez gaude prest amu hori irensteko.
|
|
|
Urte eta erdi eman zuen Saint Exuperyk Cap Juby n eta, airera begira bizi arren, saharar matxinoekin ere negoziatu behar izan zuen preso hartu zituzten pilotu batzuen askapena. Beste behin, esan omen zion basamortuko gameluzain bati berrogeita hamar egun baino gehiagoko bidaia ordu gutxitan
|
egin
zezakeela berak hegazkinari esker. Eta gamelulariak erantzun:
|
|
|
Nik zeharka erreparatzen nion, zangoak miresteko batez ere, zerutiarrak, goiaingeru batenak iruditzen baitzitzaizkidan. Besarkatu berri zituen gorputz ezezagunetan pentsatuko zuela egiten nuen kontu, edo abandonatu berri zituen maindire arrotzetan, edo bezeroen autoetan
|
egin
zezakeela bere lana bururatzen zitzaidan beste batzuetan, bere gona laburra zimurturik ikusten nionean. Ez nekien ezer emakume hartaz, baina haren bizimodua irudikatzen ematen nuen itxaronaldia, eta nire hitz bat, ukitu bat, aski izango zuela pentsatzera iristen nintzen, gaueko mamu horien itzalak uxatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Eta atea itxi du Anak, denboraz oso justu dabilelako. Ez da hirukoteaz fido, sekulakoa antola dezakete etxe barruan, ludopatak eta emakume psikotropikoek, denek batera, baina zer
|
egin
dezake berak, erosle potentzial horiek jaso behar ditu hirian, ezin du bi lekutan aldi berean egon, askotan super botere hori gutiziatu duen arren. Bikote gazte bat da jaso behar duena, txakurra dute, perfektuak dira Ventaqua urbanizaziorako.
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua?. Gure haragitik dator, zera?, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango?? onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola
|
egin
zezakeen bere haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
Espainiaren batasuna ez litzateke sekula arriskuan egongo, Euskal Herriari dagokionez! Eta Gabinok ere hortxe
|
egin
dezake bere lana, komuniokideen alde. Ezta, Gabino??.
|
|
|
–Aitak harrapatzen bagaitu, ordea, atzera
|
egin
dezake bere erabakian eta zuk orduan zer?. Ez, Domingo.
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari
|
egin
zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua, galdutako lekua?
|
|
|
Carmen triste dabilela, goibel. Carmenek beti behar izan du jende asko bere inguruan, eta jendez inguratuta sentitzen denean munduko emakumerik alaiena da, eta barre asko
|
egin
dezakezu berarekin. Gogoratzen dut Rampin anaiak zetozenean zelakoak esaten zizkion Katuri, eta zelako barreak egiten genituen.
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua –" Gure haragitik dator ‘zera’, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango" – onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola
|
egin
zezakeen bere haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
Espainiaren batasuna ez litzateke sekula arriskuan egongo, Euskal Herriari dagokionez! Eta Gabinok ere hortxe
|
egin
dezake bere lana, komuniokideen alde. Ezta, Gabino?".
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari
|
egin
zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua –galdutako lekua– bereganatzea, eta, nola efektu hura ateraldi efektista batekin soilik lor baitzezakeen, horregatik esan zuen esan zuena, agian; Domingo, baina, ez zegoen ziur esan zuenaz, betean asmatu zuelako esperantza bazuen ere, itxura batean... haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala:
|
|
|
–Aitak harrapatzen bagaitu, ordea, atzera
|
egin
dezake bere erabakian eta zuk orduan zer.... Ez, Domingo.
|
|
2010
|
|
|
–Ume hori munstro bat da, xuxurlatu nuen nik?, eta ez dakit zer
|
egin
dezakegun berarekin.
|
|
|
Nor dira gizon gaiztoak? Nola
|
egin
zezakeen berak gizon gaiztoen aurka?
|
|
2011
|
|
|
Egia da, bertzalde, hitzak soberan egon zitezkeela Urgain bezalako herri batean, non errepublikaren kontra altxatutako tropek sei bizilagun fusilatu baitzituzten, eta egia da, halaber, bizirik zeudèn herritarren iraun nahiak isilik egotera behartzen zituela. Zeren hitz bakoitzak
|
egin
baitzezakeen bere bidea, bere galbidea, alegia, giro ilun hartan?, eta zeren mututasuna izan baitzitekeen, baldintza haietan, bizitzaren berme eta hatsaren halabeharrezko hauspo.
|
|
|
uhin batek jarri zuela, hogei bat urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera. Kolpe itsu haien aurrean zer
|
egin
zezakeen bere borondateak. Ezer gutxi, hori iruditzen zitzaion.?
|
|
|
Zer egin dezake erbesteratuak bere egoera, normalizatzeko?, baina oraintxe bertan, alegia, sasian dabilela? Zer
|
egin
dezake bere buruarekin. Bistan baita, hainbat asmo, ekimen, txosten, sakabanatze, tiro, manifa eta bileraren despit, hemengook oraingoz ez dugula asmatzen ihesi dabiltzanak itzul daitezen moduko egoera sortzen.
|
|
|
Garaipena nahi duenak gerra nahi du; eta gerra nahi duenak, edozein aldetakoa dela ere, ez luke nahi izan behar hori beste batek egin diezaion,
|
egin
dezala berak. Bakea nahi bada, aldiz, ezin da garaipenik nahi izan.
|
|
|
istorioaren pisua daraman pertsonaiarena (baserritar askea, ume xaloa, gazte etsia, etorkin borrokalaria, emakume sufrituak?), eta zuzendariarena, istorioaren jarrera ideologikoa eta etikoa zehazten duen begirada. Errealitatea ahalik eta objektiboen erakusten saiatzen dela dio, ikusleak gero
|
egin
dezan bere balorazioa, baina jakitun da enkoadraketa hautatzen duzun momentutik subjektiboa dela filma, beti dago jarrera bat atzean, eta jarrera horren arabera kontatuko du gerrilla antifrankistari buruzko istorioa, 80ko hamarkadako drogadiktoei buruzkoa, edo etorkinen egoerari buruzkoa.
|
|
|
Badator segalari beltza arimak jasotzera, entzun du inguruan, baina Heriok ez die kasurik egin, bideari eutsi dio hezurretan sentitzen duen ondoeza gailendu ezinik. Zer
|
egin
dezake berak, ordea, patuaren aurka. Bere buruaren aurka?
|
|
2012
|
|
|
Beraz, ez zuen eragozpen handirik jarri. Gutxi
|
egin
zezakeen berak sabeleko tximeleten aurrean. Gainera, ahalegin bat egiteko moduan zeuden, ze arraio.
|
|
|
Garaipena nahi duenak gerra nahi du; eta gerra nahi duenak, edozein aldetakoa dela ere, ez luke nahi izan behar hori beste batek egin diezaion,
|
egin
dezala berak. Bakea nahi bada, aldiz, ezin da garaipenik nahi izan.
|
|
2013
|
|
|
Dionixiok ederki ipinia zuen, ordea, debekuaren marra: atsegin zuen, bai, Pankraxiren gorputza, baina ezin
|
egin
zezakeen bere: honaino bai, hemendik aurrera ez?
|
|
|
Harrigarria zait Darcy ez ezkontzea, eta halako erosotasun bat behin betiko ez ziurtatzea. Baina beharbada arrebak ondo balioko dio bitartean, eta, bere ardurapean bakarrik dagoenez, gogoak ematen diona
|
egin
lezake berarekin.
|
|
|
–Ezin dut auzia zehatz eta mehatz azaldu, alajaina. Darcy jaunak hitz
|
egin
dezala bere buruz.
|
|
|
Dionixiok ederki ipinia zuen, ordea, debekuaren marra: atsegin zuen, bai, Pankraxiren gorputza, baina ezin
|
egin
zezakeen bere: honaino bai, hemendik aurrera ez...
|
|
2014
|
|
|
Peter Planen aitak, beraz, hegan
|
egin
zezakeen bere ibilbide politikoan barrena. Arranoek bezala.
|
|
|
Gainera, ni baino zaharragoa den arren, anitzetan ahizpa gaztea dela iruditzen zait, eta hari laguntzeko beharra sentitzen dut, Anbroxio: deitu eta hitz
|
egin
dezagun berarekin gutienez. Eta ez ahantzi erran zaharra:
|
|
2015
|
|
|
–Ezta gutxiago ere,
|
egin
dezala berak bere lana eta utz gaitzala bakean.
|
|
|
Ez zion inoiz ezer esaten. Zer gehiago
|
egin
zezakeen berak. Gela eguzkitsu bat paratu zion.
|
|
|
Euskal Herriko Iparraldean, eta seguru asko Frantzia osoko herrialdeetan, maiatzaren lehen egunean porteur du bonheur, zorionaren eramaile diren loreak jartzen dira salgai herrietan. Egun horretan ez da lore saltzaile baimenik behar lore hori saltzeko eta edonork
|
egin
dezake bere negoziotxoa mendian, edo bere lorategian, lore horiek bildu eta salduz.
|
|
|
Are gehiago, naziokidetza inposatu ere egiten du markoa zalantzan ipintzen duen nazionalismo periferiko bat agertzen bada, pentsaezina iruditzen baitzaio naturaltzat jotzen den nazioari uko egitea. Estatubako nazioetan, ordea, nazionalismoak garatu behar duen jokaera bikoitzean (denok ez gara bat, estatuari begira; denok gara bat, berezko nazioari begira) ezin da ezer inposatu, ez baitago estaturik; eta konpromisoa eskatu behar zaio naziokideari, agerikoa
|
egin
dezan bere aldaketa. Hemendik sortzen den kontraesanik handiena da etorkizunerako herritar guztiak nahi direla naziokide, baina orainaldian ezin direla denak naziokidetzat jo, eta, txarrago oraindik, nazio proiekturako etsai politiko direla.
|
|
2016
|
|
|
Ezein hitzezko orbanek ezin du zure elurrezko maindirea zikindu, ez inongo ahalmen kimikok zure zetroa altzairuzko bihurtu. Artzain mutil bat, zeinak ondoan baitzauzka irribarre
|
egin
diezaiozun bere ogi kozkorra jaten duen bitartean, gortetik erbesteratu zaituen erregea baino zoriontsuagoa da. Jainkoarren!
|
|
|
Oherakoan La Fleurrek pozik asko lagunduko zidan eranzten; baina nola ez bainuen nahi halako gizaseme zintzo batek nire masailean ikus zezan bihotzekoak jotzeko moduko deusik ere, inoren laguntzarik gabe oheratuko nintzela esan nion, eta arren eskatu nion berdin
|
egin
zezala berak ere.
|
|
2017
|
|
|
Pausatu zuen santuria magalean, makurtu zen gainera eta sokak doi doia ferekatu zituen, galdetuz bezala zein aire joko, erregutuz bezala esnatzeko, eztiki konbenzitu nahiz bezala lagun
|
egin
ziezaiola bere arima xangrinatu eta bakardadez abailduari. Kantu bat hasi zuen.
|
|
|
Raxid Gannuxik, Ennahdako liderrak, adibidez, adierazi du ez dela homosexualitatearen aldekoa, baina bizitza pribatua norberaren esparrua dela. Hau da, herritar bakoitzak nahi duena
|
egin
dezakeela bere etxeko pareten barruan gordetzen duen bitartean.
|
|
|
–Munduaren zilborra dela uste du, emakume eder askok bezalaxe, bestalde. Bere irudiaren mirabe da eta dramak
|
egin
ditzake bere gorputzeko orografian ubeldura bat atera, garau bat edo pikorta bat aurkitu edo zimurren baten zantzuak atzemanez gero?, jarraitu nuen. Nik ez nekien berari buruz ezer, baina horrelakoa izango zela irudikatzen hasita nengoen.
|
|
|
Zera esan nahi dut, nola hasiko zara beste lagun batekin zure andreaz hitz egiten, nahiz eta lagun handia izan? Eta zer arraio
|
egin
zezakeen berak, kontatu izan banio ere?
|
|
|
Polo bi bien beharra: ez batek ez bestek
|
egin
baitezake berak bakarrik errealitatearen osotasuna bestearekin gabe alboan. Alegia, bizitzak noraezeko duen bi poloen atezu betakorra.
|
|
|
Etxetik alde egin nuen gauean, egunkari zaharrak kontenedore urdinean uzteko eskatu zidan Lorenak. Azkeneko ahalegin hori
|
egin
nezala berarengatik. Kontenedoreen aurrean zutik gelditu nintzen minutu batzuk.
|
|
|
–Operazio gela aseptikoa prestatzen ahalegindu naiz, Interneten ikusitako bideoetan oinarriturik. Isisen momiari autopsia egin behar badiogu,
|
egin
diezaiogun bere duintasuna galdu gabe.
|
|
|
–Goizean horri buruz jardun dut osabarekin. Hitz
|
egin
ezazu berarekin, ez zait gustatzen istorio berbera behin eta berriro errepikatzea. Gainera, gaurkoz aspertu naiz zure zomorro aurpegia ikusteaz.
|
|
2018
|
|
|
Hain zuzen ere, feminismoaren barruko zatiketa eta zenbait «emakume» paradoxikoki feminismoaren kontra egotea, feminismoak ustez haiek ordezkatu arren, identitate politiken muga saihetsezinen adierazgarri da. Esateak feminismoak ordezkaritza handiagoa lor dezakeela feminismoak berak eraikitzen duen subjektu batentzat ondorio ironiko bat dauka, alegia, feminismoak huts
|
egin
dezakeela bere helburuak lortzeko ahaleginean hain zuzen ere kontuan ez hartzeagatik beren ordezkaritza aldarrikapenen eraikitze ahalmena. Arazoa ez da leuntzen emakume kategoria helburu «estrategikoetarako» aldarrikatuz, estrategiek beti izaten dituztelako beren sorrerako helburuetatik haragoko ondorioak.
|
|
|
Harrituta dirudi. Egia esan, ez zekien zer
|
egin
zezakeen bere burua aske ikustean. Albo batean dagoen motxila txikia hurbiltzen dio Saioak uhal batetik helduta.
|
|
2019
|
|
|
zinezko den ala ez, horren arabera epaitu behar da hautua. Homosexualitatea modu bat izan liteke emakumeak ihes
|
egin
diezaion bere kondizioari, edo hura onar dezan. Psikoanalistek, ordea, beren konformismo moralizatzaileagatik, zinezkotasunik gabeko jarreratzat hartzen dute beti, eta horixe da haien hanka sartze itzela.
|
|
|
Irudi horrek, ororekin ere, emakumeen askatasun apetatsua du oinarri: hura aldekoa izatea lortu beharra dago, denbora guzti guztian; gizasemea erabat higaturik dauka gizon gizon, printzipal, nagusi agertzeko grinak; itxurak egiten ditu itxurak
|
egin
ditzaten berarentzat; oldarkorra ere bada, urduria; ezinikusia die emakumeei haien beldur delako, eta haien beldur da, hain zuzen, bera omen den pertsonaia horren beldur delako. Zenbat denbora eta zenbat indar ez ote duen alferrik galtzen konplexuak kitatzen, sublimatzen, lekualdatzen, emakumeez mintzatzen, emakumeak seduzitzen, emakumeen beldur izaten!
|
|
|
Emakumeak konprenitu beharra dauka trukeetan kontuan hartzen dela eskainitako salgaiak zer balio duen eroslearentzat, eta ez saltzailearentzat, funtsezko lege bat da ekonomia politikoan?: ...al bat; gizona, berriz, emakumearen existentziaren zentzua eta justifikazioa da; horrenbestez, trukea ez da egiten kalitate bereko bi objekturen artean; desberdintasun horren erakusgarri nabarmena da elkarrekin igarotzen duten denborak ez izatea balio bera batentzat eta bestearentzat, nahiz eta denbora bera dela dirudien, engainagarriro?; gizonak, maite duen emakumearekin igarotzen duen gaualdian,
|
egin
zezakeen bere lan ibilbidearen probetxurako lan bat, edo adiskideekin egon, harremanak landu, entretenitu; gizartean ondo txertaturiko gizonarentzat, ondasun positibo bat da denbora: dirua, izen ona, plazera.
|
|
|
Aitaren heriotza gertatu baino pare bat hilabete lehenago, anaiak Ayrton Senna ri buruzko dokumental bat ikusi, eta berak ere horixe egin nahi zuela bizitzan erabaki zuen. Aita ezustean hiltzean anaiak hari buruz
|
egin
zezakeela bere dokumentala erabaki eta materiala biltzen hasi zen. Punk garaietan ikasitako ingelesa lagungarri gertatu zitzaion itsasoz bestaldeko hemeroteketan kontsultak egiterakoan.
|
|
|
Aspalditik antzeko zerbait gerta zitekeela uste zuenez, ezetz egin zuen buruarekin Edurnek.
|
Egin
zezala berarekin nahi zuena. Urteak ziren autoa Matiasen tailerrera eramaten zuela.
|
|
|
tira, ez da ezertxo ere ikusten. Gustura gordeko luke, biharamunean larrutu eta erreta jateko, baina hobe da dagoen tokian uztea, basoko orbelen eta abarren artean, basoak bere
|
egin
dezan berea dena. Jakin du, ordea, ez dela gai izango berriz lo egiteko, buruan ideia anabasa bat dabilkiola.
|
|
|
Oraingoan gogorrago. Ezinezkoa zirudien inork hain soinu zakarra
|
egin
zezakeenik bere birikekin.
|
|
2021
|
|
|
Bakoitzak
|
egin
dezala bere zerrenda. Horra nirea.
|
|
|
Mila tontakeria esaten ditugu euskararen inguruan eta mila mistifikazio errepikatzen ditugu. Euskaldun bakoitzari dagokio bere hizkuntza maitatzeko libertatea, berak nahi duen modura, bere eskubidea delako, bere gogoak agintzen diolako,
|
egin
dezake bere borondatea delako, motiborik ez du behar, besteen motiboak beretzat onak izan daitezke eta izan dezake berea baino ez den motibo bat edo batzuk.
|
|
|
Eta hartu zituen botoiak eta zeta paperez bildu zituen, zeukaten berri distira itzaliko zitzaien beldurrez; babes txiki batzuk albaindu zizkion eskumuturretan, ukondoetan eta errazen honda zitezkeen guneetan. Gizontxoak gorroto zituen gauza horiek, eta aurre egiten zion, baina zer
|
egin
zezakeen berak. Azkenerako, amaren oharrek eta argudioek eragina izan zuten, eta gizontxoak onartu zuen bere traje ederra erantzi, behar bezala tolestu eta gordetzea.
|
|
|
–Zer
|
egin
dezakegu bere alde? –galdetu zuen Bert Munroek.
|
|
|
–Barbakoa bat
|
egin
dezakegu berarentzat –proposatu zuen Mrs. Banksek.
|
|
2022
|
|
|
Gainera ludopata zen. Gaixotasuna bada, zer
|
egin
zezakeen berak?
|
|
|
Batzuetan pentsatzen du Nikok espiatu egiten duela, geolokalizatuta duela etengabe, eta are, aurreikusi
|
egin
ditzakeela bere pausoak. Baina elkar ondo, ondoegi ezagutzen dutelako izango da agian.
|
|
2023
|
|
|
–Ezta neu ere –Mourak– Zure lagunari, Paulitari abisatu behar diogu lehenbailehen. Hitz
|
egin
dezala berak ere kazetariekin. Jakin dezatela guztiek zer gertatuko den berarekin olatu artifiziala eraikitzen badute.
|
|
|
Mariari, baina, ez zaio axola: lasai dago Maudeyren presentzian –berdin da presentzia hori kontzientea den ala ez, igarri duen ala igarri ez duen–, lasai hitz
|
egin
dezake berarekin.
|