|
2000
|
|
|
Ustez konstituzioak, hizkuntza eskubideak aitortzen dituen entitateak, behin eta berriz ahal dituen traba gehienak ezarri ohi ditu asturlleonera duintzeko orduan. Duela gutxi arte berriz Europako hizkuntza gutxituen bulegoak Batasuneko kultur askotarikotasuna aipatzerakoan Portugal gogora ekarri ohi zuen, berau baitzeukan hizkuntza gutxiagoturik ez
|
zeukan
herrialde bakartzat. Eta hara non, kanpoko presio barik bere borondatez begirune eta errespetuzko aldarrikapena ontzat eman zuen Parlamentuak.
|
|
2001
|
|
|
10.9 x dolarreko interesen ordainketa internazionalak bi ondorio ezberdin
|
dauzka
herrialde zordunduaren kalterako: erreserbatan x dolarreko eratzea debekatzen du eta, gainera, existitzen diren erreserben kantitatea x dolarretan murrizten du 142
|
|
|
10.9 X DOLARREKO INTERESEN ORDAINKETA INTERNAZIONALAK BI ONDORIO EZBERDIN
|
DAUZKA
HERRIALDE ZORDUNDUAREN KALTERAKO: ERRESERBATAN X DOLARREKO ERATZEA DEBEKATZEN DU, ETA, GAINERA, EXISTITZEN DIREN ERRESERBEN KANTITATEA X DOLARRETAN MURRIZTEN DU
|
|
2002
|
|
|
Era berean, SPRIk teknologia parkea
|
dauka
herrialde bakoitzean: BizkaikoZamudiokoa (1985 urtean sortua), Arabako Miñanokoa (1992an jaio eta 1997anmartxan jarritakoa), eta Gipuzkoako Miramongoa (1994an jaio eta 1997an martxanjarritakoa).
|
|
2003
|
|
|
Errealitatean, ordea, Iparraldean, ondasun bakoitzaren gaineanbaino ondasun motaren araberako multzoetan aplikatu da, gutxieneko sarbidearenirizpidea inportazioen kopurua bere horretan mantenduz, sarbidea handitu beharrean. Era berean, diskriminazio ezaren irizpidearen kontra, EBak eta AEB aurrezzituzten lehentasunezko hitzarmenen bidez emandako sarbidea ere gutxieneko sarbide horrekin zenbatzen da, lehentasuna
|
zeukaten
herrialdeentzako inportazioakhanditzeko aukerak ekidinez.
|
|
2004
|
|
|
Nik beti pentsatzen dut hurrengo batean ezagutuko dudala oraingoan ezagutu ez dudana, baina agian neure burua engainatzen ari naiz. Kuba, Islandia, Venezuela, Namibia, India, Txina, Kenya, Tanzania... eta abar luze luze bat da zain
|
daukadan
herrialdeen zerrenda. Horren ordainetan Laponian, Saharan, Himalayan, Alaskan, Patagonian, Ertamerika eta abarretan hilabete asko eman ditut.
|
|
2005
|
|
|
Batzorde eragilea mugatua da eztabaida politikoa lantzeko.
|
Badauzkagu
herrialdetako batzordeak, baina hauek gehiago dira eragileak eztabaida guneak baino. Zuzendaritza eta militantziaren arteko egitura edo organo berria sortu nahi dugu, lau herrialdeetan 60 kide inguru bilduko dituena.
|
|
|
Frantziako Estatuko marka handiena da: sei planta
|
dauzka
herrialde horretan Lyongoa, Orleansekoa, Vendomekoa, Aizenaykoa, Lesquinekoa eta Laroche Sur Yonekoa eta beste bat Italian. Garai batean, Moulinex taldekoa zen, baina bereizi egin zen.
|
|
2006
|
|
|
Eta geneak pribatizatzen ari dira. Farmazia enpresek, elikagai enpresek... landareen printzipio aktiboak bilatzen dituzte bioaniztasun oparoa
|
daukaten
herrialdeetan. Eta bioaniztasun hori betidaniko ezagupideekin lotuta dago.
|
|
|
Espainia, izan ere, hegaztientzat nazioarteko garrantzi handiko area gehien
|
dauzkan
herrialdea da, SEO/ BirdLife erakundeak eginiko inbentarioaren arabera (Espainian 391 hegazti espezie kontabilizatu ditu horrek).
|
|
2007
|
|
|
Estatistikak beldurgarriak dira: Amerikako Estatu Batuetan gaixotasun honen inpaktuaren kontrol zorrotz samarra
|
daukaten
herrialde bakanetako bat izaki, 2007 urtearen amaierarako milioi eta erdi kasu diagnostikatuko omen dira: horietatik herenak aurten bertan hilko dira, kasuen %90etan gaitza beste organo batzuetara hedatzearren (metastasi ikaragarria da hori).
|
|
|
berdintzen dituzte beste herrialde baten zorrak; hortaz, ezdago inolako kitatze arriskurik banku zentral parte hartzaileentzat, eztaEKA delakoarentzat ere, onartzen baldin bada zorpeko sistema bat existitzen dela. Sistema horrek nazioarteko transakzioen azken kitatzea finantzatzeko beharra
|
daukaten
herrialdeei EKAn balantze positibo eskuragarriak hornitzen dizkie.
|
|
2008
|
|
|
Nazio Batuen Garapen Programak (2) muga garbirik ezartzen ez duen arren, 0,50etik gorako Gini koefizienteak
|
dauzkaten
herrialdeak desberdintasun handiak dituztenen kategorian sartzen direla esan daiteke. Ekonomiako Lankidetza eta Garapenerako Antolakundeko herrialdeek batez beste 0,37ko indizea izan zuten 2006an (Norvegiak 0,26koa, Alemaniak 0,28koa, Frantziak 0,32koa, Espainiak 0,34koa, Italiak 0,36koa eta Portugalek 0,38koa).
|
|
|
Caraboboko Estatuan (herrialdearen erdialdean) gauez egindako ekitaldi politiko batean adierazi duenez, Washingtonek Venezuelan duen ordezkari diplomatikoak 72 orduko epea
|
dauka
herrialdea uzteko. Era berean, Barnardo Alvarez, AEBetako enbaxadore venezuelarrari berehala Caracasera itzultzeko agindu dio Chavezek.
|
|
|
(25: 14:00) Du ren aitaren bidaia agentzian 30 pertsonak egiten dute lan, eta bost ordezkaritza
|
dauzka
herrialdean. Txinaren gorakada ekonomikoak suspertuta, hogeita hamar aldiz biderkatu ditu irabaziak bost urtean.
|
|
|
80ko hamarkadatik aurrera, agintariak neurriak hartzen hasi ziren landa inguruak suspertzeko, ohartu baitziren garrantzi handia
|
zeukala
herrialde osoaren oreka eta egituraketarako. Oraindik lan asko egin behar da; dena den, gaur egungo egoera erabat bestelakoa da.
|
|
|
Hatoyama ministro ohiaren lagun mina, haren eskolako Justizia ministroa izendatu du. Eta urriaren 10ean, Japoniako Gobernuak esan zuen 102 preso
|
zeuzkala
herrialdeko heriotzaren korridoreetan. Atzotik, 100 dira.
|
|
|
karbono hidrato, proteina edo gantza. Gantza erretzean ura sortzen da, eta horrek garrantzi handia
|
dauka
herrialde beroak igarotzerakoan. Hori dela eta, abiatu aurretik txoriek asko jan behar izan ohi dute.
|
|
2009
|
|
|
Erasoa, duela hiru urte Felipe Calderon Mexikoko presidenteak narkotrafikatzaileen aurka hasi zuen borrokako erasorik odoltsuenetakoa izan da. Erasoek garrantzia handia
|
daukate
herrialde osoan, baina, batez ere, mugan dauden guneetan.
|
|
|
Duela urte batzuk, Euskal Herrian izan zen moda bat, krosbukina praktikatu nahi izatea, alegia. Badirudi krosbukinak arrakasta
|
daukala
herrialde batzuetan, baina gurean ez du batere mentarik izan.
|
|
|
Mazedoniarrak ez datoz inola ere bat: Hau da guk
|
daukagun
herrialde bakarra, eta Mazedonia du izena, nola nahi dute nire nortasuna adierazten duen izena kentzea, zergatik eta boteretsuagoak direlako soilik?. Izenari eustearen alde dago hiriaren hegoaldean paseoan dabilen Bosniako musulman bat ere:
|
|
|
Gero, iparraldetik Landetara, Bordele eta Pariseraino. Euskal Etxea
|
daukaten
herrialde guztiak ere aintzat hartuko dira. Euskal eguraldia, jalgi hadi mundura!
|
|
|
Los Angelesko epaile batek zuzendaria atxilotzeko agindua eman zuen 1978an, aurreko urtean ustez gertatutako bortxaketa bat zela eta. Orduz geroztik, zuzendaria ez da izan ez AEBetan, ez hango Justiziarekin estradizio hitzarmenak sinatuta
|
dauzkaten
herrialdeetan, baina Suitzako Poliziak joan den larunbatean atxilotu zuen, Zurichera sari bat jasotzera joan zela aprobetxatuta.
|
|
2010
|
|
|
Munduak egin ezin duena da urteetan bera egiteko gai izan ez dena Txinari egun batetik bestera exijitzea. Amerikarrek hau edo hura esan dezakete, baina ez ahaztu Txina dela munduan diru gehien
|
daukan
herrialdea.
|
|
|
soziologo batek esan zuen bezala. Munduko herrialde aurreratuen artean egongo zarete, eta zuen antzeko egoera sozioekonomikoa
|
daukaten
herrialdeak baino lehiakorragoak izango zarete. Baina bien bitartean, diruak geuretzat.
|
|
|
Gaur egungo egoera ulertzeko, ostera, azken 50 urteotan garapen prozesuekinerlazionaturiko aldaketa sakonak gertatu direla ezin da ukatu, herrialde horiennazio askatasunaren aldeko mugimenduak eta independentziak sorturiko egoerarenondorioz. Horrez gain, hasieratik esan beharra dago, herrialde eta eskualde bakoitzak bere historia propioa
|
daukanez
herrialdeen arteko aniztasuna handia dela.Hala ere, testuinguru orokor bat eskaintzea posible da, aldaketa globalak herrialdeeta eskualde zehatzetan izandako eragina kontuan hartzeko.
|
|
|
Garai batean seme alaba ugari izatea normala zen herri honetako familiarik gehienetan. Gaur egun, ordea, Euskal Herria da jaiotzarik gutxien
|
daukan
herrialdetako bat. Ume gutxi baldin badago, nola beteko ditugu gure apaiztegiak edo nobiziatuak?
|
|
2011
|
|
|
Horren inguruan, Cameronek adierazi du norbaitek adierazpenaren aurka bozkatu edo betoa ezartzen badu, hori bere «kontzientzian» izan duela.Frantziak eta Erresuma Batuak kritika ugari egin dizkiote Siriako erregimenari. Jupperen hitzetan, «Al Assadek ez
|
dauka
herrialdea gobernatzeko legezkotasunik». Erresuma Batuko Atzerri ministro William Haguek Assadek «erreformak egin edo boterea utzi» behar duela ohartarazi du.
|
|
|
Gaddafik" ona" izan nahi zuela adierazi zuen. Orduan, petrolioa
|
daukan
herrialde batekin negozioak egitea biziki laketgarria egin zitzaien herrialde europarrei berriz ere. Repsol eta EMI aritu dira.
|
|
|
Bide batez, ez da egia Espainiako Estatuan baino ez dela bikoizten: biztanle gehien
|
dauzkaten
herrialdeetan, Alemania, Britainia Handia, Italia, Frantzia eta Espainian, bikoiztu egiten da.
|
|
|
baino gehiago, areriotzat? hartuek, batzordean sartzeko presio egin zuten; bestalde, Segurtasun Kontseiluko botere handiak, 1990eko lehen urteetan gertaturikoak gogoan zituztela eta gobernu ezaguturik ez
|
zeukan
herrialde batekin nola tratatu ziur jakin gabe, urrun mantendu ziren lan zaila egin beharrik ez izateko. Zirkunstantzia haietan ez zen harritzekoa Somaliak Adiskiderik gabe jarraitzea.
|
|
|
Hurrengo taulan, berriz, munduko nazioen artean hizkuntza aniztasuna zenbatekoa den ikusiko dugu. Badira hizkuntza kopuru handia
|
daukaten
herrialdeak, baina baita hizkuntza kopuru oso txikiak dauzkatenak ere. Aurrekoan bezala, taula honetan adierazten diren kopuruek lehen hizkuntza modura egiten diren hizkuntzak esan nahi dute.
|
|
|
Aniztasunaren argazki bat egiteko, sei multzotan banatu ditugu herrialdeak. 2 taulan lehen hizkuntza modura 500, 200 eta 100 hizkuntzatik gora
|
dauzkaten
herrialdeak bildu ditugu.
|
|
|
Taula honetan hizkuntza kopuru txikiagoa
|
daukaten
herrialdeak bildu ditugu. 2 taulan kopuru bakoitzari dagozkion herrialde guztiak sartu baditugu ere (gutxi ziren, ikusi dugun moduan), oraingo kopuruetan lagin txiki bat bakarrik jarri dugu (asko eta asko direlako herrialdeak kopuru bakoitzean).
|
|
2012
|
|
|
Ez ahaztu Iran, Pakistan eta Afganistango mugek banatuta bizi garela. Kanpoko interbentzioa eskatzen duzu, baina bideragarria ikusten duzu arma nuklearrak
|
dauzkan
herrialde batean. Ginebrako Itunak gaitzesgarritzat jotzen du okupazio oro eta ez du armamentu araberako salbuespenik egiten.
|
|
|
Eta horri buruzko legedia
|
daukaten
herrialdeetan, zer dio legeak?
|
|
|
Euskal Herritik interesez baina errezeloz ere jarraitu izan zaio Quebeci. Nolabait, berezko hizkuntza
|
daukan
herrialdeak ikastekorik ezer gutxi baleuka legez kolonoen ondorengoen Amerikako nazio bati. Nazio hori, gainera, euskarari mehatxu egiten dioten bi hizkuntzetako baten nazionalismoan, frantsestasunean oinarritzen delarik.
|
|
|
Beraiek aitortu ziotelako zekien hau; zeren eta, mende batean ez direnez espezie hartatik bi edo hiru baino gehiago jaiotzen, gutxiegi omen ziren beraien behaketaz iritzi orokorra ateratzeko. Laurogei urtera iristean, bizitzeko mugatzat
|
daukatena
herrialde hartan, beste agure batzuen zorakeria eta gaitz guztiez gain, beste asko ere izaten zituztela, inoiz hilko ez ziren perspektiba beldurgarriak eraginda. Ez zirela setatiak, erretxinak, xuhurrak, zakarrak, harroak eta berritsuak bakarrik, baita adiskidetasunerako ezgaituak eta berezko afekturako sentigaberaziak, hau ez baitzaie inoiz bilobengana baino urrutirago iristen.
|
|
|
Beste aukerak, aldiz, apustu sozial, ekonomiko eta politiko argia eskatzen digu, hain zuzen, ondoko ezaugarriak
|
dauzkan
herrialde batean kokatzeko etorkizunarenalde: herrialde ireki, solidario, barne mailako kohesioa, gizarte zibil parte hartzailea, eta lanerako eta esfortzurako pentsaera dauzkana, aurrera egiteko taldeborondatearekin, ekoizpenerako eta teknologia berrikuntzarako gaitasunarekin, orekatutako kontu publikoekin, zorrarekiko mendekotasun mugatu eta finantzasistema aski autonomoarekin, eta gizarte zein erakunde horniketa aurreratuekin.
|
|
|
Bigarren ereduaren arabera, bereizi egiten dira ikasle onak eta txarrak; Alemanian egiten da horrela. Eta hirugarren eredua
|
daukaten
herrialdeek (Frantziak, Italiak, Espainiak) ikasle guztiak elkartzen dituzte batera eta ikasmaila gainditzen ez dutenek errepikatu beharra daukate.
|
|
|
Moneta areago debaluatu zen, eta hori alde batetik ona izan zen, esportazioak azkartu eta merkatu zirelako; baina oso arriskutsua izan zitekeen, inflazioa ekarri ahal zuelako. Inflazioa bat batean gorantz igotzen denean pobrezia biderkatzen da, eta hori oso arriskutsua izan zitekeen jadanik klase ertaina erabat txirotuta
|
zeukan
herrialde horretan. Nola lortu zuten agintariek inflazioa geldiaraztea?
|
|
|
Noiz arte? Moneta komuna kartzela izan daiteke zorra puztuta
|
daukaten
herrialdeentzat, Alemaniak inposatzen dituen politika zurrunak alternatiba propiorik gabe segitu behar badituzte. Espainian Mariano Rajoyren gobernu boteretsuaren europar gorabeherak —otoi eta arren inposatutako defizitaren langa apurtxo bat altxatzeko erregutuz— oso esanguratsuak dira:
|
|
2013
|
|
|
Horregatik da hain hilkorra Disneyren Our friend, the Atom dokumentala. Energia nuklearra
|
daukaten
herrialdeetako jendeei egiaren parte handi bat ezkutatu die, justu istripuak ugaritu direnean jendeok nozitu behar dituzten kalteen oinarrian dagoen egia kutsakorra.
|
|
|
Horregatik, NATOren misioa baliatu zuen, «gerra humanitario» baten aitzakian. Kosovoko misioan soldaduak
|
zeuzkaten
herrialde gehienek jarraitu zioten.
|
|
|
Nola kontra egin dakieke gerrako jaun horiei? Kolonbiako bakearen aurkakoek modu agerikoan jokatzen dute, eta, horregatik, ezin hobeto identifikatuak
|
dauzka
herrialdeak: nagusia, ezbairik gabe, Alvaro Uribe Velez presidente ohia da, paramilitarismoko buru gorena, faltsu positiboen ideologoa eta parapolitikako arduradun nagusia; harekin batera, badira beste hainbat ordezkari militar, aipatzea ere merezi ez dutenak.
|
|
|
Baina aurreikuspenak ez dira onak, eta egun apurka hobera egin duen egoera ilusio hutsean geratzeko arriskua aipatu du Iñaki Goenagak, Enba baserritarren sindikatuko Gipuzkoako lehendakari eta esne ekoizleak: «Gaitasun handia
|
daukaten
herrialde horiek gehiago ekoizten badute, litekeena da produkzioa esparru horietara soilik mugatzea». Gartziak ideia bera nabarmendu du, baina harago doa:
|
|
2014
|
|
|
" Ekonomia kanpotik erabat esku hartuta
|
daukaten
herrialdeak hirugarren munduko gisa definitzen ditugu, eta Jerusalem ekialdea hala dago". 33 urteko israeldarra da Yahav Zohar.
|
|
|
Hasi berri den 2014 honetan, sekulako zeregina
|
daukagu
Herrialde Katalanetan. Katalunian, zeina oraindik Espainiako erkidego autonomoa den, herritarrok independentziari buruzko botoa emango dugu azaroaren 9an.
|
|
|
Mommsen ez da Mommsen, patriota aleman diskutigarria nahi bada, baina beti kritikoa sozialki, iraultzailea gaztetan (1848ko, martxoko iraultzan?, Bakunin eta Wagnerrekin, Saxonian; Marx eta Engels Kolonian aritu dira aldi berean), horregatik katedratik botea, kartzelara kondenatua, emigratu izan beharra; abertzale alemana bai, baina antirrazista aktiboa, antisemiten zigorra48, liberal progresista beti49 Antxustegiren Mommsenek. Altsazia eta Lorrenaren germaniar jabetasuna aldarrikatuko du, bere argumentazioa garatzeko kontsiderazio etniko eta linguistikoak erabiliz. Mommsen en ustez, germaniar hizkuntza, zibilizazio eta tradizio historikoa
|
daukaten
herrialdeek, bertako biztanleen borondate iragankorra edozein izanik ere, alemaniar nazionaltasunean bildu beharra zeukaten. Argumentazio honek nazioa herriarekin nahasten du, eta herria arrazarekin, errealitate nazionalari euskarri biologikoa emanez? 50 Karikatura bat, literatura honetan usadioko, alemanaren?
|
|
|
Bi euskal etxe berri sortuak dira azkeneko bost urteetan San Jose eta Floresen eta orain erronka edo parioa horixe da, edukiz betetzea eta ikasi, formakuntza bildu eta ezagutzan sakontzea. Hiru miliun eta laurehun mila biztanle inguru
|
dauzka
herrialdeak eta euskal etxeak, berriz, Montevideon (hiru: Euskal Erria, Euskaro, Haize Hegoa), Rosario, Juan Lacaze, Carmelo eta Salton daude, gehi aipatu San Jose eta Flores-en.
|
|
2015
|
|
|
Batetik, mundu mailako Giniren indizea 0,5etik gora kokatzen da gaur egun, erabilitako datu iturri eta metodologiaren arabera; Giniren indizea 0,645era ailegatzen dela adierazten duen ikerketarik ere badago19 Eta bestetik, Txinaren kasua aztertzeko modukoa da. Azken hamarkadetan hazkunde ekonomiko handia eta etengabea izan duen herrialdea da, baina horrekin batera errentaren banaketa gero eta disparekoagoa
|
daukan
herrialdea ere bada. Txinatar agintarien arabera, 1984 eta 2013 urteen bitartean Giniren indizeak 0,27tik 0,47ra egin zuen jauzi; ofizialak ez diren beste ikerketek azken zifra hori 0,61 dela adierazten dute20.
|
|
|
Ekuadorren mundu guztia dabil pertsonalki kokapena bilatzen, herrialde gorabeheratsuan ahalik eta helduleku onenei heltzen. Saurok anbizio politikoak ditu, bere bidea egiten ari da horretarako, eta lanpostu politiko tekniko interesgarri bat
|
dauka
herrialdeko bigarren erakunde garrantzitsuenean. Hortik aparte, eta hori guztia baliatuz hizkuntzaren aktibista militante aparta da.
|
|
2016
|
|
|
Baina errealitatea oso bestelakoa da planeta mailan. Datuek erakusten dutenez, lekuz aldatutako jende gehiena bizi da zer eskainirik ez
|
daukaten
herrialde behartsuetan; ez du aldatzeko itxurarik eta etorkizunean kalte handiak eragingo ditu honek".
|
|
|
Tradizionalki, emakumeek iruten eta ehuntzen zituzten oihalak etxean; ondorioz, lehen lantegien jabeek emakumeei eskaini zieten lana, ehungailu mekaniko berriak maneia zitzaten. Ondotxo dakigunez, gerora, industria ekoizpenetik bazter utzi izan dituzte emakumeak, beraz, hortxe
|
daukagu
herrialde honen historia ekonomikoko ironiarik handienetako bat: emakumeak izan zirela lehen industria langileak.
|
|
|
Euskal Herrian, hori bai, ipuin liburu gehiago argitaratzen da, ehunekotan, inguruko literaturetan baino, edo, beste era batean esanda, hemengo argitaletxeek arazo gutxiago dituzte ipuin liburuak kaleratzeko, itxura denez, Madril, Bartzelona edo Parisekoek baino, edo Londres edo New Yorkekoek baino: topiko bat da esatea ipuingintzak onespen handiagoa
|
daukala
herrialde, baina liburu edizioaren arloari dagokionean ez dago askoz itxurosoago gure kultur inguruan baino, nahiz eta prestigio aldetik agian hobeto dabiltzan han, eta, inportanteagoa dena, ipuinentzako badagoen merkatu bat, aldizkari literarioena, Estatu Batuetan inportantea izaten jarraitzen duena, nahiz eta ez garai batean bezainbat?. Eta ipuin liburu batek, edonola ere, prestigio gehiago dauka hemen beste literatura batzuetan, gehienetan?
|
|
|
a) XIX. mendean emakumeek bozkatzeko eskubidea
|
zeukaten
herrialderik ba al zegoen Europan?
|
|
2017
|
|
|
presoen askatasuna, justizia eta lan publikoetara heltzeko berdintasuna. Saddam erori arte, sunitek
|
zeukaten
herrialdearen kontrola, eta aldaketa politikoak egoera guztiz berria ekarri zien sunitei. Bi urtez, ostiralero, Ramadiko protesta gobernuaren aurkako protesta gune nagusia bihurtu zen, 2014 urte hasieran Al Malikik kanpaldia bertan behera uzteko ultimatuma mahai gainean jarri arte.
|
|
|
Berri gutxi. Espainia da salaketa gutxien
|
daukan
herrialdeetako bat, Italiarekin batera. Rodriguezen ustez, herrialde komunikabideen eta justiziaren independentzia eta zorroztasuna bermea dira salaketen aurrean.
|
|
|
a) XIX. mendean emakumeek bozkatzeko eskubidea
|
zeukaten
herrialderik ba al zegoen Europan?
|
|
|
644). Hala, hizkuntza ofizial bat baino gehiago
|
daukaten
herrialdeek ere garatu dituzte hizkuntza aniztasuna bermatzeko arauak. Suitzan, Finlandian eta Letonian azpidatziak eta bikoizketa baliatzeko arau multzoak daude indarrean.
|
|
|
a) XIX. mendean emakumeek bozkatzeko eskubidea
|
zeukaten
herrialderik ba al zegoen Europan?
|
|
|
Batere ez. Nolabaiteko erreparoa diot fisikoki horren gertu
|
daukagun
herrialdetik datozen pelikula, liburu eta bestelako obrak irakurtzeari. Baina salbuespenak ere izaten ditut, eta horietako bat da Camille Jourdy.Iruñeko Yamaguchi liburutegiko tertuliaren programazioan bere komiki bat zegoela aprobetxaturik, behartuta nolabait, irakurri nuen lehenengo aldiz bere obra bat:
|
|
2018
|
|
|
Britainia Handiko Ingurumen ministro Michael Govek aitortu zuenez," ez dakit zein ondorio ekarriko dituen, argi eta garbi aitortzen dizuet". Badirudi plastikoz gainezka daudenen adabaki bat izango dela Txinak baino are kontrol arinagoak
|
dauzkaten
herrialdeetara bidaltzea: Vietnam, Malaisia, Thailandia...
|
|
|
3.000 kilometro baino luzeagoko kostalde baten jabe izaki, Kubari bereziki erasango dio planetaren berotzeak itsas mailaren igotzearekin eta ekaitzen gaiztotzearekin. Bere biztanleen laurdena itsas hegian bizi ditu eta alferrik argudiatuko dute ez dagoela eskubiderik karbono isurketa apalena
|
daukaten
herrialdeetako jendeak izateko haren kalteak gogorren nozituko dituztenak.
|
|
|
Agustin Linazasoro irakasle ordiziarrak babesten duen tesia. Gipuzkoan, garai hartan, trama ilun bat omen
|
zeukaten
herrialdeko jauntxoek, eta Korosagastiko ama alabak tartean omen zeuden: ama proxeneta eta alaba prostituta.
|
|
|
Gaizki hartu dugu informazio hori, baina ez digu gogoa kendu nolabaiteko autonomia
|
daukan
herrialde kurdu bakarra ezagutzeko. Golkoko gerra amaitzean, Nazio Batuek, Bagdadeko Gobernuaren sarraski gehiago ekiditeko, debekatu egin zioten Irakeko armadari herrialde honetara sartzea.
|
|
2019
|
|
|
Butxadurak beste aldetik, zabor trafikoaren iturri aldetik ere sortu du uholdea, nagusiki herrialde aberatsenetan AEB, Kanada, Europar Batasuna, Australia… baina baita hondakinentzako kasik azpiegiturarik ez
|
dauzkaten
herrialde txiro askotan ere, plastiko eta material berrien inbasioa gertakizun globala baita gaur.
|
|
|
Arabako euskaltzaleak ez ziren Nafarroakoak baino gehiago; ez zeuden hobeto antolatuta; ez zegoen testuinguru politiko edo soziolinguistiko egokiagoa. Araban, oro har, hizkuntzak oso presentzia urria
|
zeukan
herrialdearen parte handienean, eskuina hegemonikoa zen, dinamismo euskaltzalea ere ez zen oso indartsua. Nafarroan, aldiz, askoz ere eremu zabalagoa hartzen zuen euskara bizirik zegoen lurraldeak; ezkerreko mugimendua bizia eta askotarikoa zen; bazen euskararen aldeko tradizio bat, eta ez bakarrik iparraldean edo eremu euskaldunenetan:
|
|
2020
|
|
|
Gertaera horrek ezarri du diferentzia: epidemia bat sor dezake, eta izututa
|
dauzka
herrialdeko biztanleak larunbat honetako Ilargiaren Urteberriaren atarian.
|
|
|
Era berean, Barne ministroak atzerriko nekazaritzako sasoiko langileentzako mugak irekitzea iragarri du. Errumaniatik, Poloniatik, Marokotik etorriko dira, mugak normaltasunez itxita
|
dauzkaten
herrialde askotatik. Baina nekazaritza industriala, atzerriko langile prekarioarekin salbatzea baldin bada lehentasuna...
|
|
|
Esan haurrei laster laster itzuliko naizela telefonorik ez
|
daukan
herrialde bitxi horretatik.
|
|
2021
|
|
|
Bizkaira mugatu behar izan duzue zuen ikerketa.
|
Badauka
herrialde honek estilo berezirik?
|
|
|
Legeak jende askoren nahiak betetzen lagun dezakeela uste du, ordea: «Legeak erantzun bat eman ahal izango die egun eutanasia legeztatuta
|
daukaten
herrialdeetan aintzat hartzen diren kasuen %98i».
|
|
|
Bikain egin gabe, moldatzen da ingelesez, eta espainieraz gain, badaki galizieraz, portugesez, katalanez eta frantsesez. Baina elebidun ote den ezetz erantzutekotan da; izan ere, hizkuntza ofizialik ez
|
daukan
herrialde honetan, ingelesa berezkotzat jotzen da: zein hizkuntza dakizkizun galdetzean, ez da ingelesa aipatzen, horrez gain dakizkizunak baizik.
|
|
|
Zein berezitasun
|
dauzka
herrialdeak?
|
|
|
Libanoko sistemaren oinarriak dira alderdiek beren militanteen bitartez bultzatzen dituzten beldurtze ekintzak, eta alderdi bakoitzak bere botere kuota du sistema horretan. Erregimenak, gobernu agintari bihurtutako gerra jauntxoak buru dituela, bahituta
|
dauka
herrialdea gerra zibilaren amaieratik, eta zigorgabetasuna ala indarkeria aukeratzera behartu du.
|
|
|
Txinan atzeman zioten SARS CoV, aurreneko aldiz, pertsona bati, baina, pandemia ezarri eta urtebete geroago, munduko heriotza tasa txikienetakoa
|
dauka
herrialde horrek: 100.000 biztanleko 0,3 hil dira COVID eraginez —proportzioan, Euskal Herrian baino 500 aldiz gutxiago; datu ofizialen arabera, 5.000 gaixo baino gutxiago hil dira Txina osoan, Euskal Herrian adina—.
|
|
|
Eta independentista izan gabe ere, Ingalaterraren morroi izaten jarraitu nahi ez duenak horri ere erreparatu behar dio: egun lau nazioetako bat da, Ingalaterrak biztanleen %84
|
daukan
herrialdean. Gales bakarrik geratuko balitz anaia handiarekin, hark biztanleen %94 izango lituzke.
|
|
|
Gogoan al
|
daukazu
herrialdean lur hartu zenuen eguna?
|
|
2022
|
|
|
Beharren estaltzeko zerga altxatze nasaiak
|
dauzkan
herrialdea izanik ere, eskas dugu guneka eta sailka obratu aitzinamenduak zazpi probintzietara heda lezaken egitura administratibo boteredun eta legegilea.
|
|
|
Gosearen banaketa geografikoa lotuta dago herrialde bakoitzean familiek daukaten diru sarrera mailarekin: " diru gutxi
|
daukaten
herrialdeak" esan genuke, ez" janaririk ez daukaten herrialdeak". Herrialde behartsuak, txiroak.
|
|
|
Gosearen banaketa geografikoa lotuta dago herrialde bakoitzean familiek daukaten diru sarrera mailarekin: " diru gutxi daukaten herrialdeak" esan genuke, ez" janaririk ez
|
daukaten
herrialdeak". Herrialde behartsuak, txiroak.
|
|
|
Ari gara, esaterako, 1.000 dolarretatik hasi eta 3.000 dolarretara iritsi daitezkeen kimioterapia saioez. Nola egin aurre batez besteko hilabeteko soldata libera libanoarraren debaluazioaren ondorioz 100 dolarren azpitik eta gutxieneko soldata 20 dolarretan
|
dauzkan
herrialde batean. Kimioterapiaz ari gara, ez aipatu orain Libanon minbiziarentzako puntako tratamenduak, immunoterapia eta bestelako entsegu esperimentalak.
|
|
|
Elkartean inoiz ez dute hain kopuru handirik zenbatu. Txina da kazetari gehien kartzelatuta
|
daukan
herrialdea: 110 Hartaz gain, Myanmar, Iran eta Bielorrusia dira kazetari gehien espetxeratuta dauzkaten herrialdeak.
|
|
|
Txina da kazetari gehien kartzelatuta daukan herrialdea: 110 Hartaz gain, Myanmar, Iran eta Bielorrusia dira kazetari gehien espetxeratuta
|
dauzkaten
herrialdeak. Horien %14 inguru dira emakumeak.
|
|
|
Izan ere, alderdi berekoak izan arren, Irakeko eta Siriako erregimenen harremanak gaiztotuta zeuden aspalditik: Al Assad gutxiengo alauiko kide zen gehiengo sunita
|
zeukan
herrialde batean, eta Saddam Husseinek gutxiengo sunita bat zeukan boterean nagusiki xiita zen herrialde batean.
|
|
|
inportaziora. Egitura horri eusteak onurak ematen dizkion bitartean, horretara dagoen sareak ez
|
dauka
herrialdean aldaketak bultzatzeko bulkadarik.
|
|
2023
|
|
|
Eztabaida sekulakoa da. Batez bere asko pasatzen da iragan koloniala
|
daukaten
herrialdeetan eta identitate nazional bakarra bultzatzeko interesa dagoenetan. AEBetan, etorkin asko dauden eskola publikoetan, oraindik esaten diete gurasoei ez egiteko haien hizkuntzan, umea nahastuko dela.
|
|
|
Miseriak eta etorkizunik ezak itota dauzka siriar ia guztiak, ozta ozta bizi baitira azpiegitura zibilak bonbardatuta
|
dauzkan
herrialde bateko kaosean. Horrek ez dio eragozten gobernuari turismo industria sustatzea, baina soilik Damaskon eta beste hiriren bateko toki jakin batzuetan ibiltzea baimentzen dio:
|
|
|
Konbertibilitatearen garaian, adibidez, ez zen gai izan. Eta gaur egun, esaterako, dolarrik ez eta dolarretan ordaindu beharreko kanpo zorra
|
dauka
herrialdeak.
|
|
|
Gaur egun, 6.400 zaindari
|
dauzkagu
herrialde osoan.
|