|
2009
|
|
|
Da uzaba geureak euki aben hurrungo etxe baten neba bat ezkondute, uzabak, arreba bat. Da hak ezetuten
|
nindun
ni ondo, da karo ume txikarrak ekozan hak pe, bost. Bost fameli ekozan hak.
|
|
|
«Bai, te pozik», esan notsen. «Pozik joango naz zugana.» Ze ezetuten
|
neuen
nor zan da. Joan nitzen da bost urte egin nituzen han, han beste baserrien be, etxe ondoan bost urte.
|
|
|
Da handik i urtebete edo bi eztakit ixingo bazirean, Bilbora joan nitzen, eztait pa, errekaduren bat eiten, eztait zetan. Da esan notsen, ontxe be akorduan deket ze lekuten, Bidebarrietan, kantoian, topau
|
neuen
hori uzandreori. Da esan neutsean:
|
|
|
Da eneuen jo «portxiripa» eskape ein ostelako. Ze ostantzean euki
|
neuen
ganea emoteko pasadea terriblea. Da oin gehau enaun ikusi, gehau enaun ikusi.
|
|
|
D, etorte nitzen etxera umeagaz eta eurek ixte ostien jaten oin. Da ogie, nik, bakixu, gose eukiten
|
neuen
, da ogie noizeanpehinan, uzandre egoten ez zan orduen, hartu eiten nauen. Da atzenean eite ostien ogieri honan markak egin nik hartzean baneun ez baneun igirteko.
|
|
|
Ama etorri zan, da bera hasi zan, ba, jesus!, jakin ni (k) paino hobeto jakin
|
eban
errazoiketan, uzabandre horrek: Ene!
|
|
|
Josten ostikadeaz, holan euki gindun umeantzako jausi ez eiten balkoian, da? beste aldera bota
|
nindun
! Esan neuen:
|
|
|
Esan neuen: «Bueno, ontxe bai joango nazana ni etxera, ontxe.» Da urten
|
neuen
umea bertan itxi nauen, uzandrea egoan etxean da, han itxi neuen. Da egon nitzen moduen joan nitzen trenen, tranbien, biara ta tranbian biatik etorri nitzen Igorreraino, oinez, ba, oinez.
|
|
|
Esan neuen: «Bueno, ontxe bai joango nazana ni etxera, ontxe.» Da urten neuen umea bertan itxi
|
nauen
, uzandrea egoan etxean da, han itxi neuen. Da egon nitzen moduen joan nitzen trenen, tranbien, biara ta tranbian biatik etorri nitzen Igorreraino, oinez, ba, oinez.
|
|
|
Esan neuen: «Bueno, ontxe bai joango nazana ni etxera, ontxe.» Da urten neuen umea bertan itxi nauen, uzandrea egoan etxean da, han itxi
|
neuen
. Da egon nitzen moduen joan nitzen trenen, tranbien, biara ta tranbian biatik etorri nitzen Igorreraino, oinez, ba, oinez.
|
|
|
Etorri nitzan da etxera etorri nitzen orduen zenbat eta etxetik eta urrago da bildur gehau, e? Aitek eta amak zeozer egingo ete ostien neuri, euki
|
neuen
bildurre. Ixen zan ordu bi t, erdik ingurun allegeu nitzen orduen etxera.
|
|
|
Da banoa eskaileratatik gora, hortxe etxean, hementxe auzoan bizi nitzen ni hementxe auzoan bertan. Da banoa eskaileratatik gora ta barruan berbarotsa, da nik eiten
|
neuen
: «Ene!
|
|
|
Da, arinago, lehenagoko gurasoak, oingoak be gureko dotsie, baina lehenagokoak koiteduk gura ixen arren etxean, da, bakixu, mantenidu ein behar da, apareju. Itxi
|
nindun
bertan. Jesus.
|
|
|
«Zer paseu? Nik etxera joan gurot, ta
|
eztot
hemen egon gure.» esan notsen. Da bueno, ba:
|
|
|
beste aldera bota nindun! Esan
|
neuen
: «Bueno, ontxe bai joango nazana ni etxera, ontxe.» Da urten neuen umea bertan itxi nauen, uzandrea egoan etxean da, han itxi neuen.
|
|
|
Da nik bederatzi urte einde nituzen, antza, orduentxe kunplidute. D, umeori emon, da sutondoan ixten
|
nindun
gaubean; bera, ohira. Da nik eiten naun, ba, «Ume ta biok erreko gara surten» pentsetan naun neure artean, «Lo eiten enoa», ahaleginez, lorik eneuen eiten, baia.
|
|
|
Nik egile beraren 2005eko Italia, bizitza hizpide izan
|
nuen
bereziki gogoko. Berriarentzat idatziriko hamar erreportajez osaturiko bidaia liburu literarioa.
|
|
|
Berriarentzat idatziriko hamar erreportajez osaturiko bidaia liburu literarioa. Turinetik abiatu eta Aosta, Venezia, Padua, Trieste eta Rijeka bisitatzen
|
ditu
idazleak, bakarti, baina iruditzen zait bidaia erreportajearen generotik harantzago dagoen hausnarketa duela gogoan. Ibilaldi literarioa da eta, horrenbestez, badu zerikusirik Mentura dugun artean (2001) liburuarekin, non sustrai literario askotarikoen miaketa egin zuen.
|
|
|
Turinetik abiatu eta Aosta, Venezia, Padua, Trieste eta Rijeka bisitatzen ditu idazleak, bakarti, baina iruditzen zait bidaia erreportajearen generotik harantzago dagoen hausnarketa duela gogoan. Ibilaldi literarioa da eta, horrenbestez, badu zerikusirik Mentura dugun artean (2001) liburuarekin, non sustrai literario askotarikoen miaketa egin
|
zuen
. Oraingoan, aldiz, generazio indarra ez diote liburuek ematen.
|
|
|
Ibilaldi literarioa da eta, horrenbestez, badu zerikusirik Mentura dugun artean (2001) liburuarekin, non sustrai literario askotarikoen miaketa egin zuen. Oraingoan, aldiz, generazio indarra ez
|
diote
liburuek ematen. Kale, jende eta kafetegiek, zantzu eta estimulu sentsorial xumeek, argi kolore eta usainek, hizkuntza eta azentuek eragiten diote oroimen literarioen errotari.
|
|
|
Oraingoan, aldiz, generazio indarra ez diote liburuek ematen. Kale, jende eta kafetegiek, zantzu eta estimulu sentsorial xumeek, argi kolore eta usainek, hizkuntza eta azentuek eragiten
|
diote
oroimen literarioen errotari. Eskualde horren iragan historikoa, literarioa eta intimoa iratzartzen dioten motoreak dira eta, hala, naturaltasunez garamatza lekuz leku, aldartez aldarte.
|
|
|
Kale, jende eta kafetegiek, zantzu eta estimulu sentsorial xumeek, argi kolore eta usainek, hizkuntza eta azentuek eragiten diote oroimen literarioen errotari. Eskualde horren iragan historikoa, literarioa eta intimoa iratzartzen
|
dioten
motoreak dira eta, hala, naturaltasunez garamatza lekuz leku, aldartez aldarte.
|
|
|
Oroimenari eragiten
|
dioten
estimuluen hariko diskurtso literarioak ekarri dizkio liburu honi behartu gabeko prosaren segailtasuna eta pretentsio eruditurik gabeko hausnarketa estetiko doia, neurtua. Hasieratik Claudio Magrisek Danubioren arroilari jarraituz eginiko bidaia hausnarketaria zuen gogoan.
|
|
|
Oroimenari eragiten dioten estimuluen hariko diskurtso literarioak ekarri
|
dizkio
liburu honi behartu gabeko prosaren segailtasuna eta pretentsio eruditurik gabeko hausnarketa estetiko doia, neurtua. Hasieratik Claudio Magrisek Danubioren arroilari jarraituz eginiko bidaia hausnarketaria zuen gogoan.
|
|
|
Berak «apal laburrean» egin behar omen zuen, «Po ibaiaren inguruetako hiri, istorio eta desioarekin». Apaltasun aitormena egin
|
zuen
liburuaren aurkezpenean ere, baina ez zuen zertan. Merezi izan du egileak bere buruari gogor egin eta kultur erreferentziak dosifikatzea, jakina baita italiar literatura eta kultura direla gaztetandik Lertxundiren itsasargi.
|
|
|
Berak «apal laburrean» egin behar omen zuen, «Po ibaiaren inguruetako hiri, istorio eta desioarekin». Apaltasun aitormena egin zuen liburuaren aurkezpenean ere, baina ez
|
zuen
zertan. Merezi izan du egileak bere buruari gogor egin eta kultur erreferentziak dosifikatzea, jakina baita italiar literatura eta kultura direla gaztetandik Lertxundiren itsasargi.
|
|
|
Apaltasun aitormena egin zuen liburuaren aurkezpenean ere, baina ez zuen zertan. Merezi izan
|
du
egileak bere buruari gogor egin eta kultur erreferentziak dosifikatzea, jakina baita italiar literatura eta kultura direla gaztetandik Lertxundiren itsasargi.
|
|
|
Egia aitortzera, ez
|
nuen
lehen kolpean proportziorik ikusten edukiaren eta izenburuaren artean: Italian eginiko bidaia da, bai, baina bizitza al du hizpide?
|
|
|
Cesare Pavese ren Il mestiere di vivere (1950), Bizitza lanbide izenburuaren oihartzuna eta omenaldia. Arestian esan
|
dut
Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu.
|
|
|
Cesare Pavese ren Il mestiere di vivere (1950), Bizitza lanbide izenburuaren oihartzuna eta omenaldia. Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu
|
duenaren
bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu.
|
|
|
Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil
|
zuen
Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu. Banago Lertxundi ez zela mitomano bat gehiago, bera errumes joan zela, errespetua erakustera.
|
|
|
Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen
|
ditu
. Banago Lertxundi ez zela mitomano bat gehiago, bera errumes joan zela, errespetua erakustera.
|
|
|
Oso egokia iruditzen zait, Lourdes, italiar literaturak eta kulturak Lertxundiren lanean izan
|
duten
garrantzia azpimarratzea, garrantzia presentzia bilakatzen baita zenbaitetan. Gogoan dut Ihes betea eleberriaren zati nabarmen bat Triesten kokatzen duela, eta eleberriko protagonistetako bat Umberto Saba bera dela.
|
|
|
Oso egokia iruditzen zait, Lourdes, italiar literaturak eta kulturak Lertxundiren lanean izan duten garrantzia azpimarratzea, garrantzia presentzia bilakatzen baita zenbaitetan. Gogoan dut Ihes betea eleberriaren zati nabarmen bat Triesten kokatzen
|
duela
, eta eleberriko protagonistetako bat Umberto Saba bera dela. Gu ere izan ginen, Italia, bizitza hizpide bidaia liburuaren atzetik, Triesten, eta joan ginen Sabak bere garaian lan egin zuen liburu dendara, gaur «Libreria antiquaria Umberto Saba» den horretara.
|
|
|
Gogoan dut Ihes betea eleberriaren zati nabarmen bat Triesten kokatzen duela, eta eleberriko protagonistetako bat Umberto Saba bera dela. Gu ere izan ginen, Italia, bizitza hizpide bidaia liburuaren atzetik, Triesten, eta joan ginen Sabak bere garaian lan egin
|
zuen
liburu dendara, gaur «Libreria antiquaria Umberto Saba» den horretara. Halaxe deskribatu zuen Lertxundik Ihes betea lanean:
|
|
|
Gu ere izan ginen, Italia, bizitza hizpide bidaia liburuaren atzetik, Triesten, eta joan ginen Sabak bere garaian lan egin zuen liburu dendara, gaur «Libreria antiquaria Umberto Saba» den horretara. Halaxe deskribatu
|
zuen
Lertxundik Ihes betea lanean: «Argiari eman zion eta lokalaren erdi erdian zintzilik zegoen bonbilla bat piztu zen.
|
|
|
Halaxe deskribatu zuen Lertxundik Ihes betea lanean: «Argiari eman
|
zion
eta lokalaren erdi erdian zintzilik zegoen bonbilla bat piztu zen. Denda osoa, goi eta behe, liburuz gainezka zegoen, liburu metak bazter guztietan:
|
|
|
apaletan, lurrean[?] Ibiltzeko ere, lanak». Eta bertan irakurri ahal izan
|
genituen
Triesteko poetaren hainbat eskuizkribu, tartean «Trieste e una donna» poemarena. Triestek Rijeka du bidaia liburuan hurrengo geltoki, eta hara ere abiatu ginen.
|
|
|
Triestek Rijeka du bidaia liburuan hurrengo geltoki, eta hara ere abiatu ginen. Eta inoiz addenda idatzi nahiko
|
balu
Lertxundik, pixka bat haraxeago joatea gomendatuko genioke, Istriako puntan den Pula herrira, bertan ibili baitzen James Joyce irlandarra ingeles irakasle.
|
|
|
Triestek Rijeka du bidaia liburuan hurrengo geltoki, eta hara ere abiatu ginen. Eta inoiz addenda idatzi nahiko balu Lertxundik, pixka bat haraxeago joatea gomendatuko
|
genioke
, Istriako puntan den Pula herrira, bertan ibili baitzen James Joyce irlandarra ingeles irakasle.
|
|
|
Nik irakurritako liburuak aipatuko
|
ditut
orain, Jokin Muñozen Antzararen bideak nobelarekin hasita. Fikzio liburu bat hartzen dudanean zera bilatzen dut:
|
|
|
Nik irakurritako liburuak aipatuko ditut orain, Jokin Muñozen Antzararen bideak nobelarekin hasita. Fikzio liburu bat hartzen
|
dudanean
zera bilatzen dut: istorio interesgarri ondo kontatua.
|
|
|
Nik irakurritako liburuak aipatuko ditut orain, Jokin Muñozen Antzararen bideak nobelarekin hasita. Fikzio liburu bat hartzen dudanean zera bilatzen
|
dut
: istorio interesgarri ondo kontatua.
|
|
|
istorio interesgarri ondo kontatua. Eta niretzat Jokin Muñozenak baldintza horiek betetzen
|
ditu
, eta beste batzuk gehiago. Agian batzuentzat interesgarritasuna gaitik bertatik dator, hau da, «gure gerraren» gainean idatzitako nobela bat izatetik.
|
|
|
Agian ez: «gure gerra» bizi ez dutenek ere nobela hau interesgarri ikusiko
|
dute
, istorioa bera interesgarria delako eta ondo kontatuta dagoelako.
|
|
|
Bestalde, Anjel Lertxundiren Zoaz infernura, laztana idatzian tragedia humano bat agertzen zaigu, ondo muntatuta, esango
|
nuke
modu zinematografiko batean muntatuta, baina istorioaren interesgarritasunaren iragazia doi doi pasatzen duena.
|
|
|
Bestalde, Anjel Lertxundiren Zoaz infernura, laztana idatzian tragedia humano bat agertzen zaigu, ondo muntatuta, esango nuke modu zinematografiko batean muntatuta, baina istorioaren interesgarritasunaren iragazia doi doi pasatzen
|
duena
.
|
|
|
Kirmen Uriberen Bilbao New York Bilbao nobelak(?) erakusten
|
du
nola ezin zaion mugarik jarri prosazko lan idatzi bati. Irakurri nuenean, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa).
|
|
|
Kirmen Uriberen Bilbao New York Bilbao nobelak(?) erakusten du nola ezin zaion mugarik jarri prosazko lan idatzi bati. Irakurri
|
nuenean
, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa). Lan honetan zer den fikzio eta zer ez, bigarren mailako kontu bat da.
|
|
|
Lan honetan zer den fikzio eta zer ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten
|
digu
, eta irakurrian eraman egiten gaitu. Hori nola lortu duen ikusteko nik behintzat bigarren (edo hirugarren) irakurketa bat egin nuke.
|
|
|
Lan honetan zer den fikzio eta zer ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten
|
gaitu
. Hori nola lortu duen ikusteko nik behintzat bigarren (edo hirugarren) irakurketa bat egin nuke.
|
|
|
Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu. Hori nola lortu
|
duen
ikusteko nik behintzat bigarren (edo hirugarren) irakurketa bat egin nuke.
|
|
|
Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu. Hori nola lortu duen ikusteko nik behintzat bigarren (edo hirugarren) irakurketa bat egin
|
nuke
.
|
|
|
Iban Zalduaren Etorkizuna (hamabost ipuin ia politiko) azken denboretan hain sarri ikusten
|
ditugun
erako ipuin bilduma iruditu zait. Niretzat bilduma irregularra da.
|
|
|
Jurgi Kintanaren Urre urdinaren lurrina. Euskal idazle galduaren bila() liburua ere irakurri
|
dut
. Euskal literaturaren erretratu bat da, baina iraganeko argazkien negatiboen moduan ikusita.
|
|
|
Euskal literaturaren erretratu bat da, baina iraganeko argazkien negatiboen moduan ikusita. Eta euskal literaturaren historiaren ikuspuntu desberdin honek beste historia batzuk osatzen
|
ditu
, eta hori beti da interesgarri literaturaren historia interesatzen zaionarentzat.
|
|
|
Ados nago Muñozen nobelaz esan
|
duzunarekin
, Jacinto. Iruditzen zait edozein irakurlek goza dezakeela Antzararen bidea irakurriz.
|
|
|
Iruditzen zait edozein irakurlek goza dezakeela Antzararen bidea irakurriz. Indarkeriaren gainean gogoeta egiten
|
du
–kasu honetan bai, indarkeria politikoa dugu?, eta eszenario politikoan zein gizartean duen eragina azaltzen digu. Azalpen horretan, galtzailearen irudia gako zaio Munozi.
|
|
|
Iruditzen zait edozein irakurlek goza dezakeela Antzararen bidea irakurriz. Indarkeriaren gainean gogoeta egiten du, kasu honetan bai, indarkeria politikoa dugu?, eta eszenario politikoan zein gizartean duen eragina azaltzen
|
digu
. Azalpen horretan, galtzailearen irudia gako zaio Munozi.
|
|
|
Azalpen horretan, galtzailearen irudia gako zaio Munozi. Bizia lon gai berari heldu
|
ziola
argudia liteke, baina nire ustez Antzararen bidea lan osoagoa da. Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez ninduen asebete.
|
|
|
Bizia lon gai berari heldu ziola argudia liteke, baina nire ustez Antzararen bidea lan osoagoa da. Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez
|
ninduen
asebete. Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du.
|
|
|
Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez ninduen asebete. Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen
|
du
. Bizia loko «Mekanoa» narrazioa (nire ustez, bildumako onena) gogora ekarri dit puntu batzuetan, biek ala biek tragediaren neurria (familia berean alderdi kontrajarriak egotea, horixe da, azken batean, gerra zibilaren oinarria) azalerazten dutelako.
|
|
|
Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du. Bizia loko «Mekanoa» narrazioa (nire ustez, bildumako onena) gogora ekarri
|
dit
puntu batzuetan, biek ala biek tragediaren neurria (familia berean alderdi kontrajarriak egotea, horixe da, azken batean, gerra zibilaren oinarria) azalerazten dutelako.
|
|
|
Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du. Bizia loko «Mekanoa» narrazioa (nire ustez, bildumako onena) gogora ekarri dit puntu batzuetan, biek ala biek tragediaren neurria (familia berean alderdi kontrajarriak egotea, horixe da, azken batean, gerra zibilaren oinarria) azalerazten
|
dutelako
.
|
|
|
Egia da gertaera historiko eta geografiko konkretu bati heltzen diola idazle nafarrak, baina haren atzean dagoen gogoeta unibertsala begitantzen zait niri. Akaso «gurea» bezala jotzen
|
dugu
oraindik gainditu gabe dugulako, isiltasunaren espiralak katarsirako unerik izatea eragotzi digulako.
|
|
|
Egia da gertaera historiko eta geografiko konkretu bati heltzen diola idazle nafarrak, baina haren atzean dagoen gogoeta unibertsala begitantzen zait niri. Akaso «gurea» bezala jotzen dugu oraindik gainditu gabe dugulako, isiltasunaren espiralak katarsirako unerik izatea eragotzi
|
digulako
.
|
|
|
Muñozen eleberria irakurtzea plazer hutsa izan da niretzat ere. Antzararen bidea bikaina iruditu zait, irakurleon eskuetara iristen direnean irentsi egiten
|
ditugun
horietakoa. Biolentzia politikoa eta memoria historikoa maisuki harilkatuz, biktima/ galtzaile desbedinen begietatik kontatzen zaizkigu nobelako gertakizun dramatikoak.
|
|
|
Biolentzia politikoa eta memoria historikoa maisuki harilkatuz, biktima/ galtzaile desbedinen begietatik kontatzen zaizkigu nobelako gertakizun dramatikoak. Narratzailearen trebezia azpimarratuko
|
nuke
aurrena, eleberrian errepikatzen diren irudi zehatz batzuen inguruan suspentsea/ giro itogarria antolatzeko, esate baterako (Sorollaren koadroa, semearen argazkia, antzarari lepoa moztu ziotenekoa...).
|
|
|
Biolentzia politikoa eta memoria historikoa maisuki harilkatuz, biktima/ galtzaile desbedinen begietatik kontatzen zaizkigu nobelako gertakizun dramatikoak. Narratzailearen trebezia azpimarratuko nuke aurrena, eleberrian errepikatzen diren irudi zehatz batzuen inguruan suspentsea/ giro itogarria antolatzeko, esate baterako (Sorollaren koadroa, semearen argazkia, antzarari lepoa moztu
|
ziotenekoa
...).
|
|
|
Kontua, dirudienez, «ahanzturaren ituna» deiturikoak gurera ekarritako kalteak konpontzen ahalegintzea da, «gure gerrako» hilen doluari leku egitea. Literaturak hartu
|
du
Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu duen lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu duenez, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu.
|
|
|
Kontua, dirudienez, «ahanzturaren ituna» deiturikoak gurera ekarritako kalteak konpontzen ahalegintzea da, «gure gerrako» hilen doluari leku egitea. Literaturak hartu du Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu
|
duen
lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu duenez, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu.
|
|
|
Literaturak hartu du Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu duen lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten
|
du
, eta, Estik aipatu duenez, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu. Biolentzia guztiek bezala, hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt).
|
|
|
Literaturak hartu du Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu duen lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu
|
duenez
, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu. Biolentzia guztiek bezala, hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt).
|
|
|
Literaturak hartu du Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu duen lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu duenez, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen
|
digu
. Biolentzia guztiek bezala, hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt).
|
|
|
Biolentzia guztiek bezala, hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt). Muñozen eleberriko protagonistak, Lisa eta Jesus, liburua hasten
|
duen
eszena izugarriko antzaren antzera daude: hilak, eta noraezean doaz zabuka.
|
|
|
hilak, eta noraezean doaz zabuka. Bere semea ez zuela ezagutzen oihukatzen
|
du
Lisak (285), eta kanutoari lotuta daraman bizitza miserableari botatzen dio errua. Jasangaitzak egiten zaizkio kalean ikusten dituen «gogoan zaitugu» horiek (306), faltsuak iruditzen zaizkio, bakardadean bizi den minarekin ez baitute loturarik.
|
|
|
hilak, eta noraezean doaz zabuka. Bere semea ez zuela ezagutzen oihukatzen du Lisak (285), eta kanutoari lotuta daraman bizitza miserableari botatzen
|
dio
errua. Jasangaitzak egiten zaizkio kalean ikusten dituen «gogoan zaitugu» horiek (306), faltsuak iruditzen zaizkio, bakardadean bizi den minarekin ez baitute loturarik.
|
|
|
Bere semea ez zuela ezagutzen oihukatzen du Lisak (285), eta kanutoari lotuta daraman bizitza miserableari botatzen dio errua. Jasangaitzak egiten zaizkio kalean ikusten
|
dituen
«gogoan zaitugu» horiek (306), faltsuak iruditzen zaizkio, bakardadean bizi den minarekin ez baitute loturarik. Agurea, berriz, Demetrio falangistak bizitza salbatu zionetik dago hila, «gora komunismo libertarioa» oihukatzen zuten lagunak bere aurrean fusilatu zituztenetik.
|
|
|
Jasangaitzak egiten zaizkio kalean ikusten dituen «gogoan zaitugu» horiek (306), faltsuak iruditzen zaizkio, bakardadean bizi den minarekin ez baitute loturarik. Agurea, berriz, Demetrio falangistak bizitza salbatu zionetik dago hila, «gora komunismo libertarioa» oihukatzen zuten lagunak bere aurrean fusilatu
|
zituztenetik
.
|
|
|
122 orrian Gigik eta Lisak duten elkarrizketa zinez esanguratsua dela iruditzen zait, Lisak Gigi lagunari «Utzi filmak eta liburuak behingoan» botatzen dionean, eta agurea eta bera igualak direla aurpegiratzen. Arteak, literaturak... eskaintzen dien «balkoitik» ikusten
|
dute
Gigik eta agureak besteen sufrimendua. Ez dute, Lisak bezala, osasuna galdu arte lanik egin behar izan.
|
|
|
Pasarte horretan hausnarketa metaliterarioa iradokitzen digu narratzaileak, Arteak errealitatea, giza sufrimendua «adierazteko»/ «aditzera» emateko duen gaitasunaz? Lisaren erantzunak errealitatearen krudelkeriak zernahi fikzio gainditu egiten
|
duela
adierazten digu.
|
|
|
Pasarte horretan hausnarketa metaliterarioa iradokitzen digu narratzaileak, Arteak errealitatea, giza sufrimendua «adierazteko»/ «aditzera» emateko duen gaitasunaz? Lisaren erantzunak errealitatearen krudelkeriak zernahi fikzio gainditu egiten duela adierazten
|
digu
.
|
|
|
Hizpide emango
|
duen
nobela da, dudarik gabe, Antzararen bidea.
|
|
|
Beste hari bati helduko
|
diot
nik orain. Jean Louis Davant-i Berrian() eginiko elkarrizketan aipatzen du berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten duten hausnarketa.
|
|
|
Beste hari bati helduko diot nik orain. Jean Louis Davant-i Berrian() eginiko elkarrizketan aipatzen
|
du
berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten duten hausnarketa. Davantek seinalatzen du zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela...
|
|
|
Beste hari bati helduko diot nik orain. Jean Louis Davant-i Berrian() eginiko elkarrizketan aipatzen du berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten
|
duten
hausnarketa. Davantek seinalatzen du zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela...
|
|
|
Jean Louis Davant-i Berrian() eginiko elkarrizketan aipatzen du berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten duten hausnarketa. Davantek seinalatzen
|
du
zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela... Esplikatu behar litzateke, gure aitzinekoek biziki ongi eta ederki idatzi baitute.
|
|
|
Davantek seinalatzen du zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela... Esplikatu behar litzateke, gure aitzinekoek biziki ongi eta ederki idatzi
|
baitute
. Erraten dituzten gauzak ez dira txarrak, baina barietate guti dute.
|
|
|
Esplikatu behar litzateke, gure aitzinekoek biziki ongi eta ederki idatzi baitute. Erraten
|
dituzten
gauzak ez dira txarrak, baina barietate guti dute. Erlisioneko, etikako eta moraleko gauzez mintzo dira.
|
|
|
Uriberen liburuak oroimen kolektiboaren eta pertsonalaren ekarpenez zabaldu nahi luke hertsitasun hori, «geureak esatea» xedetzat hartuz. Ez da harrigarri liburuko lehen eskaintza Elias Canettirentzat izatea, hots, bere oroitzapen pertsonalen hausnarketaz La lengua absuelta edo La antorcha en el oído bezalakoetan egin
|
baitzuen
«bereak esate hori». Besteak beste, atal bereziki interesgarria da liburuan 22.a, non kontatzen duen Agirrek Azkue bisitari zetorkionean, bere etxera sartzera gonbidatzeko lotsaz, beti atarian edukitzen zuela, bere bizileku txiki, txiro eta desordenatua ez erakustearren.
|
|
|
Ez da harrigarri liburuko lehen eskaintza Elias Canettirentzat izatea, hots, bere oroitzapen pertsonalen hausnarketaz La lengua absuelta edo La antorcha en el oído bezalakoetan egin baitzuen «bereak esate hori». Besteak beste, atal bereziki interesgarria da liburuan 22.a, non kontatzen
|
duen
Agirrek Azkue bisitari zetorkionean, bere etxera sartzera gonbidatzeko lotsaz, beti atarian edukitzen zuela, bere bizileku txiki, txiro eta desordenatua ez erakustearren. Uribek euskal literaturarekiko dugun jarreraren paralelismoa bilakatzen du eta ezkutatzeko jarrera hori senalatzen kaltegarrientzat.
|
|
|
Ez da harrigarri liburuko lehen eskaintza Elias Canettirentzat izatea, hots, bere oroitzapen pertsonalen hausnarketaz La lengua absuelta edo La antorcha en el oído bezalakoetan egin baitzuen «bereak esate hori». Besteak beste, atal bereziki interesgarria da liburuan 22.a, non kontatzen duen Agirrek Azkue bisitari zetorkionean, bere etxera sartzera gonbidatzeko lotsaz, beti atarian edukitzen
|
zuela
, bere bizileku txiki, txiro eta desordenatua ez erakustearren. Uribek euskal literaturarekiko dugun jarreraren paralelismoa bilakatzen du eta ezkutatzeko jarrera hori senalatzen kaltegarrientzat.
|
|
|
Besteak beste, atal bereziki interesgarria da liburuan 22.a, non kontatzen duen Agirrek Azkue bisitari zetorkionean, bere etxera sartzera gonbidatzeko lotsaz, beti atarian edukitzen zuela, bere bizileku txiki, txiro eta desordenatua ez erakustearren. Uribek euskal literaturarekiko dugun jarreraren paralelismoa bilakatzen
|
du
eta ezkutatzeko jarrera hori senalatzen kaltegarrientzat. Etxe aurretik pasatzen diren horiek sartzera gonbidatu ditu bere liburuak eta zerbait eskaintzeko saioa egin.
|
|
|
Uribek euskal literaturarekiko dugun jarreraren paralelismoa bilakatzen du eta ezkutatzeko jarrera hori senalatzen kaltegarrientzat. Etxe aurretik pasatzen diren horiek sartzera gonbidatu
|
ditu
bere liburuak eta zerbait eskaintzeko saioa egin. Obserbazio lirikoan apoiatzen da gehienbat eta ezaguna den Uriberen sentiberatasun poetiko erakargarria hor da liburuan zabal zabal, liluratzaile.
|
|
|
Obserbazio lirikoan apoiatzen da gehienbat eta ezaguna den Uriberen sentiberatasun poetiko erakargarria hor da liburuan zabal zabal, liluratzaile. Kontua da nahikoa al den hori, ala generoak irakurleongan sortzen
|
dituen
espektatibek ez ote zuten eskatzen beste «zerbait».
|
|
|
Jurgi Kintanak, bestalde, «euskal idazle galduaren bila» egiten
|
duen
bilaketan Iban Zalduak proposaturiko kimera baten ehizari ekiten dio, soil soil esanda 1810 eta 1940 artean euskal literaturan falta omen den poeta sinbolista edota nobelagile errealistaren bilaketari. Liburuak, Uribek eskatu bezala, etxeko ateak zabaltzen dizkio irakurleari eta ustezko txirotasun edota desordenu horren zioez hausnartzen.
|
|
|
Jurgi Kintanak, bestalde, «euskal idazle galduaren bila» egiten duen bilaketan Iban Zalduak proposaturiko kimera baten ehizari ekiten
|
dio
, soil soil esanda 1810 eta 1940 artean euskal literaturan falta omen den poeta sinbolista edota nobelagile errealistaren bilaketari. Liburuak, Uribek eskatu bezala, etxeko ateak zabaltzen dizkio irakurleari eta ustezko txirotasun edota desordenu horren zioez hausnartzen.
|
|
|
Jurgi Kintanak, bestalde, «euskal idazle galduaren bila» egiten duen bilaketan Iban Zalduak proposaturiko kimera baten ehizari ekiten dio, soil soil esanda 1810 eta 1940 artean euskal literaturan falta omen den poeta sinbolista edota nobelagile errealistaren bilaketari. Liburuak, Uribek eskatu bezala, etxeko ateak zabaltzen
|
dizkio
irakurleari eta ustezko txirotasun edota desordenu horren zioez hausnartzen. Hala dio idazle galdu hori izateko jaioa zatekeen Jean Etxeparez, «Alta, Aldudeko medikuak ere ezin izan zituen osoki saihestu testuinguruak ezarritako mugak eta euskal sistema literarioaren ahuleziak» (55 or.).
|
|
|
Liburuak, Uribek eskatu bezala, etxeko ateak zabaltzen dizkio irakurleari eta ustezko txirotasun edota desordenu horren zioez hausnartzen. Hala dio idazle galdu hori izateko jaioa zatekeen Jean Etxeparez, «Alta, Aldudeko medikuak ere ezin izan
|
zituen
osoki saihestu testuinguruak ezarritako mugak eta euskal sistema literarioaren ahuleziak» (55 or.).
|
|
|
Hain zuzen ere, testuinguruaren mugak eta sistemaren ahuleziak gainditzeko ahaleginak seinalatu
|
ditu
Kintanak bere saiakeran, Azkueri eskainiriko ikerlan sakonak ekarri dion ezagutzan zimendaturik, eta Pizkundea deritzogun aldi luze horretako alde aski ezezagun zenbait argitan ezartzen dituelako egin zait interesgarri.
|