|
2000
|
|
|
Ohar bedi, hala ere, pertsonaren egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu
|
dugula
, gizakien egoera politikoa konstituzioak zehazten baitu. Atzerritarrak ere aintzat hartu ditugu, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera, horiengandik banatuak.
|
|
|
Ohar bedi, hala ere, pertsonaren egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu dugula, gizakien egoera politikoa konstituzioak zehazten
|
baitu
. Atzerritarrak ere aintzat hartu ditugu, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera, horiengandik banatuak.
|
|
|
Ohar bedi, hala ere, pertsonaren egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu dugula, gizakien egoera politikoa konstituzioak zehazten baitu. Atzerritarrak ere aintzat hartu
|
ditugu
, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera, horiengandik banatuak.
|
|
|
Merkataritzak baztertu
|
gaitu
aurreiritzi basati eta txikitzaile horietatik; herri eta eskualde guztien gizakiak nahasi dira. Iparrorratzak unibertsoa ireki zuen; merkataritzak, aldiz, berori gizarteratu du.
|
|
|
Merkataritzak baztertu gaitu aurreiritzi basati eta txikitzaile horietatik; herri eta eskualde guztien gizakiak nahasi dira. Iparrorratzak unibertsoa ireki
|
zuen
; merkataritzak, aldiz, berori gizarteratu du.
|
|
|
Merkataritzak baztertu gaitu aurreiritzi basati eta txikitzaile horietatik; herri eta eskualde guztien gizakiak nahasi dira. Iparrorratzak unibertsoa ireki zuen; merkataritzak, aldiz, berori gizarteratu
|
du
.
|
|
|
Alabaina, gizabanako berbera, gizaki moduan, gizateriari dagokio. Horren ondorioz, erakunde politikoak Estatu bakoitzaren kideenak badira ere, atzerritarrak onartuak dira, zabal nahiz estu, erakunde zibiletan, erakunde horiek askoz sakonago ukitzen
|
baitituzte
gizakiaren eskubide pribatu horiek, herritarraren egoera publikoa baino.
|
|
|
Aurreko hori azaldu ostean, alegia, norbanakoei buruzkoa, ondasunak izan
|
ditugu
aztergai.
|
|
|
Herri bakoitzaren ondasun higiezinak, usu, euren biztanleek eduki ohi dituzte. Orain arte, Estatu gehienek izan
|
dituzte
lege batzuk, horien xedea atzerritarrek bertako lurrak eskuratzetik aldentzea zela, jabearen izateak ematen baitie horiei zinezko balioa; aberastasun mota hori, beren beregi dagokio Estatu bakoitzari. Higigarriak, ostera, hala dirua, nola balioko, kanbio letrak, banku zein konpainien akzioak, ontziak, merkatugaiak oro, mundu osoari dagozkio, mundua baita horretan Estatu bakarra eta horren kide gizarte guztiak dira.
|
|
|
Herri bakoitzaren ondasun higiezinak, usu, euren biztanleek eduki ohi dituzte. Orain arte, Estatu gehienek izan dituzte lege batzuk, horien xedea atzerritarrek bertako lurrak eskuratzetik aldentzea zela, jabearen izateak ematen
|
baitie
horiei zinezko balioa; aberastasun mota hori, beren beregi dagokio Estatu bakoitzari. Higigarriak, ostera, hala dirua, nola balioko, kanbio letrak, banku zein konpainien akzioak, ontziak, merkatugaiak oro, mundu osoari dagozkio, mundua baita horretan Estatu bakarra eta horren kide gizarte guztiak dira.
|
|
|
Efektu higigarri gehien dituen herria da aberatsena. Estatu bakoitzak eskuratzen
|
ditu
horiek, tartean dituela bere ekoizkinen salerosketa, manufakturen ekoizketa, industria eta merkatarien aurkikuntzak eta mentura bera ere bai.
|
|
|
Higiezinen eta higigarrien arteko banaketak gauza zibil eta merkataritzakoen oharra ematen
|
digu
. Ondasun higigarriak merkataritzaren alorrekoak dira; higiezinak, ostera, lege zibilaren meneko.
|
|
|
Ondasunak feudalak eta ez feudalak, menpekoak eta askeak ziren. Dagoeneko desagertu da hori; ez
|
ditugu
zaindu gizakien arteko hurbiltze horrek dakartzan zortasun hiritar eta landatarrak baino. Horiek ere, ezinbestekoak, gizartea bera ahalbideratzen duten betebehar eta arta berezien ondorioak baitira.
|
|
|
Dagoeneko desagertu da hori; ez ditugu zaindu gizakien arteko hurbiltze horrek dakartzan zortasun hiritar eta landatarrak baino. Horiek ere, ezinbestekoak, gizartea bera ahalbideratzen
|
duten
betebehar eta arta berezien ondorioak baitira.
|
|
|
Ondasun motak aipatzerakoan, gozamenaren erabilera soila eta jabetzaren gozamena bereiztu
|
ditugu
. Errenta eta eskubide sailak zenbatu ditugu, horiek norbanakoaren ondarean sartzeko modukoak direlako.
|
|
|
Ondasun motak aipatzerakoan, gozamenaren erabilera soila eta jabetzaren gozamena bereiztu ditugu. Errenta eta eskubide sailak zenbatu
|
ditugu
, horiek norbanakoaren ondarean sartzeko modukoak direlako.
|
|
|
Objektu desberdin horien gainean jarri
|
ditugun
arauak, hemen banan banan aurkeztea alferrik bada ere, aldi guztietan praktikan erabili direnekin bat datoz. Gauzen egungo ordenari egokitzen ez zaizkionak edo esperientziak berak erakutsitako desegokierak; horiek dira, eta besterik ez, aldatu edo birmoldatu ditugunak.
|
|
|
Objektu desberdin horien gainean jarri ditugun arauak, hemen banan banan aurkeztea alferrik bada ere, aldi guztietan praktikan erabili direnekin bat datoz. Gauzen egungo ordenari egokitzen ez zaizkionak edo esperientziak berak erakutsitako desegokierak; horiek dira, eta besterik ez, aldatu edo birmoldatu
|
ditugunak
.
|
|
|
Kontratuez hitz egiterakoan, kontratu guztiei aplikagarri zaizkien zuzenbide naturalaren oinarriak garatu
|
ditugu
lehendabizi.
|
|
|
Jarraian ere, kontratu horiek nola idatzi behar diren azaldu
|
dugu
, euren formalitateak barne.
|
|
|
Idatzizkoa da, herri zibilizatu guztietan, kontratuen froga berezkoa. Haatik, aurreko lege guztiei men egin eta lekukoen froga onartu
|
dugu
, aurretiazko eta idatzizko froga zantzurik badago. Aldiz, idatzizko froga zantzua ez da premiazkoa merkataritza negozioetan, horiek Burtsan, plazan edo bat bateko elkarrizketan gauzatzen baitira.
|
|
|
Gizakiek askatasunez jardun behar dute intereseko zaien orori buruz. Premiek gerturatzen
|
dituzte
; kontratuak biderkatu egiten dira, euren premiak beste. Ez dago munduan legerik giza kontuetan zenbat eta zer nolako itunak egin behar diren zehazteko.
|
|
|
Liburu honek Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Euskara Departamentuaren laguntza jaso
|
du
|
|
|
Kode Zibila eta Zuzenbide idatzia, horra hor legelariok azken berrehun urteotan Europan zehar (Britainiako uharteak salbu) izan
|
dugun
lelo ezin baztertuzkoa. Lelo ezaguna, errepikatua, geureganatua, eta, zer esanik ez, Europatik kanpora ere zabaldua eta barreiatua.
|
|
|
Jatorria du horrek Frantziako Iraultzan. Orduko saio eta ahaleginak aipatu behar dira, beraz, ordukoek baldintzatzen
|
baitituzte
egungo hauek, urte luzeetan baldintzatu dituzten modu berean. Baldintzatu eta beharbada, baldintzatuko ere, kodearen aroa ez baita agortu, aurkakoa aspalditik aldarrikatu bada ere1.
|
|
|
Jatorria du horrek Frantziako Iraultzan. Orduko saio eta ahaleginak aipatu behar dira, beraz, ordukoek baldintzatzen baitituzte egungo hauek, urte luzeetan baldintzatu
|
dituzten
modu berean. Baldintzatu eta beharbada, baldintzatuko ere, kodearen aroa ez baita agortu, aurkakoa aspalditik aldarrikatu bada ere1.
|
|
|
Horra hor, berba magiko horren menera, hainbat belaunaldiren oihua. Berezkoa, parekorik gabekoa, besterik ezagutu ez
|
duten
lege jarduleentzat. Argigarri, hala ere, denontzat, Kode Zibilera biltzen baita arlo zibileko zuzenbidearen eskarmentu luzea.
|
|
|
Hantxe gorpuztu zen, historian lehendabizikoz eta modu sistematiko batez, zuzenbidearen arlo bakoitzeko arauak batera jarri eta kodetuta aldarrika eta argitaratzea. Hartara, Kode Zibila, Zigor Kodea, Merkataritzako Kodea eta Prozedura zibil zein kriminaleko kodeak Napoleon Bonaparteren armadak hedatu
|
zituen
Europan zehar, sarri askotan, hango eta hemengo hizkuntzetara ere itzuliak eta bihurtuak2 Horiek ere, Bonaparteren meneko hainbat herrialdetan lege aldarrikatu eta indarrekoak.
|
|
|
Kode Zibilari dagokionez, argi dago Frantziako Kode Zibilak bolada berria ireki
|
zuela
, hain zuzen ere, Alemaniako BGB (Burgerliches Gesetzbuch) Kode Zibilak itxi zuena, 1900 urtean. Artean, hainbat kode hainbeste herri eta estatutan, Espainiakoa ere barne.
|
|
|
Kode Zibilari dagokionez, argi dago Frantziako Kode Zibilak bolada berria ireki zuela, hain zuzen ere, Alemaniako BGB (Burgerliches Gesetzbuch) Kode Zibilak itxi
|
zuena
, 1900 urtean. Artean, hainbat kode hainbeste herri eta estatutan, Espainiakoa ere barne.
|
|
|
Monarkia frantziarraren legerian du testu berriak etete puntua. Haustura, etete horretarako lanabesak dira Portalisek bere hitzaldi sonatuan —orrialdeotara barneratzen den horretan— laburbildu eta azaltzen
|
dituen
oinarriak. Oinarri horiek egunerokoak ditugu aldiotan ere eta edozein legelarirentzat ezinbestekoak, lege jorraketa arruntean nahiz goi mailako ikerketan.
|
|
|
Kultura berri baten oinarriak, horiexek dira Portalisek eskaintzen
|
dizkigunak
, zehatz eta zoli eskaini ere, aro bestelakotsu horren hasiera eta aurkezte ekitaldian.
|
|
|
Kode Zibilaren atzapar luzea mugaz gaindi ere badoa. Hego Euskal Herria ezagutuko
|
du
horrek, Napoleonen armadaren pean. Alta, Euskal Herriko Iparraldean ez bezalaxe, Hego Euskal Herrian luze iraungo du Kode Zibil baten egikerak.
|
|
|
Hego Euskal Herria ezagutuko du horrek, Napoleonen armadaren pean. Alta, Euskal Herriko Iparraldean ez bezalaxe, Hego Euskal Herrian luze iraungo
|
du
Kode Zibil baten egikerak. Egin ere, 1889 urtean egingo da hori Espainia osorako, foru zuzenbideari lotsa gordeta, apurrean bada ere.
|
|
|
Egin ere, 1889 urtean egingo da hori Espainia osorako, foru zuzenbideari lotsa gordeta, apurrean bada ere. Lotsa apur horrek ekarri
|
du
, gerokoan ere, Bizkaia, Araba eta Gipuzkoa, bateko, eta Nafarroa, besteko, foru zuzenbide zibilaren jabe izatea13.
|
|
|
Bata, Code Civil delakoarena, giza arrazoimen eta adimenean sustraitua, abstraktu eta orokorra, jabetza eskubide erabatekoena nonahi zabaldu nahi duena. Etxeko gobernua ere, aita familiakoari aitortzen
|
dio
, eta oinordetza gorabeheretan legezko tokamenak agintzen ditu seme alaba guztientzat. Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu duena.
|
|
|
Bata, Code Civil delakoarena, giza arrazoimen eta adimenean sustraitua, abstraktu eta orokorra, jabetza eskubide erabatekoena nonahi zabaldu nahi duena. Etxeko gobernua ere, aita familiakoari aitortzen dio, eta oinordetza gorabeheretan legezko tokamenak agintzen
|
ditu
seme alaba guztientzat. Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu duena.
|
|
|
Etxeko gobernua ere, aita familiakoari aitortzen dio, eta oinordetza gorabeheretan legezko tokamenak agintzen ditu seme alaba guztientzat. Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu
|
duena
. Aita ama familiakoak aintzat hartu ditu azken horrek eta etxeko ondasunak oinordeko bati emateko aukera eta abagunea arautu, betiere, xedetzat hartuta etxaguntza ahalik eta batuen eskualdatzea belaunalditik belaunaldira14.
|
|
|
Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu duena. Aita ama familiakoak aintzat hartu
|
ditu
azken horrek eta etxeko ondasunak oinordeko bati emateko aukera eta abagunea arautu, betiere, xedetzat hartuta etxaguntza ahalik eta batuen eskualdatzea belaunalditik belaunaldira14.
|
|
|
Historiak bi biok jarri
|
ditu
aurrez aurre. Bati, Code Civil delako horri, hain zuzen ere, egokitu zaizkio garaia, ospea eta dedua.
|
|
|
Portalisen testua filosofia juridikoaren eta lege positiboaren bide erdian dugu. Aukera batzuk eskaintzen
|
ditu
, hortaz, berori euskaratzeko orduan.
|
|
|
Horietariko lehenak, Portalisen atariko hori XIX. gizaldi hasierako testuinguruan kokatu eta hortik bideratuko
|
luke
haren euskarazko esana. Baliabide izan ditzake horrek garai horretako euskal testuak eta, edu berean ere, Portalisen jatorrizko hizkuntzari hurbilen eta barrukoen gerta zekizkiokeen adierazmoldeak, Ipar Euskal Herrikoak batez ere.
|
|
|
Hori oso osorik baztertu gabe, bada osterantzekorik ere euskaratze lan horretan, batez ere, euskaratze hori egungo euskal irakurleari modurik hurbilenean eskaintzeko orduan. Gure kasuan, bestelako horri ekin
|
diogu
langintza honetan. Hurrekotasuna bilatu dugu eta euskara batua gidari izan zaigu, Euskaltzaindiak azken urteotan hobetsi dituen hiztegi batua eta egokiera sintaktikoak ere jasoak ditugula.
|
|
|
Gure kasuan, bestelako horri ekin diogu langintza honetan. Hurrekotasuna bilatu
|
dugu
eta euskara batua gidari izan zaigu, Euskaltzaindiak azken urteotan hobetsi dituen hiztegi batua eta egokiera sintaktikoak ere jasoak ditugula.
|
|
|
Gure kasuan, bestelako horri ekin diogu langintza honetan. Hurrekotasuna bilatu dugu eta euskara batua gidari izan zaigu, Euskaltzaindiak azken urteotan hobetsi
|
dituen
hiztegi batua eta egokiera sintaktikoak ere jasoak ditugula.
|
|
|
Alferreko legerik, beraz, inola ere ez, horrek premiazkoak beheratu eta legeriaren zehaztasuna eta aginpidekotasuna zalantzan jarriko lituzke eta. Horren ondorioz, Frantzia gisako Estatu handi batek, nekazaritza zein merkataritza baitaratu eta horrenbeste langintza desberdin eta mota anitzekoak eskaintzen dituen horrek, hain juxtu ere, ez
|
lituzke
gizarte ezeuki edo urriago bati dagozkion lege single horiek onetsiko.
|
|
|
Horrexegatik ez ditugu onartu, lege arrazoien artean, heriotza zibila —naturalaren antzekoa— eta ezkontide batek bestea salatzeko moduko delituak. Ez
|
dugu
zuzen ikusi dibortzioak onargarriagoa izan behar duenik, beste garai batean banantzeak ziren bezainbestekoak, behinik behin.
|
|
|
joko horretan zein interes eduki eta horiek eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen
|
dituzte
horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan. Aspaldikoa da eta bizitzak hala erakutsia, dibortzio baterako adiskideak eta aliatuak batuta ere, horiek ez dutela osterantzekorik egiten beste batzuek idatzi agiriak sinatu eta gertatu den ororen gainean ezjakinarena baino.
|
|
|
Gizaki tolesgabe eta trauskilei ez zaie neketsu izaten seme alaba anitz izatea; aitzitik, hainbaten ezean, beldur dira horiek, ea nahikoak dituzten; bide beretik ere, eskandalurik gabe ikusi ohi da nola doan andrazkoa eskurik esku eta besorik beso, senar batengandik beste batengana; ume ahul eta gaixoen babesgabekeria ahalbideratzen da; ezkontzeko gaitasuna ukatzen zaie norbanako batzuei, horiek, euren adina dela eta, izadiaren egitekoentzat aproposenak ez direnean. Ezkontza lege politiko batzuek arautzen
|
dute
, ez lege zibil eta naturalek. Aspaldiko usadioan, Erromako herritar batek baimena zuen bere emaztea beste bati maileguan emateko, seme alaba hobeak izatekotan; horra hor lege politiko hutsa.
|
|
|
Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek. Aspaldiko usadioan, Erromako herritar batek baimena
|
zuen
bere emaztea beste bati maileguan emateko, seme alaba hobeak izatekotan; horra hor lege politiko hutsa.
|
|
|
Dibortzioa erromatarrek onartu
|
zuten
: kristau erlijioa erresumaren garaian ezarri zen; dibortzioak IX. mendera arte iraun zuen; amore eman behar izan zuen, ostera, ezkontzaren izaerari buruz aldarrikatu ziren oinarrien aurrean.
|
|
|
Dibortzioa erromatarrek onartu zuten: kristau erlijioa erresumaren garaian ezarri zen; dibortzioak IX. mendera arte iraun
|
zuen
; amore eman behar izan zuen, ostera, ezkontzaren izaerari buruz aldarrikatu ziren oinarrien aurrean.
|
|
|
Dibortzioa erromatarrek onartu zuten: kristau erlijioa erresumaren garaian ezarri zen; dibortzioak IX. mendera arte iraun zuen; amore eman behar izan
|
zuen
, ostera, ezkontzaren izaerari buruz aldarrikatu ziren oinarrien aurrean.
|
|
|
Erlijio katolikoa Frantzian nagusi izan den bitartean, erlijio erakundeak zibilekoekin batera estekaturik egon diren bitartean, ezinezkoa zen lege zibilek ezkontzaren hautsezintasuna adieraztea, erlijioaren legeak gauza bera egiten ez zuen bitartean. Izan ere, erlijioaren legea Estatuarena zen eta beharrena baita gizakiak gobernatzen
|
dituzten
oinarriak batera ibiltzea.
|
|
|
Egungo egunean kultu askatasuna da oinarrizko legea eta erlijio doktrina gehienek baimentzen
|
dute
dibortzioa; dibortziorako ahalmena, gure artean, kontzientzia askatasunarekin uztarturik dago.
|
|
|
Gure artean dibortzioa debekatu behar ez dugulako ustetan jardun
|
dugu
; bestela, gure legeak ere ageri agerian leudeke berori baimentzen duten kultuen aurka; orobat, ezin daitezke inola ere behartu kultu horietako gizakiak erlijioarena baino ezkon estekadura lazgarriago batez.
|
|
|
Gure artean dibortzioa debekatu behar ez dugulako ustetan jardun dugu; bestela, gure legeak ere ageri agerian leudeke berori baimentzen
|
duten
kultuen aurka; orobat, ezin daitezke inola ere behartu kultu horietako gizakiak erlijioarena baino ezkon estekadura lazgarriago batez.
|
|
|
Legeak dibortziorako ahalmena uzten
|
die
herritar guztiei, dibortzioaren aurkako iritzia duten senar emazteak ukitu gabe. Lege hori, gure erregimenaren ondorioa eta emaitza da, alegia, Frantziako egoera politiko eta erlijiosoaren ekarri zuzenekoa.
|
|
|
Ezin, hortaz, batuketa aldakor eta iheskor horien antzarik izan. Plazerrak osatzen
|
ditu
horiek eta plazerra agortu ahala, eurak ere ezabatzen dira. Herri zibilizatu guztien legeek gaitzetsi dituzte horiek.
|
|
|
Plazerrak osatzen ditu horiek eta plazerra agortu ahala, eurak ere ezabatzen dira. Herri zibilizatu guztien legeek gaitzetsi
|
dituzte
horiek.
|
|
|
Egia da senar emazteak maiz batu egiten direla elkar ezagutu gabe eta elkarrekin bizitzera kondenaturik daudela, elkarrekiko maitasunik gabe. Egia da, halaber, gutizia eta aberastasuna eta behin baino gehiagotan, fantasiak eta arinkeriak ere, batuketak osatzea eta familien geroa erabakitzen
|
dituztela
. Egokiera moral eta naturalak meneko jartzen dira, egokiera zibilen azpian.
|
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten
|
dute
ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen
|
diete
; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen
|
dute
, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen
|
dutelako
, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez badute euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
|
Noiz aldarrikatuko da dibortziorako erraztasunik zabalena, ondo konpontzen ez diren ezkontideen mesederako? Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi
|
duenean
, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez duten une horretan bertan. Gizarte deusezkeria horiek, hain zuzen ere, sortzen zituzten, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta zergatik ez esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
|
Noiz aldarrikatuko da dibortziorako erraztasunik zabalena, ondo konpontzen ez diren ezkontideen mesederako? Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi duenean, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez
|
duten
une horretan bertan. Gizarte deusezkeria horiek, hain zuzen ere, sortzen zituzten, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta zergatik ez esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
|
Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi duenean, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez duten une horretan bertan. Gizarte deusezkeria horiek, hain zuzen ere, sortzen
|
zituzten
, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta zergatik ez esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
|
Gure gaurko kezka arras bestelakoa da, hots, ea gerta daitekeen ohituren askatasunak ezkontideen arteko aspaldiko gorroto hori ordezkatu eta, dibortziorako errazkeria dela eta, bestelako askakerian erori. Askakeria hori, jakina, arautua izango litzateke eta burugabekeria legeztatu baten emaitza, ezkontza bera ordezkatuko
|
lukeena
.
|
|
|
Bateraezintasun horren alegazioa egingo
|
dute
berori betetzen ez duten guztiek. Kontraturik nagusi eta jasoenak ez du ezelako egiturarik izango eta begirunea ere ez zaio zor izango; ohitura onak etengabe urratuko dituzte legeek.
|
|
|
Bateraezintasun horren alegazioa egingo dute berori betetzen ez duten guztiek. Kontraturik nagusi eta jasoenak ez du ezelako egiturarik izango eta begirunea ere ez zaio zor izango; ohitura onak etengabe urratuko
|
dituzte
legeek.
|
|
|
Elkarte arrunten objektuak gizakiak zehazten
|
ditu
bere borondatearen arabera; ezkontzaren objektua izadiak berak zehazten du.
|
|
|
Elkarte arrunten objektuak gizakiak zehazten ditu bere borondatearen arabera; ezkontzaren objektua izadiak berak zehazten
|
du
.
|
|
|
Elkarte arruntetan nork bere izenean egiten
|
ditu
itunak, interes ilun eta pribatuen gainean eta norberaren ondasunen ararteko gisa. Ezkontzan norberak ez du itunik egiten norberaren izenean, beste batzuen izenean baizik; norberak zin egiten du familia berriaren babesle izatea, familia berri horri emango baitizkio zer guztiak.
|
|
|
Elkarte arruntetan nork bere izenean egiten ditu itunak, interes ilun eta pribatuen gainean eta norberaren ondasunen ararteko gisa. Ezkontzan norberak ez du itunik egiten norberaren izenean, beste batzuen izenean baizik; norberak zin egiten
|
du
familia berriaren babesle izatea, familia berri horri emango baitizkio zer guztiak. Estatuarengatik, gizateriaren elkarte orokorrarengatik egiten du itun norberak ere.
|
|
|
Elkarte arruntetan nork bere izenean egiten ditu itunak, interes ilun eta pribatuen gainean eta norberaren ondasunen ararteko gisa. Ezkontzan norberak ez du itunik egiten norberaren izenean, beste batzuen izenean baizik; norberak zin egiten du familia berriaren babesle izatea, familia berri horri emango
|
baitizkio
zer guztiak. Estatuarengatik, gizateriaren elkarte orokorrarengatik egiten du itun norberak ere.
|
|
|
Ezkontzan norberak ez du itunik egiten norberaren izenean, beste batzuen izenean baizik; norberak zin egiten du familia berriaren babesle izatea, familia berri horri emango baitizkio zer guztiak. Estatuarengatik, gizateriaren elkarte orokorrarengatik egiten
|
du
itun norberak ere.
|
|
|
Gaitzak eta ajeak ere ez
|
ditugu
aintzat hartu dibortziorako arrazoien artean. Senar emazteak ez al dira elkartu zorion nahiz zoritxarrerako?
|
|
|
Senar emazteak ez al dira elkartu zorion nahiz zoritxarrerako? Elkar abandonatu behar al
|
dute
elkarri laguntzeko betebeharra dutenean. Betebeharrak losintxa eta plazerrekin bukatu al dira?
|
|
|
Betebeharrak losintxa eta plazerrekin bukatu al dira? Erromako legeen esamolde ederrari jarraikiz, ezkontza bera ez al da ezkontideen arteko elkarte oso eta hutsik gabekoa, bizitzaren on gaitzetan partaidetza eta gauza guztien —zeruko nahiz lurrekoen— komunikazioa eskatzen
|
duena
–
|
|
|
Izadiak beti bereiztu
|
ditu
gizakiak sentimenduaz eta adimenaz. Berak nahi du, bide beretik ere, bi sexuen arteko batuketak erakar ditzakeen betebeharrak adimenak eta sentimenduak zuzenaraztea.
|
|
|
Nahi izan da, idatzi batzuetan behinik behin, ondasun banantzea ahalbideratzen
|
duen
orok dibortzioa ere baimentzea. Bi gauza horiek ezin daitezke joan batak bestea alboratuta.
|
|
|
Dibortzioaren arrazoiak kontratuaren urratze agerikoak dira. Horrexegatik ez
|
ditugu
onartu, lege arrazoien artean, heriotza zibila —naturalaren antzekoa— eta ezkontide batek bestea salatzeko moduko delituak. Ez dugu zuzen ikusi dibortzioak onargarriagoa izan behar duenik, beste garai batean banantzeak ziren bezainbestekoak, behinik behin.
|
|
|
Dibortzioaren kontuak Familiaren Kontseilupekoak ziren; guk epaitegien esku jarri
|
ditugu
. Justiziaren parte hartzea saihestezina da pisu honetako gorabeheretan.
|
|
|
Familiaren Kontseilua, agi denez, zer eskatu eta aurretik huraxe emateko prest dago. Ez
|
du
besterik eskaintzen nonzeberri edo onarterraz askoren taldea baino, beti zain senar emazteekin bat egiteko, legeen aurka eta gainetik. Senideak erraz har daitezke amodio edo gorrotoaren susmagarritzat, alderdi bata nahiz bestearen aurka:
|
|
|
joko horretan zein interes eduki eta horiek eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen
|
dituzten
negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan. Aspaldikoa da eta bizitzak hala erakutsia, dibortzio baterako adiskideak eta aliatuak batuta ere, horiek ez dutela osterantzekorik egiten beste batzuek idatzi agiriak sinatu eta gertatu den ororen gainean ezjakinarena baino.
|
|
|
joko horretan zein interes eduki eta horiek eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen
|
dituenak
ohitura arloetan. Aspaldikoa da eta bizitzak hala erakutsia, dibortzio baterako adiskideak eta aliatuak batuta ere, horiek ez dutela osterantzekorik egiten beste batzuek idatzi agiriak sinatu eta gertatu den ororen gainean ezjakinarena baino.
|
|
|
Eztabaidak oztopatzeko asmoz, prozedura bereizia moldatu
|
dugu
, eztabaida horiek ganorazkoak eta nahikoak izan daitezen, jendaurrean plazaratu ez arren. Dibortzioaren autuak etxe barruan eztabaidatu behar dira, eskandalurik gabe.
|
|
|
Senar emazteen arteko adiskidetze eta hurbiltzeko bideak zehaztu
|
ditugu
.
|
|
|
Dibortzioa eskuratu
|
duen
ezkontideak gorde behar ditu, moduan, ezkontza kontratuan itundutako abantailak. Arrazoi sustraidunak tartean direla erdietsi zuen hark dibortzioa; ordutik hona, haren egintzak, ordura arteko gaitzak menderaturik, beraren egoera hori ezerezten dio eta ordaindu beharreko kalte handiak ere egiten.
|
|
|
Dibortzioa eskuratu duen ezkontideak gorde behar ditu, moduan, ezkontza kontratuan itundutako abantailak. Arrazoi sustraidunak tartean direla erdietsi
|
zuen
hark dibortzioa; ordutik hona, haren egintzak, ordura arteko gaitzak menderaturik, beraren egoera hori ezerezten dio eta ordaindu beharreko kalte handiak ere egiten. Ez dago zertan orekatu, bi ezkontideon artean, dibortzioa nork eskuratu eta nork egin duen ezinbesteko.
|
|
|
Dibortzioa eskuratu duen ezkontideak gorde behar ditu, moduan, ezkontza kontratuan itundutako abantailak. Arrazoi sustraidunak tartean direla erdietsi zuen hark dibortzioa; ordutik hona, haren egintzak, ordura arteko gaitzak menderaturik, beraren egoera hori ezerezten
|
dio
eta ordaindu beharreko kalte handiak ere egiten. Ez dago zertan orekatu, bi ezkontideon artean, dibortzioa nork eskuratu eta nork egin duen ezinbesteko.
|
|
|
Arrazoi sustraidunak tartean direla erdietsi zuen hark dibortzioa; ordutik hona, haren egintzak, ordura arteko gaitzak menderaturik, beraren egoera hori ezerezten dio eta ordaindu beharreko kalte handiak ere egiten. Ez dago zertan orekatu, bi ezkontideon artean, dibortzioa nork eskuratu eta nork egin
|
duen
ezinbesteko.
|
|
|
Epaileak, unean uneko banantzea agin dezake, ezkontideen artean bakea berregiteko esperantza bada. Gonbitea eta deia egiten
|
du
hark, epaia emateko betebeharra ez dueino.
|
|
|
Familia bakoitza elkarte bereizi eta apartekoa da. Horren gobernua familia handiari ardura zaio, horrek hartzen
|
baititu
bere barruan beste guztiak.
|
|
|
Bestalde ere, ezkontza kontratuari buruz eman
|
ditugun
ideiak gorabehera, begi bistakoa da alderdien adostasuna dela kontratu hori osatzen duena. Fideltasuna, fede agindua, horixe da gizon batekin elkartzen den andrazkoari emazte titulua ematen diona.
|
|
|
Bestalde ere, ezkontza kontratuari buruz eman ditugun ideiak gorabehera, begi bistakoa da alderdien adostasuna dela kontratu hori osatzen
|
duena
. Fideltasuna, fede agindua, horixe da gizon batekin elkartzen den andrazkoari emazte titulua ematen diona.
|
|
|
Bestalde ere, ezkontza kontratuari buruz eman ditugun ideiak gorabehera, begi bistakoa da alderdien adostasuna dela kontratu hori osatzen duena. Fideltasuna, fede agindua, horixe da gizon batekin elkartzen den andrazkoari emazte titulua ematen
|
diona
. Titulu ederra, zin zinez, zaharrek horri —eta ez lizunkeriari— irizten baitzioten bertutea eta ohorea.
|
|
|
Fideltasuna, fede agindua, horixe da gizon batekin elkartzen den andrazkoari emazte titulua ematen diona. Titulu ederra, zin zinez, zaharrek horri —eta ez lizunkeriari— irizten
|
baitzioten
bertutea eta ohorea. Bistakoa da, baita ere, lasaitu beharra dagoela batu egiten diren gizonezkoaren eta andrazkoaren egiazko gogoaren aldetik, batze hori gauzatzen bada jakineko baldintza eta eretan.
|
|
|
Bistakoa da, baita ere, lasaitu beharra dagoela batu egiten diren gizonezkoaren eta andrazkoaren egiazko gogoaren aldetik, batze hori gauzatzen bada jakineko baldintza eta eretan. Baldintza eta era horiek batuketa horren izaera ezagutarazi eta ondorioak ere bermatu egiten
|
dituzte
. Horra hartu ditugun arreta guztiak, ezkontzaren prestutasun eta zehaztasunerako.
|