|
2005
|
|
|
– Autoz heldu zen, eta ez al zaizu bitxia
|
egiten
Franco, udan beti almirante jantzian ibiltzen zen hura, lehorrez etortzea portu batera?
|
|
2007
|
|
|
1947an bertan, ordea, Agirre lehendakaria eta New Yorken bere ordezkaria zen Anton Irala ohartu ziren jaio berria zen Gerra Hotzaren kontestuan Estatu Batuek ez zutela ezer
|
egingo
Franco botatzeko, botere hutsunea komunisten mesederako izan zitekeelako. Euskal agintariek ez zuten onartu nahi izan errealitate hori, eta hurrengo urteetan ahalegin ugari egin zuten Francoren eta erregimen demokratiko baten artean zeuden aldeak nabarmendu nahian iparramerikarren aurrean.
|
|
|
Normaltze diplomatikoa bera baino azkarrago zertu zen, ordea, lerrokamendu militarra. Koreako gerran parte hartzeko eskaini zituen soldaduen kasuan ez bezala, Estatu Batuek ez zioten muzin
|
egin
Francoren Espainiak eskaintzen zien kokapen estrategikoa Gerra Hotzeko ahalegin militarrerako erabiltzeari. 1952ko martxoan Griffits enbaxadorea Madrilera iritsi zenetik, iparramerikarren lehentasuna izan zen Penintsulako puntu estrategikoenetan base militarrak ipintzeko baimena lortzea, eta 1953an sinatuko zen ituna.
|
|
2009
|
|
|
«Bizkaian aro onaren beha dago Mola azken jauziaren egiteko Bilbao barneraino. Kurritzen hasi zen elhea baizik ere Eskualdun gobernioa gerlari uko
|
eginik
Francorekin baketzera zohala. Bainan ez, Aguirrek jakin arazten du biphilki.
|
|
|
Ezker muturrekoa (hala baiteritzo kontuak azken muturreraino aztertzen dituelako) mututa zegoen, eta, jakina, aldenduta zebilen ustezko ezkerretik, zeinaren alderdi nagusietan (sozialdemokratetan) kapitalismoaren kudeatzaile huts baino ez baita izan duela mende batetik, zenbait salbuespen ospetsutan izan ezik, hala nola Salvador Allenderen Alderdi Sozialistan. Osterantzean, Ezker Batua alderdian, esaterako, ez dituzte aintzakotzat hartu ere
|
egiten
Francoren diktaduraren kontrako borrokan heroi goren izandakoak: hastapeneko komunistak, nik neuk idatzitako drama batean, kamarada ilunak?
|
|
|
Francok edo beste hainbat diktadorek aurretik egin bezala, Michelettik ere heriotza, tortura eta beldurra erabiltzen ditu bere erregimena sendotzeko. Ia AEBek eta nazioarteak ez duten
|
egiten
Francoren erregimenarekin egin zuten gauza bera: aho txikiarekin Michelettiren aurkako adierazpenak egin, baina gero haren erregimena babestu.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, Londreseko Euskadiko Batzarraren zeregina izan zen Galeuzcareneskutik eta Errepublikako gobernuaren aurrean indar
|
egitea
Franco uzkaili ondorengo gobernua iberiar herri guztien autodeterminazio eskubidean oinarritutakokonfederazio bat izateko. Irujoren ideiak oso garbi agertu ziren Andres Irujok Ekinargitaletxean 1945ean argitara emandako Comunidad Iberica de Naciones liburuan.Elkarrizketa moduan, Armando Cortesao portugaldarrak, Manuel Irujo euskalabertzaleak, Carles Pi i Sunyer katalan abertzaleak eta Luis Araquistain espainiarsozialistak diktaduraren ostean sor zitekeen estatu ereduari buruz dihardute.
|
|
2013
|
|
|
–Badakizu, hona etortzen ginen gu errepublikaren alde manifestazioak
|
egitera
Francoren diktadurak iraun zuen urteetan, esan diot taxilariari kotxea Trafalgar Square ondoko semaforo batean gelditu duenean.
|
|
2014
|
|
|
Aita santuak berak Pacen in Terris entziklika kaleratu zuen 1963an, eta hartan zioen tokiko hizkuntzek garatzeko eskubidea zutela". Antonio Añoveros iruindarra zen garai hartan Bilboko gotzaina, euskararen aldeko predikua
|
egiteagatik
Francok erbestera bidali gura zuena. " Ander Manterolak esan zidan Elizan zegoen giroak bultzatu zuela Elizbarrutia euskararen aldeko apustua egitera".
|
|
|
Testuinguru horretan, euskarak zailtasunak izan zituen bere bidea topatzeko. Nahiz eta iragarle gehienak bertokoak izan, publizitate etxeetan ale bakan batzuk besterik ez zituzten euskaraz
|
egin
Franco hil aurretik," salbuespenak izan ziren, oso oso lan gutxi" (Esnaola, 2014). Publizitate agentzia gehienetan ez zuten langile euskaldunik4, eta ezagutzen zuten itzultzaile bati bidaltzen zizkioten testuak itzultzera (Esnaola, 2014; Aurtenetxe, 2014).
|
|
2018
|
|
|
Han bildu ziren frankismoaren kontrako erakundeak, EAJ eta ELA322 barne. Espainolek eskatzen zuten denek bat
|
egitea
Francoren kontra, eta gero gerokoak. Bat egiteak, espainolen begietan, erran nahi zuen euskaldunek uko egitea euskal gobernuari.
|
|
2023
|
|
|
Frankismoa ez zela erregimen faxista totalitarioa baizik eta erregimen" autoritario" bat dioen tesia aspaldikoa da, Juan Jose Linz politologoak 1964 urte urrunean bota zuen eta geroztik ez dira gutxi izan hori defendatu duten historialari eta politikariak Fragak ere halaxe aldarrikatzen zuen PPren ohorezko presidente zenean. Beraz, ez da harritzekoa autoritarismoaren definizio onbera
|
eginez
Francoren biografia ofizialean aurkitzea esaldi hauek bere erregimenari buruz: " Botere publiko indartsu bat sortu zuen";" fabrikak eta enpresak eraiki zituen, eta obra publikoak sustatu";" krisia gainditu zuen";" Espainiak azpigarapenaren barrera gainditu zuen" …
|