|
2000
|
|
|
Bide honetatik, liburuak idazle estatu batuar askok jorratutako ildoa gogorarazten digu Joxe Belmonteren lanak. Baina baita Katalunian genero horren inguruan azken urteotan
|
egindako
lan bikainak ere. Guztietatik ikasi du Belmontek, baina era berean bere estiloa ere landu du.
|
|
|
Honakoa ere lan honetan ikus dezakegu, non lehen eta bigarren mailako literaturako lanak era berean tratatu eta iruzkindu ditugun. Izan ere, Zalduak aipatzen duen bezala, argitaletxeek ere ez dute horrelako bereizketarik
|
egiten
lan hauek guztiak sail bertsuetan biltzen baitituzte. Hortaz, ez dagokio lan honi horrelako sailkapen eztabaidatsuekin hastea.
|
|
|
Era berean, autore askoren artean atonduriko liburuak ez ditugu kontuan izan, gure helburua batik bat idazle berrien lanak ezagutzera ematea izan baita, eta ahal den neurrian hauen ibilbidea zedarritzea. Beraz, idazle askoren artean
|
eginiko
lanak gure asmoetatik haratago daude.
|
|
2002
|
|
|
Edorta Jimenezen (http://www.susa literatura.com) ibilbide profesionalean mota askotako obrak dira aipagarri, hasi film gidoietatik eta zenbait literatur generotan
|
egindako
lanetara. Sei poesia liburu argitaratu ditu Omar Nabarro ezizenez (bindikapena, 1985; Egutegi esperimentala, 1986; Gaua zulatzen duten ahausietan, 1987; Odoleko eskifaia, 1989..) eta egungo autore oparoenetakoa dela esan genezake.
|
|
|
Haizetan
|
egindako
lan horren ostean, 1989g. irailaren 19an, goizean, martitzena zan, ezin ahaztu jat egun hori hasi neban Bizkaiko bideetango bidezbideko liluragarri Alberto Schommer lagun nebala, pintore, olerkari ta gizatar dana batean dan argazkilari mozorrotu hau: arean, Gasteizen hiru mende beranduago jaio zan, jaioken bidaiak Medicitarren Florenza berpiztailerakoa zeitekena.
|
|
|
Beste modutan argitalduko liteke orrialde oneitan! Ba dakigu, baña, gure eguneton ori
|
egiteko
lan izugarrija egin biarko leukena. Gure idazkijak gaztelera kutsua ganezka idatzi oi ditugu ta.
|
|
|
Arrigarria da gizon arek
|
egindako
lana, guztia berak egin, guztia berak zuzendu. Gizonen lanak obetugarriak oi dira ta, arenak bere ba ditue, jakiña, utsune ta okerrak.
|
|
|
Iturriak, ikastetxea, Nautika eskola, Lazunarri. Arek bere diruz
|
egindako
lanak. Elizkarietarako, Juan Maria Altuna organistak meza berezia idatzi zuan eta orduantxe estreiñatu zuten Parisko 1855 Agerketan saritua izan zan Cavaillé Coll organu ederra."
|
|
|
Ezarian iragan zen lehenbiziko urtea eta
|
egindako
lan ixilak urrats handi zirudien. Behintzat, Koordinatzaileburuak guztiz positibo etsi zuen.
|
|
2003
|
|
|
Hurrengo urtean lau ebanjelioak osorik itzuli eta Jesukristoren Barri Ona (1966) argitaratzen dau. Zatika
|
egindako
lana batu eta Alkartasun Barria (1972) eskainiko deusku, lehenengo aldiz Bizkaiko euskeran.
|
|
|
Amaitzeko, Juan Mari Lekuonaren bertso dotore bat jatort gogora. Behin Urkiolako Santutegian, Bizkaiko Eleizeak omenaldi apal bat egin eutsen 5 eleizgizoni, euskeraz eleiz gaietan
|
egindako
lan ederragaitik; boston artean, han zan gure Jaime be. Bakotxari bertso bana kantau eutsan Juan Marik.
|
|
|
Ala Barandiaran jakituna euren artean hartu daben hainbeste Erakunderen izenean? Guk uste, zeure izakerea, jakituria, Euskal Herriaren eta kristau fedearen alderako hainbeste nekez eta ikerlanez
|
egindako
lana nahikoa ta larregi dozula, inoren izenean barik zeure izenean etorteko, eta esker onez ta maitasun handiz ezin hobeto hartua izateko.
|
|
|
Liturgi arloan
|
egindako
lan handi hori guztiz mesedegarria izan da gure Eleizearentzat eta baita euskerearentzat be.
|
|
|
geroago burutu nahi eban lan bikainago baten lehenengo pausu apal badaezpadakoak, baina guztiz beharrezkoak. Astiro, hotzhotzean eta kontuzegi orraztuta
|
egindako
lanak barik, gogo beroaldi baten sortu ta zerturiko saio antzekoak dira, nire ustez, Mikelen azken lanik gehientsuenak. Denpora gitxian arlo askotan agertzen jaku lur barriak jorratzen:
|
|
|
Itzultzaile taldeak
|
egindako
lana handia (eskergea!) eta mesedegarria izan da Euskal Herriko Eleizearentzat, eta baita euskerearentzat be. Hutsak huts, guztiz txalogarria.
|
|
|
Edizino honetan aldi luzean
|
egindako
lanak batu ditugu. Gaiak be era askotakoak dira.
|
|
|
Eta berak
|
egindako
lana zelanbait izentau ahal baledi, apala eta isilekoa izan dala esango genduke. Nekez ikusiko da haren izenik alfabetatzearen historia apainetan, edota autore eta idazle handien artean.
|
|
2005
|
|
|
Bildumok 80ko hamarkada osoa bete zuten. Aipatzeko da egile horiek urteetan narratiban
|
egindako
lanak ipuinak baino ez izatea. Horra egile hauentzat ipuinak zuen garrantzi berebizikoa.
|
|
|
Aldizkari literarioetan generoaren alde
|
egindako
lana. Sasoi honetako aldizkarietan (Pott, Susa, Xaguxarra...) ipuinak gune berebizikoa betetzen du.
|
|
|
Arrunt mentsa behar luke. Bestek
|
egin
lanaz baliatzen dira denak, eta gero, ahal badute, haratago joaten.
|
|
|
Liburu honetan luzaroko urteetan buruan jira eta buelta erabilitako gaiak isuri ditu; ez da beraz, eserialdi batean hasi eta amaitu jarraian
|
eginiko
lana, ezpada astiro astiro han hor hemen artikuluetan, sermoietan, batzarretan eta nahinon erabilitako gaiak, egilea biziro kezkatzen zuten gaiak, gogoeta sakon baten ondoren ondo sailkaturik eta ordenan jarririk eskaintzen dizkigu.
|
|
|
Mundu horretan aipatu behar dira tokian tokiko mintzairetaz misionestek
|
egin
lanak; liburu osoa behar liteke denak aipatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Bakotxean meatzari bik egiten eben lo, lan txandaren arabera, bat jagiten zanean bestea oheratzen zan. Gehienetan aldean eroien erropeagaz egiten eben, askotan mela mela
|
eginda
lanean euriak bustita. Bestean, txikerrenean, alarguntsa bat, bere hiru seme alabak eta sena erabat galduta eukan aitita silikosoa bizi ziran.
|
|
2008
|
|
|
Egitura horiek guztiek elkarri eragiten diote, eta beraz, ezin dira modu isolatuan ulertu. Laburbilduz, literatura zeinek bere modura definitu bazuen ere (formalistek sistema gisa eta estrukturalistek egitura gisa), haien ekarpenik garrantzitsuena errealitate konplexu horren antolaketa eta funtzionamendua azaltzeko
|
egindako
lana dugu.
|
|
|
Egunkarietan eta aldizkarietan" salduenak"," gomendagarrienak" edo" irakurrienak" direnak oso kontuan hartzen ditugu[...] Dena dela, merkatuko arrakasta" helduen arrakasta" izaten da, eta guri tokatzen zaigu arrakasta izan duten horiek irakurtzea eta egokiak ote diren ikustea. Hortaz, normalean irakasle bakoitzak liburu pare bat irakurtzen ditugu, eta erabakitzen dugu zein den egokia[...] Nobedadeen jarraipena
|
egitea
lan extra da, horregatik jotzen dugu gehien entzuten eta saltzen diren horietara. (BPRB)
|
|
|
Etxekoren bat hilten zanean be beharrezkoa zan argizariaren emendioa, hilkutxaren atzetik zenduari laguntzeko. Argizariaren negarrak aurrez
|
egindako
lanaren izerdia irudikatzen eban orduan.
|
|
2009
|
|
|
Bestetik, sasoika ugariak ei ziren euren etxeetatik irten eta uzta sasoia alogerean ematen zuten andre eta gizon taldeak. Dirutan ordaintzen zitzaien
|
egindako
lana. Kasu batzuetan inguruko etxeren bateko mutil gazteak hartzen zituzten alogereko behargin moduan.
|
|
|
Su indartsua egin eta eskailera baten laguntzaz, erdiko paluko zulotik sua botatzen zuten ikaztoki barrura, behean zeuden ira eta zaborreriek su har zezaten. Ikaztokia ketan ikustea, ondo
|
egindako
lanaren seinalea izaten zen.
|
|
|
Fernando Egia labasua
|
egiteko
lanetan, 2008 san ta palu luse bateas, ta aldarri baten eukitte" un sorrostute askoreas ta besten beste era batera, arto mogitteko gero alan erote san, ta emon buelte ta onantza, erre estittesan... Arantza eta onantza ak sertukeran, ak mogidu itte ausen, ta ordun artze (n) euren aurok buelte.
|
|
2011
|
|
|
Horietarik zenbaitetan, jarduera eragilea, hots, itzultzailea nor den aipatzen da, izen abizenak ematen dira orokorrean (154 kritikatan). Beste batzuetan (190), ostera, haren esperientziaren berri ematen da, askotan lanbidea ere aipatuta;
|
egindako
lanaren aitorpena egiten da, zelanbait. Sarri aipatzen dira jarduera agentearen hitzak zein itzulpenen sarrera edo hitzaurreetan aipatutakoak.
|
|
|
Itzulpen kritika
|
egitea
lan akademikoa da; jakintza kontua da, gustu kontua baino gehiago; ulermen eta analisi kontua da, ebaluazio kontua baino gehiago. Hala ere, kritikariaren subjektibitatea ere jokoan dago.
|
|
|
Aipagarria da, kritika akademikoaren alorrean, Manu Lopez Gasenik
|
egindako
lana. Bat gatoz haren teoriaeta metodologia aplikazioekin; haren artikulu eta lan batzuk eredu izango ditugu gure ikerketan.
|
|
|
2008an, EIZIE elkartearen baitan Itzulbaita egitasmoak garatutako Literatur itzulpenak baloratzeko irizpideak lan saioko dosierrean26 euskarazko literatura itzuliaren kritikan, dibulgazio xedea duen kritika nagusi dela esaten da, helburua irakurleari gidaritza eskaintzea eta itzulpengintza sustatzea izanik; bada, gure corpusa osatzeko
|
egindako
lanetan, halaxe dela ziurtatu dugu. Lan saio hartan esandakoa da, era berean, dibulgazio kritika egitean, kritikariek kontuan izaten dutela hartzailea, hots, gogoan dutela irakurle ororentzat ari direla.
|
|
|
Era berean, horixe da kritikari orok eskura duen informazioa, hortaz, erraz balia dezake. Izan ere, arlo akademikoan
|
egindako
lanak gutxi direla esana dugu, eta horietara jo ezinik, katalogo gisako hori egitea da kritikari zenbaiten aukera bakarra.
|
|
|
Egia da beti ikasten jardun behar dogula. Zer esanik be ez besteei on
|
egiteko
lanean diharduzunean. Ez dauka osagile batek, ikasi behar dauena ikasi dauela eta, gehiago ikasi barik egoteko eskubiderik.
|
|
2013
|
|
|
Basajaunak muino gainean (gaurko kanposantuan) egitea nahi zuen. Egunez honek
|
egindako
lanak, gabez San Martinek ibarrera ekarri ohi zituen. Gau batean atso bat zegoen zelatan.
|
|
2015
|
|
|
Horrek animau ebazan. Jenteak ikusten dauenean
|
egindako
lanaren frutua, orduan animetan da. Talde lez egin genduan eta herrialdeetako ikerlariak gehiago alkartu gin tzazan.
|
|
|
Aurretiaz
|
egindako
lanak baziran, ezta?
|
|
2017
|
|
|
Ez dirudi, ordea, BNYB k atzerrian eragiten omen duen efektu hori hain sendoa denik. Sally Perret irakasle estatubatuarrak, kasu, argi azaldu digu berak ez duela Gabilondok seinalaturiko indiferentzia sumatu Uriberen lanean.103 Espainiarra barik hark nobela euskalduna irakurri duela dio, munduan barna BNYB ri harrera berbera egin zaiola seinalatuz, hau da, Uribek" euskal idazle modura
|
egindako
lanagatik etxeko zein nazioarteko onarpena erdietsi" duela.104 Euskal idazle modura. Perret ek argudio teorikoak ere ematen ditu iradokitzeko BNYB ren itzulpenek izan badutela atzerriko audientziengan euskal kultura zein nortasunari buruzko irudi parekideago bat sorrarazteko gaitasuna.105 Gabilondok zein Atutxak darabilten marko teoriko kritiko postestrukturalistatik begiratuta ere, ez dago nire ustez batere arazorik onartzeko BNYB k, arestian seinalatu esentzialismo humanista gorabehera, esentzia barik aztarna modura barreiatzen ari dela euskal diferentzia munduan barna.106
|
|
|
Atxagak desagertzen ikusiak ditu mundu bat eta berorrekin loturiko mundu ikuskera, bere haurtzarokoak, hain zuzen ere. Hark berak esana da ipuinok desagertze horren aurka
|
egindako
lana direla, joandako munduaren eta mundu ikuskeraren testigantza emateko ahalegina: oroitze lana, alegia.61 Beraz, ipuinotan oroimenak erdiguneko garrantzia dauka.
|
|
|
Beraren ahaleginari esker hamaikatxu ostera eta ibilte egin zituen herriko zaharrek batera eta bestera; batzuk amesetan be pentsauko ez eben lekuetara. Muxikako edadekoek eta beste herritar askok asko estimau izan dabe, Oscarrek borondaterik onenaz, eskuzabaltasunez eta musutruke euren alde
|
egindako
lan guztia, eta omendu be bai esker onez.
|
|
2019
|
|
|
Kortazarren hastapeneko lan hartatik hona ez dira gutxi izan euskal sistema literarioaren eta hartan irakurlegoak nahiz akademiak sagaratzen duen kanonaren inguruko ikerketen harira
|
eginiko
lanak, ez eta Ramon Saizarbitoriaren kanonikotasunaren inguruko aipamenak ere. Beraz, gure lanaren atal honetan sisteman hartzen duen tokiari erreparatzeari garrantzitsu deritzogu, idazlanaren irakurketa baldintzatzen duen neurrian.
|
|
|
Gai zabala da euskal literaturaren sistemarengan Espainiakoak eta nazioartekoak eragiten duen indarraren bektoreetan Saizarbitoriaren lanek hartzen duten interpretazioa eta zentzua. Besteak beste azpimarragarri dira, esparru honetan, Joseba Gabilondok
|
eginiko
lanak Ikasketa Poskolonialetatik euskal literaturak esparru globalean harturiko kokapenaz Nazioaren hondarrak saioan (2008) nahiz New York Martutene (2013), bai eta Ur Apalategik Ramon Saizarbitoria. L" autre écrivain Basque.
|
|
|
Umoreari dagokionez, Mijail Bajtin teorialariak François Rabelaisen inguruan
|
egindako
lanean azpimarratzen diren hainbat ideia ekartzen ditu gogora David Roasek (2009), eta komeni da horiek hemen kontuan izatea. Izan ere, honen hitzetan, mundua ulertu eta errepresentatzeko tresna baliagarria da umorea (112).
|
|
|
Hartan gailentzen diren estrategia narratiboak eta gaiak askotarikoak dira, baina ildo nagusiak zedarritzerakoan zalantzarik ez da memoria, euskaldunon historia garaikidea eta iraganari buruzko gogoetak gailendu direla. Hamaika pauso (1995) eleberritik aurrerako liburuez
|
eginiko
lanak kontuan hartzen baditugu, euskal komunitatearen iraganeko eta orainaldiko gatazkak modu berezian aztertu direla nabarmenduko dugu berehala, haietaz idatzi diren lan kritiko ugariek azpimarratu duten gisan. Ildo horretan eginiko ekarpenen biltze, alderatze eta ebaluatze lan gisa, azpimarragarri zaigu Izaro Arroitak 2015ean buruturiko tesi lana Ramon Saizarbitoriaren nobelagintza memoria ikasketen ikuspegitik.
|
|
|
Hareharrizko pilarea aurrealdean egurra txertatuta
|
egindako
lana. Etxea hiru gorputzduna da eta erdikoa material apalagoez eginda dago.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, Arnedoren (op.) ikerketak BM bera ikertzen duenez, etapa berdinei erreparatzen die, eta, gainera, irakaslearen jarduna du, batik bat, ikergai72 Hori kontuan hartuta, lan honen helburu nagusietako bat aurrekoek zabaldutako bideari ekarpena egitea da: alde batetik, lan honetan bertan egindako ikerketa oinarri gisa hartuz, BHrako literatur errutinetan ardaztutako proposamen didaktikoa diseinatzea; eta, bestetik eta aurrekoek
|
egindako
lanaren ildotik, etorkizunean eta ondoko urrats batean proposamena inplementatzea eta nerabeen garapen kognitibo, emozional eta sozialean izan dezakeen eragina ebaluatzea.
|
|
|
Eta, hain justu ere, lekuko horri heldu nahi zaio, zelanbait, lan honetan. Alde batetik errutinen nahiz pentsamendu errutinen printzipioak, bestetik, Bularretik Mintzora egitasmoak hasierako etapetan
|
egindako
lanaren aurrendaritza, eta azkenik, ikerketek oro har frogatzen dituzten emaitzak aintzat hartuz, Bigarren Hezkuntzarako literatur errutinak eraiki eta proposatu nahi da XXI. mendeko literaturaren didaktikarako baliabide esanguratsu gisa. Hala eta guztiz ere, ez da lan honen xedea errezetak edota literaturaren didaktikak dituen erronka guztientzako konponbideak eskaintzea; baina, arestian adierazitakoaren haritik zein gure ikerketatik ondorioztatutakoak kontuan hartuz, norabide horretan bidea urratzen hasiko den ekarpen didaktikoa egitea bai.
|
|
|
konfiantza, alegia. Lan eginez gero beren buruan zein
|
egindako
lanean sinestea:
|
|
|
EIBZ k antolatzen duen Eskolako Literatur Kanona (ELK) prestakuntzari erreferentzia egiten dio IE2 k, esate baterako. Azaltzen duenez, ikastaroan hainbat gai lantzeko aukera egoten da, baina berak zer liburu eraman, zer
|
egin
lan horiekin eta lantzeko moduak eskaintzea bereziki baloratzen du modu positiboan: " Didaktikarako baliabideak behar ditugu irakasleok, uste baitut horretan zenbait gabezia dugula".
|
|
|
NE1 ek zehaztutakoaren arabera, egitasmoak lauzpabost urte besterik ez ditu, eta beraz, aski berria den zerbait da. Hala ere,
|
egindako
lana eta euskal literaturaren kanonaren inguruan diseinatutako proposamena oso garrantzitsua dela uste du IEE1 ek, bere hasierako eszeptizismoa onartzen duen arren. Argudiatzen duenez, curriculumetan eta programazioetan ez bezala, ELKn autore eta obra zerrendaz harago doan proposamena egiten da, eta horrezaz aparte, irizpide pedagokiko literarioak eskaintzen dira hauen lanketarako irakaskuntzan:
|
|
|
Bide beretik, emozioen eremua konplikatua dela ikusten du LIR2 k, barnebarneko gaiak ukitzen direlako eta horri buruz hitz
|
egiteak
lana ematen duelako oraindik ere. Alor pertsonalean nahiz profesionalean norberak dituen ezintasunei eta gabeziei egozten dio LIR1 ek ere hein batean gelako lanketa eza.
|
|
|
hau da, helburuak eta horiek lortzeko metodoak partekatzen dira, eta hori, gehienetan, helburu horien eta horiek lortzeko egiteko moduen arteko harremanaren ondorioz gertatzen da. Elkarrekintza hori, lankidetzaren bidez eta kooperazioan
|
egindako
lanaren ondorioz sortzen den harreman sozioedukatibo hori, alegia, horren oinarria da, eta aldatu egiten da taldekideen eta haien profilaren, garatu beharreko jardueraren eta helburuen, ikasgelako hezkuntza ingurunearen eta abarren arabera. Hartara, ezagutza elkarrekin eraikitzea proposatzen den heinean, elkarrekintza didaktikoa eta elkarrekintza kooperatiboa dira proposamen didaktiko honetarako ardaztuko ditugun bi printzipio pedagogiko metodologiko garrantzitsu, besteak beste, ikaskuntza testuinguru lasaiagoak eta hobeto egituratutakoak sortzen laguntzen duela, ikasleen komunikazioa eta elkarrizketa hobetzen dela, ikasleek euren artean kontaktu eta ulermen maila handiagoa dutela norberarena zein ulermen kolektiboa, eta halaber, elkarri entzutea nahiz elkar onartzea errazten diela frogatuta dagoelako (Fohlin, Sedem eta Allodi, 2021; Mundelsee eta Jurkowski, 2021; Liu eta Yang, 2022).
|
|
|
Autoebaluazioaren kasuan, ikasleak bere ikas prozesua autoerregulatzen du modu sakonago batez (Panadero eta Alonso Tapia, 2013; Panadero, Andrade eta Brookhart, 2018), ikasleek euren prozesuen eta ekoizpenen kalitateari buruz gogoeta dezaten eskatzen baitu, ebaluazioedo balorazio iturri bakarra irakaslea soilik izan beharrean (Andrade, 2010). Hau da, nork bere burua aztertzea, behatzea, norberaren funtzionamenduari buruzko begirada kritikoa garatzea,
|
egindako
lana epaitzeko eta, beharrezkoa bada, ezarritako funtzionamendua aldatzeko (Cosnefroy, 2010 in Paquet eta Karsenti, 2020). Hain zuzen ere, heziketa literarioak eskatzen duenaren ildotik.
|