|
2007
|
|
|
Geroztik, biziak hola segitu
|
zuen
, Xano arras xori bilakatua balitz bezala, bere lagunek trufaka eta burlaka segitzen zutela. Gainerat, gauak ere zuen gure putikoa baretzen, noiz nahi gauerdi edo goizalderat entzuten zirelarik xori hixtu eta ttiuttiukak, zakurrak berak ixiltzen baitziren holako arrabots bitxiak ezagun zirelarik.
|
|
|
Geroztik, biziak hola segitu zuen, Xano arras xori bilakatua balitz bezala, bere lagunek trufaka eta burlaka segitzen
|
zutela
. Gainerat, gauak ere zuen gure putikoa baretzen, noiz nahi gauerdi edo goizalderat entzuten zirelarik xori hixtu eta ttiuttiukak, zakurrak berak ixiltzen baitziren holako arrabots bitxiak ezagun zirelarik.
|
|
|
Emeki emeki, gauzak makurtu ere baziren, herritarrek asetzeko jokabidetzat zauzkaten jestu horiek, burrasoer ogen emanez holako haur bitxia sortu izan gatik. Eta hauek, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez
|
zutelakotz
deus ere ulertzen beren haurraren egoera eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta beren egoera Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
|
Bere haur lagunak ere, azkenik, galduak bezala ziren, ez zakitelakotz gehiago zer pentsa beren maltzurkerien gehitzeko, jakinez Xanok ez zeiela gehiago kasutik ere emaiten. Eta bukatzeko, herrian ziren abere arrado eta bakarrek ere beren pentsa-moldea agertu
|
zuten
, ez jendakiak dakien moldean, ez, bainan behiek esne guttiago emanez, ardiek beren marrakak ixilduz, zerriek ezkur alhak utziz eta mehatuz, zakurrek zinkuriak azalduz egunaz gauaz bezala.
|
|
|
Bazterrak oro trakes zauden, azken gertakari bat izan zelarik. Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri
|
zuen
, hunek Xano defenditu zuelakotz natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez zuen izaki bat.
|
|
|
Bazterrak oro trakes zauden, azken gertakari bat izan zelarik. Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri zuen, hunek Xano defenditu
|
zuelakotz
natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez zuen izaki bat.
|
|
|
Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri zuen, hunek Xano defenditu zuelakotz natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu
|
zuen
xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez zuen izaki bat. " Joan bedi beraz, xoriak diren lekurat, kaiolarat".
|
|
|
Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri zuen, hunek Xano defenditu zuelakotz natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu
|
zuen
biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez zuen izaki bat. " Joan bedi beraz, xoriak diren lekurat, kaiolarat".
|
|
|
Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri zuen, hunek Xano defenditu zuelakotz natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez
|
zuen
izaki bat. " Joan bedi beraz, xoriak diren lekurat, kaiolarat".
|
|
|
Eta hola egina izan zen. Xano hartu
|
zuten
, esku zangoak estekatu, garbitu ere hain zen zikina eta bereber utzia aspaldi hartan, eta herri beherean zen etxe zahar batetako borda erdi lurreratu batean zerratu zuten, janari gisa arto edo ogi bihiz ohatutako talo meta bat emanez ondoan. Eta Xanok, horiek guzien artean, ttiuttiuka eta hixtuz segitzen zuen, beti atxikiz ezpain xokoan, bere irri ezti eta umila.
|
|
|
Eta hola egina izan zen. Xano hartu zuten, esku zangoak estekatu, garbitu ere hain zen zikina eta bereber utzia aspaldi hartan, eta herri beherean zen etxe zahar batetako borda erdi lurreratu batean zerratu
|
zuten
, janari gisa arto edo ogi bihiz ohatutako talo meta bat emanez ondoan. Eta Xanok, horiek guzien artean, ttiuttiuka eta hixtuz segitzen zuen, beti atxikiz ezpain xokoan, bere irri ezti eta umila.
|
|
|
Xano hartu zuten, esku zangoak estekatu, garbitu ere hain zen zikina eta bereber utzia aspaldi hartan, eta herri beherean zen etxe zahar batetako borda erdi lurreratu batean zerratu zuten, janari gisa arto edo ogi bihiz ohatutako talo meta bat emanez ondoan. Eta Xanok, horiek guzien artean, ttiuttiuka eta hixtuz segitzen
|
zuen
, beti atxikiz ezpain xokoan, bere irri ezti eta umila.
|
|
|
alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien. Arras satifos, kontzientzia garbi, biztanle guziak beren eguneroko lanetan berlotu ziren, lehenago bezala, eskolak jarraitu
|
zuen
bere erakaskuntza erakasle berri batekin, eta gauzak beren onean sartu, herri berri bat bailitzan.
|
|
|
heien jostaketetan zerbait falta zen, norbait falta zen, eta hori beren buru haurkin eta ezazoletan ezin onhartua zen. Elgar aditurik, deliberatu
|
zuten
, gau batez, joaitea herri behereko bordarat, jakiteko bederen zertan zen beren" pika mokoa". Poliki poliki hurbildu ziren, zelatan gelditu arrabots pikorrik ere ez zenez ozen, ateko gakoa bortxatuz dautzarazi eta daldaran, sartu ziren:
|
|
|
Zerbait egin behar da! Alkatea, burgoi eta papo hantuz laudatzen
|
zutena
ordu artean, ahaparkatua izan zen, laidostatua, mehatxatua, eta zerbaiten egiterat manatua. Orduan bildu zituen berriz bere herriko eta nihunezko jende aditu guziak, bai emazte, bai gizon, erranez eliza aintzinean eginen zutela biltzar orokor bat, nun bakoitzak emanen zuen bere pentsa-moldea, guzien izenean hartuko delibero bat, eta azkenean, xori haurra harrapatu eta, haren kasua konponduko ahal bezain garbi eta laster.
|
|
|
Alkatea, burgoi eta papo hantuz laudatzen zutena ordu artean, ahaparkatua izan zen, laidostatua, mehatxatua, eta zerbaiten egiterat manatua. Orduan bildu
|
zituen
berriz bere herriko eta nihunezko jende aditu guziak, bai emazte, bai gizon, erranez eliza aintzinean eginen zutela biltzar orokor bat, nun bakoitzak emanen zuen bere pentsa-moldea, guzien izenean hartuko delibero bat, eta azkenean, xori haurra harrapatu eta, haren kasua konponduko ahal bezain garbi eta laster.
|
|
|
Alkatea, burgoi eta papo hantuz laudatzen zutena ordu artean, ahaparkatua izan zen, laidostatua, mehatxatua, eta zerbaiten egiterat manatua. Orduan bildu zituen berriz bere herriko eta nihunezko jende aditu guziak, bai emazte, bai gizon, erranez eliza aintzinean eginen
|
zutela
biltzar orokor bat, nun bakoitzak emanen zuen bere pentsa-moldea, guzien izenean hartuko delibero bat, eta azkenean, xori haurra harrapatu eta, haren kasua konponduko ahal bezain garbi eta laster.
|
|
|
Alkatea, burgoi eta papo hantuz laudatzen zutena ordu artean, ahaparkatua izan zen, laidostatua, mehatxatua, eta zerbaiten egiterat manatua. Orduan bildu zituen berriz bere herriko eta nihunezko jende aditu guziak, bai emazte, bai gizon, erranez eliza aintzinean eginen zutela biltzar orokor bat, nun bakoitzak emanen
|
zuen
bere pentsa-moldea, guzien izenean hartuko delibero bat, eta azkenean, xori haurra harrapatu eta, haren kasua konponduko ahal bezain garbi eta laster.
|
|
|
Hala egina izan zen, mundua bildu zen elizako plaza gainean, iguzki betean, eta alkateak hitza hartzerat zoalarik, batbatean, eliza soinua tulunkan hasi zen, hil zeinuak ezezagun batek
|
jotzen
zituela. Orduan, xori hegal zafladak entzun ziren, ttiuttiuka zonbaiten artetik eta, buruak altxaturik eliza dorreari buruz, ikusi zuten, denek, itzalezko itxura bat, besoak zaflaka, hixtuka, irri ezti bat ezpain xokoan, lurrerat jausten eta lehertzen.
|
|
|
Hala egina izan zen, mundua bildu zen elizako plaza gainean, iguzki betean, eta alkateak hitza hartzerat zoalarik, batbatean, eliza soinua tulunkan hasi zen, hil zeinuak ezezagun batek jotzen zituela. Orduan, xori hegal zafladak entzun ziren, ttiuttiuka zonbaiten artetik eta, buruak altxaturik eliza dorreari buruz, ikusi
|
zuten
, denek, itzalezko itxura bat, besoak zaflaka, hixtuka, irri ezti bat ezpain xokoan, lurrerat jausten eta lehertzen.
|
|
|
Hezurrak... hezurrak atzeman
|
dituzte
...
|
|
|
— Hezurrak, ba... barkatu, egun on ama... bainan sobera inportanta da, hezurrak kausitu
|
dituzte
Marletako bordan!
|
|
|
— Ezetz, ama, goiz huntan Isidrok bere borda zaharra bisitatu
|
duelarik
azken euri uharrek egin kaltetaz artatzeko, lur leherketa batek bordako murrua joan dakola ikusi du eta buztinaren barnean hezur puska batzu agertu zitzaizkotzu.
|
|
|
— Ezetz, ama, goiz huntan Isidrok bere borda zaharra bisitatu duelarik azken euri uharrek egin kaltetaz artatzeko, lur leherketa batek bordako murrua joan dakola ikusi
|
du
eta buztinaren barnean hezur puska batzu agertu zitzaizkotzu.
|
|
|
— Behar bada gure lehenagoko biztanle zahar batenak, ez
|
duzu
ikusten, ama, Cro Magnon bat balitz, zer afera litaken?
|
|
|
— Ba, ez
|
du
balio, ez, bihar dugu azken eguna, eta errientak errana dauku kurso berezi bat eginen daukula, aurre ixtoriaz preseski. Holako gertakizunik ez baita agitzen usu, hezurren kausitzea zerbait da, he!
|
|
|
— Ba, ez du balio, ez, bihar dugu azken eguna, eta errientak errana
|
dauku
kurso berezi bat eginen daukula, aurre ixtoriaz preseski. Holako gertakizunik ez baita agitzen usu, hezurren kausitzea zerbait da, he!
|
|
|
— Ba, ez du balio, ez, bihar dugu azken eguna, eta errientak errana dauku kurso berezi bat eginen
|
daukula
, aurre ixtoriaz preseski. Holako gertakizunik ez baita agitzen usu, hezurren kausitzea zerbait da, he!
|
|
|
— Zer? Zer erran
|
duzue
, haurrak?
|
|
|
— Bixtan dena, hik ere ez dautan erranen zer pasatzen den etxe huntan, bazterrak oro zapartatzen
|
ditun
nik deus konprenitu gabe, he, ez dea hala?
|
|
|
— Aita, otoi ez zaitela hain guttirendako kezka, balio ez duten haur ixtorio zozo batzu dira, baizik eta Marletako bordan hezur puska batzu harrapatu
|
dituela
Isidrok. Ez du segur balio bazter guzien harrotzea ardi trapatu zahar baten hezurkina agertu bada, ustegabean.
|
|
|
— Aita, otoi ez zaitela hain guttirendako kezka, balio ez duten haur ixtorio zozo batzu dira, baizik eta Marletako bordan hezur puska batzu harrapatu dituela Isidrok. Ez
|
du
segur balio bazter guzien harrotzea ardi trapatu zahar baten hezurkina agertu bada, ustegabean. Ale, zoaz pausatzera, kaxetak hartuak ditutzu bederen?
|
|
|
Zu, orhoitzen ahal zira noiz eta nun ehortzi ditutzun abere hilotzak? Atzoko egitateak ahanzten
|
dituenak
, nola gogoan lituzke hain aspaldiko botiga tzar horiek?
|
|
|
Biharamunean, berriz ere eskola utzita, lasterrez hatshantuak sartu ziren etxean gure bi mutilneskak, bainan ikusi
|
zutelarik
aita mahainean kaseta irakurtzen, berehala ondorat hurbildu zitzaizkion:
|
|
|
— Eta? Kasetak aipatzen
|
du
atzoko gertaera. Hezurrak nundik datorren erraiten dute?
|
|
|
— Bai, egun on, aita, ama... aipatzen ahal dute Marletako bordan kausitu hezurkinak? Egun errientak erran
|
dauku
, nola atzoko hezur puska heietan bazela zango ziri bat, hanka puska bat eta, beste xehekeriaren artean buru-hezur bat ere bazitakela, gizon edo emazte batenak segur! Ez da hori ardi edo ahuntz hezurkin bat ez, ama?
|
|
|
— Ez, dudarik gabe ez, bainan hori erran
|
dut
atzo ez nintzelakotz segur, eta gainerat zuen ergeltasunaren baretzeko ere. Bazinuten beharra ez?
|
|
|
— Bai, harritzeko afera bat dun, hau Xana, Isidrok ustegabean egin kausitzeak herri guzia airean ezarriko
|
din
, ez dun hoberik! Kasetak dion ere, egunetik harat, paristar arkeologo batzuek ikusterat jiteko xedea dutela.
|
|
|
— Marletako borda enea zukan, lehen. Eta
|
badiat
dretxoa etxe hortan gertatzen direnetaz arduratzeko, ez?
|
|
|
— Bai zera, aitaginarreba, dretxoa duzu aldekoa, bainan harritzen naiz halere nolaz egun arte, eta hau hamar urte huntan bederen, deusek ez
|
zituen
deusetaz ohartarazi, eta hezur puskila txar batzuek nola jatzararazten zituzten orai bat batean!
|
|
|
— Trufa hadi, ba, suhia. Ar.. le.. ko, ez, ar... ko.. e.., ba kaka to, hik erran
|
dukan
hitz horrek deus ez dik balio afera huntan!
|
|
|
— Trufa hadi, ba, suhia. Ar.. le.. ko, ez, ar... ko.. e.., ba kaka to, hik erran dukan hitz horrek deus ez
|
dik
balio afera huntan!
|
|
|
— Zer jakintsun handia zu! Inguru hauetako errient apez eta ikasiek baieztatzen
|
dutena
zuk uka zinezake?
|
|
|
— Erran Xana, zer lotzen zaio gure aitunari gaur? Bon, ez nakon ez sobera serioski mintzatu, bainan, zerbaitetaz arduratua dela emaiten
|
din
. Hik badakin zertaz?
|
|
|
— Ez Kaiet, ez, hi bezala ohartu
|
nauk
gure haurrek aipatutako hezur ixtorio horrek trabolatzen duela, bainan ez dakiat zertan ez zergatik!
|
|
|
— Gauza bitxia, dena den. Gainerat, uste
|
ninan
arras elkortua zela, zerk atera dako beharrietako buxoina. Oraino holakorik!
|
|
|
Oporrak zirelata, Xantxo et Kattina goiz guziz zoatzin Marletako borda hegirat ikerlanak behar zituztela ondotik segitu, eta egun oroz, eguerditan sartzen ziren azken berriak ekarriz, alai eta kontent beren aitak denak jakinen
|
zituela
kasetak agertarazi gabe.
|
|
|
Badakizu? Parisetik etorritako arke o lo go ak berriz joanak ditutzu, eta nehork ez
|
du
erran nahi zertako! Bitxi da hori ez?
|
|
|
— Ez
|
baitute
sobera fite jakin arazi nahi ikerketak zertan diren, dudarik gabe.
|
|
|
— Holako ikerketak ez baitira denen bixtan egin behar, dudarik gabe. Balio handiko gauzak kausitu
|
dituztelako
marka dukek, hori, Kaiet, ez duk uste?
|
|
|
— Holako ikerketak ez baitira denen bixtan egin behar, dudarik gabe. Balio handiko gauzak kausitu dituztelako marka dukek, hori, Kaiet, ez
|
duk
uste?
|
|
|
—... gure... aferaz...? Ongi entzun
|
dut
–
|
|
|
— Bai, ongi entzun
|
duk
bai, ene suhia! Marletako borda ez banu saldu Isidro zozo horri, egun gurea zukean, eta gertakizunak gure etxean balitz bezala zituzkean!
|
|
|
— Bai, ongi entzun duk bai, ene suhia! Marletako borda ez
|
banu
saldu Isidro zozo horri, egun gurea zukean, eta gertakizunak gure etxean balitz bezala zituzkean! Aski zauk hori?
|
|
|
— Hala balitz bezala eginen
|
dut
, aitaginarreba maitea!
|
|
|
Kaiet bera, xutitu zen asalduraren gordetzeko alde batetik eta bestalde, aspaldian baitzakien Xanaren aitak hastiatzen
|
zuela
borda madarikatu hura salarazi zeion denboraz geroztik. Alta, tutik ez zuen balio borda tzar hark, bazakien hori Mañexek arras ongi, halere zer herra bere suhiarentzat!
|
|
|
Kaiet bera, xutitu zen asalduraren gordetzeko alde batetik eta bestalde, aspaldian baitzakien Xanaren aitak hastiatzen zuela borda madarikatu hura salarazi zeion denboraz geroztik. Alta, tutik ez
|
zuen
balio borda tzar hark, bazakien hori Mañexek arras ongi, halere zer herra bere suhiarentzat! Eta atera zen airearen hartzera, zionaz...
|
|
|
Alta, tutik ez zuen balio borda tzar hark, bazakien hori Mañexek arras ongi, halere zer herra bere suhiarentzat! Eta atera zen airearen hartzera,
|
zionaz
...
|
|
|
Eguerdi antzin berrriz agertu zen etxerat, joaitean bezain kexu goiz osoa hexa ikerleen beha egon ondoan. Eta zer berria ez
|
zuen
ekarri!
|
|
|
— Ba
|
dinat
beldurra, Xana, guk ontsa konprenitzen ez dugun gauza zerbait pasatzen dela hor...
|
|
|
— Ba dinat beldurra, Xana, guk ontsa konprenitzen ez
|
dugun
gauza zerbait pasatzen dela hor...
|
|
|
—... zer behar dute jandarma zozo horiek Marletako bordatik? Nik derauzuet ez dutela deus atzemanen, bizpahiru hezur ustelduk ez
|
die
deus erran nahi, hi, hi, hi
|
|
|
— Zer derasazu, Mañex, denek dakigu ez direla ardi edo ahuntz hezurrak bainan jendaki batenak, hori segurra da, apez eta meraren ganik segurtatua izan zaukuzu. Eta, holako kasu huntan, drole egiten
|
zaut
zu bezalako gizon serio bat irriz... idurita denak badazkitzun... borda horren salmentak ez zaitu oraino lasaitua, zer gatik ba. Ustez altxor bat galdu duzulakoan?
|
|
|
Eta, holako kasu huntan, drole egiten zaut zu bezalako gizon serio bat irriz... idurita denak badazkitzun... borda horren salmentak ez zaitu oraino lasaitua, zer gatik ba? Ustez altxor bat galdu
|
duzulakoan
–Zer nahi gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak, jakin zazu horien fama edo ondorioek ez zituela ez zu aberastuko!
|
|
|
Ustez altxor bat galdu duzulakoan? Zer nahi gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak, jakin zazu horien fama edo ondorioek ez
|
zituela
ez zu aberastuko! Badira afera hortan gu baino abilagoak estalgia beren alde tiratzeko!
|
|
|
—... ez
|
die
ez deus ikustekorik hortan, nik dioat... banoak pausaldirat... haurrak sartuko direlarik erraiozue ni ikusi gabe ez diten nihoate joan... berdin balin bazauzue haatik, he...
|
|
|
—... ez die ez deus ikustekorik hortan, nik dioat... banoak pausaldirat... haurrak sartuko direlarik erraiozue ni ikusi gabe ez
|
diten
nihoate joan... berdin balin bazauzue haatik, he...
|
|
|
—... ez die ez deus ikustekorik hortan, nik dioat... banoak pausaldirat... haurrak sartuko direlarik erraiozue ni ikusi gabe ez diten nihoate joan... berdin
|
balin
bazauzue haatik, he...
|
|
|
Gero ta bixiago kausitzen
|
zuten
beren aita zaharra, bai Xanak, bai Kaietek eta ez zakiten nun zer konpreni:
|
|
|
— Gaizoa, larrogoita bost urtetan burua galtzen ari zaiola, pena egiten
|
didak
aitak.
|
|
|
— Pena bat dun, bainan bainan, zer debru gordetzen ahal
|
dauku
ixtorio mixterio horiekin! Haurrek zer dute ba ikusteko bere ergelkeriekin?
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen
|
zuela
denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi.
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan
|
zizkion
ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez
|
zuten
jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten jakin zertako gonbidatu
|
zituen
, tutik ez baitzuen entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez
|
baitzuen
entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he? Arnega
|
zazue
kristoren kurutze seinalea eginez" eta arnegatu zuten, pentsatuz behar bada opari zerbait zitakela. Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten zuten, jakin minez erreak zirelarik.
|
|
|
Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he? Arnega zazue kristoren kurutze seinalea eginez" eta arnegatu
|
zuten
, pentsatuz behar bada opari zerbait zitakela. Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten zuten, jakin minez erreak zirelarik.
|
|
|
Arnega zazue kristoren kurutze seinalea eginez" eta arnegatu zuten, pentsatuz behar bada opari zerbait zitakela. Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten
|
zuten
, jakin minez erreak zirelarik. Bainan, bazakiten ere alai eta irustasunez beterik agertzen burrasoen aintzinean, harro beren aitatxik sekretu handi baten jabe ezarri zituela eta hartaz gai izan behar zutela, gezurrean atxiki behar balira ere!
|
|
|
Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten zuten, jakin minez erreak zirelarik. Bainan, bazakiten ere alai eta irustasunez beterik agertzen burrasoen aintzinean, harro beren aitatxik sekretu handi baten jabe ezarri
|
zituela
eta hartaz gai izan behar zutela, gezurrean atxiki behar balira ere!
|
|
|
Nehork ez
|
zuen
atea zabaltzen.
|
|
|
— Bai, konprenitzen
|
dugu
. Hobekituko delarik erraiozu otoi, mintzatu behar ginukela berarekin eta jin dadin jandarmerialat... ahal dukelarik bederen.
|
|
|
— Ez
|
dauzuegu
erraiten ahal, berari doakion afera batentzat. Besterik gabe jauna, bagoaz.
|
|
|
Zer dabila etxe huntan? Xanak deliberatu
|
zuen
bere aitari berari galdetzea eta ganbarako atea zabaldu zuen, bi urhats egin ilunpean eta:
|
|
|
Zer dabila etxe huntan? Xanak deliberatu zuen bere aitari berari galdetzea eta ganbarako atea zabaldu
|
zuen
, bi urhats egin ilunpean eta:
|
|
|
Eta badakizu nor ziren? Apezak erran
|
daukunaz
, juje bat eta prokuradorea! Eta badakizue zertako?
|
|
|
Eta badakizue zertako? Hezurkina ez delako hain zaharra ohartu baitira, ez batere ez, azken gerla denboran hila omen den norbait omen
|
duzu
!
|
|
|
Hortik aintzina gauzak laster joan ziren, gorputzaren prestaketak egin, familia abertitu eta ehorzketak egin ziren igande goizarekin, uztailaren hamaseian. Hamazazpian, Kaietek jandarmak abisatu
|
zituen
nola Mañex hila zen jakin gabe heiek mintzatu nahi zutela eta jandarmek ez zuten, iduriz bederen, deus kontrakorik erakutsi. Bainan, galdetzearen bortxaz, aitortu zuten Marletako hezurkina, Señan Lohidoy deitu batenak zirela, eta hau Mañexen lagun bat zela, denen ustean gerlarat joana eta alde bat desagertu zena.
|
|
|
Hamazazpian, Kaietek jandarmak abisatu zituen nola Mañex hila zen jakin gabe heiek mintzatu nahi zutela eta jandarmek ez zuten, iduriz bederen, deus kontrakorik erakutsi. Bainan, galdetzearen bortxaz, aitortu
|
zuten
Marletako hezurkina, Señan Lohidoy deitu batenak zirela, eta hau Mañexen lagun bat zela, denen ustean gerlarat joana eta alde bat desagertu zena. Gisa hortan desertur ekarria izan zena.
|
|
|
Gisa hortan desertur ekarria izan zena. Geroztik nehork ez
|
zuen
haren berririk ukan sekulan. Eta horrela, jandarmek erran zuten ere, bietarik bihi bat gehiago ez bizi izanez, inkesta abiatzeko ez zutela xederik.
|
|
|
Geroztik nehork ez zuen haren berririk ukan sekulan. Eta horrela, jandarmek erran
|
zuten
ere, bietarik bihi bat gehiago ez bizi izanez, inkesta abiatzeko ez zutela xederik.
|
|
|
Horien guzien ondotik, hezurkin ixtorio hura ezeztatu zen berez, nehor ez zelakotz gehiago hortaz axolatzen, Señanen fama txarra ezaguna zen eta denak jakinean zauden haren karatera tzarraz eta gaizki egin nahiaz. Hainbeste nun, nehork ere ez
|
zuen
galdegin nolaz haren hezurrak Marletako bordan agertu ziren.
|
|
|
Handik ilabete baten buruan, Xantxo eta Kattinak ilerritako bisita bat egiten
|
zutela
, orhoitu zire aitatxiren opariaz. Etxerat eta, sekretuaz ez zirela gehiago zordun erabaki ondoan, hartu zuten Mañexen ontzia eta baratze xokoan zen pikotze baten azpian ongi gorderik zabaldu.
|
|
|
Handik ilabete baten buruan, Xantxo eta Kattinak ilerritako bisita bat egiten zutela, orhoitu zire aitatxiren opariaz. Etxerat eta, sekretuaz ez zirela gehiago zordun erabaki ondoan, hartu
|
zuten
Mañexen ontzia eta baratze xokoan zen pikotze baten azpian ongi gorderik zabaldu. Han kausitu zuten paper mustupilakatu zahar bat, nun hau irakurtu zuten:
|
|
|
Etxerat eta, sekretuaz ez zirela gehiago zordun erabaki ondoan, hartu zuten Mañexen ontzia eta baratze xokoan zen pikotze baten azpian ongi gorderik zabaldu. Han kausitu
|
zuten
paper mustupilakatu zahar bat, nun hau irakurtu zuten:
|
|
|
" — 1940co oustallaren emesortsia osteouna egoun ni Magnes Marletacoa Chegnan Lohidoyecin dispoutatou nouc Maytecha Espelacoa gaisqui tratatou
|
diela
eran datac eta nahi datala borchaz hartou armadalat jouan gabe garbitou diat enetas troufatou delacoan eta haren gorpoutsa bordaco mourou silo batian ehorsi diat asqui sian es holacoric eguitia bere falta dic Amen. "
|
|
|
" — 1940co oustallaren emesortsia osteouna egoun ni Magnes Marletacoa Chegnan Lohidoyecin dispoutatou nouc Maytecha Espelacoa gaisqui tratatou diela eran datac eta nahi datala borchaz hartou armadalat jouan gabe garbitou
|
diat
enetas troufatou delacoan eta haren gorpoutsa bordaco mourou silo batian ehorsi diat asqui sian es holacoric eguitia bere falta dic Amen. "
|
|
|
" — 1940co oustallaren emesortsia osteouna egoun ni Magnes Marletacoa Chegnan Lohidoyecin dispoutatou nouc Maytecha Espelacoa gaisqui tratatou diela eran datac eta nahi datala borchaz hartou armadalat jouan gabe garbitou diat enetas troufatou delacoan eta haren gorpoutsa bordaco mourou silo batian ehorsi
|
diat
asqui sian es holacoric eguitia bere falta dic Amen. "
|
|
|
Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz hainbat maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin nahi. Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen
|
zuten
edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora heta... Beren urguilua zen iduripenezko pobretasun baten azaltzea hobeki enganatzeko lekuko xalantak.
|
|
|
Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz hainbat maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin nahi. Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten
|
zuten
ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnean agertzen zirelarik harro eta bufant. Beren urguilua zen iduripenezko pobretasun baten azaltzea hobeki enganatzeko lekuko xalantak.
|