Testuinguruan

Bilaketa

dist.

non

lema/forma

nola

bilaketa

kategoria

Iragazkiak

Mota/Gaia

Euskalkia

Itzulpena

Erregistroa

Ordena

Formularioa garbitu

Emaitzak: 122

2004
	‎Sabino	edo Sabin Aranaren heriotzaren mendeurrenean, gaurko hitzaldi honetan, zera gogoratu nahi nuke: Sabino Aranak, beste gauza askoren artean, euskara, euskal hizkuntza egitasmo politikoa bihurtu zuela, politikaren bidez berregituratu eta euskararen bizitza sendotu nahi zuen.
	‎Oraingoz behintzat ez dakigu jakin ziurtasunez noizkoak diren zehatz mehatz, baina adierazten dituen arazoak eta mezua, guda giroan burutuak direla dirudi. Horregatik, nire ustez, Konbentzioko 1793 giroan burutuak	edo eta Napoleonen aurkako gerratean() pentsatuak izan zirela, uste dut. Gerra bietako esperientzia laburbildu egiten du eta iraultza/ kontrairualtzaren dinamikan kokatzen da gai nagusia.
	‎A. Zelaietak, adierazi zuen, l. Astarloak 1817an argitaratu zuen Urteko Domeka izeneko liburuaren sarrera eta bertsoetan agiri diren edukiak, antzekoak zirela. l. Astarloa Bilboko frantzizkotarren komentuaren buru izan zen eta bertso paperak sarritan argitaratzen zirenez gero, haren eskukoak	edo komentuko bes
	‎Egile zuzena aurkitu ez arren, koplek zentzu korala hartzen dute, Bilboko «San Fraiskuko» komentuan ohikoak zirelako. Koru horretako nortasun nabarmeneko pertsonak mogeltar	edo astarloatarrak ditugu Eta baita ere Antonio Zabala «Gabonetako otsaldiak» izeneko koplen egile eta argitaratzailea zena
	‎1789ko iraultzaren ondorioak ikusi ondoren, iraultza liberalaren mundu berriaren beldurpean, euskal nortasunari buruz gogoetak berrausnartu ziren eta tradizionalismoaren paradigmak indartu egin ziren	edo indarberrituz, elizgizonen eraginez, azaleratu bai behintzat.
	‎Berau, 1634eko matxinadan, formulatu zen honezkero. Gatzaren gaineko zerga	edo monopolio ezarri behar zuenaren aurka altxatu zen Bilboko herria eta beste batzuk. Gemikan bildu zirelarik matxinoek aldarrikatu zuten benetako bizkaitarrak menditarrak zirela, mendiko biztanleak eta ez hiriko kapa beltzadunak.
	‎Tokian tokikoa, propiotzat eta bereizgarri definitzen dena, benetako jatortasunaren erakusle bihurtuko da. Beraz, ondoko	edo bestaldekoena, erbestekoa, arrotza izango da. Pentsamolde honetan, fedea, geure legeak, euskara, dira euskal nortasun jatorraren abiapuntu eta eduki nagusiak.
	‎Beraz, bertso asmatzaileak izan ditu gerraren bidezko inbazioen berri: Konbentzioko gerran gertaturikoa agian	edo gero Napoleonek eragindakoa agian, Bibliaren eta historiaren kontakizunean kokatzen du. Etsaiak, erbestetik datozenez gero, euskaldunak beti borrokan egon ohi dira eta sekuentzia historikoa deskribatzen du:
	‎Bertsoek helburu mobilizatzailea ere badute eta badirudi gerra giroan burutuak izan zirela. Kasu horretan Konbentzioko gerraren garaian	edo Napoleonen aurkakoan. Horregatik aurreko azterketa historiko eta politikoaren ondoren, arbasoen portaeretan oinarriturik esaten du:
	‎Gehiketaren teoria proposatu zuen: Gaztelaniak	edo euskarak bere kasuan, gehitu egiten zuen pertsonaren hezkuntza eta berez ez dira kontrajarriak. Agustin Pascual lturriagak, 1833ko Gerra Karlista eta euskaldunen artekoa ere izan zena, Muñagorriren Foruak eta bakearen bertso famatuak idatzi zituen.
	‎Aurrerantzean, euskara ez da bitarteko tresna	edo sinbolo hutsa izango, helburu jeltzalea lortzeko edo justifikatzeko, bere baitako berezko balio duen zerbait baizik. Hizkuntza batek funtzionalitatea lortu ezean, alperrik du biziraupena, galdu egin da eta; baina bestalde, bigarren mailako hizkuntza baten indartzea lortzeko, beste izpiritu edo indarra beharrezkoa izango dela aldarrri
	‎Aurrerantzean, euskara ez da bitarteko tresna edo sinbolo hutsa izango, helburu jeltzalea lortzeko	edo justifikatzeko, bere baitako berezko balio duen zerbait baizik. Hizkuntza batek funtzionalitatea lortu ezean, alperrik du biziraupena, galdu egin da eta; baina bestalde, bigarren mailako hizkuntza baten indartzea lortzeko, beste izpiritu edo indarra beharrezkoa izango dela aldarrri
	‎Aurrerantzean, euskara ez da bitarteko tresna edo sinbolo hutsa izango, helburu jeltzalea lortzeko edo justifikatzeko, bere baitako berezko balio duen zerbait baizik. Hizkuntza batek funtzionalitatea lortu ezean, alperrik du biziraupena, galdu egin da eta; baina bestalde, bigarren mailako hizkuntza baten indartzea lortzeko, beste izpiritu	edo indarra beharrezkoa izango dela aldarrri
	‎Euskal gizartean bazuen izan berezko balio euskaldun ugari oraindik bizi zirelako. Beraz, Bizkaia	edo Euskadiren independentzia lortu arte ez zen itxaron behar, euskararen zabalkundea eta geroa ziurtatzeko, batez ere euskara hizkuntza bizia zegoen tokietan. Hala ere, euskaltzaletasunaren aldeko grina pizteko, euskal abertzaletasuna premiazko politika zen, euskararen aldeko irrnotasuna sendotzeko.
	‎Ildo berean, irakaskintza euskaraz bideratzeko, Hermanos de las Escuelas Cristianas delako Kongregazioak bildu euskaldundu ondoren euskaraz irakas ditzaten	edo maisu anderenoentzat irakasle eskola euskalduna sortu, proposatzen zuen. Jakina, diru baliabideak behar ziren eta azkenik idatzi zuen:
	‎Sabino Aranaren jarraitzaileak euskararen aldeko ekimenak eta portaerak bultzatzen saiatu ziren. Bizkaitarrak	edo «jeltzale» joerakoek, euskara bere ajenda politikoan sartu zuten. Baina sarritan, oraindik tokian tokiko soziologiari atxikiturik edo, euskararen alde bai baina gaztelania zen komunikazio hizkuntza nagusia.
	‎Bizkaitarrak edo «jeltzale» joerakoek, euskara bere ajenda politikoan sartu zuten. Baina sarritan, oraindik tokian tokiko soziologiari atxikiturik	edo , euskararen alde bai baina gaztelania zen komunikazio hizkuntza nagusia.
	‎Izan ere, Arana bizkaitarra zen, eta Bizkaian garatu zuen, zatirik nagusienean behintzat, bere ekimen politikoa. Kulturaren aldetik, irten irtenenak dira hark ondu zituen itxuraldaketak eta bultzadak, euskararen	edo hobe esanda bizkaieraren aldetik.
	‎Sobera ezagunak dira halakoak hemen, beste behin ere alferreko errepikapenetan ibiltzeko. Tenore dudanean, hots, azalgai dudan horretarako lagungarri zaidala, orduantxe sarraraziko dut halako bizi gertaera	edo gertalixkia, diodanaren argigarri soila.
	‎datu, egokitu eta prestatu, zeregin berrietarako. ere multzoka jaso behar, hizkuntzak berak, antzinako idazle eta iturri erdaldunduetan baino, berezko zuen sen	edo espirituan oinarrituak. Euskara hori, jakina, edonoiz, edonon eta edozertarako erabili behar, euskaldunen arteko komunikabide nagusia izan behar baitzuen.
	‎(8) Oroipenez (Bizkaitarra, VIII, azaroa, 1930): Edestijak irakasten dauskun lez, erri geyenak euki ditubez seme ospetsubak, erri orrek aurkitu ziran ezbiar	edo arriskubetatik atara dabezan seme aundijak, emonik euren Aberrijari bizija, galduta edo erdi galduta euken bizija.
	‎(8) Oroipenez (Bizkaitarra, VIII, azaroa, 1930): Edestijak irakasten dauskun lez, erri geyenak euki ditubez seme ospetsubak, erri orrek aurkitu ziran ezbiar edo arriskubetatik atara dabezan seme aundijak, emonik euren Aberrijari bizija, galduta	edo erdi galduta euken bizija.
	‎Hitz gutxitan esateko, Sabino Aranaren itzal zabalak ia mende osoa hartu du Bizkaiko euskalgintza. Alde	edo kontra, zale edo arerio, Sabino Arana izan da, urte luzeetan, euskalgintzaren erreferentzia Bizkaiko lurraldean. Onerako zein txarrerako, Sabinoren esana beti egon da hor, oinarri eta sustrai.
	‎Hitz gutxitan esateko, Sabino Aranaren itzal zabalak ia mende osoa hartu du Bizkaiko euskalgintza. Alde edo kontra, zale	edo arerio, Sabino Arana izan da, urte luzeetan, euskalgintzaren erreferentzia Bizkaiko lurraldean. Onerako zein txarrerako, Sabinoren esana beti egon da hor, oinarri eta sustrai.
	‎Nire hitzen eta iritzien berresle, hona, beste behin ere, Orixe zena: Arana gabe	edo Aranaz leku ari izanak eta ari direnak badituzu, baino aren aldekoak naiz aitzikoak, naiz bitartekoak, naiz Arana kukuak, ua dute eragile nola edo ala (10).
	‎Nire hitzen eta iritzien berresle, hona, beste behin ere, Orixe zena: Arana gabe edo Aranaz leku ari izanak eta ari direnak badituzu, baino aren aldekoak naiz aitzikoak, naiz bitartekoak, naiz Arana kukuak, ua dute eragile nola	edo ala (10).
	‎grafia	edo * telehizkina,* casadona eta* geolestia.
	‎Ikuspegi manikeo batetik kaletarrak, hiritarrak eta erdaldunak, gaiztoak, ustelak, ateoak dira, indianoak, Ameriketan egon euskaldunak txarrenak. Gerrate zibilaren bezperan, ordea, gauzak aldatu ziren gizartezale katolikotasuna	edo katolizismo soziala abiatu, erdaldunen ganako aiherra galdu. Halatan ere gaurko progrek Sabino literatura antzutzaile bezala ikusten duten arren, jakin behar da, hogeigarren mendeko urte haietan, erakusten diguten gizartea benetan kontserbadorea zela, eta eurek idatzitakoa, nahiz erromantiko usaina eduki, erdi errealista dela.
	‎Mikel Zarate (Haurgintza minetan), Enaut Etxamendi (Gilentegiko Gilen),	edo Joan Mari lrigoien (Babilonia) itxoin egin behar da benetako baserrien kezkak ezagutzeko. Bestalde euskaldunok mutur batetik bestera ibili ohi garelako baserriaz ahaztu ginen, azken nekazarien bizitzaz ez da jende asko arduratzen, nahiz munduan oraindik% 75.a nekazari izan, gure herrian ehuneko 7 tik behera jaitsi garelako, baina gogoratu behar zaigu gure hizkuntzaren oinarriak, zibilizazio guztietan bezala, artzainek, nekazariek, itsasgizonek eta esku langileek eraiki zituztela.
	‎Unamunori arrazoin eman beharrez. Horrelako gauzak ingeles batí	edo aleman batí esan baginetzaio sekulako barreak egingo lituzke, haientzat naturaren ezagutza kulturaren oinarri bat delako. Giro ezjakin eta ezezkor horiek jadanik gaindituak dira, ez jakitea ez da gehiago kalitate ez eta aurretik aipatu idazlearentzat.
	‎Uste dut, kritikoki bada ere, Sabino Arana eta haren ondokoen idazkiak (berrogei eleberri) gazteek ezagutu behar lituzkela, desagertzera doan gizarte baten ispilu direlako. Zorionez berriz jatorrizko hizkuntzan ematen zaizkigu, klasikoetan agertu ez zirenak, honela gazteek jakingo dute kaletar erdaldundu intelektual batzuk	edo sindikalistak bazter utzita zer zen, euskaldunen Euskal Herri gehiena kontserbadore zelarik, pentsamoldea eta oraindikan gehien bat baserritar zen gizarte baten egoera. Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu.
	‎dira biak, eta darabilgun gaian eta garaian behintzat, Azkue askozaz berrizaleago ageri zaigu, tradi zio idatziari dagokionez. Ondorioz, uste dugu berezi beharreko sailak direla, mende bukaeran jaio eta XX.aren hasieratik aUITera zabaltzen den bizkaiera idatzi berrian, Aranak irekiriko bidea, hots, orto grafia sistema eta neologismo sorta bat	edo agian hobe Iitzateke esatea, neologismo hoiek baino ga rrantzitsuago bait da, erdal kutsuko hitz guzti guztiekiko jarrera garbizalea, bere jarraitzaileek lútz be rrigintzan hasirikoa jarraitu bait zuten, eta bestetik eredu horrek biltzen duen aditz laguntzailearen sistima eta joskerari buruzko zenbait berezitasun, Azkueren eskutik sorturikoak gehien bat, hau mai zegi azpimarratu ez bada er... Urteen buruan, haatik, Azkuek sorturiko ereduaren eragina gero eta na bariago egingo da Aranaren lanetan, bakanka aurki daitezkeen adibideetan Iehenik, ugarituz gero, az ken lanetan osoro makurtzeraino bere hizkuntza hiperbizkaieraren sistimara> > (Laka, op., 24 or.).
	‎on eta Azkuerekin izandako eztabaidetan,	edo ortografi batasunaz izandako
	‎Batzar haietan, Sabino Arana bere itzaJ poJitikoaz baJiatzen zeJa esaten zen, eta da. Argudio bera erabiJiz, gaJde Jiteke beste euskaJtzaJeen atzean ere ez ote zegoen aJderdi jakinen bat, inpJizituki	edo zeharka bederen.
	‎tan euskalgintzan garbiki kontrakoak	edo zeharo epelak direnen aldetik dato rrenean eta, batez ere, konturatzen garenean beren iritzietan arrazoi soilki aka demikoak linguistikoak erabiltzen dituztela dioten horiek, hauek ere, ohar gabean edo ohartuta, beren ideologia politikoa ezkutatzen dutela. Noiz egingo da alde bateko edo besteko nazionalistak ez diren euskaltzale horien zerren da?
	‎tan euskalgintzan garbiki kontrakoak edo zeharo epelak direnen aldetik dato rrenean eta, batez ere, konturatzen garenean beren iritzietan arrazoi soilki aka demikoak linguistikoak erabiltzen dituztela dioten horiek, hauek ere, ohar gabean	edo ohartuta, beren ideologia politikoa ezkutatzen dutela. Noiz egingo da alde bateko edo besteko nazionalistak ez diren euskaltzale horien zerren da?
	‎tan euskalgintzan garbiki kontrakoak edo zeharo epelak direnen aldetik dato rrenean eta, batez ere, konturatzen garenean beren iritzietan arrazoi soilki aka demikoak linguistikoak erabiltzen dituztela dioten horiek, hauek ere, ohar gabean edo ohartuta, beren ideologia politikoa ezkutatzen dutela. Noiz egingo da alde bateko	edo besteko nazionalistak ez diren euskaltzale horien zerren da. Edo, non dago beren buruak apolitikotzat dauzkaten euskaltzaleen erresu ma?
	‎Noiz egingo da alde bateko edo besteko nazionalistak ez diren euskaltzale horien zerren da?	Edo , non dago beren buruak apolitikotzat dauzkaten euskaltzaleen erresu ma. Non, arrazoi akademiko huts hutsa?
	‎Beraz, gure ikuspuntua nolabait laburtuz esango duguna da, gauza bat de la hizkuntzarena elkarte pribatu batek, alderdi politiko batek	edo erakunde pu bliko batek monopolizatzea eta beste bat erabat despolitizatzea. Hizkuntza ezin da despolizatu, hizkuntzarenean botere arazoa tartekatzen delako eta, segun eta nolako hizkuntza politikak finkatzen eta ezartzen diren, altematiba kontraja rriak egon daitezkeelako.
	‎Hizkuntza ezin da despolizatu, hizkuntzarenean botere arazoa tartekatzen delako eta, segun eta nolako hizkuntza politikak finkatzen eta ezartzen diren, altematiba kontraja rriak egon daitezkeelako. Besterik da herritar guztien ondarea den aldetik, guz tiena dena alderdi jakin batek,	edo botere administratiboak monopolizatzea. Maila honetan, bada, zentzu osoa du abertzaletasunaren eta euskaltzaletasuna ren esparru autonomoak garbiki bereizteak nola teorian hala praktikan.
	‎Hainbaten ustez, Aranak euskararen sailean egindako berrikuntzak oro, euskaldunak erdaldunengangik bereiztearren egin bide zituen, arrazakeriak era ginda	edo . Hemendik zetorkiokeen, antza, ortografía, nahiz izendegia, nahiz Je xikoa berritzeko grina.
	‎Bestalde, Afrikan gutxi dira Rh negatiboa dutenak; asiar eta amerindiarren artean, berriz, ez da ezagutzen. Europara kanpotik etorritakoen artean, orobat, guztiak	edo ia guztiak Rh positiboa dutenak dira. L. F. Cava lli Sforzak kontuan hartu beharreko datu genetiko bitxitzat dauka bere azter ketan agertzen den fenomeno hau, jadanik M. A Etcheverry medikuak bere garaian egindako aurkikuntza egiaztatzera datorrena.
	‎Baita J.M. Barandiaran antropologoak ere «euskal gizakia» deitu ohi zaionaren jatorriaz jardutean, zei naren eboluzio abiapuntua 7.000 urte inguruan finkatzen baitu (277). Honekin adierazi nahi duguna da, bat, arrazaren kontzeptua Sabino Aranaren garaian, eta oraindik geroago ere, diskurtso zientifikoan erabiltzen zen ohiko terminoa zela, eta bi, lan honen hasieran esan bezala, komunitate etnikoaren	edo nazio aren edukia eman ziola Sabinok arrazari.
	‎Oso besterik da, Euskal Herritik at, termino horren inguruan Yacer La pouge k,	edo Gumplowicz ek, edo Houston Stewart Chamberlain ek, Joseph Arthur Gobineau k, eta beste hainbatek egiten duten irakurketa garbiki arra zista, batez ere, hitlerismoarekin politikan ondorio genozida izugarriak ekarri ko dituena. Lekuz kanpokoa baino askoz harago, guztiz deitoragarria iruditzen zaigu nazismoa eta aranismoa ez direla berdintzekoak esatea hutsa (278), ager pen publikoetan esan izan den bezala, zeren Euskal Herria, orduko Alemani arekin konparatuta, oso bestelako egoera soziopolitiko batean aurkitzen bai tzen, zapaldua eta inmigrazio masibo baten pean.
	‎Oso besterik da, Euskal Herritik at, termino horren inguruan Yacer La pouge k, edo Gumplowicz ek,	edo Houston Stewart Chamberlain ek, Joseph Arthur Gobineau k, eta beste hainbatek egiten duten irakurketa garbiki arra zista, batez ere, hitlerismoarekin politikan ondorio genozida izugarriak ekarri ko dituena. Lekuz kanpokoa baino askoz harago, guztiz deitoragarria iruditzen zaigu nazismoa eta aranismoa ez direla berdintzekoak esatea hutsa (278), ager pen publikoetan esan izan den bezala, zeren Euskal Herria, orduko Alemani arekin konparatuta, oso bestelako egoera soziopolitiko batean aurkitzen bai tzen, zapaldua eta inmigrazio masibo baten pean.
	‎Horiek guztiek zerikusirik ez daukate Sabinoren arrazari buruzko ikuspe giarekin, eta, agian, bai gehiago hispanofobiarekin. Eta negatibotzat jo daite keen sabindar erreakzio honek ere badu bere nondikoa hau ere arrazonatua, jakina, funtsik gabeko konplexuengatik	edo , azaltzen ez dena.
	‎Lehen arrazoia da, Sabinok maketismoaz hitz egiten duenean, euskal nazio ukatu eta menperatu baten burujabetasuna aldarrikatzen duela eta, be re politikagintza zapalkuntza egoera batetik abiatzen denez gero, ondorioz datorren jokabide normala dela politikagintzan nazio proiektu horren kontra daudenak oro etxekoak nahiz kanpokoak etsaitzat hartzea	edo , bestela esanda, gizarteko harremanak gatazka zentzuan ulertzea. Maketoaren kon tzeptua, bada, ez du mugatzen soilki inmigratuen mundura, arras arinki esan izan den bezala, baizik eta kanpoko okupatzaileekin hatera kolaboratzen du ten bertakoak ere euskaldunak izan ala ez kategoria berean sartzen ditu.
	‎Begiratu besterik ez dago Erdialdeko Europara eta au zo estatuetara zer gertatzen ari den ikusteko. Horregatik, gure inguruko poli tikari profesionalen eta intelektual organikoen diskurtsoak akademikotik baino askoz gehiago du hipokresia eta maltzurkeriatik, estatu botererik ez duen na zio batí inmigratuak bertakotzat hartzea eskatzen baitzaio, datozela Espainia tik	edo nonahitik, inolako baldintzarik jarri gabe, hots, eskubide guztien jabe eginez, baina ez betebeharren erantzule. Diskurtso hori magrebtarrak itsasoan itotzen uzten dituen Espainiatik datorrenean, duintasun etikoari zor zaion be giruneak oinarrizkoenean huts egiten du.
	‎Eta bitartean diskurtso postmodemoak aurrera segitzen du estatu nazio ahaltsuen galtzadan gastatutako gurpilean. Ez da oztoporik jarriko Wagner	edo Nietzsche bezalako izen handiak, arrazista garbiak, aiputan hartzeko or duan, baina sabindar nazionalismoa errebindikatu orduko, berehala agertuko dira handik eta hemendik adjektibo deitoragarriak, tartean, azalduz gatoze nez, arrazistarena. Sabino ez zen arrazista izan.
	‎Eta hemen berriro Sabi no Aranarekin egiten dugu topo. Horrela ulertzen da zergatik ez duen go goko José Luis de la Granja Sainz-ek lehen aroko Sabino Arana hura, ez prezeski jeltzale kontserbadorea delako hau ere bada, jakina,	edo arrazis ta hau ez da, hala badio ere, abertzale sutsua delako baizik. Nahiago du,
	‎Sabinoren herentzia politikoa bere osotasunean alde hatera utzi eta, haren oinordekoak sentitzen direnak, Landeta,	edo Jose Antonio Agirre, edo Ma nuel Irujo baten bidetik joan daitezen, horiek, bai, hura ez bezala egiazko demokristauak eta europazaleak izan baitziren. Hori da EAJri luzatzen di on proposamena:
	‎Sabinoren herentzia politikoa bere osotasunean alde hatera utzi eta, haren oinordekoak sentitzen direnak, Landeta, edo Jose Antonio Agirre,	edo Ma nuel Irujo baten bidetik joan daitezen, horiek, bai, hura ez bezala egiazko demokristauak eta europazaleak izan baitziren. Hori da EAJri luzatzen di on proposamena:
	‎«Al cumplirse el centenario de la muerte de su fundador, cabría preguntarse por qué el PNV continúa teniendo como referente histó rico fundamental a una personalidad tan integrista y antiliberal como Sabi no Arana, en lugar de sus dirigentes democristianos y europeístas, José An tonio Aguirre, el primer lehendakari, y Manuel Irujo, el ministro de la República española, a mi juicio sus líderes más relevantes del siglo XX y de los pocos que ha tenido con talla de estadistas» (280). Estatista horien harikoak Iirateke, antza, Espainia zatiezinean kabituko liratekenak	edo , az kenaldion modan jarri den bezala, Espainia handian eroso sentiaraziko gin tuzketenak. Baina hori erabakitzea, ez Espainiari, baizik Euskal Herriari to katzen zaio.
	‎Modu hatera	edo bestera, Sabino Arana, mende bat pasa eta gero ere, oso bizirik dago. Eta hala dago, batik bat, beste testuinguru batean aurkitzen ba gara ere, oraindik ere berak harrotutako gaien inguruan gabiltzalako itzuli mi tzuli eta funtsezko arazo horien muina ulertu eta aterabidea bilatzeko krisei lua eskuetan utzita joan zelako.
	‎Arrezkero Eus kal Bizkundeak Aranari zor deutso geien geien. Aitor au egin ez dautsanik gi txi dago, eta dagozenak, ez jakiñez,	edo jakin nai ez ta. Aranarenik gitxi edo bape irakurri ez dabelako edo arenik irakurtzea bere, nonbait, gitxitzat edo al pertzat daukelako» (3).
	‎Aitor au egin ez dautsanik gi txi dago, eta dagozenak, ez jakiñez, edo jakin nai ez ta. Aranarenik gitxi	edo bape irakurri ez dabelako edo arenik irakurtzea bere, nonbait, gitxitzat edo al pertzat daukelako» (3).
	‎Aitor au egin ez dautsanik gi txi dago, eta dagozenak, ez jakiñez, edo jakin nai ez ta. Aranarenik gitxi edo bape irakurri ez dabelako	edo arenik irakurtzea bere, nonbait, gitxitzat edo al pertzat daukelako» (3).
	‎Aitor au egin ez dautsanik gi txi dago, eta dagozenak, ez jakiñez, edo jakin nai ez ta. Aranarenik gitxi edo bape irakurri ez dabelako edo arenik irakurtzea bere, nonbait, gitxitzat	edo al pertzat daukelako» (3).
	‎Beraz, arraza	edo nazioa esan, gauza bera da Aranarenean, esanahi bera dute eta. Oinarri fisikoa dute, naturala.
	‎Desberdintasun biologikoa tartekatzen delako, bizkaitarrak ezin dira espainolak izan, ezta espainolak euskaldunak ere, ezta nahi izanda ere (10). Umiaren Lenengo Aizkidia liburutxoan, elkarrizke ta gisa eratutako «Bizkatarra» atalean, dakarrenez, Euzkadi ez da lurralde gro grafiko batí atxikirik dagoen giza komunitatea, mundu zabalean barreiaturik dauden	edo egon daitezkeen euskotarrak oro biltzen dituen familia baizik. Lo tura egiten duena ez da hizkuntza, arraza baizik, euskal abizenak dituena.
	‎Euskeldun Batzokija elkarteko arautegia egiterakoan (1894), 59 artikuluan (16), hiru motatako bazkideak bereizten dira: bertakoak, lehen lau abizenak euskaldunak dituztenak; adoptatuak, abizenen bat	edo beste euskal duna dutenak eta beren aiton amonak euskal lurraldean jaioak direnak; azke nik, adiktuak, nahiz lehen lau abizenak erdaldunak izan, beren aiton amonak euskal lurraldean jaiotakoak dituztenak. Beraz, garbi dago, abizenak dira, hain zuzen, arrazaren zigilua berekin daramatenak.
	‎«Ellos y no sotros» artikuluan dakarrenez, euskal politika bi bandotan zatituta aurkitzen da: batean «besteak» daude, etsai españolistak, alegia, eta bestean «gutarrak», bizkaitarrak	edo nazionalistak, hots, «los que queremos para nuestra Patria la perfecta realización de su derecho político, y tanto como a ella amamos, odi amos a sus opresores» (18). Besteen sailean, hasteko maketoak aurkitzen di ra, inbaditzaile espainolak oro, hala deituak bizkaitarrak menpean hartuak dauzkatelako:
	‎Sabino izututa dago maketoak Bizkaian hartzen ari diren indarra ikusita. Maketismoa	edo espainolismoa Bizkaiko gizarte bizitza osoan zehar barreia
	‎Garaiko datu estatistiko en arabera, Bilbaoko hiritaren artean euskaldunak halako bi dira abizena es painola dutenak, 3.537 erdaldun 1.724 euskaldunen aurkez (21). Orobat, eskola nazionaletako maisu maistrak gero eta gehiago dira Bizkaian, 1894ko datu estastitikoen arabera, euskal abizenekoak 154 eta erdal abizenekoak, al diz, 129 Baina euskal abizenekoen kopuru hori oraindik areago murriztu be har da, baldin kontuan hartzen bada, horietako batzuek, Espainian jaiotakoak izaki, Euskal Herria mespresatu egiten dutela, euskara ez dakitela,	edo , jakin da ere, gorrotoa diotela: «Total, que son muy contados los que(...) son biz kainos de naturaleza y en ideas, y los únicos en rigor que Bizcaya debiera sos tener para educar a sus hijos» (22).
	‎Maketoen inbasioari gain hartzeko aterabide bakarra, erabateko isolamen duarena da (29). Izan ere, Aberriak	edo Euskeriak (hau erdaraz esanda) jasaten duen desgraziarik larriena euskaldunak espainolekin arrotzekin, alegia harre manak izanez bizitzea eta, ondorioz, bere izatean endekatuz joatea da.
	‎Atal honetakoa bukatu aurretik, ohar pare bat egin beharrean gaude. Ba ta da Sabino Aranak etnia hitza ezagutu bai, baina behin	edo beste bakarrik erabiltzen duela, eta orduan adjektibo eran. Eta erabiltzen duenean, ez zentzu juridikoan, fisikoan baizik erabiltzen du (30).
	‎Nabar mentzekoa da Hendaia eta Hondarribiako Batzar Ortografikoen inguruan izandako protagonismoa, zenbaitek modu negatibo batez epaitu izan dutena, baina bidegabeki, oraindik zer argiturik badelako hor, geroago zehatzago iku siko dugun bezala. Oraingoz aski bekigu iradokitzea Sabino Arana azken ur teetan, agian politika instituzionalean sartuta dabilelako eta euskal munduan murgilduago, euskararen kausari orokorrean diogu hau, hasieran baino ga rrantzi handiagoa ematen diola, nahiz eta alderdi hau ere zehaztu beharrekoa da, euskal naziotasunari buruzko ikuspegian jarrera aldaketarik	edo eboluzio antzekorik ez dugun sumatzen. Euskaltzaleago izatea baliteke, bai, baina ez horregatik arrazari gutxiago atxikia.
	‎Lenengo, euskaldunak euren lozorrotik itxartu, euskeraren alderako za barkeritik eta jaramonik ezetik atera, eta ortik aurrerako ekintza jarri. Euskalerri	edo eskualde ba kotxetik asiko da lana, lenago euren jabe izan ziran eta egunen baten barriro izateko ustea dau ken eskualde bakotxetik. Eskualde bakotxean nagusi dan euskera alik eta batuena egin, osotu eta indartu, guztien arteko izkuntza egin arte, bai literaturan eta bai goikoen eta bekoen, ikasien eta ikasibakoen agotan, kalean eta etxean.
	‎Gaurko egunetan, euskalaritza euskararen inguruko ikerketaz ari den diziplinari deitzen zaio, horren barruan sartuz euskararen ja torriari nahiz gramatika eta hiztegiari buruzkoak. Aspaldiko «vascología»	edo
	‎Eztabaida honetan aztertzekoa dena da zein neurritan onartzen	edo jaso tzen duten elkarrena, guk adituen eskuetan uzten duguna. Nolanahi ere, garbi ageri da, gramatika arazoetan eta, Arana garai honetan ez dela Azkueren ja rraitzailea, honen irizpideak ondo baino hobeto ezagutzen dituen arren (61).
	‎Esan beharrik ez dago egileak euskarazko liburu hauetan darabilen hiz kuntz ereduak idatzizko zein ahozko euskal literaturaren tradizioarekiko al daketa errotikoa	edo , agian hobeto, etena ekarri zuela. Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina.
	‎Aranak zein neurritan asmatu zuen ala ez, beste kontu bat da, zenbait puntutan kritikatzekoa, beste batzuetan ez hainbeste, eta besteetan uste den baino gehiagotan, agian, txalotzekoa. Eta honen froga da Aranak asmatu	edo eratutako hainbeste hitz txertatuta daudela, batzuk bes teak baino gehiago, ez gaurko hiztegietan bakarrik, baita ahozko zein idatziz ko erabileran ere. Hona hemen zerrenda horietatik jasotako hitz batzuk, be rak berritzat dauzkanak:
	‎Horrelako hitzen zerrenda begi kliska batean eman daiteke: gotuts (espíritu puro, ángel), Gogo Deuna	edo Goteuna (Espíritu San to), agaka (abecedario), agintz (mandamiento), gaizkatu (salvar), Donoki (cie lo de los santos), Donabatz (Iglesia), deun (santo santa), done Gusto, fiel), txadon (iglesia, templo), txauno (capilla), Ziñeskitz (Credo), izkitegi (alfabe to), izkindegi (silabario), izpijakera (fonética), gedin (vocal), igidin (consonan te), ingoski (página), ingurti (folleto), ingu...
	‎Sabino Aranaren asmoa egutegi horiek argitaratzean, erdal izenei euskal itxura ematea izango da, ez inola ere haiek euskaratzea, adibidez, gaztelaniaz ko Pedro-ri Atxa deituz, Pablo-ri Txiki, Justo ri Zuzen,	edo Florencio ri Lora tsu. Ez zuen hala egin nahi izan bere alderdi jeltzaleari zerion katolikotasun izaeragatik.
	‎Horregatik, zuzeneko itzulpenen bidea utzi eta, santuen izendegiko erdal izenak oinarrizko euskal lege fonetikoetara moldatzeko erabakia hartu zuen, irizpidetzat ondoko bi arau hauek hartuz: a) izenak bere jatorrizko hiz kuntzan duen forma	edo itxura hartu eta honi euskal fonetikari dagozkion le.
	‎geak aplikatzea, atzizki arrotzak kenduz, eta b) kontsonantez bukatzen diren gizonezkoen izenak a	edo í rekin, Mirena, Gilerma, Andoni eta gisakoen ka suan bezala eta, emakumezkoenak e edo ne rekin (azken kasu honetan n en bukatzen diren Martín, Balendin bezalako gizonezkoen izenetatik bereizteko), Josune, Gilerme ren kasuan bezala (84), etab. Antza, arra eta emearen eredu ra asmatuak. Salbuespen bakarrak, Josu eta Miren izango lirateke, edota jato rrizko izenean kasuan, Keperin eta Karla, Zeperin (Zepherinus) eta Karol en (Carolus) ordez.
	‎geak aplikatzea, atzizki arrotzak kenduz, eta b) kontsonantez bukatzen diren gizonezkoen izenak a edo í rekin, Mirena, Gilerma, Andoni eta gisakoen ka suan bezala eta, emakumezkoenak e	edo ne rekin (azken kasu honetan n en bukatzen diren Martín, Balendin bezalako gizonezkoen izenetatik bereizteko), Josune, Gilerme ren kasuan bezala (84), etab. Antza, arra eta emearen eredu ra asmatuak. Salbuespen bakarrak, Josu eta Miren izango lirateke, edota jato rrizko izenean kasuan, Keperin eta Karla, Zeperin (Zepherinus) eta Karol en (Carolus) ordez.
	‎«Bai, euzkeldun Abadiak: zubek Josu Kistoren ordekuak eta geure anayak hatera zarela, zubek bakarrik gaizkatu	edo salbau geinkezubez. Ondo ulertu egixuz onek:
	‎«Bizkaitar ona ba zara, ta ez erdeltzailia, bai euzkeltzalia, abegi zabala emongo dautsozu in gurti (liburuxka) oneri: Bizkayaren aldez bakar bakarrik iratzi dau bere egi lliak eta argitaltzen dau Etxe	edo bazkun Argitaldari onek. lrakatsi au egijoe zu umioi, eurok ikasita, erraz irakurri ta ulertu dagikiezantzat argitalduko diran euzkerazko iraztijak, asko ixango diranak. Irakurtzen eztakijan errijak, laster aiztuko dau bere izkerea, ta baidakixu zenbat gaitz, gaxotasun eta zorigezto Bizkayari euzkerea aizkunde orretatik atorkozan» (89).
	‎Sabino Aranaren literaturaren ikuspegi hori giltz politikoen argitan uler tu beharrekoa da, politikariak balio estetikoak adina	edo gehiago arrazoi praktikoak eraginda jokatzen baitu. Zentzu honetan, Aranarenak badu gaurko tasunik, seriotan galdetzea baita, euskal kasura etorrita, literaturaren garape nak XX. mendeaz geroztik zer nolako eragina izan duen nazio askapenean.
	‎Ez goaz gutxi ala asko den	edo antzeko baloraziorik egitera. Euskal Piz kundearen betean J.M. Barandiaranen euskarazko indizea% 3,11 eta Aitzole na% 8,84koa bada (107), Aranarenak azken honena bikoizteak asko esaten du bere alde, oraindik gehiago izanda.
	‎Or duko eztabaida hartan argi pixka bat egin ahal izateko, iturriak berrikusi be barra dago Koldo Zuazok hasitako bidetik jarraituta (111), baina zintzotasu nez eta bere osotasunean, ez komeni direnak bakarrik plazaratuz eta ez direnak ilunpean utziz. Izan ere, historiografia gezurtatzeko modu asko daude, eta ho rietako bat, datuak manipulatzea,	edo aipatzeke uztea da. Gu ere ibiliak gara gai honen inguruan Orixeren lana aztertu genuenean, baina lehengo iturriak berrikusi eta berriak aztertzean, orduko balorazio batzuk findu beharrean aur kitu garela aitortzeko lotsarik ez dugu (112).
	‎daritzak Aranaren esku utzi zuen txosten bat egitea Hendaiako batzarkideei galdetuz ea komeni zen Batzar berri bat egitea Hondarribian, 1902ko apirila ren hasieran	edo . Txostena egin, egin zuen Aranak, baina txosten hori ez zi tzaien batzarkideei heldu.
	‎Baina galdera beste modu honetara ere egin zitekeen: hara joatekoak zirenen artean aranazale ez ziren beste guztiak zientifikoak	edo adi tuak ote ziren, bada. Bere buruentzat zientifikotasuna gordetzen zutenentzat ere izan zuen erantzunik Aranak, Guilbeau idazkariari egiten dion erantzune
	‎XLIV). Lerro beretik arituz, hitzaurrea euskaraz egiten duen Lino Akesolok azpimarratzen duenez, askok Arana euskararen batasunaren areriotzat jo izan dute, baina oso ezjakinean, zeren < < Bidasoaz andiko eta emendikoak egindako batzar jakiñ arek ez euken euskera batuagaz ikustekorik, euskal idazkera	edo ortografiagaz baiño, eta Arana tartean zala Batzar aretan lortu ez zana, ortografi bata suna, geroago lortu zan, Euskaltzaindia sortu zenean, eta Aranak erakutsitako bidetik> > (Op.,!, XVII). ).
	‎euskera izaki, alegia, ta Laphurdik iduki, eskua zedukalakoan. Arana gabe	edo Aranaz leku ari izanak eta ari direnak badituzu, baino Arana kukuak, ua dute eragile nola edo ala» (155).
	‎euskera izaki, alegia, ta Laphurdik iduki, eskua zedukalakoan. Arana gabe edo Aranaz leku ari izanak eta ari direnak badituzu, baino Arana kukuak, ua dute eragile nola	edo ala» (155).
	‎euzko= vasko eta era= lengua o palabra, etimologiaren aldetik, euzko hitza eguzki tik letorkeelarik eta era, berriz, e/ e tik. Ondorioz, euzkera hitzak «lengua de la nación vaska»,	edo
	‎Hiru: era	edo ara atzizkiari dagokionez, dio, Azkuek esanahi bat baino gehiago eman dizkiola, lau bederen bai; hori batetik, eta bes tetik, Aranaren defentsan euzk era hitz konposatua edo elkartua dela frogatze ko, baieztatuko du era hitzak, ele tik datorrenez gero, berez duela esanahia, ez baita bere esanahia ez duen hitz osatzailerik. Eta nola era hitza ele tik da torrela frogatu ezinik ez dagoen metatesi fenomenoaren bidez, zeinaren arabe ra euskaraz sarritan gertatzen baita l hizkia r bihurtzea, zuzena logikoa da, horri lege etimologikoa aplikatuz, era (ele) kasu honetan hizkuntza dela on dorioztatzea.
	‎Hiru: era edo ara atzizkiari dagokionez, dio, Azkuek esanahi bat baino gehiago eman dizkiola, lau bederen bai; hori batetik, eta bes tetik, Aranaren defentsan euzk era hitz konposatua	edo elkartua dela frogatze ko, baieztatuko du era hitzak, ele tik datorrenez gero, berez duela esanahia, ez baita bere esanahia ez duen hitz osatzailerik. Eta nola era hitza ele tik da torrela frogatu ezinik ez dagoen metatesi fenomenoaren bidez, zeinaren arabe ra euskaraz sarritan gertatzen baita l hizkia r bihurtzea, zuzena logikoa da, horri lege etimologikoa aplikatuz, era (ele) kasu honetan hizkuntza dela on dorioztatzea.
	‎Euskal izendegiaren arazora itzulita, orduko eztabaidaz egun egiten den irakurketen artean bat, hauxe da: euskaltzetasuna politikarekin nahastu zela	edo , bestela esanda, jeltzaleek kasu honetan Eleizaldek arrazoi politikoez baliatu nahi izan zutela sabindar izendegiaren defentsan. Besteek, aldiz, hizkuntza arra zoiek zituzten gidari bakar.
	‎Politika norberaren ideologiari dagokion zer bait da, zerbait partikularra; kultura, aldiz, komunitate baten ondarea, zerbait kolektiboa (185). Zentzu honetan, kulturaren eta politikaren arteko bereizketa hori egin zutelako, hain zuzen, eredutzat jartzen dira euskal kulturan nor izan diren batzuk, hala nola Julian Elorza, Azkue, Pierre Lhande, Juan de lturral de y Suit, Wentworth Webster,	edo berriagotan, Julio Caro Baroja, edo Jose Migel Barandiaran bera. Fundamentalismorik ez da behar:
	‎Politika norberaren ideologiari dagokion zer bait da, zerbait partikularra; kultura, aldiz, komunitate baten ondarea, zerbait kolektiboa (185). Zentzu honetan, kulturaren eta politikaren arteko bereizketa hori egin zutelako, hain zuzen, eredutzat jartzen dira euskal kulturan nor izan diren batzuk, hala nola Julian Elorza, Azkue, Pierre Lhande, Juan de lturral de y Suit, Wentworth Webster, edo berriagotan, Julio Caro Baroja,	edo Jose Migel Barandiaran bera. Fundamentalismorik ez da behar:
	‎«fetitxe»	edo «idolotzat» hartzen dutela edo horrelako zerbait irakurri orduko,
	‎«fetitxe» edo «idolotzat» hartzen dutela	edo horrelako zerbait irakurri orduko,
	‎Jainkoari ere horrelako gurtzarik! Aranari bakarrik deitzen zaio «Maisua», maiuskulaz, eta haren izena sakralizaturik bezala agertzen da, hark esanak	edo idatziak betiko egiak bailiran transkri batuz. Aldizkariak ia zenbakiro ekartzen ditu Aranaren pasarteak «Páginas del maestro» sailean, edo haren lanei buruzko iruzkinak, gehienetan hitz be rrien inguruan.
	‎Aranari bakarrik deitzen zaio «Maisua», maiuskulaz, eta haren izena sakralizaturik bezala agertzen da, hark esanak edo idatziak betiko egiak bailiran transkri batuz. Aldizkariak ia zenbakiro ekartzen ditu Aranaren pasarteak «Páginas del maestro» sailean,	edo haren lanei buruzko iruzkinak, gehienetan hitz be rrien inguruan. San Andres egunarekin, 1930eko azaroaren 30ean, Euzkerea koek omenaldi hunkigarri bat egin zioten Arana maisuari Bilbon.
	‎Euzkerea aldizkarian, 1929ko III. zenbakitik aurrera, atal berezi bat ireki tzen da, «Los contradictores del maestro» izenburuarekin, non Abandokoaren iritziren bat	edo beste ezbaian jartzera ausartzen zirenak errotarrian xehatzen bai tira kupidarik gabe. Konbentzituta zeuden Sabino Arana euskalariaren lana gu txiestea zutela xede haren kontraesale horiek (205).
	‎2.2.1 Maisuaren kontraesale horiek, Euzkadi, Euskera eta horrelako al dizkarietan idazten dutenak dira. «Errolegi» ezizena daraman egilea da erro tarriaren zapadura ezagutzen lehena, Euzkadi aldizkarian, 5.067 zenbakian, Sabino Aranaren Lecciones de Ortografía del Euzkera Bizkaino liburuan ager tzen diren iritzi batzuk kritikatzen	edo zuzentzen omen dituelako, hala nola
	‎Hau guztia euskara berria iruditzen zaio. Ez hala, ordea, Euzkerea koentzat, hauentzat, «orlegi», adibi dez, «belegi»ren (amarillo) antzera, oso egoki asmatua baita herri senaren ere dura,	edo herri soilaren ahotik zuzen jasoak, Kirikiñok, adibidez, «zirijol» (ji deo) eta «txirringuts» (bicicleta) bezala.

Emaitza gehiago eskuratzen...

Aldaerak

Lehen forma

Argitaratzailea

Konbinazioak (2 lema)

Konbinazioak (3 lema)

Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu	"katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren	"katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu*	"katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu*	"katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu	"ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu	"ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi	"katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia	"katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi	"katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia	"katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi*	"katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi \| asko	"bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* \| !asko*	"bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi\|asko\|gutxi\|txiki	"bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj	"proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj	"proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi\|asko + m:adi	"bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg	"proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA

adb	adberbioa
adi	aditza
adilok	aditz-lokuzioa
adj	adjektiboa
det	determinatzailea
ior	izenordaina
izearr	izen arrunta
izepib	pertsona-izena
izelib	leku-izena
izeizb	erakunde-izena
lbt	laburtzapena
lotjnt	juntagailua
lotlok	lokailua
esr	esaera
esk	esklamazioa
prt	partikula
ono	onomatopeia
tit	titulua

KASUA

abs	absolutiboa
abl	ablatiboa
ala	adlatiboa
ban	banatzailea
dat	datiboa
des	destinatiboa
erg	ergatiboa
abz	hurbiltze-adlatiboa
ine	inesiboa
ins	instrumentala
gel	leku-genitiboa
mot	motibatiboa
abu	muga-adlatiboa
par	partitiboa
psp	postposizioa
pro	prolatiboa
soz	soziatiboa

MUGATASUNA/NUMEROA

mg	mugagabea
ms	mugatu singularra
mp	mugatu plurala
mph	mugatu plural hurbila

ADITZ MOTA

da	da
du	du
dio	dio
zaio	zaio
da-du	da-du
du-zaio	du-zaio
dio-zaio	dio-zaio
da-zaio	da-zaio
du-dio	du-dio
da-zaio-du	da-zaio-du
da-zaio-du-dio	da-zaio-du-dio

edo	121 (0,80)
Edo	1 (0,01)