|
2011
|
|
|
H2S a gas pozoitsua da, eta oso nabaria, kiratsa dario eta. Atmosferara iristean, oxidatzeko joera izaten
|
du
, eta erreakzio honen bitartez SO2 bihurtzen da:
|
|
|
Nahiz eta ez izan atmosferaren osagai nagusia, karbono dioxidoaren kontzentrazioa handia da, eta, batez ere, oso adierazgarria. Egun, bolumenaren% 0,035 gainditu
|
du
. Industria Iraultza baino lehen, ordea, bolumenaren% 0,028 zen.
|
|
|
2 irudia. ikatza erretzen
|
duen
zentral termoelektrikoa; tximiniaren garaieraren bidez eta gasen zinetikaren bitartez emisioa nahaste geruzaren gainera bidaltzen da, ahal den neurrian.
|
|
|
O2 aren kontzentrazioa murritza bada, konposatu organikoen errekuntza prozesuak beste bide batetik hartzen
|
du
:
|
|
|
Odoleko hemoglobina desaktibatzen du. Hala, odolak ezin du oxigenoa garraiatu CO ak ordezkatzen
|
duelako
, eta, ondorioz, zelulak anoxiaz hiltzen dira.
|
|
|
Oxidazio erreakzio hauetan, oxigeno atomikoak (iraupen laburrekoa da, eta erreakzionatzeko joera handia du) eta OH? erradikal askeek parte hartzen
|
dute
:
|
|
|
Petrolioaren eratorrien lurrunketaren ondorioz ere emititzen dira tanga handietatik. Atmosferaren kutsaduran, olefinak edo alkenoak garrantzi handikoak dira; zuzenean parte hartzen
|
dute
smog oxidatzailearen sorreran. Alkaterna hautsetan, erregaien errekuntzaren azpiproduktuak izaten dira (bentzo [a] pirenoa bereganatzen dutenak eta, ondorioz, kartzinogenoak) (ikus 3 irudia).
|
|
|
Atmosferaren kutsaduran, olefinak edo alkenoak garrantzi handikoak dira; zuzenean parte hartzen dute smog oxidatzailearen sorreran. Alkaterna hautsetan, erregaien errekuntzaren azpiproduktuak izaten dira (bentzo [a] pirenoa bereganatzen
|
dutenak
eta, ondorioz, kartzinogenoak) (ikus 3 irudia).
|
|
|
Bestetik, atmosferako hidrokarburoen oxidazioz sortzen dira (adibidez, propenala, CH2= CH. CHO). Gas hauek begien narritadura eta arnasketa arazoak eragiten
|
dituzte
.
|
|
|
Estratosferaren osagai naturala da, eta CFCek (klorofluorokarburoek) etengabe suntsitzen
|
dute
ozonosfera azpigeruzako ozonoa. Troposferan, ordea, kutsatzailea da, eta smog fotokimikoa sortzen laguntzen du (smog oxidatzailea).
|
|
|
Estratosferaren osagai naturala da, eta CFCek (klorofluorokarburoek) etengabe suntsitzen dute ozonosfera azpigeruzako ozonoa. Troposferan, ordea, kutsatzailea da, eta smog fotokimikoa sortzen laguntzen
|
du
(smog oxidatzailea). Gainera, planetaren berotze globalean parte hartzen du, izpi infragorri asko xurgatzen baitu.
|
|
|
Troposferan, ordea, kutsatzailea da, eta smog fotokimikoa sortzen laguntzen du (smog oxidatzailea). Gainera, planetaren berotze globalean parte hartzen
|
du
, izpi infragorri asko xurgatzen baitu. Erreakzio fotokimikoz eratzen da, oxidoetatik:
|
|
|
Troposferan, ordea, kutsatzailea da, eta smog fotokimikoa sortzen laguntzen du (smog oxidatzailea). Gainera, planetaren berotze globalean parte hartzen du, izpi infragorri asko xurgatzen
|
baitu
. Erreakzio fotokimikoz eratzen da, oxidoetatik:
|
|
|
Oso ahalmen oxidatzaile handia du, eta erraz erreakzionatzen
|
du
olefinekin, NOx-ekin edo SOx ekin.
|
|
|
NO ak ozono estratosferikoa suntsitzen
|
du
:
|
|
|
Estratosfera geruzan, eta izpi ultramoreen bitartez, CFCetatik askaturiko Cl atomo bakoitzak 100.000 O3 molekula desegin ditzake erraz asko. Azken urteotan, hidroklorofluorokarburoek ordezkatu
|
dituzte
gas egonkor eta merke horiek. Gaur egun, batez ere hidrofluorokarburoak erabiltzen dira ordezko gisa (HCFak).
|
|
|
Burdin oxidoetan gertatzen den bezala, partikula hauen gainazaletan erreakzio kimiko asko gerta litezke, hala nola lehen mailako kutsatzaileetatik abiatuz bigarren mailako kutsatzaileak sortzea (partikula hauen gainazalak katalizatzaile fisiko gisa jarduten
|
du
).
|
|
|
Materia organikoaren errekuntza osoa izan baldin bada, errautsetan substantzia ez organikoak soilik aurkitzen dira, baina erregaia ez bada zeharo kontsumitu, substantzia organikoak agertzen dira. Ohikoa da horiekin batera (NH4) 2SO4 kristalak agertzea, aireko H2SO4 ak NH3 arekin erreakzionatzen
|
baitu
.
|
|
|
Diametroa 10, m koa baino txikiagoa duten partikulek PM taldea osatzen
|
dute
. Zenbat eta txikiago izan partikula, orduan eta arriskutsuagoa da osasunerako, errazago iristen baita biriketara.
|
|
|
Partikula bakoitza kondentsaziogune bat da, eta ur lurruna jasotzen
|
du
. Mikrotanta bakoitzak ingurune heze ezin hobea ematen du, erreakzio mota asko erraz gerta daitezen.
|
|
|
Partikula bakoitza kondentsaziogune bat da, eta ur lurruna jasotzen du. Mikrotanta bakoitzak ingurune heze ezin hobea ematen
|
du
, erreakzio mota asko erraz gerta daitezen. Smog azidoan, erreduktorean, zuzenean parte hartzen dute eta garrantzitsuak dira.
|
|
|
Mikrotanta bakoitzak ingurune heze ezin hobea ematen du, erreakzio mota asko erraz gerta daitezen. Smog azidoan, erreduktorean, zuzenean parte hartzen
|
dute
eta garrantzitsuak dira.
|
|
|
Hartzidura izaten
|
duten
prozesu industrialek eragiten dituzte kirats asko, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek ere askatzen dituzten substantzia kirasdunak, askotan gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
|
Hartzidura izaten duten prozesu industrialek eragiten
|
dituzte
kirats asko, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek ere askatzen dituzten substantzia kirasdunak, askotan gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
|
Hartzidura izaten duten prozesu industrialek eragiten dituzte kirats asko, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek ere askatzen
|
dituzten
substantzia kirasdunak, askotan gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
|
3 taula, Hainbat prozesu industrialek aireratzen
|
dituzten
kutsatzaile kirasdun batzuk.
|
|
|
Eskuarki, bilketa etxolak toki garaietan kokatzen dira. Azkenik, oztopo geografiko edo topografikoen eragina ekidin behar da, oztopoek desbidera ez ditzaten kutsatzaileak garraiatzen
|
dituzten
aire fluxu naturalak.
|
|
|
Lagin kolektorea: kutsatzailea atzematen
|
duen
iragazki edo disoluzio xurgatzailea.
|
|
|
Ponpa xurgatzailea: kolektoreak aire emari konstantea bideratzen
|
duela
bermatzen duen mekanismoa.
|
|
|
Ponpa xurgatzailea: kolektoreak aire emari konstantea bideratzen duela bermatzen
|
duen
mekanismoa.
|
|
|
Praktikan, ordea, laginketa hobea da bilketa ahoa 3 m ra jartzen baldin bada. Laginketak luze jotzen
|
badu
, hobe da tresna toki itxian kokatzea, bilketa onila leihotik kanpora aterata. Horrelakoetan, ahoa behera begira jartzen da, eta, ahal bada, lurretik 3 m ra (jendearen eskuetatik urruti egon dadin).
|
|
|
Eskukoek kutsatzaileak xurgatzen
|
dituzte
, gero laborategian analizatu ahal izateko.
|
|
|
Automatikoek kontzentrazio balio puntualak zein jarraituak in situ kalkulatzen
|
dituzte
.
|
|
|
Tresna automatikoetan, aire emari konstante batek atzemate ekipoa zeharkatzen
|
du
(emaria substantziaren araberakoa da), eta kutsatzailearen kontzentrazioa harturiko lagin bolumen jakinean neurtzen da. Beraz, denbora ere lehentasunezko aldagaia da, aire bolumena eta denbora ezagututa tresnak berak egiten duelako analitoaren ebaluazioa.
|
|
|
Tresna automatikoetan, aire emari konstante batek atzemate ekipoa zeharkatzen du (emaria substantziaren araberakoa da), eta kutsatzailearen kontzentrazioa harturiko lagin bolumen jakinean neurtzen da. Beraz, denbora ere lehentasunezko aldagaia da, aire bolumena eta denbora ezagututa tresnak berak egiten
|
duelako
analitoaren ebaluazioa.
|
|
|
Eskuko tresnetan, ponpak bilketa onilaren bitartez xurgatzen
|
du
airea; partikulak solidoen iragazkitik igarotzen dira, eta, gero, burbuilak eratuz berariazko soluzio biltzaile batetik pasarazten da airea, soluzio hori kutsatzailearen araberakoa izanik. Eskuarki, laginak laborategira eraman eta metodo topikoak erabiliz analizatzen dira (bolumetriak, grabimetriak, kromatografía, espektrofotometria...).
|
|
|
Bolumen txikiko kaptadoreak (BTK): 24 orduan 2 m3 xurgatzen
|
dute
; gasak eta partikula esekiak hartzeko erabiltzen dira; ez, ordea, partikula jalkikorrak biltzeko.
|
|
|
Bolumen handiko kaptadoreak (BHK): eguneko 50 m3 inguru hartzen
|
dute
. Mota guztietako partikulak eta gasak lagintzeko egokiak dira.
|
|
|
Ezin du egon lurzorutik 1,5 m baino gutxiagora (3 m tik gora jartzea aholkatzen
|
dugu
).
|
|
|
Burbuila garbigailua (impinger): iragazkian partikula solidoak harrapatu ondoren, aire laginari bor bor eragiten zaio beirazko flaskoan dagoen berariazko disoluzio biltzaile batean; flaskoak Dreschel motako borosilikatozko aire garbigailuak izaten dira, gardenak eta kolorgeak; laginketa metodoaren araberako neurria izaten
|
dute
(oro har, 100 ml-tik 150 mL-ra bitartekoak dira); burbuila garbigailuaren burua hainbat motatakoa izan daiteke (esate baterako, nitrogeno oxidoak jasotzeko, beirazko kanula zulodunak, eta sufre oxidoak jasotzeko, berriz, beira poroduna) (ikus 8 irudia).
|
|
|
Gasometroa: tresna zeharkatzen
|
duen
airearen bolumena eta analitoaren kontzentrazioa kalkulatzeko, nahitaezkoa da emaria jakitea (alegia, laginduriko aire bolumenaren eta denboraren arteko erlazioa); 1,5 L/ min ko emaria neurtzeko gauza izan behar du, haren errore marjina ezin da izan% 3 baino handiagoa, eta haren pantailak irakurtzeko erosoa izan behar du.
|
|
|
lurretik gutxienez 1,5 m ra jarri behar da beti (3 m ra kokatzea hobesten da). Airearen xurgapenari dagokionez, pantaila egiten
|
duen
oztoporik ezin da egon inguruan. Tutuan ukondoak eratzea saihestu behar da.
|
|
|
Atmosferako partikulen jalkierak Stokesen legeari jarraitzen
|
dio
, eta ekuazio honetan oinarritzen da:
|
|
|
Oro har, partikularen diametroa 10 µm baino txikiagoa baldin bada, ez jalkikorra dela onartzen da. Horrelako partikulek PM taldea osatzen
|
dute
.
|
|
|
Partikula jalkikorrak eta esekiak bereizteko, iragazki berezi bat ezartzen zaio. Hala, airea estalki baten azpitik iristen da ekipoaren iragazkiraino (estalkia bi isurkitakoa edo biribila izanik), eta emari handiko ponpa batek xurgatzen
|
du
(0,85 m3/ min). Diametroa 10, m baino txikiagoa duten partikulak jasotzen dira horrela, eta laginketak, eskuarki, 24 h irauten du.
|
|
|
Hala, airea estalki baten azpitik iristen da ekipoaren iragazkiraino (estalkia bi isurkitakoa edo biribila izanik), eta emari handiko ponpa batek xurgatzen du (0,85 m3/ min). Diametroa 10, m baino txikiagoa duten partikulak jasotzen dira horrela, eta laginketak, eskuarki, 24 h irauten
|
du
.
|
|
|
Kebidearen horma gurutzatzen
|
duen
zunda, partikulak biltzeko
|
|
|
Bestalde, lagina hartu nahi den altueran, kebidearen sekzioa koroa zentrokidetan zatitzen da. Laginketa egiteko, zunda laginak hartu nahi diren puntuetaraino sartzen da, alegia, bi norabide perpendikularrek koroen arteko mugak ebakitzen
|
dituzten
puntuetaraino.
|
|
|
Diametroa 10 µm baino handiagoa duten partikulek inguruneko aireko materia jalkikor osoa (MJO) osatzen
|
dute
. Haizeak materia mota hori garraia dezake, distantzia luzean edo laburrean, pisuaren eta ezaugarri meteorologikoen arabera.
|
|
|
Dena den, horrelako partikulak erraz eta nahiko azkar jalkitzen dira, grabitatearen eraginez. Haizearen abiadura txikia denean, edo euria egiten
|
duenean
, partikula horietako asko jatorritik hurbil jalkitzen dira. Hori gertatzen zaie, adibidez, galdarategietako oxido metalikoei, meategietako eta harrobietako hondar eta hautsei, buztingintza industrialetako hauts zeramikoei, eta abarri.
|
|
|
Lehen azaldu dugun moduan, prozedura honek ez ditu desberdintzen NO a eta NO2 a, atzemandako NO guztia oxidatzen delako. Beraz, saiakuntzaren emaitzak NOx-en kontzentrazioa ematen
|
du
, hau da, CNOx (µg/ m3).
|
|
|
Horrela, amonio sulfato gatza osatzen da, eta Nessler erreaktiboarekin erreakzionatzen du. Ondorioz, kolore horitik (amonio kontzentrazio txikia) arre gorrixkara (kontzentrazio handia) bitartekoa hartzen
|
du
, hots, amonio kontzentrazioaren arabera biziagoa edo ahulagoa da. Gero, laginaren kontzentrazioa ebaluatzen da, espektrofotometro ikusgaiaz edo kolorimetroaz, 410 nm an eta patroi multzo batekin erkatuta.
|
|
|
Atmosferara iritsitakoan, erreakzio fotokimikoen bitartez, SO3 bihur daiteke, eta SO3 hori bigarren mailako kutsatzailea da. Erreakzio horietan, izpi ultramoreek (UV) zuzenean parte hartzen
|
dute
, erreakzioak garatzeko beharrezkoa den energia ekarriz. Energia horri esker, honelako erreakzioak gertatzen dira airean:
|
|
|
Itxi matrazea, eta pisatu. Horrela, gehitutako toluenoaren pisu zehatza jakin daiteke (koadernoan idatziko
|
dugu
). Matrazea itxi, haren tara berriro zehaztu, ireki, eta 500 µL etilbentzeno gehitu.
|
|
|
Dena den, inguruko kontzentrazioaren arabera, baliteke aire bolumen handiagoa behar izatea metodo honen bitartez BTEXa atzemateko. Bestalde, 10 L ko kontzentrazioa handiegia bada eta kalibrazio zuzenetik kanpora gelditzen bada, diluzioa egokitu egin
|
genuke
. Barneko aire kalitatea ebaluatzeko, arauak 5 L aire lagintzeko agintzen du.
|
|
|
Bestalde, 10 L ko kontzentrazioa handiegia bada eta kalibrazio zuzenetik kanpora gelditzen bada, diluzioa egokitu egin genuke. Barneko aire kalitatea ebaluatzeko, arauak 5 L aire lagintzeko agintzen
|
du
. Laginketa bukatzean, datuak berriz jaso, eta ekipoa laborategira eramaten da.
|
|
|
Eta horrela jarraitzen da, patroi guztiekin prozedura amaitu arte. Ekipoaren programa informatikoak gailurren integrazioa egiten
|
du
, patroietan substantzia bakoitzaren zer kontzentrazio zehatz dagoen jakiteko. Lorturiko datuekin, berariazko taula bat osatuko dugu (ikus 8 taula).
|
|
|
Ekipoaren programa informatikoak gailurren integrazioa egiten du, patroietan substantzia bakoitzaren zer kontzentrazio zehatz dagoen jakiteko. Lorturiko datuekin, berariazko taula bat osatuko
|
dugu
(ikus 8 taula).
|
|
|
Erretentzio denborek laguntzen
|
dute
substantzia bakoitzaren agerpena finkatzen. Konposatu bakoitzarentzat berariazko kalibrazio zuzen bat eraiki behar da (bentzenoarena, toluenoaren, etilbentzenoarena eta xilenoarena).
|
|
|
Patroien ondotik, laginak injektatzen dira. Lan horretarako, ikatz partikulak ezabatzeko iragazi
|
dugun
fase likidoaren 1,0 µL bideratzen da zutabera, betiere aurreko lan baldintzei eutsita. Kromatograman agertzen hasiko dira laginketa garaian ikatz aktiboan itsatsitako substantziak (pentanotan disolbagarriak direnak, hain zuzen), bai BTEX nahasketakoak, bai interesekoak ez diren beste arrotz batzuk (bestalde, zutabeak, nahasketakoak ez diren beste substantzia batzuk ere atxiki ditzake).
|
|
|
Kromatograman agertzen hasiko dira laginketa garaian ikatz aktiboan itsatsitako substantziak (pentanotan disolbagarriak direnak, hain zuzen), bai BTEX nahasketakoak, bai interesekoak ez diren beste arrotz batzuk (bestalde, zutabeak, nahasketakoak ez diren beste substantzia batzuk ere atxiki ditzake). Edonola ere, gure intereseko konposatu organikoak atzemango
|
ditugu
substantzia puruen erretentzio denborekin erkatuz. Orain ere, ekipoaren softwareak gailurren azalerak integratuko ditu.
|
|
|
Edonola ere, gure intereseko konposatu organikoak atzemango ditugu substantzia puruen erretentzio denborekin erkatuz. Orain ere, ekipoaren softwareak gailurren azalerak integratuko
|
ditu
. Azalerak baliagarriak dira laginetan eta lagindutako aire bolumenean BTEX konposatuko substantzien zer kontzentrazio dagoen jakiteko.
|
|
|
Bentzenoaren kasuan, kontuan izango
|
dugu
substantzia kantitate zehatza zein den kalkulatu dugula (p1, µg) 10 mL lagin kromatografikoan (hau da, laginaren 1 µL an). Laginaren 100 mL-tan dagoen bentzeno kantitatea erlazio honekin lortuko dugu (p2, µg):
|
|
|
Bentzenoaren kasuan, kontuan izango dugu substantzia kantitate zehatza zein den kalkulatu
|
dugula
(p1, µg) 10 mL lagin kromatografikoan (hau da, laginaren 1 µL an). Laginaren 100 mL-tan dagoen bentzeno kantitatea erlazio honekin lortuko dugu (p2, µg):
|
|
|
Bentzenoaren kasuan, kontuan izango dugu substantzia kantitate zehatza zein den kalkulatu dugula (p1, µg) 10 mL lagin kromatografikoan (hau da, laginaren 1 µL an). Laginaren 100 mL-tan dagoen bentzeno kantitatea erlazio honekin lortuko
|
dugu
(p2, µg):
|
|
|
Immisioko kutsadura egoeren hainbat ebaluazio egiteko, ur oxigenatu komertziala,% 20tik %30era bitarteko kontzentrazioa izaten
|
duena
, nahiko egokia izaten da saiakuntzak egiteko(% 20koak bermatzen du SO2guztia oxidatzea H2SO4bilakatu arte).
|
|
|
Immisioko kutsadura egoeren hainbat ebaluazio egiteko, ur oxigenatu komertziala,% 20tik %30era bitarteko kontzentrazioa izaten duena, nahiko egokia izaten da saiakuntzak egiteko(% 20koak bermatzen
|
du
SO2guztia oxidatzea H2SO4bilakatu arte).
|
|
|
Haren osagaiak hauek dira: 0,06 g bromokresol eta 0,04 g metilo gorri, 100 mL metanoletan disolbatuta. pH-a 4,5 ekoa denean, disoluzioaren kolorea arrea da; azidotu ondoren, pH-a baxuagoa denean, kolore laranja hartzen
|
du
. pH-a alkalinizazioaren bidez handitzen da, eta, orduan, kolore urdina hartzen du.
|
|
|
Haren osagaiak hauek dira: 0,06 g bromokresol eta 0,04 g metilo gorri, 100 mL metanoletan disolbatuta. pH-a 4,5 ekoa denean, disoluzioaren kolorea arrea da; azidotu ondoren, pH-a baxuagoa denean, kolore laranja hartzen du. pH-a alkalinizazioaren bidez handitzen da, eta, orduan, kolore urdina hartzen
|
du
.
|
|
|
Kutsadura karga handia denean, emaitza onak ematen
|
ditu
laginketa honek: denbora, 120 min, eta ponparen emaria, 1,5 L/ min.
|
|
|
Protokolo honen hasieran adierazitako lan parametroak EC Wax motako zutabe batenak dira. Kontuan izan fabrikatzaile bakoitzak balio egokienak ematen
|
dituela
bere produktuarentzat.
|
|
|
Ohiko gaia da politikoen, ikertzaileen eta pertsona arrunt askoren diskurtsoetan. Atmosferarekin erlazionatuak dauden eta kontu globaltzat hartzen diren zenbait arazok gero eta tarte handiagoak hartzen
|
dituzte
egunkari eta telebistetan. Horra hor, esate baterako, klima aldaketa eta planetaren berotzea.
|
|
|
Horra hor, esate baterako, klima aldaketa eta planetaren berotzea. Ozono geruzaren ahultzea ere askotan aipatzen
|
dute
hedabideetan. Hala ere, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez dute lortzen halako hedapenik:
|
|
|
Ozono geruzaren ahultzea ere askotan aipatzen dute hedabideetan. Hala ere, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez
|
dute
lortzen halako hedapenik: hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten dugun airearen kalitatearen galera garrantzitsua.
|
|
|
Hala ere, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez dute lortzen halako hedapenik: hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten
|
dugun
airearen kalitatearen galera garrantzitsua. Azken arazo horiek atmosferako emisio antropogenoen ondorioak dira, eta, oso aspalditik, kaltea sortzen ari dira gizakion bizitza kalitatean, askotan herritarrok horren inguruan askorik jakin gabe, eta kezkatu gabe.
|
|
|
Dokumentu honetan proposatzen diren laginketa teknikak eta analisi protokoloak oso probatuak daude, urte askoan erabiliak, han eta hemen, laborategi akreditatu askotan. Gainera, ahal den neurrian, Europako direktibei jarraitzen
|
diete
.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, beharrezkoa denean, prozedura analitikoak eraldatu egin
|
ditugu
Lanbide Heziketako ikastetxeetako ohiko baliabideetara egokitzeko, eta, halaber, ikasleekin lan egiteko unibertsitateek izaten dituzten baliabideetara egokitzeko (hemen proposatzen diren protokoloak aipaturiko bi euskal hezkuntza esparruetan erabili dira, azken urte hauetan, ikastetxe batzuetan). Prozedura analitikoak egiteko analisi tresnak horren arabera aukeratu dira, hain zuzen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, beharrezkoa denean, prozedura analitikoak eraldatu egin ditugu Lanbide Heziketako ikastetxeetako ohiko baliabideetara egokitzeko, eta, halaber, ikasleekin lan egiteko unibertsitateek izaten
|
dituzten
baliabideetara egokitzeko (hemen proposatzen diren protokoloak aipaturiko bi euskal hezkuntza esparruetan erabili dira, azken urte hauetan, ikastetxe batzuetan). Prozedura analitikoak egiteko analisi tresnak horren arabera aukeratu dira, hain zuzen.
|
|
|
Sarrerari amaiera emateko, eskerrak eman nahi
|
dizkiot
idazlan hau zuzendu duen irakasle eta lagunari, Iñaki Mozos Muxika jaunari. Iñakik eskainitako lanari, denborari eta aholkuei esker gauzatu da laborategiko eskuliburu hau.
|
|
|
Sarrerari amaiera emateko, eskerrak eman nahi dizkiot idazlan hau zuzendu
|
duen
irakasle eta lagunari, Iñaki Mozos Muxika jaunari. Iñakik eskainitako lanari, denborari eta aholkuei esker gauzatu da laborategiko eskuliburu hau.
|
|
|
Lehen mailako kutsatzaileak. Substantzia hauek gizakiak zuzenean sortzen
|
ditu
, edo izadiak berak, zenbait fenomeno naturalen ondorioz; isurketaren ondoren ez dute inolako eraldaketa kimikorik edo fisikorik izan. Hona hemen adibide nagusiak:
|
|
|
Lehen mailako kutsatzaileak. Substantzia hauek gizakiak zuzenean sortzen ditu, edo izadiak berak, zenbait fenomeno naturalen ondorioz; isurketaren ondoren ez
|
dute
inolako eraldaketa kimikorik edo fisikorik izan. Hona hemen adibide nagusiak:
|
|
|
Amaiera puntuan, berriz, disoluzioaren kolore aldaketa ikusten da barioaren soberakinak torinarekin erreakzionatzen
|
duenean
:
|
|
|
Azkenez, sulfurikoaren pisua zati airearen bolumena kondizio estandarretan (m3 tan adierazita) egiten
|
badugu
, emaitza erreferentziazko unitateetan lortuko dugu:
|
|
|
Azkenez, sulfurikoaren pisua zati airearen bolumena kondizio estandarretan (m3 tan adierazita) egiten badugu, emaitza erreferentziazko unitateetan lortuko
|
dugu
:
|
|
|
Bilketa ontziak garbitu eta lehortu; udan lan egiten bada, isuri ur destilatu pixka bat haietan (500 mL, flaskoaren edukieraren arabera). Jarri ontzian, edo ontziko ur destilatuan, lehen prestaturiko kobre sulfatoaren disoluzioaren 10 mL. Jakin behar da ezen, laginketa ontzian gatz hori botata, 25 mg gehitzen
|
dizkiogula
, eta bukaerako kalkuluan kontuan izan behar dugu hori.
|
|
|
Kaptadorea leku zabal eta garbian kokatu, oztopo nabarietatik urruti. Idatzi koadernoan zer egunetan eta zer ordutan jarri
|
dugun
.
|
|
|
Lehenengo, flaskoa astintzen da, barruan daraman ur eta guzti, eta bahetu egiten da, materia larria kentzeko. Materia larri hori baztertu egingo
|
dugu
.
|
|
|
Ur neurri bakoitza berehala iragazi behar da hutseko ponpa erabiliz. Materia disolbaezinak paperean gelditzen dira; uretan disolbagarriak direnek, aitzitik, iragazkia zeharkatzen
|
dute
. Papera betetzen denean eta haren poroak ixten direnean, beste batez ordezkatzen da, eta aurrekoa Petri kutxa batean gordetzen da.
|
|
|
Teknika hori asko erabiltzen da gas fasean dauden substantziak bereizteko, batez ere konposatu organikoak analizatu nahi direnean. Zutabe kromatografikoan substantziak bereizi eta gero, garraren ionizazioaren detektagailuak (FID) identifikatu egiten
|
ditu
. Beste osagai batzuk ere erants dakizkioke kromatografoari, identifikazioa egiteko.
|
|
|
kapsula bakoitzarekin, aurreko materia balantzearen antzekoa egin behar da. Kapsula bakoitzaren bukaerako pisua (hondakin eta guzti) eta hasierakoa izango
|
ditugu
kontuan. Laginketa denboran BSGak bildu duen eta uretan disolbagarria den materiaren pisu osoa kalkulatzeko, kendura horien guztien batura kalkulatu behar da.
|
|
|
Kapsula bakoitzaren bukaerako pisua (hondakin eta guzti) eta hasierakoa izango ditugu kontuan. Laginketa denboran BSGak bildu
|
duen
eta uretan disolbagarria den materiaren pisu osoa kalkulatzeko, kendura horien guztien batura kalkulatu behar da. Aldez aurretik, neurri alikuoten emaitza ur bolumen guztira itzultzen da (BO).
|
|
|
Hurrengo urratsean, partikula jalkikorren kontzentrazioa zehaztu behar da. Horretarako, ekuazio hau erabiliko
|
dugu
, zeinean kolektorearen aho diametroa eta laginketa denbora kontuan hartzen diren:
|
|
|
Egungo arauek BSG kaptadorea bigarren mailara eraman
|
dute
, eta, hainbat urtetan eta egoeratan erabili ondoren, immisioko partikula jalkikorren laginketan erreferentziako ekipoa izateari utzi dio (hala ere, oraingoz, oso erabilia da toki askotan, batez ere, ez denean beharrezkoa analisiaren emaitza arauaren arabera ziurtatzea). Orain, 10 µm-ko diametroa edo handiagoa duten partikulak atzemateko, bolumen handiko kaptadoreak erabiltzen dira (BHK), iragazkian berariazko paper bat ezarriz.
|
|
|
Egungo arauek BSG kaptadorea bigarren mailara eraman dute, eta, hainbat urtetan eta egoeratan erabili ondoren, immisioko partikula jalkikorren laginketan erreferentziako ekipoa izateari utzi
|
dio
(hala ere, oraingoz, oso erabilia da toki askotan, batez ere, ez denean beharrezkoa analisiaren emaitza arauaren arabera ziurtatzea). Orain, 10 µm-ko diametroa edo handiagoa duten partikulak atzemateko, bolumen handiko kaptadoreak erabiltzen dira (BHK), iragazkian berariazko paper bat ezarriz.
|
|
|
Gasometroaren laginketa hasierako irakurketa ere idatzi behar da. Horiez guztiez gain, komeni da laginketak iraun
|
duen
bitarteko egoera meteorologikoaren ezaugarriak ere idaztea. Ekipoa martxan jartzeko unea iristen denean, ponpa erregulatu behar da.
|
|
|
Egindako bi pisaketen arteko kendura da laginketa denboran iragazkian atzemandako materia solido jalkikorraren pisua ematen
|
du
(pisuaren mg-tan edo µg-tan neurtzen da):
|
|
|
Materia mota hau denbora tarte luzean egon daiteke esekiduran, eta jatorrizko isurketa puntuetatik oso urrun garraia daiteke. Euriteen eta elurteen eraginez, partikula horiek erraz iristen dira lurrera, ur tantek eta kristaltxoek arrastatzen
|
baitituzte
. Lurraren aurka ez ezik, beste oztopo batzuen aurka ere egin dezakete talka, eta, orduan, talka gainazaletan adsorbatzen dira (zuhaitzen hostoetan, eraikinen fatxadetan, mendi malkarretan, eta abarretan).
|
|
|
Airearen kalitatea ebaluatzeko, ezinbestekoa da talde horrek ingurune atmosferikoan (immisioan) zer kontzentrazio duen jakitea. Gainera, oinarrizko parametro bat izaten da aire kalitatea neurtzeko erabiltzen diren adierazle gehienetan, (adierazle hauek administrazioek kudeatzen
|
dituzte
, hirietan bereziki). Laginketa ekipoak 0,1 µm-ko diametroa baino txikiagoa duen materia esekia xurgatzen du (bolumen txikiko kaptadoreak ere balio du determinazioa egiteko), eta iragazpaperean itsasten da.
|
|
|
Gainera, oinarrizko parametro bat izaten da aire kalitatea neurtzeko erabiltzen diren adierazle gehienetan, (adierazle hauek administrazioek kudeatzen dituzte, hirietan bereziki). Laginketa ekipoak 0,1 µm-ko diametroa baino txikiagoa duen materia esekia xurgatzen
|
du
(bolumen txikiko kaptadoreak ere balio du determinazioa egiteko), eta iragazpaperean itsasten da. Lagina tratatzeko, hainbat analisi prozedura garatu dira.
|