|
2002
|
|
|
IberiarPenintsulakaldaketahandiakizanzituenX.etaX. mendeetan zehar, baipolitikanetabaikulturarloanere.Horiekpenintsularenbirkonkistan garrantzizkoepeakizanzirenetaororenaurreankristauetamusulmanmunduen artekoborrokakagertzenzaizkigunagusi.Garaihorretankristauekindarhandiak beharizanzituztenherrialdeak eskuratu eta slamaren osteakhegoalderantz bultzatzeko.AlfonsoV.aerregeak() GaztelakoetaLeongoeskualde batzukbilduahalizanzituen.AragoiketaKataluniak, berenaldetik, handiklaster elkartuetaizakundepolitikobateratuzuten.Harrezkero slamarenbotereajaisten hasizen, emirerriakosatuz, izatezhiriekinetaingurukoherrialdeekinosatuak. Taifa horietanalderdietako erregeek gobernatzen
|
zuten
, banderizo gisa. Penintsularenkristaualdeakmesfidantzazsoegitenzienetsaitasun guneziren hirioietahauekberehaladeiegingozieteniparAfrikakoerasotzaileeiberenalde etortzera.Alexandro. aaitasantuak(), bestalde, 1063.eanbuldabat luzatuzuen, slamarenaurkakoborrokanaritukozirenfrantseszalduneibetiereko salbazioaprometatuz.Zaldunhoriek, musulmanekikoguduanjarduteariinfidelen aurkakogurutzadairitzirik, Cluny komonasteriokomonjeekinlagundurikzetozen, etaberenbidean, konkistatzenzituztenhirietakomeskitakelizabihurtzenzituzten.
|
|
2005
|
|
|
1 Bizkai Gipuzkoetakoanitz lekutan, hala nola Nafarroako Bortzirietan, azentua bereizgarriada.Hitz gehienakarauorokorbatenbidez azentuatzendirenbitartean, bestehitzbatzuek azentuera bereziaedomarkatuaerakusten dute.Eskualdehonetan zehar(= Txillardegi1985mendebaldekoazentu saila) aurkitzendiren azentu arauak nahikoa desberdinak badira ere, hitz markatuetan bat etortze harrigarria aurkitzen
|
dugu
, Mitxelenak (1977: 391) ikusizuenbezala.Adibidebatzuk emateko, beste, leku, le (e) ngusu, belarriedobasuedalontziahitzmarkatuakdiraazentu bereizgarria duten hizkera gehienetan mendebalde erdialdekoeskualde honetan (ikusGaminde&Hualde1995).
|
|
|
Hauguztiaukontuanhartuz, hurrengohipotesia plazaratudezakegu: ...tzguztiakmaileguakedokonposatu/ eratorriakdira (edoizandira). Argi dagohipotesihoneklaguntza garrantzitsua emandiezagukeela hitz jakin batenetimologíaerabakitzekoorduan.Ikustenbaduguetimologíaezezagunekohitzbatekazentueramarkatuaduela, horrekzerbaitesatendigubereetimologiaz; hots, maileguaedomorfemaaniztunadela.Adibidebatzukemateko, leku hitzarenazentueramarkatuaketimologíabereziaduelaerakusten
|
digu
, beresorburualueco erromantzeanikustenduenetimologíabaieztatuz. Eraberean, aizkoraasceola tik hitzadatorrelaproposatuda.Azentuzko gertakariakbatdatozhipostesihonekin, Bizkaikolekuaskotanhitzhonekazentueramarkatuabaitu.
|
|
|
Nonbaitidatzidudanezbaríaku hitzarenazentuerabatdatorMitxelenak proposatzen
|
duen
etimologiarekin:' abari bako egun(= dies sine cena). Mitxelenakezzuenazentuerakontuan hartuetimologíahauproposatzeko,
|
|
|
Azentuerabereizgarriamendebaldeanbainoaskoz berriagoa da hemen. Zubereraz hitz batek azentuera markatua (oxitonoa) badauka, arrazoiaizandaitekebukaeranbokalbatgaldudela, ·gizoná (g) ek> gizonék,, fa/ habáa eta> alhabá kasu aipatuetan bezala (edo ta mendían > mendín berriagoan). Modu honetan hitzbatoxitonoa badazubereraz, kontraziobatpairatuduelasusmatudezakegu.Bainahonekmaileguzaharrakedo konposatu zahar fosilduak aurkitzeko ez
|
digu
laguntzen. Mendebaldeko azentua, aldiz, lagungarriagoa izan daiteke etimologia lanetan.
|
|
|
2.Gure hipotesiaren balioheuristikoa ukaezina da, nireustez.Ikusten badugu, esate baterako, amuhitzakazentueramarkatuaduelaOndarroan, Lekeition, Markinan, etab., datu honek etimologiaren berri ematen
|
digu
. Emandezagun ezdakigulaezerhitzhonenetimologiaz (edoezgarelagogoratzen). Gurehipotesiarenarabera, azentumarkatuadutenhitzakelkartu/ eratorriak edomailegatuakdira.Egituragatik hitzhonekezdirudi polimorfemikoa.Orduan, pentsatubehardugumailegubatdela.Etahorrelada.Gureerdal hiztegietarabagoazorain, ikusikodugulatinezkoordainahamus delaetagaztelaniazkohiztegianerehamo hitzaaurkitzen duguesannahihorrekin, nahiz etaosoerabiliaezizan.
|
|
|
Errekahitzaren etimologiaz, Agud&Tovarrek biiritzi nagusiekartzen
|
dizkigu
: (a) mailegubatdela, jatorriaerromantzezkoregataedoberelatinezkosorburuadelarik, eta (b) erromatarrenaurrekosubstratuzkohitzadelaeuskarazetaerromantzez.Bizkaierazaurkitzen dugun azentuera markatua garbi uztendulehenetimologiazuzenadela: mailegubatda.
|
|
|
Goiko aipuan parentesi artean dagoen lekutik hurrengo hitzak kendu
|
ditut
: comoellocativosing.. Hauda, Mitxelenarentzat lokatiboaereberandusartuzendeklinabidean, domekan, horman, etab.baitugu, etaez domekean, hormean.Bainapuntu honetan Mitxelenaren hipotesiaezdagoados atzizkimarkatuetamarkatugabeenartekobereizkuntzarekin.Lokatiboaezda markatua: basoánhormán, forma azentugabeak ditugu Gernikaldekoazentueran, etaez': < basóan, >: hórman.
|
|
|
Erantzuna ezdazaila.Hizkuntzalariaskokonturatudiragaraibateanatzizki haukontsonantezhasizela (ikusTrask1997: 202). Honela bakarrik esplikatzendakontsonantezbukatutakooinarriekin aurkitzen
|
dugun
e epenteti
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten
|
ditugun
hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa).
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen
|
duen
eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa).
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu
|
dutenak
gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa).
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen
|
dugun
kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'.
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen
|
baitute
ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'.
|
|
|
Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen
|
dugu
ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu, eta prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri ditudan alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu, eta prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri
|
ditudan
alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten
|
badiogu
, eta ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu, eta ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen
|
diguten
teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu, eta ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi
|
dugun
alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu, eta ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo
|
dugu
. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak: aldakortasuna; adierazgarritasuna; kanporatzen
|
ditugun
hotsen elkarrenarteko ezaugarrien gurutzatzea, gainjartzea edo elkarrestaltzea; hots asmoa uhin akustiko egiteko giharren mugimendu bidez abian jartzen ditugun neurona sare eta giharren erabateko sinkronizatzea; malgutasuna edo egoera berrietara moldatzeko gaitasuna (ohiz kanpoko bideak
|
|
|
Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak: aldakortasuna; adierazgarritasuna; kanporatzen ditugun hotsen elkarrenarteko ezaugarrien gurutzatzea, gainjartzea edo elkarrestaltzea; hots asmoa uhin akustiko egiteko giharren mugimendu bidez abian jartzen
|
ditugun
neurona sare eta giharren erabateko sinkronizatzea; malgutasuna edo egoera berrietara moldatzeko gaitasuna (ohiz kanpoko bideak
|
|
|
3 Zentzua, nork bere esperientziatik, biografiatik, behar, nahi eta elkarri eragiteko sentitzen
|
dugun
beharretik hezurmamitzen da. Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua.
|
|
|
3 Zentzua, nork bere esperientziatik, biografiatik, behar, nahi eta elkarri eragiteko sentitzen dugun beharretik hezurmamitzen da. Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen
|
dugun
neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi
|
didaten
Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu
|
didaten
Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Halaere, zenbait gertaeraulertzekoetaegitenduguna azaltzeko, teknikak teknika, tresnak tresna, ereduak eredu, zailtasunak
|
ditugu
. Hor dugu, esatebaterako, koartikulazioarenarazokorapilotsua.Ebakikidetzarengertaeraharrigarrihonenaurrean, etahizketa hotsak ateratzekoegitenduguna zehazterakoan, fonetikarien araberadefinizioezberdinekintopoegitendugu.
|
|
|
Hor dugu, esatebaterako, koartikulazioarenarazokorapilotsua.Ebakikidetzarengertaeraharrigarrihonenaurrean, etahizketa hotsak ateratzekoegitenduguna zehazterakoan, fonetikarien araberadefinizioezberdinekintopoegitendugu. Izanere, artikulaziozkogertaereimugalinguistiko zorrotzakezinezarriizateakeragindukoartikulazioarenkontzeptua.Honen bidez, fonetikariek aditzeraemannahiizandute hizketa hotsenekoizpen mekanismoak biedoelementu gehiagotaraaldibereanegokituz jarduten
|
dutela
'. Oro har, eskulibu
|
|
|
ingurunekohotsenetengabekoeJkarreraginarenkonpJexutasunadeJaeta, unitateJinguistikojakinbatekezditu, izan, akustikazkoetaartikuJaziozkoaJdagaitzak, beraz, koartikuJazioareninterpretaziohonek, ekoizpenarenkontzeptuaJizazioaegitenduetasuposatzendu, mugimenduzko kontroJarensistema irteeranunitatediskretoak dituguJa. ...za diren ezaugarri akustiko jakinakaldaraziz.Etahemendik datar, hizketan arigarenean, ahoskuntzorganoek oharkabean (bainaezimitazioz) behinetaberrizegitenduten mugimendu kontrolarenalderdikorapilotsua.Artikulaziozkoetaakustikazkodatuesperimentaletan aurkitzenden aldakortasunfonetikoarenarazoak, artikulatzailebakoitzarenmugimenduenoinarrian dauden kontrolprintzipioen arazoorokorra aztertzera eraman
|
ditu
jakitunak. Printzipio horretan oinarrituz ezartzen dituzte, aldebatetik, batasunmotorearendenbora eskemak, eta, bestetik, koartikulazioaren agindumotoreenberrantolatze moduak, artikulatzaile ezberdinek halakohelburu jakinbatiritsibehardutenean, egoeraezberdinetatikabiatuz.Azalpenaketaereduakugariizanikere', gertaerahonenesplikaziozehatzagoa etaosatuagoalortu nahibadugu, behartzen gaitufonetikan ez ezik, fonologian etaseguruenik hizkuntzarenbestezenbaitosagairenazterketa emaitzetaneremurgiltzera.Argihila, neure buruariezbesteri, egitendizkiodan galderakdira, hots, aldez aurretik programatuaedo planifikatua ote ekoizpen prozesua. Nola liteke, bada, seinale fisikoakkanporatzeko, denboraezinagolaburrean (segundoko 15hizketa hotsezberdin kanpora baititzakegu) hots asmoa edoesanasmoakodatzea horrenbeste agindu (psiko) neuromotorkoordinatuz?
|
|
|
Daniloffeta Hammarberg (1973) autoreek, segmentufonetikobatekbesterenbateandueneragingisaeJkarrenondokoebakerenbatetortzemodu AHO BELARRIEN] ARDUERAMALGU MOLDAKORRETANBAOTEALDAGAIZTASUNIK, ruetan sinplifikatuz, ezkerrerakoeta eskuinerako koartikulazioa bereizten badaere, kontua askozerekonplexuagoa da; izanere, ezdabakarrikaurretik edoondorendatorrensegmentuari aurrehartzeaezaugarriak aldaraziz, askotan, errealitatean, artilukatzaileeneskutik (e.b., ezpainenaurreratzeetaborobiltzea) koordinatutakohainbat mugimendu morfema mugengainetikhedatzen dira aurreratuzartikulatzaileenjarreraondotik doazen segmentuetara, mugimendu horien guztien emaitza diren ezaugarri akustiko jakinakaldaraziz.Etahemendik datar, hizketan arigarenean, ahoskuntzorganoek oharkabean (bainaezimitazioz) behinetaberrizegitenduten mugimendu kontrolarenalderdikorapilotsua.Artikulaziozkoetaakustikazkodatuesperimentaletan aurkitzenden aldakortasunfonetikoarenarazoak, artikulatzailebakoitzarenmugimenduenoinarrian dauden kontrolprintzipioen arazoorokorra aztertzera eraman ditu jakitunak. Printzipio horretan oinarrituz ezartzen
|
dituzte
, aldebatetik, batasunmotorearendenbora eskemak, eta, bestetik, koartikulazioaren agindumotoreenberrantolatze moduak, artikulatzaile ezberdinek halakohelburu jakinbatiritsibehardutenean, egoeraezberdinetatikabiatuz.Azalpenaketaereduakugariizanikere', gertaerahonenesplikaziozehatzagoa etaosatuagoalortu nahibadugu, behartzen gaitufonetikan ez ezik, fonologian etaseguruenik hizkuntzarenbestezenb... ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du.
|
|
|
Printzipio horretan oinarrituz ezartzen dituzte, aldebatetik, batasunmotorearendenbora eskemak, eta, bestetik, koartikulazioaren agindumotoreenberrantolatze moduak, artikulatzaile ezberdinek halakohelburu jakinbatiritsibehardutenean, egoeraezberdinetatikabiatuz.Azalpenaketaereduakugariizanikere', gertaerahonenesplikaziozehatzagoa etaosatuagoalortu nahibadugu, behartzen gaitufonetikan ez ezik, fonologian etaseguruenik hizkuntzarenbestezenbaitosagairenazterketa emaitzetaneremurgiltzera.Argihila, neure buruariezbesteri, egitendizkiodan galderakdira, hots, aldez aurretik programatuaedo planifikatua ote ekoizpen prozesua. Nola liteke, bada, seinale fisikoakkanporatzeko, denboraezinagolaburrean (segundoko 15hizketa hotsezberdin kanpora baititzakegu) hots asmoa edoesanasmoakodatzea horrenbeste agindu (psiko) neuromotorkoordinatuz? ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen
|
du
. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta besteek (1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten dituzte:
|
|
|
ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta besteek (1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten
|
dituzte
: murrizte, berrantolatze etakoartikulatze gertaerak.
|
|
|
...tenditugunekintzenezaugarribehinetakoa (eta nahitanahiezkoa) aldatzearena da; bestehorrenbestegertatzen danorizateri begira ere, elkarren arteanezberdin garaetahalagarelakomodu ezberdinean erantzuten duguzeinahiegoeraberritan.Hiztunonhizketaerealdakorra daezinbestean; aldebatetiklegokehiztunari berariatxikitzen zaionaldakortasuna: a) duenahoskuntzsistemarenezaugarriek, adinak, ohiturek... mugatzen
|
dute
artikulatze modua, hizketa abiadura, erritmoa... ; b) aurrekoarierabatlotuta dator hiztunarenizaerarilotutakoaldakortasuna, hauda, duen nortasunak, identitateak, sinesmenak, barne egoerak, hizkuntzazduena jarrerak... bultzatutakoa legoke; e) gizarte harremaneilotutakoak, lekuak, solaskideak, gaiak, barne egoerak... eragindakoa, alegia.
|
|
|
Azkenpuntuari erantzunez, Stevens-ek (1972) Hizketarenizaerakuantikoa izeneko teoriaren eskutik azaltzen
|
digu
mundukohizkuntzetanhots batzukbestebatzuk bainoegokiagodirelagunenaturaletanekoiztendirelako; izanere, artikulaziozkoaldaketa ttikiek uhinakustikoetanaldaketa handiak eragitendituzte etaalderantzizere, bestehorrenbeste; hauhorrela gertatzen omen da, batetik, akustikaren etaartikulazioarenartean erlazio linealikcz dagoelako; eta, bestetik, uhinakustikoetakoaldaketattikiekoharmenenerako berebiziko ...
|
|
|
...zkuntzetanhots batzukbestebatzuk bainoegokiagodirelagunenaturaletanekoiztendirelako; izanere, artikulaziozkoaldaketa ttikiek uhinakustikoetanaldaketa handiak eragitendituzte etaalderantzizere, bestehorrenbeste; hauhorrela gertatzen omen da, batetik, akustikaren etaartikulazioarenartean erlazio linealikcz dagoelako; eta, bestetik, uhinakustikoetakoaldaketattikiekoharmenenerako berebiziko garrantzia
|
dutelako
, eta alderantziz, bestehorrenbeste.Honenbestez, erlazioalinealaez, baiziketa, areagokurba itxurahartukoluke:
|
|
|
Stevens-en hizketaren izaerakuantikoarenazalpenen eskutik aldagaitz akustikoenaldagaitz akustikoenauziariereerantzuna emannahirikKewley Port ek (1983,1986) edoStevens ek etaBlumstein ek (1981) lortu
|
zuten
silaba hasierakoherskarienleherketa unekoezaugarriak zehaztea; halaere, parametroaldagaitzhoriek, herskariaksilaba hasierandaudenkasuetarako ingelesezonuragarribadiraere, ezdirabaliagarrisilaba amaierakokokagunetarako, ezbaituteleherketarik.Geroztikegindirenazterketaesperimentaletan oinarritutako estudioetan, esanlitekekontsonanteherskarienartikulagunea zehazteko leherketa unekoezaugarrialdagaitz...
|
|
|
Transmisioaetapertzepzioakanporatzenditugun uhinakustikoeneskutikegitenda.Akustikak estudiatzen
|
dituen
hizketa hotsenezaugarrifisikoak ezagutzen badituguere (edoezagutuusteditugu), arazoak ezdirafalta.Bata, eta eztxantxetakoa, segmentazioarena da.Ezdiragauzabera, aldebatetik, elkarrizketa biziaeta, bestetik, laboratorioanaztertzekoaldezaurretik prestatutako jarduna.Biakhizketabadiraere, arrasezberdinak diraaztertzerakoan berriemaileenahotatik ateratzendirenerritmo lasaianoso osorikahoskatutakoesal...
|
|
|
Hizketarenoharmena, ekoizpenaren etapertzepzioarenlotura gisaplanteatzendute A.Libermanetabesteek (1967) etaLibermanetaMattingly (1985) HizketaOharmenaren Teoria Motoreaizenekoteoria klasikoan. lnterpretaziohonenarabera, transmisioaburutzekoekoizpenareneskutikkanporatzenditugunseinalefisikoakhautemateko berezkomekanismoberezituak ditugula diote deskodatze akustikoa egiteko, adieraziz hautematen
|
dugun
mezufonetikoaren etaigortzendugunseinaleakustikoen arteanezdagoela biyekziozko harremanik. Postulatzen dute, hiztun entzuleokbeste hizketahotseningurumariarikgabeere, edozein kontsonanteedobokal hautemango genukeelabadakigulakonolaekoiztenditugunetabaliabideakditugulako hizketa hots jakinbatidagokion kode motorea hautatzeko.
|
|
|
Hizketarenoharmena, ekoizpenaren etapertzepzioarenlotura gisaplanteatzendute A.Libermanetabesteek (1967) etaLibermanetaMattingly (1985) HizketaOharmenaren Teoria Motoreaizenekoteoria klasikoan. lnterpretaziohonenarabera, transmisioaburutzekoekoizpenareneskutikkanporatzenditugunseinalefisikoakhautemateko berezkomekanismoberezituak ditugula diote deskodatze akustikoa egiteko, adieraziz hautematen dugun mezufonetikoaren etaigortzendugunseinaleakustikoen arteanezdagoela biyekziozko harremanik. Postulatzen
|
dute
, hiztun entzuleokbeste hizketahotseningurumariarikgabeere, edozein kontsonanteedobokal hautemango genukeelabadakigulakonolaekoiztenditugunetabaliabideakditugulako hizketa hots jakinbatidagokion kode motorea hautatzeko. Bestemodu hatera esanda, hiztunak duenartikulazio ezagutza, seinaleakustiko etaoharmenaren artekobitartekarilitzateke; inkontzientea denartikulatze moduhorrenezagutzari eskerhautematen dugu hizketa.Ereduaktiboa eredeitu zaionteoria honenargudionagusienetarikoada, uhinakustikoetandagoeninformazioa inguruneko hotseneraginezestaliegitendelaetahotsbakoitzaren ezaugarriak aldamenekobeste hizketa hotsen berezitasunekinnahasiakdirelauhinetan.
|
|
|
Teoría aktibo hauen harnean sartuko litzateke Stevens-en (Halle eta Stevens, 1959) Sintesibidetiko analisiaizenekoa. Eredu honek aurrekoak baino arreta handiagoa jarriko
|
du
seinaleakustikoan, izan ere, egileakdio aztarnaaldagaitzakditugulacontinuumhorretan.Entzuleak oharmen prozesuanlehenikcontinuum aaztertukoluketasunbereizleakerauzteko (analisia, alegia), etaondoren alderatuko lituzke hizketa hotshorieksintetizatu dituen artikulaziozkoaginduekin; alderatzehonetananalisiaetasintesiabatbadatoz, hotsak etahots kateakezagutuko lituzke hartzaileak.Teoriaren honen aldek...
|
|
|
Teoría aktibo hauen harnean sartuko litzateke Stevens-en (Halle eta Stevens, 1959) Sintesibidetiko analisiaizenekoa. Eredu honek aurrekoak baino arreta handiagoa jarriko du seinaleakustikoan, izan ere, egileakdio aztarnaaldagaitzakditugulacontinuumhorretan.Entzuleak oharmen prozesuanlehenikcontinuum aaztertukoluketasunbereizleakerauzteko (analisia, alegia), etaondoren alderatuko
|
lituzke
hizketa hotshorieksintetizatu dituen artikulaziozkoaginduekin; alderatzehonetananalisiaetasintesiabatbadatoz, hotsak etahots kateakezagutuko lituzke hartzaileak.Teoriaren honen aldekoekegindakofrogaenpirikoek berrestendute: 1) oharmensistemakbere parametroakigorlearengandik ateratako ezaugarriakustikoetara egokitzen dituela; 2) formakinentrantsizioei eskerhartzaileak bereizditzakeela kategoriafon...
|
|
|
Teoría aktibo hauen harnean sartuko litzateke Stevens-en (Halle eta Stevens, 1959) Sintesibidetiko analisiaizenekoa. ...tukoluketasunbereizleakerauzteko (analisia, alegia), etaondoren alderatuko lituzke hizketa hotshorieksintetizatu dituen artikulaziozkoaginduekin; alderatzehonetananalisiaetasintesiabatbadatoz, hotsak etahots kateakezagutuko lituzke hartzaileak.Teoriaren honen aldekoekegindakofrogaenpirikoek berrestendute: 1) oharmensistemakbere parametroakigorlearengandik ateratako ezaugarriakustikoetara egokitzen
|
dituela
; 2) formakinentrantsizioei eskerhartzaileak bereizditzakeela kategoriafonetiko ezberdinak; 3) ikusmenaren etaentzumenarenbidetiko informazioekbategitendutelahizketa hotsenoharmenean.Denaden, ezinesangabe utzi froga hauetan guztietan gehienez ere silabasolteak erabili izan direla oharmen frogakegitekoetaezesaldiakhiztunonharremanetaneskuarki erabiltzenditugun modukoak.
|
|
|
TeoríahauenpuntuahulakbetetzeraetorrikodafonetikarienarteanberebizikoarrakastaizanduenOharmenarenentzumenteoriaorokorra.Akustika etaoharmena lotzen
|
ditu
teoria honek. Dena den, izendapen orokorhonen azpian, berenarteanbatetortzen ezdirenhainbatereduetaazalpenezberdin ditugu, ezda, beraz, inondikere, paradigmabateratua.Ikusmoldeteorikoorokorrean baztertzen daanalisiarenbidetikosintesia, mekanismoanalitikoagoetanlurhartzeko.
|
|
|
Aurrekoak erabatbaztertu gabe, 70.hamarkadatik aurreragaurarte, Psikologia kognitiboareneskutik datoz oharmenari lotutakoikerketa asko. Oharmen prozesua informazio prozesumodura azaltzen
|
dute
(Lindsay k
|
|
|
Nola kontrolatzenditugu erritmoa, hizkera doinuaetamugimenduak? Helduonoharmenak iragazten
|
dituenak
zeinunitate dira: fonemak, morfemak, hitzakedoesaldiak. Edomoduholistikoan hartzen duinformazioguztia, bereosoan. Aireanzeharhedatzendirenahots uhinakjasoaznolaezagutzenduguadiskidearen ahotsa, egoeraantzematen, esatendigunainterpretatzenedoulertzen mezua. Nolalitekeelkarrizketanarigareneanmaizaskotan uhinakustikoetanezdagoena, kanporatzenezdugunaereentzutea. Nolalitekeberdintzathartzea uhinetan horren ezberdin direnak (hauda, hizkuntzan pisurik ezbadute) etaaitzitik, uhinakustikoetanosoantzeko direnak oharmenakdesberdintzathartzea (hauda, hizkuntzanbereizlebadira). Nolaegitenduguartikulazio, akustikaetaentzumenarenlotura?
|
|
|
Hiru urteren buruan, Donibane Lohizuneko euskal bestetako sortu
|
zuten
kantu zeingehiagokara, Dibarrart, Baigorriko elizako xantreak, igorri zuen kantu bat Eskuara, Eskualdunak eta heien loriak deitua. Kantuak hamabi bertso zeuzkan, bakoitza hamahiru silabako (7+ 6) lau neurtitzekoa, airea Adio Eskual Herria eta lehen neurtitzak hauxe zerasan:
|
|
|
Hiru urteren buruan, Donibane Lohizuneko euskal bestetako sortu zuten kantu zeingehiagokara, Dibarrart, Baigorriko elizako xantreak, igorri
|
zuen
kantu bat Eskuara, Eskualdunak eta heien loriak deitua. Kantuak hamabi bertso zeuzkan, bakoitza hamahiru silabako (7+ 6) lau neurtitzekoa, airea Adio Eskual Herria eta lehen neurtitzak hauxe zerasan:
|
|
|
Gaia herbera edo bederen idurikoa, lehen neurtitza adibidez, hitz baten aldaera bakarrik dauka guziz 1 zahar eta bi kantuak konparatuz ez da dudarik Dibarrart izan zela Iurretako kantuaren egilea eta, aldaketa zenbait eginik, aurkeztu
|
zuela
kantu bera Donibane Lohizunen 1894an.
|
|
|
Gizon euskaldun guziz ohoragarriak, Eskuara hizkuntzaren goresle handiak, Bozten
|
dauku
bihotza zuen arpegiak, Agur derautzuegu, oi gure loriak!
|
|
|
Bietan Dibarrartek agurtzen
|
ditu
gizon eskualdunak azken neurtitzean hitz berdinekin:
|
|
|
Aldaketa datza delako gizon horietan. lurretako kantuan aipatzen
|
ditu
euskararen goresleak, gizon handiak, guziz ohoragarriak. Baliatzen dituen hitz ondoekin handi, ohoragarri sarrera hau laudoriozko sarrera da.
|
|
|
Aldaketa datza delako gizon horietan. lurretako kantuan aipatzen ditu euskararen goresleak, gizon handiak, guziz ohoragarriak. Baliatzen
|
dituen
hitz ondoekin handi, ohoragarri sarrera hau laudoriozko sarrera da.
|
|
|
Donibane Lohizunekoan, aldiz, aipatzen
|
ditu
zaharrak, euskaldun zaharrak, haien itxura agertuz, oso klasikoa biloa xuri, kolore gorri, arpegi arrai, hitz ederrak mihian, bainan oso adierazgarria, hots, aitatxi zaharra eta zuhurra, itzal handiko arbaso ospetsua.
|
|
|
Noeren seme bat zen] apet deitzen zena, Eta Tuba! ] apeten seme bortzgarrena, Hura zen Espainia beretu
|
zuena
, Hartarik da ethortzen gure hastapena.
|
|
|
Tuba/ en haurrek berek eman
|
ziotena
, Romatarrek Labarum deitatu zutena. 1
|
|
|
Tuba/ en haurrek berek eman ziotena, Romatarrek Labarum deitatu
|
zutena
. 1
|
|
|
Tuba/ en haurrek berek eman
|
ziotena
, Eskuaraz emaiteko hori zen zuzena.
|
|
|
Segitzen
|
du
bertze ipuin edo leienda batekin:
|
|
|
Tubalen lehen letra T edo Tau grekoa euskaldunek ikurtzat hartu
|
zutela
, gurutze forma zuelakotz, San Antonioren gurutzea izanez ere. IV. bertsoan aldaketa guti dago.
|
|
|
Tubalen lehen letra T edo Tau grekoa euskaldunek ikurtzat hartu zutela, gurutze forma
|
zuelakotz
, San Antonioren gurutzea izanez ere. IV. bertsoan aldaketa guti dago.
|
|
|
Interesgarria da ikustea nola V. bertsoan lehenbiziko hiru neurtitzak ber dinak diren xehetasun ttipi bat goiti beheiti: Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu
|
duen
azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi
|
zuen
latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten
|
du
neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Romatarrek Labarum deitatu
|
zutena
(1891).
|
|
|
Donibane Lohizuneko kantuan, aldiz, ez da holako sinesteetan sartzen. Uzten
|
ditu
alde batera etimologiak edo, hobeki erran, sasi etimologiak, erakusteko lauburuaren izena, zinez euskalduna zela eta hala amaitzen du bertsoa:
|
|
|
Donibane Lohizuneko kantuan, aldiz, ez da holako sinesteetan sartzen. Uzten ditu alde batera etimologiak edo, hobeki erran, sasi etimologiak, erakusteko lauburuaren izena, zinez euskalduna zela eta hala amaitzen
|
du
bertsoa:
|
|
|
Ildo beretik joateko eta hala nola ikusi
|
dugun
kontsonanteen berdintasuna lauburu eta labarum en artean, halaber jokatuko da Dibarrart Tuba/ eta tabalarekin VI. bertsuan.
|
|
|
jakintsun bandienek aitbortzen dutena, Eskuara mintzaietan dela ederrena, Niboiz auzokoekin nabasi ez dena, Hortakotz deitzen
|
dute
munduko lebena.
|
|
|
Aldaketatxo bat edo bertze gora behera bigarren eta laugarren neurtitzetan, bertze biak berdinak direlarik, Dibarrart ek aldarrikatzen
|
ditu
garai hartako ideiak, hartuz euskarak dauzkan kalitateak jakintsun handienen arabera: ederra, garbia, lehena.
|
|
|
Apologistena, Poza tik hasiz, Larramendiren gataskak barne XVIII. mendean, ahantzi gabe Sarako Joanes Etxeberri, bere Laburdiri escuararen hatsapenac deritzan obran azaltzen
|
dituelarik
, bertzeak bertze, kapituluen tituluetan: Escuara garbia da, Escuara noblea da, pentsa-molde berak iraunen duela XX. menderaino.
|
|
|
Apologistena, Poza tik hasiz, Larramendiren gataskak barne XVIII. mendean, ahantzi gabe Sarako Joanes Etxeberri, bere Laburdiri escuararen hatsapenac deritzan obran azaltzen dituelarik, bertzeak bertze, kapituluen tituluetan: Escuara garbia da, Escuara noblea da, pentsa-molde berak iraunen
|
duela
XX. menderaino.
|
|
|
Erdi jakintsun baten omen du ustea Eskuarak erdaratik duela bastea, Gaixoa! iduri
|
dik
horrek erraitea, Arranoa dugula pikaren umea!!!
|
|
|
Hemen ere bi kantuetan diren aldaketek ez
|
dute
batere ideia nagusia aldatzen. Aspaldiko galdea; nondik datorren euskara, denen ahoetan dagoena
|
|
|
Lehenik ironia, ttipitzailea enplegatuz, Izkribaño (1891), edo mendratzailea erdi jakintsun (1894), gero trufaz beterikako gupidarekin
|
diolarik
Gaizoak (1891), edo behar den ñabarduraz baliatuz Gaixoa (1894), eta azkenik, azken neurtitzean, azken eztenkada arranoaren eta pikaren metafora azalduz, ezin sinetsizko gertakaria arranoa pikaren umea jakinik, bertzalde, pika dela hegaztinetan burugabea, ergela, kalakaria. Bertso hau, zinez, bertsolari batena da, dena ironia, dena zizta eta zirikada, emeki emeki eramaiten gaituena azken neurtitzeraino, dena gatz eta piper.
|
|
|
1870ean Frantziak galtzen
|
du
gerla Alemaniaren kontra. Hori izan da gertakari latza frantses guzientzat, egiazko bihotz mina bereziki Alsazia eta Lorrena galdurik.
|
|
|
Ez
|
dik
gaizki irri egiten debruak. (bis)
|
|
|
Bi urteren buruan Sarako lore jokoetara igortzen
|
du
Biba Errepublika deitu kantua Piarres Uxaleguy izen ordearekin, Ai, ai, ai mutila airearen gainean.
|
|
|
Geroxago, 80ko hamarkadan hauteskundeetan borrokatuko dira errepublikazaleak eta eskuindarrak. Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen
|
du
1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten
|
du
gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Bertzalde, ez ditzagun ahantz Michel Elissamburu edo Frere lnnocentius en obrak bereziki: Zer izan diren eta zer diren oraino framazo nak munduan, Eskualduna astekariak agertu
|
zituen
artikuluen bilduma (1890) eta urte berean Framazonak, bigarren edicionea, eta Frantziako hirur Errepubliken istorioa laburzqui.
|
|
|
Framazonen eta juduen kontra jokatzen da garrazki Michel Elissamburu, pentsatzen
|
baitu
, frantses eskuindarrek bezala, horiek direla Frantziak ukan dituen errepubliken sustatzaileak() erlisionea suntsitu nahiz, apezak soldado igorriz eta hezkuntza bereganatuz.
|
|
|
Framazonen eta juduen kontra jokatzen da garrazki Michel Elissamburu, pentsatzen baitu, frantses eskuindarrek bezala, horiek direla Frantziak ukan
|
dituen
errepubliken sustatzaileak() erlisionea suntsitu nahiz, apezak soldado igorriz eta hezkuntza bereganatuz.
|
|
|
Lau bertsotan azalduko
|
ditu
eskuindar ideiak.
|
|
|
IX. Eskualdunek oraino hau dugu loria, Guzia girixtino da Eskual Herria, Fedearen zaintzeko bethi atzarria, Nehork ez
|
baitu
hautsi gure lokharria.
|
|
|
Bertso honetan laudatzen
|
du
euskaldun jendea, fermu egon delakotz bere sineste! ln arbasoen ildotik joanez; euskalduna eta fedea osoki lotuak dira eta, berak dioen bezala azken neurtitzean:
|
|
|
Nehork ez
|
baitu
hautsi gure lokharria.
|
|
|
Iduri luke, prediku alkitik, predikari batek erakusten
|
duela
uholdea, itun zaharreko uholdearen parekoa. Hitz batekin betetzen du lehen neurtitzaren lehen hemistikioa.
|
|
|
Iduri luke, prediku alkitik, predikari batek erakusten duela uholdea, itun zaharreko uholdearen parekoa. Hitz batekin betetzen
|
du
lehen neurtitzaren lehen hemistikioa.
|
|
|
XI. M unduan ez
|
du
izan Satanen semerik, Pagano, Arriano ez eta Mairurik,
|
|
|
Gure arbasoetan gaitz egin
|
duenik
,
|
|
|
Hain zuzen, euskaldunak bizi diren parabisu hori betidanik begiratua izana da edozein kutsaduratik. Uhain pareko hitz zerrenda bat botatzen
|
du
Dibarrart ek, lehenik Satan, deabru nagusia, dituen seme guziekin eta gero pagano mota guziak, Arriano, Kristoren jainkotasuna onartzen ez zuena, ahantzi gabe mairuak Euskal Herrian gaindi ibiliak.
|
|
|
Oraiko euskaldun fededuna jarraikitzen zaie arbasoei, lehen bezala orain ere, sanoki bizi baita Jainko bakarraren baitan sinetsiz. Bi aldiz errepikatuz gure hitza (gure arbasoetan, gurek) Dibarrartek azpimarratzen
|
du
nola euskaldunen historian, belaunaldiz belaunaldi, seinale lehena den fidelitatea, erlisione sainduan egoitea eta irautea.
|
|
|
Ez da euskaldun fededuna aldatuko, jende zuhurra egonen da fermu bere sinestean. Ironiaz beterik azken neurtitzak gutiesten du gaitz berria bai jendeetan ergel batzuk bakarrik dira joak eta bai herrian, han hemenka
|
diolarik
.
|
|
|
Nolaz egin
|
du
aldaketa hori Dibarrartek hiru urteren buruan. Zer gerta
|
|
|
1883an Martin Hazpandarrak hala izenpetzen
|
du
aurkezten du Eskuara eta Eskual Herria maita deritzan kantu bat. Biltzen ditu Euskal Herriko zazpi probintziak, nahiz deitoratzen duen Arabaren galtzea, galdu baitu hizkuntza.
|
|
|
1883an Martin Hazpandarrak hala izenpetzen du aurkezten
|
du
Eskuara eta Eskual Herria maita deritzan kantu bat. Biltzen ditu Euskal Herriko zazpi probintziak, nahiz deitoratzen duen Arabaren galtzea, galdu baitu hizkuntza.
|
|
|
1883an Martin Hazpandarrak hala izenpetzen du aurkezten du Eskuara eta Eskual Herria maita deritzan kantu bat. Biltzen
|
ditu
Euskal Herriko zazpi probintziak, nahiz deitoratzen duen Arabaren galtzea, galdu baitu hizkuntza.
|
|
|
1883an Martin Hazpandarrak hala izenpetzen du aurkezten du Eskuara eta Eskual Herria maita deritzan kantu bat. Biltzen ditu Euskal Herriko zazpi probintziak, nahiz deitoratzen
|
duen
Arabaren galtzea, galdu baitu hizkuntza.
|
|
|
1883an Martin Hazpandarrak hala izenpetzen du aurkezten du Eskuara eta Eskual Herria maita deritzan kantu bat. Biltzen ditu Euskal Herriko zazpi probintziak, nahiz deitoratzen duen Arabaren galtzea, galdu
|
baitu
hizkuntza.
|
|
|
Hain zuzen lurretan, 1891an Dibarrartek aurkezten
|
duelarik
bere Eskualdunen loriak badator bertze kantu bat akrostiko moduan egina Ama euskarari (Akrostikoa) Zazpiak beti bat tituluarekin.
|