|
2007
|
|
|
Denok edo dakigunez, aztertu samar dago euskaraz zer den galdegaia eta zer kokaleku
|
daukan
perpausaren barruan: Astarloa hasi zen lurra gorritzen, Azkuek erein zuen eta Altubek jaso uzta, beronek formulatu zuen-eta galdegaiaren legea (ipini behar da aditzaren aurrean, berari inkatuta).
|
|
|
Behin ikusita zelan ebatzi egitura katramilatsua unitate honetan, pasa gaitezen ariketak egitera. Eurotan banan banan egingo ditugu, batetik identifikatu zer problema (erlatiboa izan propio aurrean)
|
daukan
perpausak eta, bestetik, problema konpontzeko, zer eskema/ eskemak aplikatu behar den/ diren eta zeintzuk baliabide erabili. Edozein modutan, ikusiriko hiru eskemak aplika daitezke:
|
|
2012
|
|
|
Honenbestez, alde horretatik, segmentu intzidentalak bere eskukoak ez diren unitateak dira, baina aldi berean ez daude perpausaren hierarki funtzioan edo egitura sintaktikoan barneraturik. Eta horretxegatik beragatik, hots, predikazio nagusitik at daudelako, enuntziatu intzidentalaren
|
edukia
perpausaren edukiarekin erkatuz soilik adi daiteke. Bigarren mailako predikazioaren eta lehen mailako predikazioaren arteko kontraste horretatik bertatik sortzen dira, kausa?,, baldintza?,, kontzesioa?, bezalako adiera, erlazionalak?.
|
|
2015
|
|
|
Hemen ikustekoa
|
daukagu
perpausean bertan ez ezik(? §2.1.1.1), perpaus nagusi bateko ez osagaiak ere inongo zilegitu dezakeela mendeko perpaus batean(? §2.1.1.2).
|
|
2021
|
|
|
Adibide hori izan daiteke agian diskurtso markatzaile honen erabilerarik zabalenaren ispilu. Orain arte ikusi ditugun gainerako DMekin gertatzen den moduan, testuinguru egokia izan gabe nekez erabil daiteke DMa, esan nahi baita, ez garela gure solasean besterik gabe hasiko DM hau barnean
|
daukan
perpaus batekin zuzen zuzenean, beste zeozer presuposatzen ez dugun bitartean behintzat. Goiko adibide horretan hiztunak badaki norbait etorriko dela edo jendearen esperoan dagoela, nahiz agian une horretan ez den ziur jende guztia azkenean agertuko denentz.
|
|
|
31.4.6.2a Esan bezala, goiko perpausetako egituran bi perpaus ditugu: alde batetik galdera izenordain bat izenordain aurrekari gisa daukan mendeko perpaus bat, baitaurrizkia dakarrena, eta bestetik, bestearen eskuinean, izenordain anaforikoa
|
daukan
perpaus bat, menderatua izan beharrik ez duena, eta beraz adizkia menderagailurik gabe izan dezakeena. Ondoko adibidean erakusten dugu korrelaziozko perpausen egitura:
|
|
|
Aitzitik, aurreko perpausean ez da horrela: galdera izenordaina
|
daukan
perpausa ez da galderazkoa, eta menderagailua dakar haren adizkiak.
|
|
|
Izan ere, holako aditz bat perpaus erlatibo jokatugabe batean erabiliz gero, nahitaez aditzak adierazten duen egoera bukatu zela adierazten da. Ondorioz, bada kontraste garbia aditz hori sintetikoan jokaturik
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatuekin, hauek bukatu ez den egoera bat aipatzen baitute nahitaez: Nik ere ezagutzen ditut [diru asko izandako] jendeak; Nik ere ezagutzen ditut [diru asko duten] jendeak.
|
|
|
31.5.3a Korrelazioz eraturiko egituretan perpaus banatan diren galderazko izenordain bat eta erakusle bat aurrekari anafora erlazio batean emanak dira, galderazko izenordaina
|
daukan
perpausa mendekoa izanik (ikus § 31.2.3, § 31.4.6). Egitura hori erakusten du honako adibide honek:
|
|
|
31.5.4 Galderazko izenordaina
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatugabeak
|
|
|
Ez daukat non lo egin> ez daukat lo egiteko lekurik; Izan zuten zertaz mintza> izan zuten gai franko mintzatzeko; Gelditzen da zer erran> gelditzen da errateko gauza anitz; Ez zaio falta norekin hitz egin> ez zaio falta hitz egiteko lagunik. Parafrasi horien bidez izenordaina
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatugabeak nola interpretatzen ditugun irudika dezakegu. Har dezagun lehen adibidea (ez daukagu non lo egin); hor ez da eduki aditzak eskatzen duen izen sintagma objekturik, agerian bederen.
|
|
|
perpaus erlatiboan isildua dena; 31.4.3.2. Perpaus erlatiboetako menderagailua; 31.4.3.3. Perpaus erlatiboaren tokia ardatzari buruz; 31.4.3.4. Sintagma erlatibatua perpaus erlatiboaren barneko beste perpaus menderatu batekoa denean; 31.4.3.5. Perpaus erlatiboen barneko osagaien tokia; 31.4.3.6. Zein diren erlatiba daitezkeen izen sintagmak: erlatibatze eskala; 31.4.3.7. Testuinguruaren garrantzia; 31.4.3.8. Erlatibatzea errazteko bideak; 31.4.3.9. Ardatzaren nolakotasuna; 31.4.3.10. Erlatibatzea gertatzen den perpausak zer motatakoak izan daitezkeen; 31.4.3.11. Perpaus erlatiboen metatzea; 31.4.3.12. Perpaus erlatibo subjektiboak (lako); 31.4.3.13. Izen ardatza isildurik
|
daukaten
perpaus erlatiboak; 31.4.3.14. Perpaus erlatibo arruntak aposizioan; 31.4.3.15. Ardatz agerikorik gabeko perpaus erlatibo subjektiboak; 31.4.4. Zein erlatiboak. Ezaugarriak; 31.4.4.1. Menderagailuaren forma; 31.4.4.2. Izenordain erlatiboaren forma (zein/ zeinaeta non); 31.4.4.3. Izenordain erlatiboak hartzen dituen kasu marka nahiz postposizioak; 31.4.4.4. Zein erlatibo konposatu eta konplexuak; 31.4.4.5. Zein erlatiboen tokia aurrekariaren eretzera; 31.4.4.6. Zein erlatiboen oinarrizko balio semantikoa eta erlatibo moldeen arteko desberdintasunen neutralizazioa; 31.4.5. Bait erlatiboak; 31.4.5.1. Bait erlatiboen ezaugarriak; 31.4.5.2. Erresunptiboen forma (agerikoa edo ez agerikoa); 31.4.5.3. Bait erlatiboetako izen sintagma erlatibatuen kasu markak eta postposizioak; 31.4.5.4. Bait erlatibo konplexuak; 31.4.5.5. Aposizio motak; 31.4.5.6. Bait perpausen anbiguotasuna; 31.4.5.7. Bait perpauseko izenordain batek aurrekari gisa perpaus bat duenean; 31.4.6. Korrelazioz eraturiko perpaus erlatiboak; 31.4.6.1. Korrelaziozko perpausak:
|
|
|
...paus erlatibo jokatugabeak; 31.5.1. Sarrera; 31.5.2. Perpaus erlatibo jokatugabe arruntak; 31.5.2.1. Perpaus erlatibo jokatugabe arrunten aldaerak; 31.5.2.2. Zenbait ezaugarri, perpaus erlatibo arrunt guztiei dagozkienak; 31.5.2.3. Perpaus erlatibo jokatugabeen ezaugarri bereziak; 31.5.3. Korrelaziozko perpaus erlatibo jokatugabeak; 31.5.4. Galderazko izenordaina
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatugabeak
|
|
|
Perpaus erlatibo jokatugabeak (§ 31.5): Perpaus erlatibo jokatugabe arruntak (§ 31.5.2); Korrelaziozko perpaus jokatugabeak (§ 31.5.3); Galderazko izenordaina
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatugabeak (§ 31.5.4).
|
|
|
31.4.3.13 Izen ardatza isildurik
|
daukaten
perpaus erlatiboak
|
|
|
31.4.3.13 Izen ardatza isildurik
|
daukaten
perpaus erlatiboak
|
|
|
31.5.4 Galderazko izenordaina
|
daukaten
perpaus erlatibo jokatugabeak
|