|
2004
|
|
|
Jira eta buelta ibili ondoren, abiatutako tokira itzuliko gara ostera ere. Elebitasun diglosikoaren gurpilean ibiltzea ez da aski, hori esan nahi izan digu Baxokek, gurpil horren ibilbidea motza eta irispen laburrekoa delako eta ibilbide labur hori bera egiteko dagoeneko ibilgailu gaituagoa
|
badaukalako
hiztunak aho lumetan. Ba ote?
|
|
2008
|
|
|
hizkuntza txikiak ikasteak identitatea ematen du. Bere hitzetan,[...] bai euskarak, bai katalanak
|
badaukate
hiztun gutxi dauzkaten hizkuntzen abantaila bat: hitz egiteak taldean sartzea ahalbidetzen du.
|
|
2010
|
|
|
13 Carme Junyent hizkuntzalari katalanak dio: « Bai euskarak eta bai katalanak
|
badaukate
hiztun gutxi daukaten hizkuntzen abantaila bat: haiek hitz egiteak taldean sartzea ahalbidetzen du» (Aierdi eta Uranga, Euskara, immigrazioa eta hizkuntza eskubideak:
|
|
2011
|
|
|
" Elebakarrez gutxi dakigu, elebidunez are gutxiago. Azken horien kasuan, informazio gehiago daukagu gertutasun linguistikoa duten hizkuntzak
|
dauzkaten
hiztunei buruz. Euskara gaztelania hiztunak aztertzea beste kontu bat izango da".
|
|
|
Baiezko iritzia agertua dut horretaz, behin baino gehiagotan: posible litzateke orain ere konpartimentazio soziofuntzionalik moldatzea, hein batean eta espazio demoterritorial jakinetan. posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik
|
daukan
hiztun elkarteari (zehazkiago: beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun talde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu, lehenik eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen, euskara indarberritzeko aukerak.
|
|
|
Posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik
|
daukan
hiztun elkarteari (zehazkiago: beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztuntalde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu. batek zergatik guztia determinatzen duen eta, ezinbestean, gizarte osoa emaitza jakinera eramaten. b) Azalpen hori ez dago hain oinarri sendoan eraikia:
|
|
|
–Jauna, nahi al du?? , adreilua bezain gorria
|
dauka
hiztunak ilajea.
|
|
|
Hiztunen arteko harreman sareen trinkotasun izaera da, gure ustez, faktore erabakigarria. Han hemenka hiztunak barreiatuak
|
dauzkan
hiztun herri atomizatuan barne kohesioak huts egin duenez, eta hagitz ohikoa da atomizazio hori mendeko herri desegituratuetan, begira dezagun etxera?, ez dago modurik hiztun sare zirtzilduan itxurazko bizitza soziolinguistiko bat artikulatzeko.
|
|
|
Latinoamerikako diglosiapeko hizkuntzek, orain arte, beste leku askotakoek bezala, erabilera eremu ez formaletako jarduna aski izan dute bizirik irauteko. Ez dute alfabetatzeko premiarik
|
eduki
hiztunek. Ahozko transmisioa nahikoa izan da gizartearen antolamendurako.
|
|
|
Irlandako kasua bizi eta ikertu dut: Irlandako gaelerak Estatua dauka eta hala eta guztiz ere kasik ez
|
dauka
hiztunik?. –En el mundo, los raros son los países con un solo idioma?.
|
|
|
Halaber, kontaketa hau egiterakoan, «bizirik dagoen hizkuntza» honela definitzen da Ethnologuen: hizkuntza hori lehen hizkuntzatzat
|
daukan
hiztun bat behintzat daukana. Beraz, ez dira hemen sartzen bigarren hizkuntza modura bakarrik erabiltzen diren hizkuntzak, alegia, «natiborik» batere ez duten hizkuntzak.
|
|
2015
|
|
|
Batzar batean eztabaida bizia dagoenean, lehendakariak, batasuna erdiesteko, frantsesez solastatzea proposatzen du. Beharbada, frantses traketsa izango da; frantsesak, agian, ez ditu
|
edukiko
hiztunaren pentsamenduak adierazteko hitzak; frantsesez solastatzeak, nolanahi ere, ordena ezartzen du, berdintasuna. Hizkuntza berean erantzunez, Bankes jaunak «Bai zera» esan zuen, eta Tansley jaunak, hizkuntza hura ezagutu gabe, nahiz motz motzean esandako hitzak izan, berehala sumatu zuen zurikeria.
|
|
2017
|
|
|
Mintzo horrekiko motibapena eginkizun jakin bat betetzekoan datza: nazio askotako pertsonak komunikatzea eta, maila bat lorturik, aski
|
dauka
hiztunak. Komunikatzeko gai baina gramatikalki erabat zuzenak ez diren hiztunek mintzamolde berriak sortzen dituzte, tokian tokikoak, eta ondorioz, denborarekin hainbeste diren hiztun" trakets" hauek hizkuntza bera ere alda dezakete.
|
|
2018
|
|
|
Ikasketa hizkuntza dugu euskara, batez ere, ingurune erdaldunetan, eta bizitzako hizketa izatera ekartzea dugu ezinbesteko erronka. Ingurune erdaldunetako neska mutilek ez
|
daukate
hiztun komunitaterik hiztun oso baten komunikaziorako hizkuntza gaitasun guztiak garatzeko, euskara bigarren hizkuntza dute eta komunikaziorako gaitasun mugatua lortzen dute, eskola dutelako beraien euskalduntasuna garatzeko gune bakarra.
|
|
|
Beraz, beharrak, hiztunek euskara komunikaziorako erabiltzeko duten beharrak, mugiarazten du hizkuntzaren gurdia. Horregatik, euskarak komunikaziorako indar txikia
|
daukan
hiztunengan Gurdiaren Paradigmaren gurpilak nekez mugituko dira. Gaur egun euskarak dituen hiztun berri askok ez dituzte Gurdiaren Paradigmaren urrats guztiak betetzen; asko eta asko, gehientsuenak, hirugarren urratsean geratzen dira.
|
|
2019
|
|
|
Idazten ari nintzen bitartean askotan pentsatzen nuen baten batzuek nire idazkera pedantetzat hartuko ez ote zuten eta beldur nintzen. Ni ez naiz euskaldunagoa euskalkirik ez
|
daukan
hiztun bat baino, ezta gutxiago ere. Baina daukadanez gero, zergatik ez neuretik eman?
|
|
|
Erabilerari begira testuinguru soziolinguistikoak garrantzi handia du, baina ez du guztiz baldintzatzen beraien esperientzia. Horretan, berebiziko garrantzia
|
dauka
hiztun berriek hiztun aktibo bihurtzea lortzen duten.
|
|
|
Datu hauek guztiek euskararen irakaskuntzan kezka sorrarazi dute, batez ere euskara hizkuntza ahulbezala (elebidunek konpetentzia gutxien erakusten duten hizkuntza)
|
daukaten
hiztunen kasuetan.
|
|
2021
|
|
|
26.6.3.2a Modalitate epistemikoa hiztunak ematen duen informazioaz duen ziurtasun mailari dagokio, eta zehatzago, enuntziatuan markatzeari. Euskarak molde franko
|
dauzka
hiztunak erraten duenaz arras ziur ez dela adierazteko. Sintetikoek eta [ten+ izan/* edun] eta [tu+ izan/* edun] adizki analitikoek ke atzizkia bere dezakete horretarako.
|
|
|
Gure aurreko ikerketa batek (Ortega, Amorrortu, Goirigolzarri eta Urla 2016: 229) erakutsi zuen mudantza eginda
|
zeukaten
hiztun berrien artean %21ak esan zuela unibertsitatean egin zuela, neurri baten. Gainera, unibertsitate eremua mudantza une egokitzat hartu izan da beste hizkuntza gutxitu batzuen kasuan (Moralejo Silva eta Ramallo 2019 galegorako; Puidgevall, Walsh, Amorrortu eta Ortega, 2018 katalan, irlandera eta euskararako).
|
|
|
Eta ezagutzari balioa kentzeak, izaerari izateko arrazoia kentzea dakar. Etorkizuneko irakasleak prestakuntza kulturalik gabe aritzea zilegiztatzen du haize horrek, eta ikasleen garapen integralerako kultura garrantzitsua bada, are garrantzitsuagoa da asimilatua izateko arriskua
|
daukan
hiztun komunitatearen garapenerako.
|