|
2005
|
|
|
3 Segurtasun epearen kasuaren antzera, legegileak delitu guztietarako betekizun arruntean ñabardura berezi bat gaineratu
|
du
delitu astun xamarrak pilatzen diren erregimen juridikoan. Kasu honetan ez dira eragiten bost urte baino gehiagorako espetxealdi zigorra duten delitu astunak, baizik eta delitu batzuen kondenak batera gertatzean muga objektibo jakin batzuk gainditzen dituzten delitu pilaketak.
|
|
|
3 Segurtasun epearen kasuaren antzera, legegileak delitu guztietarako betekizun arruntean ñabardura berezi bat gaineratu du delitu astun xamarrak pilatzen diren erregimen juridikoan. Kasu honetan ez dira eragiten bost urte baino gehiagorako espetxealdi zigorra duten delitu astunak, baizik eta delitu batzuen kondenak batera gertatzean muga objektibo jakin batzuk gainditzen
|
dituzten
delitu pilaketak. ZK (Zigor Kodea) 78 artikulua izan bazen, 1995eko Zigor Kodea onartu zenez geroztik:
|
|
|
erdia baino gutxiago denean. Esandakoa ulertzeko gogoratu beharra dago, delitu pilaketa errealean zigorrren metaketa aritmetiko hutsak ez, baizik eta metaketa juridikoak agintzen
|
duela
: alegia, zigor batzuk ezarriz gero (esaterako 20, 10 eta 5 urteko espetxealdiak) ez da besterik gabe gehitzen (35), azkeneko zigorrra kalkulatzeko.
|
|
|
Abiapuntu berbera bada ere, aldaketak nabarmenak dira terrorismo delituei (eta antolatutako delitugintzari) dagokienez4 eta horiek areago gogortzen
|
dute
berez salbuespenezkoa den sistema hau. Lehenik eta behin, benetako betearazpen sistema berezia legez automatikoki martxan jartzen da (arau orokorra), epaile edo auzitegien erabakimenetik at alegia.
|
|
|
Terrorismo delituei 78 artikuluko bi erregimen ezberdin aplikatu ahal zaizkie: bata, bi terrorismo delitu edo gehiago egin direnean eta horietako batek, behintzat, 20 urte baino gehiagoko espetxealdi zigorra aurrikusten baldin
|
badu
. Izan ere, kasu horretan delitu pilaketa egiteko muga objektiboa 40 urtekoa izango da-eta eta horren ondorioz ex legem aplikatu baharko da zigorrak betearazteko sistema berezia.
|
|
|
Bestea, ordea, martxan jarriko zen ZK 76 artikuluko muga objektibo salbuespenezkoak (76 a, b, c, edota d) ezartzerik ez dagoenean. Guk aurrerantzean lehenengo kasuari aipamena egingo
|
diogu
.
|
|
|
Hirugarrenik, neurketa sistema zorrotzagoaren ondorioak orain askoz zabalagoak dira terrorismo zein bestelako delituentzat, izan ere ZK 78 artikulu zaharrak askatasun baldintzatua eta espetxeetako onurak eragiten
|
bazituen
ere, orain, horietaz gain, hirugarren gradua eta irteteko baimenak ere indargabeturik gerta daitezke-eta. 78 artikuluak, hortaz, tratamendua betetzeko askatasun erregimenak ixtearekin batera, komunikazio arruntetariko batzuk, irteteko baimenak?
|
|
|
78 artikuluak, hortaz, tratamendua betetzeko askatasun erregimenak ixtearekin batera, komunikazio arruntetariko batzuk, irteteko baimenak? ezinezko bihurtzen
|
ditu
.
|
|
|
Bost urte baino luzeagoak diren terrorismo delituen kasuetan segurtasun epe automatikoa eta bihurtezina zegoen bezala (ZK 36.2 art.), ZK 78 artikuluak are astunagoak diren delitu pilaketetan oraindik are zorrotzagoa den beste segurtasun epe antzerakoa ezarri
|
du
, erdia ez baizik eta ia espetxealdi oso osoa eraentza itxian betetzera eramango duena.
|
|
|
Bost urte baino luzeagoak diren terrorismo delituen kasuetan segurtasun epe automatikoa eta bihurtezina zegoen bezala (ZK 36.2 art.), ZK 78 artikuluak are astunagoak diren delitu pilaketetan oraindik are zorrotzagoa den beste segurtasun epe antzerakoa ezarri du, erdia ez baizik eta ia espetxealdi oso osoa eraentza itxian betetzera eramango
|
duena
.
|
|
|
4 Orain arte aipatu bi aldaketak delitu astun edo oso astunetara murrizten ziren. Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.5 artikuluak aurrikusten
|
duenak
, ordea, delitu guzti guztietara zabaltzen du bere eragina. Gainera ez du terrorismo delituen kasuetan ad hoc lege arauketarik sortzen.
|
|
|
4 Orain arte aipatu bi aldaketak delitu astun edo oso astunetara murrizten ziren. Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.5 artikuluak aurrikusten duenak, ordea, delitu guzti guztietara zabaltzen
|
du
bere eragina. Gainera ez du terrorismo delituen kasuetan ad hoc lege arauketarik sortzen.
|
|
|
Betekizun berriak erantzukizun zibila ordainduta egon behar duela eskatzen
|
du
, tratamenduaren gradu sailkapenean aurrera egin nahi izanez gero, izan ere ez baita, bestela, gizartean birsartzearen aldeko iragarpen bakoiztua emango.
|
|
|
Eta hori, gehiago zehaztu barik, ez dago txarto: kontrakoa baizik, doktrina zientifikoak berak nabarmendu
|
duen bezala
. Gure kasuan onartzekoa ez eta bai kritikatzekoa dena, da, ordea, ildo politiko kriminal horri eman zaion lege arauketa zehatzak ahultasun tekniko ugari dituela.
|
|
|
5 Orain arte aipatu betekizun berriak edo lege aldaketak terrorismo delituetan bere eragina zabaltzen
|
bazuten
ere, delitu guztietara ere aplikatzekoak ziren, gehienetan ordea zorroztasun txikiagoz. Baina bada oraindik aipatu gabe utzi dugun azkeneko aldaketa terrorismo delituei, baita antolatutako delitugintzari ere?
|
|
|
5 Orain arte aipatu betekizun berriak edo lege aldaketak terrorismo delituetan bere eragina zabaltzen bazuten ere, delitu guztietara ere aplikatzekoak ziren, gehienetan ordea zorroztasun txikiagoz. Baina bada oraindik aipatu gabe utzi
|
dugun
azkeneko aldaketa terrorismo delituei, baita antolatutako delitugintzari ere, besterik ez zaiena ezarriko:
|
|
|
Betekizun berezi honek, lehenik eta behin, delitugileei helburu eta bide terrorista bertan behera uzteko eskatzen
|
die
hirugarren gradua edota baldintzapeko askatasuna lortu nahi izanez gero. Baina, bigarrenik, horrezaz gain, agintariekin elkarlanean modu aktiboan jarduteko ere galdatzen du legeak.
|
|
|
Betekizun berezi honek, lehenik eta behin, delitugileei helburu eta bide terrorista bertan behera uzteko eskatzen die hirugarren gradua edota baldintzapeko askatasuna lortu nahi izanez gero. Baina, bigarrenik, horrezaz gain, agintariekin elkarlanean modu aktiboan jarduteko ere galdatzen
|
du
legeak. Alegia:
|
|
|
Baina orain artekoa gutxi balitz, Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.6 artikuluak xedatutakoa frogatzeko bide berezia ere proposatzen
|
du
: hau da, nola eta noiz joko da betetatzat elkarlaneko betekizuna?
|
|
|
Elkarlaneko betekizuna deskribatu
|
dugun
bezalako edukiz betetzeak gizartean birsartzeko printzipioa bera kolokan jartzen du. Baina betekizuna baieztatzeko legeak ematen duen bideen atzean diagnostiko ideologikoaren itzala nagusitzen da, elkarlanaz haratago terroristek erakusten omen duten, arriskugarritasun ideologikoa?
|
|
|
Elkarlaneko betekizuna deskribatu dugun bezalako edukiz betetzeak gizartean birsartzeko printzipioa bera kolokan jartzen
|
du
. Baina betekizuna baieztatzeko legeak ematen duen bideen atzean diagnostiko ideologikoaren itzala nagusitzen da, elkarlanaz haratago terroristek erakusten omen duten, arriskugarritasun ideologikoa?
|
|
|
Elkarlaneko betekizuna deskribatu dugun bezalako edukiz betetzeak gizartean birsartzeko printzipioa bera kolokan jartzen du. Baina betekizuna baieztatzeko legeak ematen
|
duen
bideen atzean diagnostiko ideologikoaren itzala nagusitzen da, elkarlanaz haratago terroristek erakusten omen duten, arriskugarritasun ideologikoa, benetako helburu bihurtzen delarik.
|
|
|
Elkarlaneko betekizuna deskribatu dugun bezalako edukiz betetzeak gizartean birsartzeko printzipioa bera kolokan jartzen du. Baina betekizuna baieztatzeko legeak ematen duen bideen atzean diagnostiko ideologikoaren itzala nagusitzen da, elkarlanaz haratago terroristek erakusten omen
|
duten
–arriskugarritasun ideologikoa, benetako helburu bihurtzen delarik.
|
|
|
6 Aurkeztutako lege aldaketek espetxealdia betearazteko eredua eta oinarrian eduki
|
lituzkeen
konstituzio printzipioak auzitan jartzen ditu. Legea ezartzerako orduan, ordea, bestelakoak izan dira foroan egondako eztabaidagaiak.
|
|
|
6 Aurkeztutako lege aldaketek espetxealdia betearazteko eredua eta oinarrian eduki lituzkeen konstituzio printzipioak auzitan jartzen
|
ditu
. Legea ezartzerako orduan, ordea, bestelakoak izan dira foroan egondako eztabaidagaiak.
|
|
|
1 Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak izan
|
duen
lege aldaketen interpretazio bilakaerak, batetik, eta, bestetik, Jurisprudentziak (Zaintza epaileen erabakiak kontrolatzeko Probintzia Auzitegienak alegia), berme arazo batzuk izan dituzte legeon ezarpenaren eztabaida juridikoaren erdi erdigunean. Legeak aplikatu nahi ziren moduek askatasunen edozein Estaturen printzipio nagusiak urratzen zituztenez gero, Epaileek zuzenketak sartu eta behartu dituzte eta gainera arrakastaz Espetxeetako Administrazio berak honez gero aipatu norabide berriak onartu dituen neurrian.
|
|
|
1 Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak izan duen lege aldaketen interpretazio bilakaerak, batetik, eta, bestetik, Jurisprudentziak (Zaintza epaileen erabakiak kontrolatzeko Probintzia Auzitegienak alegia), berme arazo batzuk izan
|
dituzte
legeon ezarpenaren eztabaida juridikoaren erdi erdigunean. Legeak aplikatu nahi ziren moduek askatasunen edozein Estaturen printzipio nagusiak urratzen zituztenez gero, Epaileek zuzenketak sartu eta behartu dituzte eta gainera arrakastaz Espetxeetako Administrazio berak honez gero aipatu norabide berriak onartu dituen neurrian.
|
|
|
1 Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak izan duen lege aldaketen interpretazio bilakaerak, batetik, eta, bestetik, Jurisprudentziak (Zaintza epaileen erabakiak kontrolatzeko Probintzia Auzitegienak alegia), berme arazo batzuk izan dituzte legeon ezarpenaren eztabaida juridikoaren erdi erdigunean. Legeak aplikatu nahi ziren moduek askatasunen edozein Estaturen printzipio nagusiak urratzen
|
zituztenez gero
, Epaileek zuzenketak sartu eta behartu dituzte eta gainera arrakastaz Espetxeetako Administrazio berak honez gero aipatu norabide berriak onartu dituen neurrian. Ikus ditzagun, hiru puntu nagusi, besterik ez.
|
|
|
1 Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak izan duen lege aldaketen interpretazio bilakaerak, batetik, eta, bestetik, Jurisprudentziak (Zaintza epaileen erabakiak kontrolatzeko Probintzia Auzitegienak alegia), berme arazo batzuk izan dituzte legeon ezarpenaren eztabaida juridikoaren erdi erdigunean. Legeak aplikatu nahi ziren moduek askatasunen edozein Estaturen printzipio nagusiak urratzen zituztenez gero, Epaileek zuzenketak sartu eta behartu
|
dituzte
eta gainera arrakastaz Espetxeetako Administrazio berak honez gero aipatu norabide berriak onartu dituen neurrian. Ikus ditzagun, hiru puntu nagusi, besterik ez.
|
|
|
1 Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak izan duen lege aldaketen interpretazio bilakaerak, batetik, eta, bestetik, Jurisprudentziak (Zaintza epaileen erabakiak kontrolatzeko Probintzia Auzitegienak alegia), berme arazo batzuk izan dituzte legeon ezarpenaren eztabaida juridikoaren erdi erdigunean. Legeak aplikatu nahi ziren moduek askatasunen edozein Estaturen printzipio nagusiak urratzen zituztenez gero, Epaileek zuzenketak sartu eta behartu dituzte eta gainera arrakastaz Espetxeetako Administrazio berak honez gero aipatu norabide berriak onartu
|
dituen
neurrian. Ikus ditzagun, hiru puntu nagusi, besterik ez.
|
|
|
2 Agian hasiera batetik eztabaida gehien sortu
|
zuen
puntuetako bat xedapen batzuen atzera eragingarritasunari dagokiona dugu. Izan ere 7/ 2003ko LOaren aldi baterako xedapen bakarrak zera ezartzen baitzuen:
|
|
|
2 Agian hasiera batetik eztabaida gehien sortu zuen puntuetako bat xedapen batzuen atzera eragingarritasunari dagokiona dugu. Izan ere 7/ 2003ko LOaren aldi baterako xedapen bakarrak zera ezartzen
|
baitzuen
: hirugarren gradu eta baldintzapeko lege aldaketa berriek (erantzukizun zibileko eta elkarlaneko betekizunak:
|
|
|
hirugarren gradu eta baldintzapeko lege aldaketa berriek (erantzukizun zibileko eta elkarlaneko betekizunak: Espetxeetako Lege Organika Orokorreko 72.5 eta 6 artikuluak alegia) atzera eragina izango
|
zutela
. Beraz xedapen batzuen atzera eragina aldarrikatzen zen baina ez, ordea, egin ziren aldaketa guztiena eta hori bi zentzutan:
|
|
|
Zatikako atzera eragingarritasun honen aitorpenak badu bere oinarria Konstituzio Auzitegiaren doktrinan, hain zuzen Espainiako Konstituzioaren (EK) 9.3 artikuluaren gainekoan6 Aipatu artikuluak, besteen artean, xedapen zehatzaile eta eskubide murriztaileen atzera eragina debekatzen
|
du
. Konstituzio Auzitegiaren esanetan atzera eragiteko debeku hura ñabarduraz interpretatu beharra dago:
|
|
|
dagoeneko gertatu diren egoeratara xedapen zehatzaileak aplikatu nahi direnean. Egoera juridikoa, gure kasuan esaterako hirugarren gradua aplikatu izana, gertatu denean, xedapen zehatzaile berriak
|
luke
atzera eraginik izan. Gure kasuan, hortaz, sailkapena gertatu bada ezin da berrikusi xedapen murriztaile berriaren argitan.
|
|
|
Gure kasuan, hortaz, sailkapena gertatu bada ezin da berrikusi xedapen murriztaile berriaren argitan. Baina honen alboan Konstituzio Auzitegiak 9.3 artikuluko atzera eragiteari buruzko beste interpretazio malguago bat aldarrikatzen
|
du
, xedapenak bere eragina oraindik gertatu, burutu, ez diren egoeratara ezarri behar direnean.
|
|
|
ez diren egoeratara ezarri behar direnean. Gradu ertaineko atzera eragite hark ez omen
|
luke
joko Konstituzioaren 9.3 artikuluaren aurka. Gure kasuan, esandakoaren ondorioz, egiteke zeuden, eta dauden?
|
|
|
Honetaraino 7/ 2003ko LOak esaten
|
zuena
baina, horren gainetik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003ko Instrukzioan) agindu zuen bezala, xedapen berrien atzera eragina ez zen murriztu behar erantzunkizun zibila ordaindu edota autoritateekin elkarlanean aritu behar izatera. Segurtasun epeak ere atzera eragina eduki behar zuen eta hala aplikatzen hasi zen.
|
|
|
Honetaraino 7/ 2003ko LOak esaten zuena baina, horren gainetik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003ko Instrukzioan) agindu
|
zuen bezala
, xedapen berrien atzera eragina ez zen murriztu behar erantzunkizun zibila ordaindu edota autoritateekin elkarlanean aritu behar izatera. Segurtasun epeak ere atzera eragina eduki behar zuen eta hala aplikatzen hasi zen.
|
|
|
Legearen gainetiko interpretazio honi laster egin
|
zion
aurre jurisprudentziak7 baina hortan interesgarrien eta pozgarrien suertatu zena erabilitako argudiobidea izan zen. Izan ere, segurtasun epea aldi baterako xedapenak ez aipatzea gorabehera, epaile eta auzitegiek xedapen honen izaera substantiboa azpimarratu baitute.
|
|
|
Legearen gainetiko interpretazio honi laster egin zion aurre jurisprudentziak7 baina hortan interesgarrien eta pozgarrien suertatu zena erabilitako argudiobidea izan zen. Izan ere, segurtasun epea aldi baterako xedapenak ez aipatzea gorabehera, epaile eta auzitegiek xedapen honen izaera substantiboa azpimarratu
|
baitute
. Segurtasun epearen gaineko lege arauketak ez du izaera prozesala eta ez dagokio ñabardurarik gabe betearazteko eraentza juridikoari.
|
|
|
9.3 artikuluko atzera eragiteko debeku ahulagoa, ikusten ari garen erakunde juridikoekiko arrotza izan behar da, askatasuna murrizten den zigorretan bestelako bermeen interpretazio salbuespenik gabekoa nagusitu zelarik. Aipatu ildo jurisprudentzialak argudiobide material honi heltzen diola ematen
|
du
eta horregatik ez du onartu segurtasun epearen kasuan inongo atzera eragina zilegia denik. Zuzenketa honi esker, eta ziurrenik Gobernu aldaketak lagundurik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere interpretazioa aldatu zuen eta gaur egun indarrean dagoen azkeneko 2/ 2005 Instrukzioan atzera eraginaren aldeko aipamen oro desagertu dira.
|
|
|
9.3 artikuluko atzera eragiteko debeku ahulagoa, ikusten ari garen erakunde juridikoekiko arrotza izan behar da, askatasuna murrizten den zigorretan bestelako bermeen interpretazio salbuespenik gabekoa nagusitu zelarik. Aipatu ildo jurisprudentzialak argudiobide material honi heltzen diola ematen du eta horregatik ez
|
du
onartu segurtasun epearen kasuan inongo atzera eragina zilegia denik. Zuzenketa honi esker, eta ziurrenik Gobernu aldaketak lagundurik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere interpretazioa aldatu zuen eta gaur egun indarrean dagoen azkeneko 2/ 2005 Instrukzioan atzera eraginaren aldeko aipamen oro desagertu dira.
|
|
|
Aipatu ildo jurisprudentzialak argudiobide material honi heltzen diola ematen du eta horregatik ez du onartu segurtasun epearen kasuan inongo atzera eragina zilegia denik. Zuzenketa honi esker, eta ziurrenik Gobernu aldaketak lagundurik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere interpretazioa aldatu
|
zuen
eta gaur egun indarrean dagoen azkeneko 2/ 2005 Instrukzioan atzera eraginaren aldeko aipamen oro desagertu dira.
|
|
|
Bermeen aldeko azkeneko zuzenketa hau txalotzekoa da, zalantzarik gabe, baita Espetxeetako Administrazioak hori argi eta garbi onartu izana ere. Baina hori guztia segurtasun epera murrizten da eta, orain arte behintzat, ez da eztabaidatu zein puntutaraino atzera eragina ere ez den onartzekoa, legeak baimentzen
|
dituen
gainerako betekizunetan (erantzukizun zibil eta elkarlanekoetan alegia). Gure ustez segurtasun epearen kasuan dauden argudio materialak bestelakoetara ere eramatekoak direnez, konstituzio aurkakotasun arazaoa aurkeztea onena izango litzateke, 7/ 2003ko aldi baterako xedapen bakarra lege antolamendutik behin betiko botatzeko.
|
|
|
3 Aipatu zuzenketaz gaiz, bada bestelako zuzenketa oraingo honetan lege ezarpenaren denbora arloari, ez baizik eta ezarpenaren arlo materialari heltzen
|
diona
. Berriro ere funtsezko berme juridikoak nola ulertu behar direnekin zerikusia duen zuzenketa dugu.
|
|
|
3 Aipatu zuzenketaz gaiz, bada bestelako zuzenketa oraingo honetan lege ezarpenaren denbora arloari, ez baizik eta ezarpenaren arlo materialari heltzen diona. Berriro ere funtsezko berme juridikoak nola ulertu behar direnekin zerikusia
|
duen
zuzenketa dugu.
|
|
|
Interpretazioaren arazo iturri bost urte horien neurketa bihurtu zen. Bost urteak zigor bakar batenak izan behar al dira derrigorrez edota balioko
|
luke
, segurtasun epea martxan jartzeari dagokionez, zigor ez hain astunak gehitzearen bitartez (hala nola, bi zigor, 4 eta bi urteko espetxealdiena) bost urte baino gehiago aterako balitz?
|
|
|
Arazoak begi bistako garrantzi praktikoa zuen. Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003 Instrukzioan) erruztatuaren aurkako interpretazioa berea egin
|
zuen
, segurtasun epea bai zigorren gehiketa aritmetikoaren ondorioz (ZK 76 art.) bai birbatzearen ondorioz (refundición) izenekoa, Espetxeetako Araudiaren 193.2 art..
|
|
|
Alegia: legeak baimentzen ez
|
duen
kasuetara segurtasun epea analogiaz eramaterik ez dago, legezkotasun printzipioarekin loturik doan berme ukaezina delako. Eta, gainera, epaileek nabarmentzen dute, Zigor Kodeak beste erakunde juridikotan ezberdindu ohi duela, ezarritako zigor?
|
|
|
legeak baimentzen ez duen kasuetara segurtasun epea analogiaz eramaterik ez dago, legezkotasun printzipioarekin loturik doan berme ukaezina delako. Eta, gainera, epaileek nabarmentzen
|
dute
, Zigor Kodeak beste erakunde juridikotan ezberdindu ohi duela, ezarritako zigor, eta, ezarritako zigorren gehiketa, ren artean (hala nola, zigor askatasun gabetzailearen betearazpena etetean).
|
|
|
eta, ezarritako zigorren gehiketa, ren artean (hala nola, zigor askatasun gabetzailearen betearazpena etetean). Hortaz, segurtasun epearen kasuan aipatu ezberdinketa egin ezean, ulertu beharra dago legegileak ez
|
duela
arauketa berria zigorren gehiketara eraman nahi izan. Azkenik, kondenak birbatzeari dagokionez, hemen kondenak, ez zigorrak?
|
|
|
Jurisprudentziaren jarrera eta argudiobide sendo eta argiei ezin eutsiz Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere interpretazioa aldatu egin
|
du
indarrean dagoen azkeneko 2/ 2005 Instrukzioan.
|
|
|
4 Bermeen errespetuaren inguruko azkeneko zuzenketa bat aipatu nahi dugu. Erantzukizun zibila ordainduta egon behar den betekizun berriak okerreko tankera aurkeztu
|
du
hasiera batetik. Izan ere, hitzez hitz, diru erantzukizunak ordainduta egon beharra, objektiboki, galdatzen baitu lege testuak.
|
|
|
Erantzukizun zibila ordainduta egon behar den betekizun berriak okerreko tankera aurkeztu du hasiera batetik. Izan ere, hitzez hitz, diru erantzukizunak ordainduta egon beharra, objektiboki, galdatzen
|
baitu
lege testuak. Espetxeetako LO Orokorraren 72.5 artikulu luzeak, ordea, interpretazio objektibo hutsa egiteko lehenengo oinarria eman ondoren, bestelako irizpideak aipatzen ditu hura neurtzeko, barneratuaren ordaintzeko borondate eta jarrera subjektiboa modu argian kontuan hartzen dituztenak.
|
|
|
Izan ere, hitzez hitz, diru erantzukizunak ordainduta egon beharra, objektiboki, galdatzen baitu lege testuak. Espetxeetako LO Orokorraren 72.5 artikulu luzeak, ordea, interpretazio objektibo hutsa egiteko lehenengo oinarria eman ondoren, bestelako irizpideak aipatzen
|
ditu
hura neurtzeko, barneratuaren ordaintzeko borondate eta jarrera subjektiboa modu argian kontuan hartzen dituztenak.
|
|
|
Izan ere, hitzez hitz, diru erantzukizunak ordainduta egon beharra, objektiboki, galdatzen baitu lege testuak. Espetxeetako LO Orokorraren 72.5 artikulu luzeak, ordea, interpretazio objektibo hutsa egiteko lehenengo oinarria eman ondoren, bestelako irizpideak aipatzen ditu hura neurtzeko, barneratuaren ordaintzeko borondate eta jarrera subjektiboa modu argian kontuan hartzen
|
dituztenak
.
|
|
|
Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak ez
|
zion
oro har interpretazio objektiboari heldu, ekonomiarekin zerikusi zuzenekoa duten delituetan izan ezik9 Eta azken hau berriro ere ez dago onartzerik, erruduntasun printzipioaren eta berdintasun printzipioaren aurkakoa izan daitekeelako. Interpretazio objektibo hutsa dirudunen aldeko eta txiroen aurkako lege arauketa bilakatu ahal da eta, horregatik, jurisprudentziak bultzaturik10, Espetxeetako Administrazioak (2/ 2005 Instrukzioan) interpretazio objektibo subjektiboa delitu guzti guztietara eraman izana pozgarria da.
|
|
|
1 Lege aldaketen edukia alde batera utzirik, xedapen eta betekizun berriak ezartzeko orduan oinarrizko bermeen gainetik pasatzeko asmoa begi bistakoa zen eta, horregatik, ezin zen jurisprudentziaren aldetik gehiegikeria zabarrenak zuzentzeari ekitea besterik espero. Arestian jarritako adibideak zuzenketa horietako batzuk, ziurrenik esanguratsuenak eta eztabaidatuenak, dira, printzipio nagusien urraketak indargabetu eta askatasunen Estatu baten egoera normalera itzultzeko bidea ematen
|
dutenak
. Izan diren zuzenketak ongi etorriak izan daitezen baina ez dira izan, behar ziren guztiak, ezta izan behar ziren neurriz edota zabaltasunez.
|
|
|
Dena dela norabide zuzenketek ez gaitzatela nahastu: lege aldaketek dakarten ereduak, terrorismo delituetan espetxealdia betearaztekoak alegia, bere hortan darrai eta aipatu berme eztabaidek ez
|
dute
eredua ezta urrundik ere auzitan jarri. Horregatik lan honen izenburan norabide zuzenketei buruz hitz egiten genuen eredu ziabogaren ondoan, lehenengoek azkenekoa funtsean aldatu ez dute-eta.
|
|
|
lege aldaketek dakarten ereduak, terrorismo delituetan espetxealdia betearaztekoak alegia, bere hortan darrai eta aipatu berme eztabaidek ez dute eredua ezta urrundik ere auzitan jarri. Horregatik lan honen izenburan norabide zuzenketei buruz hitz egiten
|
genuen
eredu ziabogaren ondoan, lehenengoek azkenekoa funtsean aldatu ez dute-eta. Beste era batera esanda:
|
|
|
Beste era batera esanda: berme eztabaiden adarrek ezin dute izkutatu eredu berria ezarri
|
duen
zuhaitza eta adar ustel batzuk moztu badira ere, zuhaitz berria, eredu berria, hor dugu, iraganean jaun eta jabe zen gizartean birsartzeko printzipioa behin betiko alboratzen duena.
|
|
|
berme eztabaiden adarrek ezin dute izkutatu eredu berria ezarri duen zuhaitza eta adar ustel batzuk moztu badira ere, zuhaitz berria, eredu berria? hor dugu, iraganean jaun eta jabe zen gizartean birsartzeko printzipioa behin betiko alboratzen
|
duena
.
|
|
|
helburu ordaintzaileak, inokuizazioa eta arriskuaren kudeaketa hutsa nagusitu direlarik. Jendeak orain eskatzen
|
duena
babesa da, delitugilea gizartean birsartzeko ahaleginari uko egin behar bazaio ere. Horren argitan ulertzekoa da justiziaren alderdi sinboliko eta komunikatiboa inoiz baino gehiago present egotea, delituak jendearengan pizten duen haserrea beren beregi eta konplexurik gabe adierazten delarik.
|
|
|
Jendeak orain eskatzen duena babesa da, delitugilea gizartean birsartzeko ahaleginari uko egin behar bazaio ere. Horren argitan ulertzekoa da justiziaren alderdi sinboliko eta komunikatiboa inoiz baino gehiago present egotea, delituak jendearengan pizten
|
duen
haserrea beren beregi eta konplexurik gabe adierazten delarik. Herriaren justizi egarria bideratzeko tresna nagusietako bat politika kriminala dugu, dagoeneko adituak eta teknikoak politika hura egiteko orduan kanporatuak izan direlarik.
|
|
|
Herriaren justizi egarria bideratzeko tresna nagusietako bat politika kriminala dugu, dagoeneko adituak eta teknikoak politika hura egiteko orduan kanporatuak izan direlarik. Zuzenbide penal berria herriakgehiketa zero berak biktimaren izenean egiten
|
du
, biktimaren interesa eta herri interesa nahasturik, haserre sentimenduak eta mendekugriñak bultzaturik. Delitugilearen nagusitasunaren ordez, biktimak du orain lehentasuna,??
|
|
|
Delitugilearen nagusitasunaren ordez, biktimak du orain lehentasuna,?? ematen
|
duen
joko baten arauen arabera: alegia, biktimaren alde egiten dena, delitugilearen aurkakotzat jotzen da eta alderantziz.
|
|
|
Lehenik eta behin aldaketa antropologikoa gauzatu da, delitugilea birgaitzeko aukeratan gehiago fio ez delako. Delitugilea ez da familia, gizarte arazo edota arazo patologikoen ondorioz delitua egiten
|
duen
pertsona, baizik eta guztion kaltetan jarduera deliktiboa aukeratu duen gizabanako arrunta, berekoia, onura jakin bat atera nahian. Delitugileak gu guztioi aldea modu ez zilegian atera nahi digu.
|
|
|
Lehenik eta behin aldaketa antropologikoa gauzatu da, delitugilea birgaitzeko aukeratan gehiago fio ez delako. Delitugilea ez da familia, gizarte arazo edota arazo patologikoen ondorioz delitua egiten duen pertsona, baizik eta guztion kaltetan jarduera deliktiboa aukeratu
|
duen
gizabanako arrunta, berekoia, onura jakin bat atera nahian. Delitugileak gu guztioi aldea modu ez zilegian atera nahi digu.
|
|
|
Delitugilea ez da familia, gizarte arazo edota arazo patologikoen ondorioz delitua egiten duen pertsona, baizik eta guztion kaltetan jarduera deliktiboa aukeratu duen gizabanako arrunta, berekoia, onura jakin bat atera nahian. Delitugileak gu guztioi aldea modu ez zilegian atera nahi
|
digu
. Delitugile arrisku iturri bilakatzen da, gu mehatzatzen gaituena, eta ñabardurarik gabe (zero tolerantzia) kontrolpean jarri beharra dago:
|
|
|
Teoriaz Espetxeetako LO Orokorraren eredua indibidualizazio zientifikoaren sistema dugu, preso bakoitzaren azterketa egin ondoren (gizartean birsartzeko) tratamendurik egokiena sustatzen
|
duena
. Denborak ez luke zertan halabeharrez eragin beharrik tratamenduaren gradu batean edo bestean sailkatzea, kondenatuaren inguruko diagnostiko eta iragarpena baizik.
|
|
|
Teoriaz Espetxeetako LO Orokorraren eredua indibidualizazio zientifikoaren sistema dugu, preso bakoitzaren azterketa egin ondoren (gizartean birsartzeko) tratamendurik egokiena sustatzen duena. Denborak ez
|
luke
zertan halabeharrez eragin beharrik tratamenduaren gradu batean edo bestean sailkatzea, kondenatuaren inguruko diagnostiko eta iragarpena baizik. Aztertu ditugun aldaketek, ordea, badute helburu argia:
|
|
|
Denborak ez luke zertan halabeharrez eragin beharrik tratamenduaren gradu batean edo bestean sailkatzea, kondenatuaren inguruko diagnostiko eta iragarpena baizik. Aztertu
|
ditugun
aldaketek, ordea, badute helburu argia: gradu onuragarrien atea ixtea.
|
|
|
Hori inon baino argiago islatu da terrorismo delituetan. Gogora dezagun, esaterako, segurtasun epea, terrorismo delituetan, atzera bueltarik ez
|
duela
; edo baldintzapeko askatasuna modu ez ohikoan aurreratzeko aukerak terrorismo delituetan ex legem erabiltzerik ez dagoela; edo delitu pilaketen kasurik gogorrenetan 40 urte benetan, eraentza itxian, betetzeko erregimen berezia ezarri dela.
|
|
|
Kasu hauetan, guztietan, denborak, ez presoaren gaineko azterketa bakoiztua ezta horren iragarpen kriminalak? ezartzen
|
du
espetxealdia betetzeko modua.
|
|
|
Baina horren ondoan, eta funtzio osagarria betez, bestelako betekizunak era berean terrorismo delitugilea espetxe barruan edukitzera bideratzen dira, beste behin batean birgizarteratze logika eta ereduaren aurka joz. Adibiderik argiena, presoari jarduera deliktiboa bertan behera uzteko eta autoritateekin elkarlan aktiboan jarduteko eskatzen
|
duen
betekizun berria dugu. Taldekidea salatu beharrak eta talde terroristaren inguruan dauden talde orotatik desbinkulatu beharrak ez du zerikusirik presoaren gainean egin behar den gizartean birsartzeko iragarpenarekin.
|
|
|
Adibiderik argiena, presoari jarduera deliktiboa bertan behera uzteko eta autoritateekin elkarlan aktiboan jarduteko eskatzen duen betekizun berria dugu. Taldekidea salatu beharrak eta talde terroristaren inguruan dauden talde orotatik desbinkulatu beharrak ez
|
du
zerikusirik presoaren gainean egin behar den gizartean birsartzeko iragarpenarekin. Betekizunaren oinarria ez da delitugileak egin dituen delituen gaineko jarrera, baizik eta jarrera ideologiko hutsa eta etorkizunean eraman nahi duen bizimodua, inguru sozial jakin batzuekiko jarrera eta iritzia zuzenean kriminalizatuz, hori guztia egitea balitz bezala.
|
|
|
Taldekidea salatu beharrak eta talde terroristaren inguruan dauden talde orotatik desbinkulatu beharrak ez du zerikusirik presoaren gainean egin behar den gizartean birsartzeko iragarpenarekin. Betekizunaren oinarria ez da delitugileak egin
|
dituen
delituen gaineko jarrera, baizik eta jarrera ideologiko hutsa eta etorkizunean eraman nahi duen bizimodua, inguru sozial jakin batzuekiko jarrera eta iritzia zuzenean kriminalizatuz, hori guztia egitea balitz bezala. Betekizun berri honen atzeko abiapuntua ideologia jakin baten arriskutsutasun aurreiritzia da, neurri handi batean Alderdien Legean (6/ 2002 LOan) zegoen diagnostikoa esparru honetara ekarriz.
|
|
|
Baina ideologiak, aspalditik dakigu, besterik gabe ez
|
du
delitu egiten. Ideologia iragazki bat ezarri nahi izan da, hortaz, gure aburuz, hirugarren gradua edo baldintzapeko askatasuna legez baztertuta ez dauden kasuetan ere de facto indargabetzeko.
|
|
|
Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu guztietan, eta ez soilik astunenetan? ezarri behar denez, horrek bermatzen
|
baitu
terrorismo kasu guztietan askatasuneko erregimenak indargabeturik gertatuko direla.
|
|
|
Arestian aipatzen
|
genituen
ildo politiko kriminal berrietatik abiaturik, ideologia jakin bateko presoak espetxe barruan eraentza itxian egotea bilatzen da, ideologia horri, ez soilik jarduera deliktiboak egiteari, uko egiten ez zaion bitartean, egindako delituarengatik ordain dezaten merezi duten bezala eta berriro ere kalterik egiteko aukera inoiz eduki ez dezaten.
|
|
|
Aipatu ziaboga gauzatzeko ildo nagusiak (denbora pasatzearen irizpidearen nagusitasuna eta arriskutsutasun ideologiko berria) ere agerian gertatu dira. Baina oraindik falta da azkeneko ñabardura, eredu berriaren benetako irudia antzemateko eta etorkizuna iragartzeko are zailtasun gehiago ekarriko
|
dizkiguna
. Alegia, eredu ziaboga egitez gauzatu arren, ikuspegi formal, terminologiko eta sistematikotik hori aitortu gabe egin da.
|
|
|
Alegia, eredu ziaboga egitez gauzatu arren, ikuspegi formal, terminologiko eta sistematikotik hori aitortu gabe egin da. Legegileak aztertutako aldaketak egin
|
ditu
baina ez du espetxeetako antolamenduaren beste artikulutan aldaketarik sartu ezta eredu aldaketa egiten ari zela inoiz adierazi ere. Horren azalpena hurrengoa izan liteke:
|
|
|
Alegia, eredu ziaboga egitez gauzatu arren, ikuspegi formal, terminologiko eta sistematikotik hori aitortu gabe egin da. Legegileak aztertutako aldaketak egin ditu baina ez
|
du
espetxeetako antolamenduaren beste artikulutan aldaketarik sartu ezta eredu aldaketa egiten ari zela inoiz adierazi ere. Horren azalpena hurrengoa izan liteke:
|
|
|
gertatzen ari den aldaketa estrukturala kontrolaren kultur osoan ez da kontziente izaten ari. Ez da oraindik eredu jakin bat, iparra markatzen
|
duena
, baizik eta mugimendu oso bat, indartsua, baina oraindik ere egituratu gabekoa. Etorkizunak esango du zein tankera, behin betikoa, hartzen duen eredu berriak.
|
|
|
Ez da oraindik eredu jakin bat, iparra markatzen duena, baizik eta mugimendu oso bat, indartsua, baina oraindik ere egituratu gabekoa. Etorkizunak esango
|
du
zein tankera, behin betikoa, hartzen duen eredu berriak. Bitartean, Espainiako legegileak aldaketa nabarmenak bultzatu ditu, baina ez du eredu aldaketaren kontzientziarik.
|
|
|
Ez da oraindik eredu jakin bat, iparra markatzen duena, baizik eta mugimendu oso bat, indartsua, baina oraindik ere egituratu gabekoa. Etorkizunak esango du zein tankera, behin betikoa, hartzen
|
duen
eredu berriak. Bitartean, Espainiako legegileak aldaketa nabarmenak bultzatu ditu, baina ez du eredu aldaketaren kontzientziarik.
|
|
|
Etorkizunak esango du zein tankera, behin betikoa, hartzen duen eredu berriak. Bitartean, Espainiako legegileak aldaketa nabarmenak bultzatu
|
ditu
, baina ez du eredu aldaketaren kontzientziarik.
|
|
|
Areago, aldaketok birgizarteratzearen ideologiarekin bat egitera behartu nahi ditu, aldaketa gehienen giltzarria gizartean birsatzearen aldeko iragarpen bakoiztua izateak argi asko erakusten
|
duen
moduan. Izan ere, erantzukizun zibilaren inguruko betekizun berria edota elkarlan aktiboaren ingurukoa formalki aipatu birsartzeko iragarpenaren osagai berriak baitira, horiek egon ezean birsartzeko iragarpen positiboa izango ez delarik.
|
|
|
Beraz betekizunak formalki eta terminologikoki presoaren birgizarteratzeko baldintzak dira, horien benetako edukia bestelako logika prebentibo eta ordaintzaileari egokitzekoak baldin badira ere. Eduki berriak eduki zaharren moldetan sartu nahiak interpretazio arazo gehiago eragingo
|
ditu
ezbairik gabe, gauza guztiek bezala erakunde juridikoek ere zentzua galtzen dutelako esana eta izana bat ez datozenean.
|
|
|
Beraz betekizunak formalki eta terminologikoki presoaren birgizarteratzeko baldintzak dira, horien benetako edukia bestelako logika prebentibo eta ordaintzaileari egokitzekoak baldin badira ere. Eduki berriak eduki zaharren moldetan sartu nahiak interpretazio arazo gehiago eragingo ditu ezbairik gabe, gauza guztiek bezala erakunde juridikoek ere zentzua galtzen
|
dutelako
esana eta izana bat ez datozenean.
|
|
|
Baina aipatutakoak bete dezakeen estalki ideologikoaren funtzioa gorabehera, horrez gain nahasketa honek gizartearen eta esparru juridikoaren arteko aldea areagotu besterik ez
|
du
egingo, legearen ezarpena, jendeak dagoeneko onartzen ez duen birgizarteratzearen izenean aurrera eramango delako, birgizarteratzearen deskredito handiagoa ekarriko duena.
|
|
|
Baina aipatutakoak bete dezakeen estalki ideologikoaren funtzioa gorabehera, horrez gain nahasketa honek gizartearen eta esparru juridikoaren arteko aldea areagotu besterik ez du egingo, legearen ezarpena, jendeak dagoeneko onartzen ez duen birgizarteratzearen izenean aurrera eramango delako, birgizarteratzearen deskredito handiagoa ekarriko
|
duena
.
|
|
|
Eta horren kontzientzia hartzea ez da garrantzirik gabeko zerbait. Gauden egoera historikoaz jabetzea eta horrek zein ezaugarri nagusi aurkezten
|
dituen
antzematen hastea, molde juridikoen aldaketak, eta horien iraultza, sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira.
|
|
|
sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira. Horregatik lan honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten
|
duen
espetxeetako politika aztergaia izan dugu. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu.
|
|
|
sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira. Horregatik lan honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten duen espetxeetako politika aztergaia izan
|
dugu
. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu.
|
|
|
Horregatik lan honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten duen espetxeetako politika aztergaia izan dugu. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan
|
dugu
. Lan honek, gure herriaren egoera, hortaz, nazioarteko mugimendu politiko kriminal nagusien testuinguran txertatzeko balio izan badu, hori ez zen ekarpen makala izango eta berez etorkizun hobe baten itxaropena pizteko lehenengo zimentarria.
|
|
|
Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu. Lan honek, gure herriaren egoera, hortaz, nazioarteko mugimendu politiko kriminal nagusien testuinguran txertatzeko balio izan
|
badu
, hori ez zen ekarpen makala izango eta berez etorkizun hobe baten itxaropena pizteko lehenengo zimentarria. Hala izan bedi!
|
|
|
1 Ez da batere erraza 1996tik 2004ra egin diren lege aldaketen gaineko balorazioari taxuz ekitea zuzenbide penaleko esparrura geure burua murriztuko
|
bagenu
ere. Izan ere bai zenbateko tasunaren ikuspegitik, bai nolakotasunaren ikuspegitik aldaketa asko eta sakon sakonak gertatu baitira.
|
|
|
Izan diren aldaketen artean, batez ere 7/ 2003ko Lege Organikoa, zigorren betetze oso osokoa eta benetakoari buruzkoa (cumplimiento íntegro y efectivo de las penas) aztergai nagusia izango da. Jakin badakigu bestelako legeak (hala nola 1/ 2003 Lege Organikoa; 5/ 2003 Lege Organikoa; 6/ 2003 Lege Organikoa eta, zati batean, 15/ 2003 Lege Organikoa) kontuan ez hartzeak ikuspegia murrizten
|
duela
, terrorismo delituetan eragina ere badutelako. Era berean 20/ 2003 Lege Organikoa kontuan edukitzekoa izan zitekeen, dagoeneko 2/ 2005 Lege Organikoaren bitartez indargebeturik izan ez balitz.
|