|
2005
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegiri eskainitako omenaldi liburu honetan parte hartzea ohorezko lana da niretzat, aspaldidanik ezagutzen dudana baita adiskide hau eta berak euskararen alde
|
egindako
lanak nire eta denon aitortze eta eskertzea merezi baitute. Euskara batuaren alde Baionan antolatu zen Biltzarraren bezperan, hots, 1964ko abuztuaren 28an, ezagutu nuen Txillardegi bere etxean, erbesteratuta zegoen garaian.
|
|
|
Italice, Pedemontana, Valachice (Istria), Italiari dagozkionak. Dialektoka
|
egindako
lanetan, lehen aipatu dugun 1860koa da Italiari dagokion lehena, hots, genovesaren ahoskerakoa.
|
|
2019
|
|
|
R. Lafonen gutuna N. Oleagari, Bordeleko irakasleak
|
egindako
lanaren kalitatearen erakusgarri, berak egindako frantses itzulpenak behin eta berriz berrargitaratu dira gaur arte.
|
|
|
Bilboko eta Donostiako egunkariek testu bera argitaratu zuten, gobernu mailako agindua zelako. RAEko idazkari berriak
|
egindako
lan zientifikoaren izaera politiko antiabertzalea nabarmentzen zen:
|
|
|
Mahaiburuen, funtzionarioen eta familia adiskideen aurrean, J. M. Caballerok, M. Ciriquiainek eta I. M. Echaidek berak hitz egin zuten. Euskaltzainburuordeak euskararen alde
|
egindako
lana goratu zuenean, GPDko presidenteak berriz ere ortodoxia politiko frankista aldarrikatu zuen. Buruordeak, orobat, bere ideologia erreakzionarioa nabarmendu zuen hitzaldian:
|
|
|
literatura ikastaroak, euskara eskolak eta hileroko hitzaldiak. Batzarrak, katedra sortzea onartzeaz gain, esker ona adierazi zien A. Irigoyen eta J. Peñari, Bilboko egoitzan altzariak konpontzeko
|
egindako
lanagatik. Urriko batzarrean, A. Irigoyenek," diruzainorde" gisa, Akademiaren egoera ekonomikoaren, JCVk ordaindutako egoitzaren egokitze lanen eta bibliotekako harpidetzen berri eman zuen.
|
|
|
...s presidenteak obrak abiatzea agindu zuen dekretuz 1954ko urtarrilaren 29an.1043 BPDko aparejadorearen ardurapean martxoan amaitu zituzten igeltserotza, arotzeria, dekorazio, pintura eta elektrizitate lanak, 13.898,94 pezetako gastuarekin.1044 Uztailean, aldiz, pintura lanak eta bibliotekako arotzeria lanak amaitu ziren, 4.346,71 pezetako gastuarekin.1045 JCVko diruzaina Euskaltzaindiaren egoitzan
|
egindako
lanen berri emateaz arduratu zen BRSVAPen (Merino Urrutia 1954).
|
|
|
Baina prentsa jeltzalean hitzaldiaren berri jakin ondoren, erantzun egin zion. Nuevo Ateneo n
|
egindako
lanagatik zoriontzeaz gain, R. M. Azkueren Morfología vascaren ale bat Pauera bidaltzeko eskatu zion.
|
|
|
1934an odol isuria izan zuenetik, erretiratuta zegoen, oso makal eta ezinduta, Akademiari ekarpenik egin gabe. Linguistikan
|
egindako
lanik garrantzitsuena Dictionnaire basque français() izan zen, berak hasi eta P. Lafitte eta Ph. Aranartek amaitua.
|
|
|
Guatemalatik idatzitako gutunean, izendapena onartu eta R. M. Azkuek euskararen alde
|
egindako
lana goratzeaz gain, erbesteko euskal idazleak euskaltzain jeltzaleen ondorengoak zirela adierazi zuen: " Beraz, zuk, Eguzkitzak, Olabidek eta abar uŕatutako bideak barna ibilli gabiltz". 558 Preso egondako edota erbestean hildako kideak aipatzean, euskaltzainburuak erraz uler zezakeen posizio politikoa markatu zuen.559
|
|
|
Horretarako, J. Urquijo zenaren bibliotekako funtsak erabiliz, noski. Azken finean, J. Urquijok 1936 arte RIEVen
|
egindako
lanaren garapena zen hura.1007
|
|
|
Onela euskaltz [a] in zahar eta berriak elkarturik gure aurrekoek zabalduriko bidetik joan al izango gera; ta jarraituko diogu aiek
|
egindako
lanari. Ez zan errez beti erakusbide ta lan aiek zeintzuek izan ziran jakitea.
|
|
2021
|
|
|
Propagandarako funtzio hori ez da karlistaldietara mugatuko, eta ezta bertsopaperetara ere. Asko dira gerraurreko abertzaletasunak bertsolaritza nola baliatu zuen aipatzen duten egileak, eta Kepa Enbeita bertsolariak ildo horretan
|
eginiko
lana aipatzen da, Basarrik nola testigua hartu zion... Xabier Lasak datuak ere eskaintzen ditu:
|
|
|
Iztuetaren biografiek zaldibiar horrek euskal dantzen lehen eragile garrantzitsu gisa
|
egindako
lana azpimarratzen dute nagusiki. Dantzari eta irakasle bikaina, hainbat dantza talde sortu zituen Donostian eta Gipuzkoako zenbait herritan, tradizio horren etorkizuna bermatzeko ezinbestekoak suertatuko zirenak.
|
|
|
Testuak berak sinaduraren osagarri gisa esa46 Testurik zaharrena eta gisako tituluak arriskutsuak izan ohi dira normalean. Kasu honetan testu zaharrenen bilaketarako oinarri gisa Francisque Michelen (1847) eta Julien Vinsonen (1891) euskal bibliografiak erabili dira, bestelako ikerketetan bildutakoekin eta bilatzaileen bidez
|
eginiko
lanarekin osatuz. Michelen arabera (sailkapen kronologikoa eta gaikakoa egiten baitu Vinsonek ez bezala) euskal literaturari buruz prentsan argitaratutako lehen artikulua Jean Duvoisinek 1841ean sinatutakoa litzateke.
|
|
|
97). Artikulu berean, esan bezala, aurreko belaunaldiek alor honetan
|
eginiko
lana aitortu ere egiten du, ordea, eta artikulua bera bide horri jarraituz egindako probako lehen ekitaldi bat antolatu ondoren idazten du.
|
|
|
134 Bere ikertzaile ibilbide luze eta oparoaren errepasoa
|
egiterakoan
lan hau nabarmentzen zuen baita Lekuonak berak: " Nik egin dudan lanik serioena ‘Literatura Oral Vasca’ [izen hori izan zuen hurrengo argitaldietan] izan da.
|
|
|
Bide horretan funtsezkoa izango da hedabideen bidez
|
eginiko
lana. Horrela, Lehen Pizkundearen lehen olatuan Hegoaldeko kultur aldizkari foruzaleek 1880ko eta 1890eko hamarraldietan funtsezko ekarpena egingo dute.
|
|
|
Thompsonek forma kulturalen azterketarako planteatu eta Gandarak euskal ondarearen moldaketen ikerketarako ñabartzen duenari jarraituz, euskal kultur komunitatearen helburu kolektiboen eta kokapenaren ingurukoak jasoko dira azalpen hauetan. Garaian garaiko ekimenak hobeto ulertzen lagunduko digu testuinguratzeak eta baita, komunitatearen kokapena subalternitatezkoa izan dela kontuan harturik,
|
eginiko
lana bere neurrian baloratzeko ere:
|
|
|
Hasiera batean ibilbide luzerik aurreikusten ez zitzaion eskaintzak aurrera egin zuen, bada, eta ziklo honen gailurrari dagokion urtealdiaren amaieran aurrera jarraitzen zuen. 2000ko hamarkadaren bigarren erdian honela baloratzen zuen
|
egindako
lana bertsolaritzaren dimentsio mediatikoaz egindako ikerketak: " Aurrekariak aurrekari (Elkartearen inplikaziorik barik sortu izanak edo tartean tartean izan diren desadostasunak) eta iritziak iritzi, bertsolaritzaren lanketa jarraitu eta zaindua egiten duen aldizkaria da[...]" (Elortza, Sukia eta Murua, 2008:
|
|
|
Eskaintza horretatik gehien azpimarratu izan dena artxiboarekin
|
egindako
lana izan da: " Batez ere lan ikaragarri ederra egin zuen irratiko artxiboa ordenatzen.
|
|
|
Barandiaranek Elkartearen historiari buruz
|
egindako
lanean Arantxa Mariskalekin (2011: 66), Aritz Zerainekin (2011:
|
|
|
Jexux Mari Irazu eta Beñat Gaztelumendi, bertsoa.com etik datozenak; Felix Irazustabarrena Hitzetik Hortzeran ibilbide luzea egindakoa; Eneritz Urkola bertsoplaza.tv n hasi, Hitzetik Hortzeratik pasa eta orain Hedapen talde horretako eragile eta koordinatzailea dena; eta soslai teknikoago bat duten Luis Gurrutxaga, Haritz Arrizabalaga eta Gaizka Azkarate. Besteak bertso mundutik komunikazioan murgildu baziren hiru horiek komunikazioaren mundutik murgildu dira bertsolaritzan, kameralari, errealizadore edo editore gisa
|
egindako
lanagatik kontratatu dira. (E.
|
|
|
Gauzak honela, krisian dagoen beste alor batean
|
egindako
lanaren emaitzei esker lortu da 75.000 inguruko urteko aurrekontuak orekatzea: azken hiruzpalau urteetan hirukoiztu egin dira publizitateko sarrerak.
|
|
|
353 Bertso munduan aurretik ere entzun izan zen gisako planteamendurik. Mikel Mendizabalek eta Antton Kazabonek, hain zuzen hezkuntza arautuan bertsolaritzarekin
|
egindako
lanarekin pilatutako esperientziatik, honela zioten 1990eko hamarraldiaren hasieran: " Bertsolaritza izan daiteke, beraz, oraindik ere, ahozko espresio jatorraren erabilpena berreskuratzeko bideetariko bat[...]" (Kazabon eta Mendizabal, 1993:
|
|
|
Honela azaltzen du Zerainek: " Elkartea sendotzeko
|
egindako
lan horren ondorioz, gaur egun sail bakoitzak bere arduraduna dauka, eta horrek ekarri du lehen gutxi batzuen ardura zena, bertikalagoa zena, orain banatuagoa izatea, horizontalagoa" (id.: 135).
|
|
|
Horrela, esaterako, Patri Urkizuk euskal literaturaren historiari buruz koordinatutako lanerako landutako testuan (Garzia, 2000a: 460), edo Barandiaranek Elkartearen historiari buruz
|
egindako
lanean eskainiriko elkarrizketan (Barandiaran, 2011, 63), eta Beñat Gaztelumendik Bertsolarirako Hitzetik Hortzeraren 20 urteurrenean atondutako erreportajean esandakoetan: " Peña, Euzkitze, Andoni, Jon eta horiei esker kultura kontsumoan sofistikatu samarra zen jendea konturatu zen bertsoan ere bazegoela gozatzeko moduko gauzarik[...].
|
|
|
Geroz eta pisu handiagoa hartu zuen erbesteko EAJren egituran eta EBBko lehendakariorde izatera ere iritsi zen, minbiziaz gaixotu zen arte: " Gerra zibilaren ondoren 1949an hil zen arte Andres Arzelusek
|
eginiko
lana hain izan zen handia historialariak bat datozela Luzear garai hartako erresistentziaren pertsonaiarik garrantzitsuenetakoa izan zela esaterakoan" (Arzelus, 2003: 26).
|
|
|
Euskaltzaindiak bertsolaritzaren inguruan
|
egindako
lan horietatik adiskidetasun estua sortu zen gainera Arrue eta bien artean: " Ainbestetan biltzen giñanez, lagun miñak egin giñan" (Zavala, 2008:
|
|
|
Honela azaltzen du kartzelan
|
egindako
lanak hartu zuen oihartzuna:
|
|
|
Amurizaren ekarpenak abantaila argi bat zuen ordura arte bertsolaritzaren inguruan egin zirenekiko, lanketa teorikoaren erakustaldi praktikoa egiteko gai zen egilea: " Teorizazio hori, bertsolari batek egindako gogoeta baten emaitza da[...], ordura arte Lekuonak, Onaindiak, Zavalak
|
egindako
lana ez bezalakoa. Amuriza bera jarduten da bertso eskola askoren giroa sustatzen eta bera bertsolaria izanik, bere teorizazioaz praktikan baliatzen da[...]" (Larrañaga, 2014:
|
|
|
Horrenbestez, lehen urteotan euskarak arnasa hartzeko errepresio frankistari irekitako arrakalarik garrantzitsuena erbestean
|
egindako
lana izango da. Garrantzi handia aitortzen zaio, adibidez, Jokin Zaitegik 1950ean Guatemalan sortu zuen Euzko Gogoa aldizkariari.
|
|
|
Marko berriak euskal eskola bat eta euskal komunikazio sistema berri bat eratzeko modua eskaini zuen, bada, eta horrek hainbat aukera ireki zizkion euskal kulturgintzari: " Pentsamendu, sinbologia eta edukien partekatzea bideratuko zuten erakundeen eraikuntza komunitateen sistemak
|
eginiko
lanik eraginkorrena izan zen, ziur aski" (Gandara, 2015: 408).
|
|
|
Esteibarren elkarrizketak askoz ere xehetasun gehiago ematen ditu. Edo Iturriotzekin batera
|
egindako
lanean ere zabal jorratzen da, esaterako, Elkartearen barne komunikazioa izan lukeena (2008: 43).
|
|
|
Bestalde, hainbat urtean
|
egindako
lanaren fruituak ere hasi dira bistaratzen: " Basarri, Uztapide, Mattin, Xalbador, Lazkao Txiki, Lasarte, azpeitiarrak ere bai, saila dago eta jende oso ona dago.
|
|
|
Zuzeneko sorkuntza izatea, ikus entzunezko elementuak biltzen dituena, aldiro berria, taldean gauzatzen denez sozializazio gune bezala funtzionatzen duena... aipa daitezke arrasto gisa. Baina horien guztien gainetik gure errezeloa da bertsolaritzaren eragileen belaunaldi ezberdinek
|
eginiko
lanak zerikusi handia izan behar duela kontu honetan guztian:
|
|
|
Inazio Eizmendi Basarrik bertsolaritzari egindako ekarpenez gain, irrati esatari eta prentsako zutabegile gisa
|
egindako
lanagatik fi gura erreferentziala izan zen azken hamarkadatan. Frankismoaren lehen urteetan, berak berrabiarazi zuen bertsolaritza Hegoaldean.
|
|
|
Framing berri honetan oinarriturik, Elkarteak hedapenean
|
egindako
lanari esker irabazitako presentzia mediatikoak eta prestigioak hainbat lagun erakarri du, eta transmisioan egindako lanetik bertsolari berri mordoa sortu da. Norberaren eskaintza sortzaile gisa lantzetik eskaintza pertsonalagoak sortu dira, bertsolarien ugaritasunak berak halako eskaintzak biderkatu egin ditu, eta, guztientzako tokia egitea nekeza suertatuko denez, publikoaren segmentu ezberdinei zuzenduriko eskaintza espezializatuak ere sortu dira.
|
|
|
Framing berri honetan oinarriturik, Elkarteak hedapenean egindako lanari esker irabazitako presentzia mediatikoak eta prestigioak hainbat lagun erakarri du, eta transmisioan
|
egindako
lanetik bertsolari berri mordoa sortu da. Norberaren eskaintza sortzaile gisa lantzetik eskaintza pertsonalagoak sortu dira, bertsolarien ugaritasunak berak halako eskaintzak biderkatu egin ditu, eta, guztientzako tokia egitea nekeza suertatuko denez, publikoaren segmentu ezberdinei zuzenduriko eskaintza espezializatuak ere sortu dira.
|
|
|
Masa kultura gisa funtzionatzeko gaitasunak, definizioz, arrakasta mediatikoa eskatzen zuen, eta komunikazio alorrean
|
egindako
lana da hain zuzen 2005eko txapelketaren kontakizunean gehien azpimarratzen den alderdietako bat:
|
|
|
|
Egindako
lanak, esan bezala, erantzun polita izan zuen bertsozaleen aldetik. Eta garaiko bertso munduaren eragileek ere harrera ona egin zioten.
|
|
|
2006an erretiroa hartu zuen arte jarraitu zuen Aldaik programarekin, eta Xabier Sukiak erreleboa hartu ondoren ere, Hitza Jolas izenarekin, irratiko bertso programa ezagunena izaten jarraituko zuen. Bi hamarkadatik gorako erreferentzialtasuna irabazi du, bada, Eta hitza jolas bihurtu zen Hitza Jolasek; ondo
|
egindako
lanaren seinale.
|
|
|
Bertsolaritzari buruzko oroitzapenen eskutik euskalgintzakoak datozkio: Eusko Abesbatzaren sorrerakoak (1939/ VI/ 11;" Eusko Abesbatzaren sortze eta bizitza"), irratian
|
eginiko
lanaren bueltakoak (1939/VI/18," Donostiako Irratetxetik euskara haizatzen"), Lore Jokoen ingurukoak (1939/VI/04," Donostiako Euskal Batzarrak") eta beste. Eta tarteka, bertsoa aitzakiatzat hartuz, gerrako bizipen garratzen inguruko gogoetak ere ekarriko ditu, bere belaunaldiaren inguruko argazki horri zabaltasuna ez ezik sakontasuna ere erantsiaz (1939/IV/23," Gernika erraustearen bigarren urteurrenean"; 1939/VII/23," Errauts itzazu, Jauna, gudazaleak"; 1939/VII/30," Libertatia zoinen eder den"; 1939/VIII/20," Agur, eusko anaia, agur t’erdi").
|
|
|
1930etik 1936ra prentsan argitaratu zituen Aitzolek euskal kultura biziberritzeko garatu zuen proiektuaren nondik norako guztiak. Lehen apustua poesia idatziaren aldekoa izan zen, eredutzat Europako estaturik gabeko beste zenbait naziotan
|
egindako
lana hartuz. 1930etik aurrera urtero antolatu zuen Euskal Olerti Eguna, eta Mistralen Mireio moduko poema nazional bat egitera animatu zituen olerkariak.
|
|
|
9.5.3 Belaunaldi ezberdinek, kulturaren ulerkera eta ideologia ezberdinetatik eta batere lagundu ez duten testuinguru anitzetara egokituz, hegemonikoak ziren korronte guztien aurka
|
eginiko
lana da bertsolaritzaren bilakaera singularrari eman dakiokeen azalpenaren funtsa
|
|
|
Amurizaren bertsogintzarekin edo Bertsozale Elkartearen sorrerarekin bertso munduak prestigio berri bat irabazi zuenean, 1980ko hamarraldian zehar, hainbat euskal idazlek bertsolaritzari eskaini zitzaion arreta euskal kultur sistemaren gabezia eta azpigarapen seinaletzat hartu zuten. Barandiaranek Elkartearen historiaz
|
egindako
lanean tarte eder bat eskaintzen zaio idazle horien kritikei eta bertso mundutik ematen zaien erantzunari (2011: 45), eta bere garaian bertsolaritzarekiko interesa erakutsitako idazleen kritikak jasotzen dira bertan:
|
|
|
Ipuinaren interpretazio traduktologikoa eginez, nabarmentzekoa da, alde batetik, idazleen eta itzultzaileen estatus ezberdintasuna islatu izana: sorkuntzatik bizi ezin den idazlea da itzulpen literarioak egitetik bizi behar duena, eta fikziozko beste hainbat itzultzailerenean legetxe, baliabide ekonomiko gisa zein norberak
|
egindako
lan on baten sari gisa agertzen da itzulpena. Beste alde batetik, Delabastitak eta Grutmanek (2005) zein Ben Arik (2010) fikziozko itzultzaileen artean errepikatzen diren elementuen artean aipatutako itzultzailearen ikusezintasuna eta autoretza anbizioa ere azpimarratzekoak begitantzen zaizkigu, bat ipuineko emaztearekin:
|
|
|
Olaziregik zuzendutako historiografiatik erauzitako itzulpenen aipamenei buruzkoak laburbilduta, ondorio gisa esan genezake kanpora begira
|
egindako
lan kolektibo hau berritzailea dela, baita itzulpengintzaren tratamenduari dagokionez ere: aurreko historiografietan ez bezala, euskarara itzulitako literaturari eskainitako kapitulu bereizi bat du, eta modu sistematiko samarrean ematen da euskaratik beste hizkuntza batzuetara itzulitako lanen berri.
|
|
|
143) dio dagokigun pasarteko itzultzaileak. Bada, taldean
|
egindako
lana agertzea itzultzaileari buruz dugun irudi isolatuarekin eta bakartiarekin hausteko modua edo aldarria izan daiteke.
|
|
|
katalogoak argitaratzen ditu; itzulpenak laguntzeko deialdiak ateratzen ditu; argitaletxe, autore eta itzultzaileentzako bekak eta egonaldiak sustatzen ditu, eta nazioarteko azoketan euskal literaturaren presentzia bultzatzen du. Arlo horretan
|
egindako
lanaren beste adibide bat da Etxepare Euskal Institutuaren webgunean txertatutako basqueliterature.com ataria, lehenago EIZIEk kudeatzen zuena. Halaber, 2015ean, Etxepare Euskal Institutuak eta Laboral Kutxak euskararen eta euskal kulturaren sustapenean eta elkarlanean aritzeko Etxepare Laboral Kutxa Itzulpen Saria sortu zuten, jatorriz euskaraz idatzi eta beste hizkuntza batean argitaratutako obra baten itzulpena saritzeko.
|
|
|
6 Eskola horretan literatur gaiak lantzen ez zirela-eta aipamen hau besterik ez dugu
|
egingo
lan honetan. zizkion geletan. Hona hemen 30 pertsonetako lehen ikaslego hark lau irakasleren eskutik ikasi zituen ikasgaien zerrenda:
|
|
|
Ugariak dira lan honetan aipatuagatik sakondu ez ditugun eragileen eta erakundeen sareak, eta soziologiaren argitan aztertzeko dago, adibidez, itzulpenarekin zerikusia duten argitaletxe, editore zein azokek eratzen duten kultur bitartekarien sareak nola eragiten duen euskal literatura itzuliaren eremuan, edota zer nolakoa izan den, argitaletxeka, itzulpen corpusaren bilakaera. Gisa horretako lanek, noski, aberastu, osatu, baieztatu edo ezeztatu egin ditzakete orain arte
|
egindako
lanetatik abiatuta hemen esan direnak. Ildo horretan egingo du aurrera euskal literatura itzuliaren barne eremuaren ikerketak berak.
|