|
2001
|
|
|
Fruta freskoa lehortzean, ur
|
edukia
murriztearen ondorioz, nutrienteak bildu egiten dira.
|
|
|
Entsalada hauetan, dena den, bitaminen
|
edukia
murrizturik suerta daiteke, barazkiak uretan ikuzi eta ebakitzean.
|
|
|
Egunean zehar 4 edo 5 hartualditan kaloriak banatzen badira, eguneko gainerako otorduak ez dira gehiegi kargatuko. Gosari egoki batek eguneroko dietaren gantz
|
edukia
murrizten laguntzen du, eta orduak sartzea eragozten du. Faktore hori oso garrantzitsua da pisua kontrolatzeko.
|
|
2002
|
|
|
elikagaietako gehienezko dioxina
|
edukia
murrizteko asmoa du.
|
|
|
Horrenbestez, elikadurako dieta
|
edukia
murrizten bada jarduera inmunologikoa suspertu, bizkortu egiten da.
|
|
|
Horrek energia kantitate handia eta ingurumen inpaktu handiko konposatu kimikoak kontsumitzea eskatzen du. Zientzialarien alternatiba bat zen genetikoki manipulatutako zuhaitzak erabiltzeko estrategia, lignina
|
edukia
murrizteko, baina orain arte ez zen ingurumenaren eraginkortasunari eta inpaktuari buruzko daturik izan. Intsektuekiko erresistentzia Azterketa zientifiko horren ondorioen arabera, astiro hazi ziren azken lau urteetan transgenikoak, eta ez ziren detektatu intsektuekin edo lurrean bizi ziren mikroorganismoekin, enborren oinetan, izandako ohiz kanpoko interakzioak.
|
|
2003
|
|
|
Hala, 2009ko urtarrilaren 1etik aurrera, EBn merkaturatzen diren erregai guztiek dute izan 10 miligramo sufre baino gehiago kiloko edo 10 parte milioiko. Araudia ez zaie aplikatuko, oraingoz, nekazaritzako traktoreei eta eraikuntzako makinei, nahiz eta 2005eko abenduaren 31 baino lehen Europako Batzordeak egutegi bat zehaztuko duen gasolioaren sufre
|
edukia
murrizteko. Nolanahi ere, kontsumitzaile horientzako gasolioak sufre kilo bakoitzeko 1.000 miligramo baino gutxiago eduki ditu 2008an.
|
|
|
Fruta almibarretan kontserbatuta dagoen bezala jan daiteke, kanelarekin, espeziekin, likoreekin eta beste fruta batzuekin batera, eta pastelak, tartak eta bizkotxoak estali, apaindu edo betetzeko erabil daiteke. Hala ere, nutrizio balioa oso desberdina da fruta freskoaren aldean.Fruten bitamina
|
edukia
murriztu egiten da beroa aplikatzean, eta, gainera, kontserbatzaile gisa erabiltzen den azukrea berariaz gehitzeak nabarmen handitzen ditu postreko kaloriak. Almibarretan kontserbatuta, bai diabetikoek bai hipertriglizeridemia dutenek oso kontuz ibili behar dute, azukre asko baitute.
|
|
|
Emisio poluitzaile horiek industria sektorean (SO2 eta KOL eta NOx-en erreferentzia), energia sektorean (SO2 eta NOx), garraio sektorean (NOx eta KOL) eta nekazaritza sektorean (NH3) sortzen dira batez ere. Industria sektorean, emisioak murrizteko proposatzen diren neurriak 2002ko uztailean onartutako Poluzioaren Prebentzio eta Kontrol Integraturako Legean (IPPC) eta zenbait erregai likidoren sufre
|
edukia
murrizteko 2001eko Errege Dekretuan finkaturik daude. Era berean, industrian disolbatzaileen erabileran KOL emisioak murrizteko eta nitrogeno oxidoak jaisteko ekintza multzoa proposatzen da.
|
|
|
Zientzialari taldeak dioenez, intxaurrak “osasun kapsulak” dira, arginina ere badutenak, “arteriak erlaxatuta mantentzen dituen oxido nitrikoaren aitzindaria”, dio El Mundok. Annals of Internal Medicine aldizkari zientifikoan argitaratu den ikerketaren emaitzen arabera, fruitu lehorrak dieta osasungarri batean sartzeak, odoleko kolesterol
|
edukia
murrizteaz gain, arrisku kardiobaskularra %11 murrizten laguntzen du.
|
|
2004
|
|
|
Tenperatura hori aldatu egiten da fruitu bakoitzaren arabera, eta izozteak eragindako arazoetatik desberdina da. Ananari dagokionez, hotzak eragindako lesioekiko sentikortasun hori handitu egiten da heltze prozesua aurreratuagoa den heinean, eta, horrekin batera, barne geldialdiak, pH-a eta azido askorbikoaren
|
edukia
murrizten dira. Horregatik guztiagatik, komeni da anana 7,5 eta 12 °C bitarteko tenperaturan eta% 70 bitarteko hezetasunean biltegiratzea.
|
|
|
Batetik, elikagaiak industriatik datorren oliorik gabe iristen dira kontsumitzailearengana. Elikadura abantaila garrantzitsua da kontsumitzaileentzat, gero eta gehiago jabetzen baitira beren dietan koipe
|
edukia
murriztu egin behar dela. Bestalde, aurrefrijitzeko prozesuari lotutako eragozpenak eta kostuak ezabatzen dira, hala nola tenperatura altuak, ke sorrera, sute arriskua eta hondakin olioen sorrera.
|
|
|
Produktu horiek ezaugarri organoleptikoak dituzte, eta jatorrizko produktuen antzekoak izaten saiatzen dira. Zaporea eta testura aldatzen dituzten arren, dietaren gantz eta kaloria
|
edukia
murrizten laguntzen dute, eta, beraz, onuragarriak izan daitezke, elikadura osasungarri eta orekatuaren parte badira. Dietako gantzak ere garrantzitsuak dira.
|
|
2005
|
|
|
Txostena 15 herrialdetako 35 adituk prestatu dute, eta elikagaietako akrilamida
|
edukia
murrizteko ahal den guztia egiteko eskatu du. Orain arte egindako ikerketen arabera, gizakien artxilamiden neurotoxikotasuna substantzia horiekin lan harreman handia edo istripuz harremana duten kasuen bidez ezagutzen da, plastikoen eta beste material batzuen ekoizpen industrialaren bidez. Animalietan ere, ikerketek frogatu dute artxilamidek ugalketa arazoak eta minbizia sortzen dituztela.
|
|
|
Zenbait faktoreren arabera (tenperaturak eta egoste denborak, adibidez) akrilamida asko egon daitezkeenez elikagai beretan, JECFAko adituek adierazi dute ezin dela gomendiorik egin substantzia horiek dituzten elikagai jakin batzuk kontsumitzearen kaltegabetasunari buruz. Oraingoz, elikagaien industriak esan du zenbait elikagaitan akrilamiden
|
edukia
murrizteko modua bilatzen ari dela. Batzordeak gomendatzen du ikerketa horrekin jarraitzea eta elikagaiak prestatzeko beste metodo batzuk bilatzea, akrilamida edukia murrizteko, nutrizio kalitatearen eta kalterik ez egitearen mesedetan, eta mikrobioen kutsadura eta bestelako substantzia kaltegarrien sorrera ere ikertzea.
|
|
|
Oraingoz, elikagaien industriak esan du zenbait elikagaitan akrilamiden edukia murrizteko modua bilatzen ari dela. Batzordeak gomendatzen du ikerketa horrekin jarraitzea eta elikagaiak prestatzeko beste metodo batzuk bilatzea, akrilamida
|
edukia
murrizteko, nutrizio kalitatearen eta kalterik ez egitearen mesedetan, eta mikrobioen kutsadura eta bestelako substantzia kaltegarrien sorrera ere ikertzea. Adituek akrilamiden beste ebaluazio bat egitea gomendatzen dute, egiten ari diren ikerketa toxikologikoen emaitzak lortu baitira.
|
|
|
Bi edo hiru urte barru izango dira eskuragarri. Ebaluazio horretatik abiatuta, FAOk eta OMEk gomendatzen dute elikagaietako akrilamiden
|
edukia
murrizteko jarduerei jarraitzea. Industriaren eta beste ikertzaile batzuen atariko ikerketek adierazten dute elikagaietako akrilamiden edukia murrizteko aukera dagoela, eta orain arteko informazioak elikadura osasungarriari buruzko gomendio orokorrak berresten ditu:
|
|
|
Ebaluazio horretatik abiatuta, FAOk eta OMEk gomendatzen dute elikagaietako akrilamiden edukia murrizteko jarduerei jarraitzea. Industriaren eta beste ikertzaile batzuen atariko ikerketek adierazten dute elikagaietako akrilamiden
|
edukia
murrizteko aukera dagoela, eta orain arteko informazioak elikadura osasungarriari buruzko gomendio orokorrak berresten ditu: fruta eta barazki ugari kontsumitzea eta elikagai frijituen kontsumoa murriztea.
|
|
2006
|
|
|
Nahiz eta haurdunaldiak ekiditeko garaiko metodoek efikaziagutxiago eduki, planifikazio familiarra existitzen zen. Baina garai hartan, ezkontza eta geroko erabakia ez zen hainbeste umeak eduki bai ala ez, baizik eta zenbatume
|
edukitzera
murriztu eta baita ere nola banatuta (Luxan, 2005). Gaur egun, ordea, bikotearen eta gurasotasunaren arteko bereizketa nabaria da eta, batzuetan, bai senitartearen aldetik, baita gizarte ingurunetik ere, haurrak edukitzeko nolabaiteko presioa existitzen den arren, erabakia bikotearen baitan dagoela onartutakoprintzipioa da.
|
|
|
Europako Batasuneko elikadura sektorea elikagaien gatz
|
edukia
murrizteko erronkari aurre egiten ari da. Zenbait ikerketaren arabera, substantzia horren gehiegizko kontsumoak hipertentsioa izateko arriskuarekin du zerikusia kasu batzuetan.
|
|
|
Zergatik proposatzen da elikagaietan gatza murriztea? Kontuan hartuta gatzaren eguneroko beharrak txikiak direla (4 g gatz eguneko), eta gatz gehiegi hartzeak hipertentsioarekin zerikusia izan dezakeela, badirudi beharrezkoa dela elikagaien
|
edukia
murriztea. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, pertsona helduen gatz kontsumoak ez luke egunean 6 g baino gehiago kontsumitu behar.
|
|
|
Esperientzia horren onurak 8.000 haur inguru dira. Gainera, AESAko lehendakariak gogorarazi zuen elikagaien industriaren eta jatetxeen arloan nutrizio informazioa hobetzeko hitzarmenak sinatu direla, eta gatz, koipe eta azukre
|
edukia
murrizteko elikagaiak birformulatzeari buruzko programa bat abian dela. Kaloria errazio hirukoitza Burger King-ek hanburgesa erraldoien kanpaina bertan behera uzteaz gain (azaroaren 19an amaitu zen), gehiago tenkatu du soka, kaloriak banatzen dituen sustapen berri bat eginez.
|
|
|
• Derrigorrezko
|
edukiak
murriztea, zikloko oinarrizko edukietan zentratzeko.
|
|
2007
|
|
|
Medjool datilak zimurtua du azala eta toffee karameluaren antzeko testura du. Mantenugai kontzentratua Balio elikagarriari dagokionez, nabarmentzekoa da dátil lehorraren energia edukia handia dela; izan ere, lehorketaren bidez, ur
|
edukia
murriztu eta elikagaiak kontzentratzen dira, zehazki, karbohidrato sinpleak. Gainera, iturri natural bikaina da potasioa, burdina, A probitamina beta karotenoa eta niazina edo B3 bitamina dituena.
|
|
|
Duela hilabete batzuetatik, Europako elikagaien sektorea lanean ari da elikagaietako gatz
|
edukia
murrizteko. Azterketa batzuen arabera, substantzia hori gehiegi kontsumitzeak hipertentsio kasu batzuekin du zerikusia.
|
|
2008
|
|
|
Eguneroko dietan jogurta edo beste esne hartzitu batzuk
|
edukitzeak
murriztu egiten du hesteetako igarotze denbora.
|
|
|
Baina efektu negatiboa ere badu, urrats hori oztopatzean DNA polimerasa gamma izeneko giza entzima bat inhibitzen baita (mitokondrioko DNA fabrikatzeaz arduratzen dena). Desgaikuntzak mitokondrioko DNA
|
edukia
murrizten du, eta horrek mitokondrioetako zenbait jarduera aldatzea eragiten du. DNA polimerasa gamma inhibizio hori eragiten duten antirretrobiralak nukleosidoen analogoak dira, Morének dioenez.
|
|
|
Aflatoxinen artean, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) pertsonentzat kartzinogenoa dela dio. Kakahueteak, fruitu lehorrak eta artoa bezalako produktuen kasuan, frogatuta dago hautatze metodoek edo bestelako tratamendu fisikoek aflatoxina
|
edukia
murrizten laguntzen dutela, eta, beraz, fabrikazio praktika onak erabakigarriak dira. Elikagaietan aflatoxina eduki handiak saihesteko ezarritako mugez gain, hirugarren herrialdeetatik inportatutako elikagaiak kontrolatzeko eta aztertzeko neurriak areagotu dira.
|
|
2009
|
|
|
Bexamel arina: bexamel arinagoa egiteko, esne osoaren ordez gaingabetua erabil daiteke, eta, hala, koipe asearen
|
edukia
murrizten da, hiperkolesterolemia izanez gero ez baita komeni. Kaloria gutxiko saltsak:
|
|
|
Adibidez, azken prozesu hori erabiltzen denean, zuntz lehortuak ura atxikitzeko ahalmen handiagoa du, eta horrek aukera ona ematen dio elikagai baten testura eta biskositatea aldatzeko. Gainera, argaltzeko formulatutako osagarrien kaloria
|
edukia
murriztu daiteke, janarien ordezko gisa (barratxoak edo irabiakiak). Azterketa horren ondorioa da zainzuriaren zati horretako zuntz estraktuen osaera, hainbat baldintzatan lortua, gaur egun erabiltzen diren hautsezko zuntz estraktuen antzekoa eta hain baliozkoa dela, haien kalitate teknologiko eta nutrizionalagatik.
|
|
|
Mikrobio patogenoak suntsitzen ere laguntzen dute, eta detoxifikazioa bezalako prozesu kimikoak erregulatzen dituzte; horregatik, arazte rola esleitzen zaie. Hala ere, elikagaien entzimen
|
edukia
murriztu egin da, gaur egun elikagaien industrian erabiltzen diren prozesatu, findu eta kontserbazio metodoen bidez. Elikagai freskoak eta hartzituak dira substantzia horietan aberatsenak, eta elikagai, edari eta produktu nutrazeutikoen elaborazioan eta kontserbazioan ere erabiltzen dira, elikagai teknologiaren bidez. Osasunari dagokionez Organismoaren erreakzio kimiko bakoitza entzima izeneko mo... Organismo bizien zelulek sortzen dituzten espezifikotasun eta eraginkortasun handiko biokatalizatzaile konplexuak dira, eta, beraz, ehun guztietan daude eta erreakzio biologiko guztiak erregulatu eta azeleratzen dituzte, ongi definitutako prozeduren bidez. Giza gorputzak sortzen dituen proteinen %40 baino gehiago entzima propioak sortzeko badira ere, gure organismoak ere jakietatik hornitzen ditu bere beharrak.
|
|
|
Britainiar azterlan baten arabera, arroz barietate guztiek ez dituzte berdin erantzuten artseniko
|
edukia
murrizteko sukaldaritzako tratamenduak.
|
|
|
Arroz barietate guztiek (basmati, ale luze, zuri eta osokoak) ez dituzte berdin erantzuten artseniko
|
edukia
murrizteko sukaldaritzako tratamenduek. Ikerketa britainiarraren arabera, basmati arroz garbiketak %10 murrizten du artseniko totalaren eta ez organikoaren edukia; prozesu hori ez da hain eraginkorra beste arroz mota batzuetan.
|
|
|
Oro har, landare elikagai guztiek potasio ugari dute. Galerak konpentsatzea Ikuspuntu praktikotik, eta potasio galerak konpentsatzeko, hobe da fruta eta barazki gordinak kontsumitzea, zeren eta ura gehitzen zaien edo beroa (beratzea eta irakitea bereziki) erabiltzen duten sukaldaritzako prestakinek mineralaren
|
edukia
murrizten baitute. Pertsona heldu baten potasio eskakizunak betetzeko, beharrezkoa da eguneroko elikaduran hiru fruta pieza, entsalada anoa eta barazki plater bat patatekin sartzea.
|
|
|
Elikagaietako gatz ezkutua deitzen zaio, mahaikideak ez baitaki zenbat gatz hartzen duen kasu horietan, prozesatu gabeko produktuei dagokienez behintzat. Hori dela eta, AESANeko adituak, orain, beste bost herrialde eta enpresaburuekin batera, elikagai prozesatuen gatz
|
edukia
murrizteko neurriak adosten hasiko dira, okindegiko ogiarekin egin zen bezala.
|
|
|
Gaur egun, haragi produktuen hobekuntza dietetikoari buruzko azterlan gehienek honako hauek dituzte oinarri: gantz
|
edukia
murriztea, hura osatzen duten gantz azidoak aldatzea edo zuntz edo landare proteinak bezalako osagai edo gehigarriekin partzialki ordezkatzea. Hala ere, aukera horiek haragiaren deribatuak birformulatzea dakarte, eta, askotan, aldaketak eragiten dituzte elikagaiaren ezaugarri sentsorialetan eta kontsumitzailearengan baztertzea.
|
|
|
Enplegu politika aktiboen transferentziaren eskualdatzea lehenbailehen izatea eta alde guztiak asetzea espero duela adierazi zuen. Alonsok ziurtzat jo zuen transferentziaren
|
edukia
murriztu gabe eskualdatuko zaiola Jaurlaritzari.
|
|
2010
|
|
|
Kontserbazio metodo honetan gazitzearen eta lehortzearen ondorioak ez ezik, mikroorganismoen ugalketa inhibitzen duten substantzia kimikoen eragina ere bilatzen da, kean daudenak. Horretarako, jakia gazitu edota ondu ondoren, egurra erretzean sortutako kearen eraginpean jartzen da, ur
|
edukia
murrizteko, kearen substantzia antioxidatzaileak eta bakteriostatikoak xurgatzeko eta apur bat egosteko (tenperatura altu hauek mikroorganismo batzuk hil ditzakete). Egun kontserbazio metodo gisa baino gehiago, jakien zaporea, usaina eta kolorea aldatzeko erabiltzen da.
|
|
|
Oinarri fisiko motaren arabera, kontserbazio metodo hauek lau ataletan sailkatzen dira: bero tratamenduak, hotz tratamenduak, ur
|
edukia
murriztea eta beste batzuk.
|
|
|
C. UR
|
EDUKIA
MURRIZTEA
|
|
|
Antzinatik erabilitako kontserbazio metodoen artean ur
|
edukia
murriztea dago, zeinek erreakzio kimikoak moteldu eta mikroorganismoen aktibitatea gutxitu egiten duen (ur jarduera aw murrizten delako). Paleolitoko gizakiak, orain dela 400.000 urte, bazekien eguzkitan lehortutako haragiek, arrainek eta frutek bizitza erabilgarri luzeagoa zutela.
|
|
|
Hala ere, ur
|
edukia
murriztean oinarritutako kontserbazio metodoek desabantailak ere badauzkate: ezaugarri nutritiboak eta batez ere organoleptikoak aldatzen dira (ehundura, kolorea, usaina sortzen duten konposatu lurrunkorrak desager daitezke?), eta askotan energia kontsumo handia behar da (hauen artean metodo merkeenak elikagaiaren kalitatea gehien aldatzen dutenak dira).
|
|
|
Horregatik, tenperatura altuekiko sentikorrak diren substantziak dituzten produktuetarako gordetzen da, hala nola proteinak edo entzimak. Liofilizatutakoan, hoztu gabe kontserbatzeko denbora handitu egiten da, uraren
|
edukia
murrizteak elikagaiak honda ditzaketen mikroorganismo patogenoen ekintza inhibitzen duelako. Azken finean, liofilizazioa deshidratazioaren antzekoa da:
|
|
|
Azken finean, liofilizazioa deshidratazioaren antzekoa da: helburua bera da, ur
|
edukia
murriztea. Alde nagusia prozesuan dago; lehenengoan ia ur guztia murrizten bada ere, deshidratazioan, murrizketa hori txikiagoa da, baina ez horregatik garrantzi gutxiago.
|
|
|
Bi kasuetan helburua da elikagaien eta elikagaien osasun erregistroaren koordinazio zientifikoa eta euskarri informatikoa hobetzea, etorkizunean egin daitezkeen ekimenei begira. Sabridok gogorarazi zuen, halaber, NAOS estrategiaren esparruan, gantzak eta azukreak elikatzeko iturri nagusiak zein diren aztertzeko asmoa dutela, elikagaien energia
|
edukia
murrizteko programa bat ezartzeko, gatzarekin egindakoaren antzekoa. Helburua da “herritarrek energia eduki txikiagoko elikagai eskaintza izatea”; horretarako, “hasierako egoera” ezagutu beharra azpimarratu zuen, helburu eta epe egokiak ezartzeko.
|
|
|
Berrienak ogiari eragiten dio. Okintzako Erakundeen Espainiako Konfederazioak (CEOPAN) eta Masa Izoztuen Fabrikatzaileen Espainiako Elkarteak (ASEMAC) konpromisoa hartu zuten 2005ean hurrengo lau urteetan ogiaren gatz
|
edukia
murrizteko. Beherapena %25, 9 jaitsi da.
|
|
|
“dieta osasungarria eta orekatua, azukre eta gozo gutxikoa, eta landare, zuntz eta elikagai probiotiko ugari dituena; bakterioak dituzten elikagaiak, kopuru jakin batean irentsita, hesteetako mikroflora optimizatzeko”. Bixquert ek adierazi duenez, berriki egindako ikerketek erakusten dute “bifidobakterioek sabeleko hanturak edo distentsioak eragindako ondoeza arintzen dute, hesteetako gas
|
edukia
murriztu eta kanporatzea errazten dute, eta, aldi berean, sabelaren bolumena handitzen dute”.
|
|
|
Aukera teknologiko hori ez da eraginkorra izan kafean, eta, gainera, ez da aldatu egoste modua, kasu honetan aukera eraginkorra baita patatetan. Murrizketa partziala Kafeak asparagina du alearen barruan, eta horregatik da zaila haren
|
edukia
murriztea. Horrek azalduko luke zergatik izan den, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) azken inkestaren arabera, elikagaietan akrilamida egoteari dagokionez, EBn atzemandako mailek behera egiteko joeraren salbuespena.
|
|
2011
|
|
|
Metatzean, uzta bildu eta barazkiak zimeldu ondoren, nitritoak sortzen dira. Egoera onean dauden landare ehun freskoetako nitrito kontzentrazioak txikiak dira, baina handitu egiten dira uzta bildu ondoren, nitratoak murriztuz eta ur
|
edukia
murriztuz. Nitratoa berez ez da toxikoa, baina haren ondoriozko substantziek, nitritoak esaterako, ondorio kaltegarriak eragin ditzakete osasunean.
|
|
|
Konposatu horretaz gain, beste batzuk ere erabiltzen dira, hala nola potasio laktatoa edo glizina. Hala ere, kasu askotan, ordezkapen partzial hori ez da nahikoa sodio
|
edukia
murrizteko helburua lortzeko. Gatzaren ordezko batzuek dastamen hartzaileak aktibatzen dituzte ahoan, eta zapore gazia indartzen dute.
|
|
|
Diagnosiaren ondoren, Carreres ek azaltzen duenez, neurri zuzentzaileak ezartzen dira, koipearen eta kaloria ekarpenaren ordezkoak erabiltzea helburu dutenak, baina palatabilitateari eta gustuari eustea, kasu askotan zaila baita. Gantz
|
edukia
murrizteak aurrez prestatutako plateren palatabilitateari eta gustuari eustea bermatu behar du. Gantzaren zenbait emultsionatzaile mota bereizten dira, antzeko testura ematen dutenak, hala nola karbohidratoak (maltodextrinak, zuntzak) eta landare proteinak, hala nola soja proteinak.
|
|
|
Orain, 18 urtetik beherako haurren %27, 6k gehiegizko pisua eta loditasuna dituzten inkestetako datuak erabiltzen baditugu, nik uste dut %30etik gora egongo garela ziur”, esan zuen AESANeko lehendakariak. Sabridok, halaber, Kongresuko Osasun Batzordean egindako agerraldian jakinarazi zuen AESANek lan egingo duela, gatz kontsumoa murrizteko planaren esparruan, elikagaietako gatz
|
edukia
murriztea sustatuko duen kalitate edo logotipo marka bat erabiltzeko baldintzak ezartzeko. Helburua da kontsumitzaileak gatz gutxiago duten produktuak ezagutzea.
|
|
|
Beste iturri batzuk ogia, opilak, fruta eta tomate zukuak eta patata frijituak dira. Nahiz eta furanoa helduei nahiz haurrei zuzendutako elikagai komertzialetan egon, badirudi posible dela elikagai batzuen
|
edukia
murriztea, lurruntze, bero edo irabiatze bidez. Hala ere, elikagaietako furano sorrera murriztea zailagoa da, prozesaketako beste kutsatzaile batzuekin alderatuta, hala nola akrilamidarekin, bereziki, furano eraketa elikagaien propietate organoleptiko batzuen garapenarekin lotuta dagoelako. Kafearen kasuan, txigortze prozesuan sortzen da, produktuak bere aroma eta zapore bereizgarriak garatzen dituenean.
|
|
|
Beroak, gainera, elikagaia bigunagoa bihurtzen du, digestio erraztasuna areagotzen du eta mantenugai eskuragarriagoak ematen dizkio organismoari. Kasu batzuetan, hala nola arrautzarenean, nutrizio propietateak hobetzen ditu, baina beste batzuetan kozinatzeak, batez ere gehiegi bada, zenbait mantenugairen
|
edukia
murrizten du, hala nola bitaminena edo mineralena. Beroak ere elikagaiaren aroma eta zapore berriak garatzen ditu.
|
|
2012
|
|
|
Efektuak neurotoxikoak dira nagusiki (konbultsioak, koma?) eta hazkuntzan atzerapenak egon daitezke. Dietoterapian neurriak falta den entzimaren arabera hartuko dira, baina mota guztietan proteina
|
edukia
murriztu behar da.
|
|
|
Biak oso antzekoak dira, helburua bera baita: ur
|
edukia
murriztea. Aldea da liofilizazioarekin ia ur guztia murrizten dela, eta deshidratazioan, berriz, gutxiago.
|
|
|
Hezetasun eta tenperatura handiak aflatoxinak sortzen ditu, oso substantzia kaltegarriak. Gantzetan aberatsak diren elikagaien
|
edukia
murriztea, ez bakarrik bihotzerako dieta osasungarria jarraitzeagatik, baizik eta uste delako gizakiak dioxinekiko eta horiekin zerikusia duten beste substantzia kimikoekiko duen esposizioaren %90 inguru (oso arriskutsuak giza osasunerako, potentzial toxiko handia duelako) gantzetan aberatsak diren animalia jatorriko elikagaietatik datorrela, hala nola haragietatik eta arrainetatik (bereziki gibe... Elikagaiekin erabiltzeko baimendutako tresnak eta tresnak erabiltzea beti, Europako Batzordeak ezarritako baldintzak betetzen dituztela bermatzeko.
|
|
|
Dietatik zetorren koipea xurgatzeko inhibitzaile gisa jarduteko aukera izateagatik aukeratutako bi estraktuek %6 eta %8 handitu zuten arratoien gorozkietan iraiztutako gantza, hiru egunez, gantz kopuru horri estraktu bakoitza gehitu baitzitzaion, dieta hori inolako estrakziorik gehitu gabe kontsumitzean, “horrek adierazten du xurgatze zentroaren jarduera”. Zelulen barruan gantz
|
edukia
murrizteko gaitasuna erakutsi zuten bi estraktuen eragina egiaztatu zen arratoi lodiekin egindako ikerketetan; izan ere, 10 astean estraktu horiek eman ondoren, plasman duten lipido maila eta glukosaren metabolismoari dagozkion parametroen plasma maila hobetu egin ziren. Parametro horiek diabetesaren garapenarekin lotuta daude, eta gaixotasun hori askotan agertzen da obesitatearekin.
|
|
|
Hori da Nutriziorako, Jarduera Fisikorako eta Obesitatearen Prebentziorako Estrategiaren (NAOS) kasua. Estrategia horren bidez, prozesatutako elikagaietan elikagai horien
|
edukia
murrizteko emaitza eraginkorrak lortu nahi dira, eragileen arteko ekintza koordinatuen bidez. Produktu osasungarriak ezagutzeko etiketatze proposamenak Aldizkariaren azken edizioan, Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziako (AESAN) Zientzia Batzordeak txosten bat argitaratu du, elikagai eraldatuetan dauden eta osasun publikorako interesgarriak diren elikagai “gatazkats... Ebidentzia zientifikoak ebaluatu ondoren, Batzorde Zientifikoaren lanak, Jordi Salas Salvadóren koordinaziopean, elikagai eraldatuentzako bereizgarri bat ezartzean oinarritutako eredu bat proposatu du:
|
|
|
Hori da Nutriziorako, Jarduera Fisikorako eta Obesitatearen Prebentziorako Estrategiaren (NAOS) kasua. ...ko emaitza eraginkorrak lortu nahi dira, eragileen arteko ekintza koordinatuen bidez. Produktu osasungarriak ezagutzeko etiketatze proposamenak Aldizkariaren azken edizioan, Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziako (AESAN) Zientzia Batzordeak txosten bat argitaratu du, elikagai eraldatuetan dauden eta osasun publikorako interesgarriak diren elikagai “gatazkatsuen”
|
edukia
murrizteko jarraitu beharreko irizpideak ezartzen dituena. Ebidentzia zientifikoak ebaluatu ondoren, Batzorde Zientifikoaren lanak, Jordi Salas Salvadóren koordinaziopean, elikagai eraldatuentzako bereizgarri bat ezartzean oinarritutako eredu bat proposatu du:
|
|
|
Kaltetutako, koloregabetutako edo ilea, zikinkeria, belar hondakinak, hezur ikusgarriak edo berun zatiak dituen haragia ere kendu behar da. Garbiketari dagokionez, irteerako zauriaren inguruko ehunetan berun
|
edukia
murriztu badezake ere, egin diren azterketek agerian utzi dute berunezko kutsadura oso kutsatutako guneetatik beste eremu batzuetara ere zabal daitekeela. Haragi xehatuaren kasuan, kontu handiz ibili behar da, beruna metal biguna baita, haragiarekin batera txikitu daitekeena, eta, beraz, kutsadura zabaldu egiten da.
|
|
|
Irudia: deramaenadarra Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Animalia Jatorriko Elikagaien Teknologia Taldeko ikertzaileek frogatu dute Listeria monocytogenes bakterioarekin kutsatutako saltxitxoi batean nitrato eta nitritoen
|
edukia
murrizten bada, laurden batean bakarrik, patogeno horien azken kopurua kontserbatzaile dosi maximoekin elikagai bera baino 30 aldiz handiagoa dela. Ikerketak berretsi duenez, gainera, nitratoen eta nitritoen kontzentrazioa murrizteak hestebeteen profil aromatikoa alda dezake; izan ere, zenbat eta gehigarri gehiago ezabatu, orduan eta eragin handiagoa du hestebeteen zapore eta usainean.
|
|
2013
|
|
|
Egosketa prozesuek, adibidez laberatuak edo frijitzeak, eragina dute akrilamida eratzean, «gizakientzat gerta daitekeen minbizia» delakoan. Patata frijituen, gaileten edo gosaritarako zerealen
|
edukia
murriztea da elikagaien segurtasunean lehentasuna duen zereginetako bat. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzako (EFSA) adituek, Elikagaien Kateko poluitzaileei buruz (CONTAM), pertsonen akrilamidaren toxikotasunari buruzko ebaluazio bat hasi berri dute.
|
|
2014
|
|
|
Jendeak esposizio honetan eragin negatiboak «oso gutxi» direla onartu arren, «esposizioa murriztu behar da». Kadmioarekiko esposizioa murriztea Europako Batzordeak kadmioaren kontrola indartzeko eta elikagaietan duten presentzia indartzeko eskatu die Ebko herrialdeei 2009an proposatutakoarekin bat etorriz, Europako Batzordeak beste deialdi bat egin du elikagaietan kadmioaren
|
edukiak
murrizteko. Hala ere, onartzen du zeregin konplexua dela, elikagai guztietan ez baita uniformea:
|
|
|
Europar Batasunak, kontrol zorrotzenak egin ondoren, eztitzaile trinko gisa onartu du, 497/ 2014 Erregelamendua onartuta. Horrela, elikagai eta mahaiko azukreen (sakarosa, glukosa edo fruktosa) ordezko produktu gisa advantame erabiltzeak produktu horien kaloria
|
edukia
murriztea ahalbidetuko du, eta, beraz, onarpen berri honekin estaldura ematen zaion behar teknologikoa. Artikuluak zehazten du zein diren eztitzaileen belaunaldi berriak, horien artean advantame, eta kaloria gutxiko eztitzaileak nola onartzen diren.
|
|
2015
|
|
|
115. Egun gutxitara Euskal Kontseilu Nagusiak deklarazio bat kaleratu zuen: " Kontseiluak baliabide guztiak erabiliko ditu gure herriaren etorkizun autonomikoa, zernahi eremutan ere, baldintzatu nahi duen edozein saiakerari, eta, espresuki, sindikatuen autonomia eta lan harremanen euskal esparru autonomikoaren funtsezko
|
edukia
murriztu edo hustu nahi duenari aurre egiteko"; beraz Euskal Kontseilu Nagusiak tinko jokatuko du" euskal autonomiaren eremuari lan harremanen markoak hitzartzeko askatasun osoa kendu nahi baldin bazaio, estatu mailako sindikatu eta ugazaba elkarte nagusien esanetara jartzeko". Euskal Kontseilu Nagusiko presidentea, Ramon Rubial, PSOEko presidente ere ba zen arren, Alderdi Sozialistak ez zion Kontseiluaren eskaerari jaramonik egin eta UGT CEOE ituna aurrera eraman zuen.
|
|
2016
|
|
|
gazitzea, ketua edo kontserbak. Prozesu horietako gehienen oinarria da, ur
|
edukia
murriztu ondoren, murriztu egiten dela hondatze prozesua. Hauek dira ohiko teknika tradizional batzuk:
|
|
2017
|
|
|
Horiek aktibatzean, app berriak instalatzea saihestu daiteke (edo lehendik daudenak desinstalatu), aplikazioen barruko erosketak blokeatu eta haurrak Itunes en bidez sarbidea izan dezakeen edukia iragazi (apps, musika, podcast ak, filmak eta liburuak). Kontuan izan behar da iragazki horiek ez dutela web orrien
|
edukia
murrizten; izan ere, web nabigatzailerako sarbidea baimendu edo ukatu besterik ezin da egin. Horretarako, hirugarrenen aplikazio bat erabili litzateke, baina, IOS sistema murriztailea denez, ez dago jarduera tarte handirik.
|
|
2018
|
|
|
Kontuan hartzea komeni da. 6 Barazki horniketa. Menuaren gantz
|
edukia
murrizteko, aukeratu goarnizioak: entsalada, piperrak, tomate saltsa edo patata purea.
|
|
2019
|
|
|
Λ ren doikuntzetan, “desintoxikazio digitala” aukera eskaintzen du Tok. Aukera horretan, erabilera denboraren kontrola zehaztu dezakegu, baita desegokiak izan daitezkeen
|
edukiak
murriztu ere. Muga horretara iritsiz gero, aplikazioa blokeatuta geratuko da jarraitu ahal izateko sarbide kodea sartu arte.
|
|
|
Gutxienez 3 g zuntz ditu 100 g ko, edo gutxienez 1,5 g zuntz 100 kcaleko.
|
Eduki
murriztua. Edukia %30 murrizten da, gutxienez, antzeko produktu batekin alderatuta.
|
|
2020
|
|
|
Mineral horien urritasunak gorabehera handiak eragin ditzake haurrarengan. Hala ere, zereal irinak elikagaien industriak edo etxeko metodoek prozesatzen dituztenean, haien antinutriente
|
edukia
murriztu egiten da, eta seguruagoak eta egokiagoak dira haurrentzako elikagaiak arollatzeko. Azido fitikoa da zerealen antinutriente nagusia, eta integraletan presentzia handiagoa du finduetan baino.
|
|
|
Ale kontzentrazio handia du (%2 baino handiagoa), eta nabarmen inhibi dezake nutrizio intereseko elementuen xurgapena konplexu disolbaezinak eratuz. Hala ere, elikagai industrietan aplikatzen diren prozesuak eta garatze bidean dauden herrialdeetako etxeetan erabiltzen diren sukaldaritza teknikak (ernamuintzea, beratzea, ehotzea, txigortzea eta abar). zerealen antinutriente horren
|
edukia
murrizteko gai dira. Nabarmentzekoa da, halaber, zerealek duten burdina hemo ez den burdina deiturikoa eta burdina formakoa (Fe+ 3) areagotu egiten dela bitaminarekin xurgatzen denean; izan ere, bitamina hori gai da azido fitikoak burdinan duen eragin negatiboa murrizteko eta burdina burdinaren forma (Fe+ 2) murrizteko, erraz xurgatzen baita.
|
|
|
Besteak beste, irakasleetatik hasita eta baita garbiketa zerbitzuan, jantokietan edo garraioan ere plantillak handitzea exijitu dute; horrekin lotuta, lan taldeak handitzea eta ordezkapenak lehen egunetik betetzea nahi dute. Bestalde, irakasleei dagokionez, gela bakoitzeko ratioa 10 edo 15 ikaslera murriztea eta haurren arreta emozionalari aurre egin ahal izateko eman beharreko
|
edukiak
murriztea ere eskatzen dute, besteak beste. Halaber, irakaskuntzako sindikatuek uste dute Hezkuntza Sailak iragarritako 1.000 irakasleen kontratazioa ez dela nahikoa.
|
|
2021
|
|
|
Free Argazkiak 2005ean, Gobernuak estrategia bat ezarri zuen Nutriziorako, Jarduera Fisikorako eta Obesitatearen Prebentziorako (NAOS). Horren bidez eta hurrengo urteetan, elikagai enpresekin batera lan egin zen, produktuen trans koipeen
|
edukia
murrizteko. 2014 urtean argitaratu zen lehen azterketa, eta 2010ean lortutako 443 produktu trans gantzen edukia ebaluatu zen.
|
|
|
kakao disolbagarria (1,82 g/ 100 g gantz), postreak eta egiteko gozokiak (1,71 g/ 100 g gantz) eta janari lasterreko hanburgesak (1,67 g/ 100 g gantz). Urtebete geroago, 2015 urtean, aurreko azterketako produktuetatik 277 aztertu ziren berriro, eta trans koipeen
|
edukia
murriztu egin zela ikusi zen. Hala ere, bigarren azterketa horretako elikagai taldeak ez ziren berdinak izan.
|
|
|
Batzuk (muesli batzuk bezala) B edo A batez sailkatuta daude. Chocapic zerealen kontsumoa ez da gomendatzen haien nutrizio osaeragatik, baina onartu behar da duela urte batzuetatik hona hobetu egin dela, hasiera batean D batekin sailkatutako produktua baitzen eta, azukre
|
edukia
murriztu ondoren, C-ra pasatu baitzen. Gero, zuntz ugariko gari integrala erabiliz, B-ra igaro da.
|
|
|
Lortu al dira gatza, azukreak eta trans gantzak murrizteko helburuak? Kontsumo Ministerioak berak argitaratutako tarteko azken ebaluazioko datuen arabera, 2019 urtearen amaieran, azukre
|
edukia
murrizteari buruzko akordioen %46, 3 lortu ziren, gatza murrizteari buruzko helburuen %43, 8, gantz asearen edukia gutxitzeari buruzko akordioen %66, 7 eta produktuen guztizko koipe edukia murrizteari buruzko akordioen %100 Publizitatea eta marketina NAOS estrategiaren funtsezko beste hanketako bat da, PAOS Kodearen bidez. Bere alderdien borondate onaren mende dago estrategia hori.... Ez al du onartzen dieta osasungarria bultzatzeko borondate on hori enpresen errentagarritasunarekin?
|
|
|
Lortu al dira gatza, azukreak eta trans gantzak murrizteko helburuak? Kontsumo Ministerioak berak argitaratutako tarteko azken ebaluazioko datuen arabera, 2019 urtearen amaieran, azukre edukia murrizteari buruzko akordioen %46, 3 lortu ziren, gatza murrizteari buruzko helburuen %43, 8, gantz asearen edukia gutxitzeari buruzko akordioen %66, 7 eta produktuen guztizko koipe
|
edukia
murrizteari buruzko akordioen %100 Publizitatea eta marketina NAOS estrategiaren funtsezko beste hanketako bat da, PAOS Kodearen bidez. Bere alderdien borondate onaren mende dago estrategia hori. Ez al du onartzen dieta osasungarria bultzatzeko borondate on hori enpresen errentagarritasunarekin?
|
|
|
Errealismo eta praktikotasun handiagoa eskatzen da, horrenbestez, hasierako formakuntzarako. ...leriak ezin du burua ezkutatu negarrean edo aienean bere ardurei uko egin ahal izateko, kexatzeko arrazoi nahikoak izan ditzakeen arren Prego Axpek salatu bezala, irakurtzeko zein diskurtsoak deskodifikatzeko gaitasunek behera egin dute nabarmen ikasleen artean; ikasleriak, arrazoi ezberdinak bitarteko, geroz eta gutxiago irakurtzen du borondatez; norabide eta zentzu berean doaz testuliburuak ere,
|
edukiak
murriztuz eta irudiak eta grafikoak gehituz. Horrek guztiak, ikusle huts izatera murrizten gaituen eta intelektualki gehiegi eskatzen ez digun kultura honek lagundurik, gure ume eta nerabeak buru erosotasun batera ohituz doaz.
|
|
|
" Kritikatu egiten dugu EAJrekin eta EArekin aldez aurreko akordioa gauzatzea, eta ondoren euskal alderdi guztien eta Espainiako Gobernuaren artean eduki politikoak negoziatzea, defendatzen zutenen jarrera (Madariaga, Montero, Esnaola...). Sumisio baldintza horietan Espainiako Gobernuarekin" sasinegoziazioa" eginez gero, aurreko planteamendu eta
|
edukiak
murriztuko lirateke. Izan ere, jarrera horrek negoziazio tekniko apaindua ezkutatzen du". 35
|
|
|
Adibidez," sakrifizio" terminua sartzea eskatu euskuen; izan be," hostia" edo" oblatio" hitza" eskeintza" edo" opari" itzultzen genduan, eta" sacrificium" esateko be" opari" erabiltzen genduan. Horretara,
|
edukia
murriztu egiten zala adierazo euskuen eta" sakrifizio" hitza sartzeko agindu.
|
|
2022
|
|
|
Gauza asko egin daitezke egoera aldatzeko, eta onena da industria oso sentikorra dela neurri horiekin. Adibidez, edari azukretsuei zergak ezarri zaizkienean, industriak berehala birformulatu ditu produktuak
|
edukia
murrizteko. Are gehiago, aurrez aurreko etiketatze sistemak proposatu direnean, nahiz eta hasieran aurka egin, azkenean klaudikatu egiten du, eta produktuak sistema horietara egokitzen ditu.
|
|
|
GKEaren arabera, ordea, akordioa bera kolokan jartzeaz gain, interes ekonomikoak lehenetsi dituzten estatuak haren
|
edukiak
murrizten ari dira, «ikuspegi bidegabea eta neokoloniala» bultzatuz, aukera ematen dielako herrialdeei neurriak finantzatzeari uko egiteko, «pisu guztia herrialderik txiroenen gainean jarriz».
|
|
2023
|
|
|
Hemoglobina da oxigenoa biriketatik organismoaren zelula guztietara garraiatzen duen molekula. Hemoglobina urritasuna eritrozito kopurua (globulu gorriak edo hematiak ere deitzen zaie) odol bolumenagatik murriztearen edo haien barneko hemoglobina
|
edukia
murriztearen ondorio izan daiteke. Globulu gorriak 100 egun inguru bizi dira, eta hezur muinean sortzen dira etengabe berriak.
|
|
|
Konposatu horiek ura atxikitzeko eta produktuaren egituran parte hartzeko gaitasuna dute, bai ezaugarri lodigarriak dituztelako, bai gelak eratzeko gai direlako. Eragozpen nagusiak Gantz
|
edukia
murrizten denean edo aurrekoen antzeko substantziez ordezkatzen denean, emaitzak jatorrizkoarekiko desberdintasunak izaten ditu. Zenbait produktutan testura aldaketa handiak daude, hala nola almidoia esneki postre batean erabiltzen denean, hareatsu pixka bat gera daitekeenean, edo gelatina erabiltzen denean, sendoa eta trinkoa geratzen denean, eta hori pixka bat “artifizialtzat” har daiteke.
|
|
|
Adibidez, orea hobetu egiten da ogia egiteko orduan, eta testura egokia sortzen laguntzen du haragi produktuak egiten direnean, hala nola saltxitxak edo hestebeteak. Elikagai batzuen bizitza baliagarria luzatzen du, hala nola bakailao gazitua, gaztak, hestebeteak, urdaiazpiko ondua, urdaiazpiko egosia… Nola ordezkatzen den gatza Gatz
|
edukia
murrizteko, nahikoa da ongarri horren kantitate txikiagoa eranstea, olibetan gertatzen den bezala. Beste produktu batzuetan, potasio kloruroa erabiltzen da ordezko gisa, gatzaren antzeko funtzioak betetzen dituelako (sodio kloruroa):
|
|
|
Arrain berezia da: neguan arrain urdintzat hartzen da eta urteko gainerakoa zuria da, gorputzeko koipe
|
edukia
murrizten baitu. Bisiguak zapore berezia du, leuna, eta haragi leuna.
|
|
|
Baina irudipena
|
daukat
murriztu gabeko bertsioa ere ezin dudala kontatu. Nire oinazealdiaren egiak eta aurrerago 2000ko urteetan ama bakar gazte gisa nire bizitza egiteko borrokan jasan nuenak zinez desegokiak dirudite tabernarako eta nire adiskide apain jantzi, zertxobait txolindu eta buru jantzientzat.
|