|
2008
|
|
|
Laburbiltzeko, euskal hiztegigintzak bide luzea
|
egina
dauka azken urteotan. Nafarroari dagokionez, R.
|
|
|
Zein zen Etxeparek
|
egina
zeukan partea edo, liburuxka?. Gai desberdi nak baliatuz, erlijioa, maitasun mundutarra, bere bizitzako pasarte bat?
|
|
|
Izan ere artikulu hartan proba bat egin zuen mañariarrak: ordura arte sekula ez zuen sabindar fonetikarekin idatzi, eta ikasteko, testu original bat sortu ordez, lehendik
|
egina
zeukan bat orraztu zuen. Hola, Euzkadin 1906an ateratako «Azerijari Azerija», hiru urte lehenago argitaratu zuen Ibaizabalen «Azeriari Azeria» izenburuaz (1903koan hola zioen:
|
|
|
Zalbideren irakurketa horrek, ordea, froga dokumental guztiak falta ditu. Azkuek bere kalkuluak
|
eginak
zeuzkala eta beraz Aranaren aldeko euskaltzale xumeen mobilizazio ekidin nahi zuela eta hori guztia inon ez da agertzen103 Izan ere, gorago ikusi denez, nekez sinets daiteke Hendaian aho batez onartu zen txostena Arana Goirik bezala ulertu zutenik gainerako kongresukideek. Pentsa daiteke funtsean Arana Goirik proposatu zienetik, kongresuaren prozesua urtebetez luzatzea onartu zutela, 1902ko irailean Hondarribian amaitzeko; eta tartean proiektu ortografiko desberdinak jasotzeko prozedurak ere onetsi zituztela.
|
|
|
Kontu jakina da ia gehienok bat gatozela arazoak zein diren esatean baina, adostasun hori, ordea, ez da erabatekoa irtenbideak proposatzeko orduan. Hala ere, zerbait konpontzen hasita, lehenengo urratsa
|
eginda
daukagu arazoaz jabetu bagara. Hau da,?(...) belaunaldi berrien euskara gero eta eklektikoagoa da, ahozko harremanetan sistematikoki nahasten dira euskara batua, erdarakadak, norberaren hizkera edo euskalkia (bizirik dagoen tokian) edo/ eta beste euskalkiak? 2.
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzainburu izendatu zutenerako, parekorik ez zuen lan itzela
|
egina
zeukan Azkuek hizkuntzalaritzaren arloan. Lanik bikainena, 1905ean eta 1906an bi liburukitan argitaratutako Diccionario Vasco Español Francés zen, luzaroan molde honetako hiztegirik osoena eta aberatsena izan dena, mende bat geroago Orotariko Euskal Hiztegia argitaratzea bukatu den arte.
|
|
2013
|
|
|
Garrantzitsua zen testuingurua (politikoa, diplomatikoa eta aztertutako aldizkariari buruzkoa) azaltzea eta hautatutako hipotesia eta ikerketa galderen inguruan
|
egitea
eduki azterketa. Ohartu gara gisa bereko ikerlanak egin dituztenek ere eduki azterketaren bidea hautatu dutela, eta metodologia horrek eskaintzen duen malgutasunarekin jokatu dutela, testuinguruari eta hautatutako gaiei garrantzia emanez.
|
|
2016
|
|
|
OSTALERA: Errak(...) Hik eta nik ez diagu egundaino elgar saldu(...) Badakik bozetan ene ostatuak zer zerbitzu
|
egin
daukan(...) Errak eta ondoko egunetan iturri hori egiten baduk han, elizaren saihetsean, ene ostatuaren aitzinean, jendea iturri hortarat bilduko duk(...) eta iturritik ostaturat ene menturaz(...) Ikusten duka ondorioa?(...) Eta ene onetan duk iturri hura egin dezakan toki hortan.
|
|
2021
|
|
|
Hola, esate baterako, Jende baten ohorearen kontra; Nork daki beste zenbat mila jenderekin; Hiru jenderen izenak ditut galdo; Etxe bakarretik hiru, lau jendetaraino eraman zituena... ageri dira idazle klasikoetan8 Gaur egun multzokari gisa gehiago erabiltzen9 bada ere, ez dira falta banako moduko adibideak, eta ez bakarrik Iparraldeko idazleen artean: Hogeita bost mila jende Iruñako Aberri egunean; Euskadiko jende askok ez du igarri ere
|
egiten
daukagun euskal sentimendua; Hogei mila jende pasatu ziren... Esan dezagun, hortaz, jende izena multzokaria izanik ere, zenbaitetan pertsonaren ordaina dela, nahiz ez den aurrekoa bezain hedatua.
|
|
|
Gabeziaren adiera hori argi ikusten da tzeko perpausa tzeke atzizkia dutenen errankidea denean: Egiteko dago zorioneko Euskal atlas hori (Mitxelena); Euskal sintaxi osoa, edo ia osoa,
|
egiteke
daukagu (Mitxelena). Ondoko adibide honetan, forma biak ageri dira juntaturik:
|
|
|
38.3a Gaur egun lako da, mendebaldeko euskalkietan, perpaus kausal jokatuak egiteko erabiltzen den forma nagusia; la menderagailuari ko adnominala erantsita eratutako forma da, izenaren perpaus osagarrietan ageri dena bera. Hortaz, erabilera bi ditu mendebaldean forma honek, izenlagunari dagokiona bat (gezurra esan diotelako kontu horrekin asper asper
|
eginda
nauka) eta aditzaren modifikatzaileari dagokiona bestea, kausazkoa (gezurra esan diotelako haserretu da) 4 Ekialdeko euskalkietan ere erabiltzen da forma hori, lakotz aldaeran usu, era horretan bereiziz izenaren osagarria (gezurra esan diotelako kontua) eta aditzaren modifikatzailea (gezurra esan diotelakotz haserretu da) 5.
|
|
|
Baina euskaraz bada aukera ukan eta eduki aditz trantsitiboekin egitura kopulatiboak osatzeko eta predikatuaren eta subjektuaren arteko lotura bideratzeko, zenbaitetan egitatezko lotura dena eta beste batzuetan psikologikoa edo baizik ez: Urte erdia joana dugu; Berri hori nik asmatua duzu; Oheak eginda/
|
eginak
dauzkagu; Asperturik dauzkazu lagunak; Emaztea triste dut/ daukat; Lan handiak dituzu horiek. Formaz badirudi bigarren mailako predikazioa dagoela esaldi horietan, hau da, objektuari begirako osagarri predikatiboak direla azpimarratutako sintagmak —guk subjektua, lehen adibidean, urte erdia objektua, eta joana azken honi begirako osagarri predikatiboa—, baina, funtsean, horietako aditz nagusiek ere eduki semantiko jakin bat adierazi baino areago subjektu predikatuen arteko lotura bideratzea dute helburu; hots, balio kopulatiboa dute.
|
|
|
Atzo arratsaldea libro genuen. ...rtu zelarik nozbeit gure mozkorra, han harat joana zen eguna (Arotzarena); Patri hizlaria zen oso eta bigarren botila koñak hartu orduko bere bizitzaren berri esana zuen, bi aldiz gutxienez (Juaristi); Mertxe eta Jesus Mari aurreko urtean hasiak ziren Arrasateko ikastolan irakasle (Joxerra Garzia); Inor ez zen, ordea, azken aste hartako deskalabroez ohartu, neurri handi batean Brown jaunak aurrez
|
eginda
zeuzkan lanak mahairatu zituelako (Linazasoro); Era berean, Alemaniako zenbait herrirekin adiskidetze hitzarmenak eginak zeuzkan aurretik Gernikak (Berria). Adibide horiek guztiek iraganaldian kokatu erreferentzia puntua aitzin gertatuak adierazten dituzte:
|
|
|
Atzo arratsaldea libro genuen. ...±ak hartu orduko bere bizitzaren berri esana zuen, bi aldiz gutxienez (Juaristi); Mertxe eta Jesus Mari aurreko urtean hasiak ziren Arrasateko ikastolan irakasle (Joxerra Garzia); Inor ez zen, ordea, azken aste hartako deskalabroez ohartu, neurri handi batean Brown jaunak aurrez eginda zeuzkan lanak mahairatu zituelako (Linazasoro); Era berean, Alemaniako zenbait herrirekin adiskidetze hitzarmenak
|
eginak
zeuzkan aurretik Gernikak (Berria). Adibide horiek guztiek iraganaldian kokatu erreferentzia puntua aitzin gertatuak adierazten dituzte:
|