|
2017
|
|
|
Ikusiko duzu, plazer handia izango da zuretzat...
|
edo
disgustua. Eta zenbat eta disgustu handiagoa zuk are pozago ni.
|
|
|
Emazteak atera lagundu ninduen. Sumatua nion, lehentsuagotik, deseroso samar zegoela, beldurrez
|
edo
. Atondoan zegoela, hitz hauek zezeldu zituen ahots apalez:
|
|
|
Horrexegatik asaldatu da ama agertu zarenean... zeren aitak karpetak erakutsi balizkizu dena agerian geratuko zen... izan ere, ukituaz bakarrik ezagutzen dituen aspaldiko passe partouts horietan jarri dizkiogu saldu ditugun orijinalen erreprodukzioak
|
edo
antzeko laminak. Ukitzen eta zenbatzen dituenean (buruz daki zein ordenetan dauden) pozarren jartzen da, begiak zabalik ikusten zituenean bezainbeste.
|
|
|
Zenbait minutuz egon zitzaion begira, ikusten ez bazuen ere; lamina hutsa begi parean jarri eta adi adi begiratzen zion, eta bere aurpegiak ikusteko gauza den pertsonaren keinua adierazten zuen magikoki. Eta bere begietan, bere begi nini hiletan, bat batean, argi distira islatu zen, argi orojakilea paperaren erreflexua zen
|
edo
barrutik zetorkion sua?
|
|
|
Hau ez da ezer esan zuen garaipen doinuz. Begira hauek," Malenkonia"
|
edo
" Pasioa", argiz beteta daude, gutxitan ikusiko duzu kalitate honekin. Begira, eta, berriro ere, atzamarrak pasatu zituen irudizko eszenatik begira freskotasun hau, tonu bero eta pikortsu hau.
|
|
|
" Hara, begiratu behi horiei!" oihukatu zuen izebak. Trenbidearen inguruko zelai guztiak behiz eta idiz beterik zeuden, baina izebak, umearen arreta desbideratu nahian
|
edo
, gauza bitxia balitz bezala adierazi zuen.
|
|
|
" Ez zegoen ardirik" hasi zen mutilzaharra," zeren Printzearen amak amestu zuen bezala, bere semea ardi batek erasota
|
edo
hormako erloju bat gainera jausita hilko baitzen. Ondorioz, etxean ez zuen ez ardirik ezta erlojurik ere."
|
|
|
" Eta azkenean, ardiren batek
|
edo
gainean eroritako erlojuak hil ote zuten printzea?" galdetu zuen Cyril ek.
|
|
|
" beste estatua bat egin dezakezu, esate baterako, nirea". "
|
Edo
nirea" esaten zuten aldi berean gainerako kontseilu kideek.
|
|
|
Zarraparra zabalduz zihoan neurrian jendearen arreta piztu zen eta zainketa lanak ere areagotu egin behar izan ziren. Deplisi ezinezkoa gertatzen zitzaion, egunik beroenetan ere, itsasoan
|
edo
errekan bainuak hartzea: samarainoko bainu-jantzia eraman behar izaten zuen.
|
|
|
Lehenengo berban erreparatuko diozue Luxenburgoko doinua duela. Uste du,
|
edo
horixe da bere ilusioa behintzat, Miloko Venusek galdutako besoetako bat dela, eta Frantziako gobernuak galdutako pieza erosiko duelakoaren esperantzaz bizi da. Gainerako guztian, erabat zentzuduna dela esango nuke.
|
|
|
Beraz, tunante hori, esan zuen nagusiak zenbat hanka dituzte kurriloek, bat
|
edo
bi. Zer diozu orain?
|
|
|
Bezero honek jeneroa erosi zien nire aitari eta baita aitonari ere, baina bildumagile lanetan neramatzan hogeita hamazazpi urteetan, oroimenak huts egiten ez badit behintzat, ez zuen sekula gure denda zapaldu. Itxura baten, gizon eszentrikoa zen, antigoalekoa eta originala, Mendel
|
edo
Spitzweg en koadro batetik ateratako alemaniar horietako bat, probintzietako hiri txikietan, gaur egun ere, nonahi aurkitu daitekeen ale bakan arraro bat.
|
|
|
Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan. 1914az geroztik ez genuen bere enkargurik jaso, baina jakin banekien tamaina horretako bilduma bat nekez saldu zitekeela hautsak harrotu barik; hortaz, pertsonai kurioso horrek bizirik behar du egon
|
edo
bilduma bere oinordekoen esku dago.
|
|
|
Bi ordutik gora jarraitu zuen erakustaldi liluragarri eta berritsu honek. Ezin deskriba dezaket zein lazgarria egin zitzaidan ehun
|
edo
berrehun paper zuri eta erreprodukzio merke horiek berarekin batera ikustea; nolanahi ere, inozo tragiko honen oroimenean hain ziren benetakoak piezok ezen akatsik gabe eta zegokien ordenan deskribatzen baitzituen, pieza bakoitzari zegozkion detaileak erantsiz. Bilduma ikusezina, dagoeneko barreiatua egon behar zuena han hemen, errealitate hautemangarria zen itsu honentzat, gizon honentzat, engainatu hunkigarri honentzat, eta hain zen indartsua bere ikusmenaren sua ezen ni ere sinesten hasia bainintzen ikusi egiten zuela.
|
|
|
Egunero ikusten ez den zerbait ikusiko duzu... ezta Berlinenen ere... Albertinan
|
edo
ditxosozko Paris horretan baino ikusi ez daitekeen zerbait... Bai, hirurogei urtez ibiliz gero bildumak egiten gauza asko lortu ahal dira, kalean botata ez dauden gauzak alegia.
|
|
|
Dena den, bide bakarra dugu aurre egiteko. Bi aukera daude;
|
edo
beraiek, edo gu. Baina, harro nago neure buruarekin.
|
|
|
Dena den, bide bakarra dugu aurre egiteko. Bi aukera daude; edo beraiek,
|
edo
gu. Baina, harro nago neure buruarekin.
|
|
|
Pesimismoa nabari da beraietan.
|
Edo
bestela esanda, etsipena, oinazea, pairamena... orrialde horien atzean ezkutatzen dira. Lau pareta hotzen artean harrapaturik datzan arima mintzo baita hitz horiekin.
|
|
|
Berau da mezularirik fidelena. Eta, agian, haize hori zure mendi eta bailara horietan barrena ibilia izango dela otu zaizu, eta agian, soilik agian, amaren besarkada
|
edo
Josuren musu bat ekarriko dizula pentsatu duzu.
|
|
|
Bakoitzak bere istorioa zuen; ondokoak kontatzen zidan bera dendan egon zela denbora guztian, ez zuela inork erosi eta azkenean bota egin zutela, beste batek umeak su eman ziola eta horrelako gauzak. Arrazoi batengatik
|
edo
beste batengatik denek amaitu zuten zakarrontzian eta han geunden, berriro ere kamioi batean, nora gindoazen jakin gabe eta hori galarazteko zer egin jakin gabe.
|
|
|
Gaur egun gizakien menpe bizi gara. Beraiek erabakitzen dute non eta noiz landatu eta noiz moztuko gaituzten, eta ondoren gurekin zer egin, gabonetako apaingarri gisa erabili
|
edo
txikitu eta txotx bihurtu.
|
|
|
Eta bizia gauza guztien gainetik errespetatu behar da. Edonor
|
edo
edozein izanda biziduna, gizakiok bizitzeko eskubidea badugu, beste izaki bizidunek zergatik ez?
|
|
|
Puskasek zerbait esan nahi zuen, egoera aldatu, baina ez zitzaion ezer zentzudunik bururatzen. " Ardo ona"," Kanpoan hotz egiten du"
|
edo
" Sabinorena ere" esatea pentsatu zuen, baina isilik geratu zen. Maialen oraindik leihotik begira zegoen.
|
|
|
Elurra ez zen gelditzen. Puskasen arropetan elur malutak etengabe erortzen ziren eta pixkanaka pixkanaka iturri, banku
|
edo
teilatu bat balitz bezala zuritzen hasi zen. Plaza erdirantz zihoala, sorbalda guztiak zurituta zituen.
|
|
|
Burua berriz gorputzaren norabidean jartzean ordea zirrara batek zeharkatu zuen Puskasen gorputza. Ez zen haize hotza eragindako zirrara
|
edo
hotzikara bat, ez zen hanketako minak eragindako zirrara bat, irudi batek eragindako zirrara bat zen. Balbeko leihoan begi urdin batzuk ikusi zituela iruditu zitzaion, bere amesgaiztoko begiak bezalakoak.
|
|
|
Bai, baina zorigaiztoko haiek ez zituan eguraldiaren ondorio
|
edo
kulpa izan, ijitoarena baizik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Dubio bere txikitasunean zoriontsu zenez, eta ez zuen inortaz trufatzeko beharrik sentitzen. Irribarre eginez, txistu eginez
|
edo
kopla pikanteak kantatuz itzultzen zizkien isekak. Era horretan, Moërgelleko bulegoetako seriotasun gaixotiak, azkazalak arbelean bezala irrist egiten zuen.
|
|
|
Bertara iristen garenean, barruan sartuko zaitut. Hortik aurrera zure esku dago Margot ikustea
|
edo
ez.
|
|
|
Non ote dago Margot? Ezkerraldean 10 urteko bi neskatila,
|
edo
mutiko, ez dakit ezin ditut desberdindu. Oinetakoak eta arropa kentzen ari zaizkio hildako gorputz bati.
|
|
|
Oinetakoak eta arropa kentzen ari zaizkio hildako gorputz bati. Ez dakit zer egin, egoera pentsatzen nuena baino askoz txarragoa da, hau ez da bizitzea, hemen animaliak
|
edo
hauek baino gutxiago bagina bezala tratatzen gaituzte. Edozein arrazoi aurkitzen dute gu zapaltzeko, judua, ijitoa, homosexuala, elbarritua... izateagatik.
|
|
|
Edozein arrazoi aurkitzen dute gu zapaltzeko, judua, ijitoa, homosexuala, elbarritua... izateagatik. Ezin dut sinetsi, ez nuke inoiz imajinatu ere egingo pertsona bat gai izan zitekeenik honelako leku bat sortzeko eta, are gutxiago, berarentzat perfektuak ez direnak
|
edo
gustuko ez dituenak hiltzeko.
|
|
|
Maitek liburua hartzen du orduan
|
edo
portatila bestela, maite du bere ordenagailua, Maiteren ordenagailua delako. Berea bakarrik, bakar bakarrik.
|
|
|
Berea bakarrik, bakar bakarrik. Duen sekretu bakarra delako
|
edo
Maite idazten duena hura bera delako agian.
|
|
|
Bere ametsetako mundu horretarat agian.
|
Edo
bere ipuinetako munduetara igual. Bai bere ipuinetako munduak ditu maiteen.
|
|
|
Goizeko haize hotzak masailak ebakitzen dizkion artean, ganibet bat bailitzan. Eta bere buruari galde egiten dio ea zein unetan hasi den egun hau existitzen,
|
edo
ea zein unetan hasi den Maite bera existitzen. Orain ordu erdi, ametsen mundu horretan, mundu hau ez zela existitzen otu zaio.
|
|
|
Mundu ezberdinez idazten zuen amak beti. Eta niri iruditzen zitzaidan beste mundu batean
|
edo
bizi zela ama. Ipuin haiek nire amaren errealitatea ziren.
|
|
|
Nire liburua delako izango diot hain estimu handia agian.
|
Edo
txikitako egunerokoa delako igual. Maitetxoren egunerokoa delako.
|
|
|
Eta nik ezin izaten dut ene begirada leihoetatik aldendu, eta ezin izaten dut askatasuna eskuratu, kanpoan dagoelako.
|
Edo
Kanten adingabetasuna izango da nire bizitza agian. Adingabetasun horretan bertan, askatasuna bilatzen saiatzen naizelako.
|
|
|
Zortzi milako mendiak ferekatuko ditu haizeak igual.
|
Edo
zuhaitzen hostoak laztanduko ditu. Edo itsasoarekin jostatuko da.
|
|
|
Edo zuhaitzen hostoak laztanduko ditu.
|
Edo
itsasoarekin jostatuko da. Olatuak eratzerainoko dibertimenduz.
|
|
|
Batzuetan beltza izanen da zerua, haserre dagoelako.
|
Edo
urdina izanen da, pozik dagoelako. Beste batzuetan, gorria izanen da, zoriontsu delako.
|
|
|
Begiradak marra infinitu bat ziren airearen unibertsoan. Leihotik at, lurretik at
|
edo
tabernariaren begi urdinetatik at, begiradak hari infinituak ziren, noiz hautsiko zituzten zain egoten zirenak.
|
|
|
Iruditzen zait izan dela espresatzeko eta komunikatzeko kanal pribilejiatu bat. Askotan prosan,
|
edo
gertatu izan zait, edo nire anaiari ere inoiz hitzez elkarrizketa, familiarteko elkarrizketan esateko gai izango ez nintzen gauzak, anaiari bertso kontestu batean esatea. Izango balitz moduan, bai geruza pribilejiatu bat bestela azaltzeko gai izango ez ginatekeen sentimenduak azaltzeko, bestela egiteko gai izango ez nintzatekeen kritikak egiteko, eta bestela espresatzeko zaila zaidan sentimendu batzuk hunkitzeko.
|
|
|
Iruditzen zait izan dela espresatzeko eta komunikatzeko kanal pribilejiatu bat. Askotan prosan, edo gertatu izan zait,
|
edo
nire anaiari ere inoiz hitzez elkarrizketa, familiarteko elkarrizketan esateko gai izango ez nintzen gauzak, anaiari bertso kontestu batean esatea. Izango balitz moduan, bai geruza pribilejiatu bat bestela azaltzeko gai izango ez ginatekeen sentimenduak azaltzeko, bestela egiteko gai izango ez nintzatekeen kritikak egiteko, eta bestela espresatzeko zaila zaidan sentimendu batzuk hunkitzeko.
|
|
|
Badago tragedia griego baten dagoen harreman zera hori, pertsonaia eta koruaren artean,
|
edo
dagoenean zauri bat, sentimendu tragiko bat, bertsolariak bere kantuarekin ahozkatzen duenean, talde guztiaren zauria ahozkatzen du. Zentzu horretan badago hor, e, gertakizun, oso berezia gertatzen dana, nik uste det, horrela komunikazioa dagoenean bertsolari eta publikoaren artean.
|
|
|
Baizik eta nahi duena esatera. Baina askotan hitzek esaten dute,
|
edo
errimek esaten dute, benetan zuk esan nahi izan ez duzuna, edo kabitu ez zaizun eta aldatu duzun esamolde batek ez du oso garbi uzten esan nahi zenuena, baizik eta beste zerbait sujeritu dezake, eta hori mingarria da bertsolariarentzat,
|
|
|
Baizik eta nahi duena esatera. Baina askotan hitzek esaten dute, edo errimek esaten dute, benetan zuk esan nahi izan ez duzuna,
|
edo
kabitu ez zaizun eta aldatu duzun esamolde batek ez du oso garbi uzten esan nahi zenuena, baizik eta beste zerbait sujeritu dezake, eta hori mingarria da bertsolariarentzat,
|
|
|
Musikarekin, zinearekin,
|
edo
, edo, deportearekin, futbol partida batekin emozio handia sentitu genezake, baina bertsolariak emozio hori artikulatu egiten du hitzez eta orduan bihurtzen da berebiziko aberastasuna, non emozio taldeko bat bihurtzen dan, non emozio hitz bihurtu bat, non emozio argumentatu bat, eta orduan halako indar berezia hartzen du.Orduan bertsolariaren aberastasuna da, nik uste, bere biluztasuna, beste arte... Bere pobreza hori du bere aberastasuna.
|
|
|
Musikarekin, zinearekin, edo,
|
edo
, deportearekin, futbol partida batekin emozio handia sentitu genezake, baina bertsolariak emozio hori artikulatu egiten du hitzez eta orduan bihurtzen da berebiziko aberastasuna, non emozio taldeko bat bihurtzen dan, non emozio hitz bihurtu bat, non emozio argumentatu bat, eta orduan halako indar berezia hartzen du.Orduan bertsolariaren aberastasuna da, nik uste, bere biluztasuna, beste arte form... Bere pobreza hori du bere aberastasuna.
|
|
|
Nik ikusi dudanaren arabera, bertsolaritza bakarra da poesia norgehiagokaren alorrean, gizartean maila guztietan partekatzen delako, ikusleak gizonezkoak, emakumezkoak, gazteak, zaharrak, hainbat bizi estilotakoak... direlako. Eta beste ahozko tradizio askotan, ikusleak gizonezkoak bakarrik, emakumezkoak bakarrik
|
edo
adinekoak bakarrik direlako, eta hemen ez da horrelakorik gertatzen."
|
|
|
Guk 28 urte eta maialenek 15 zeuzkan garaian
|
edo
guk 30 eta maialenek 15, maialen bazen bertsolari bat 15 urtekin sebastian lizaso eta nerekin etorri eta aurre egiten ziguna, baina jendeak onar zezan erabiltzen zuen esaldia zen: Neska hau, eh neska honek potroak dizkik.
|
|
|
Gaur egun beti aipatzen da emakume bertsolariak badabiltzala plazan, estreinekoz, eta gu garela pixka bat horren banguardia. Baina historia, emakumeen historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela emakume bertsolariak,
|
edo
profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren, hiletetan, jaiotzetan eta ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Ordutik hona gure irudipena izan da, eta gaur eguneko diskurtsoak diona da emakume bertsolaririk ez dela egon gaur arte. Baina oraindik ere baserrietan eta etxe askotan aipatzen digute behar bada familia hartan bertsolaririk onena amona zela,
|
edo
ama zela, edo izeba zela. Noski emakume horiek egoera sozialagatik ez dute sekula plazan kantatu izan.
|
|
|
Ordutik hona gure irudipena izan da, eta gaur eguneko diskurtsoak diona da emakume bertsolaririk ez dela egon gaur arte. Baina oraindik ere baserrietan eta etxe askotan aipatzen digute behar bada familia hartan bertsolaririk onena amona zela, edo ama zela,
|
edo
izeba zela. Noski emakume horiek egoera sozialagatik ez dute sekula plazan kantatu izan.
|
|
|
Ez emakume bertsolaririk ez dela egon, baizik eta emakume bertsolari horiek ezin izan dutela plazara atera, zirkunstantzia sozial eta ohitura sozialengatik. Orduan herriko plazan
|
edo
festan kantatu izan dutenak beti gizonezkoak izan dira. Eta gaur egun, edo orain gutxitik hona emakumeok hasi gara berriz plazara ateratzen.
|
|
|
Orduan herriko plazan edo festan kantatu izan dutenak beti gizonezkoak izan dira. Eta gaur egun,
|
edo
orain gutxitik hona emakumeok hasi gara berriz plazara ateratzen. Eta gure plazaratze horretan gure zailtasunak, trabak, eta kinkak, sentitzen ditugu, aspalditik datorren kontu baten ondorio dira, eta pixka bat horiei buruz gogoeta egiten gabiltza etengabe.
|
|
|
Txapeldun berririk balitz berak ikusi luke txapelari zer garrantzi ematen dion
|
edo
nola hartzen duen horren representatibidadea edo representaderik eza edo, eztakit hori txapeldun berriak ikusi luke baina nere kasuan lasai hartuko nukela, lasai eta lasaitasunez, txapelaren erreleboa."
|
|
|
Txapeldun berririk balitz berak ikusi luke txapelari zer garrantzi ematen dion edo nola hartzen duen horren representatibidadea
|
edo
representaderik eza edo, eztakit hori txapeldun berriak ikusi luke baina nere kasuan lasai hartuko nukela, lasai eta lasaitasunez, txapelaren erreleboa."
|
|
|
Txapeldun berririk balitz berak ikusi luke txapelari zer garrantzi ematen dion edo nola hartzen duen horren representatibidadea edo representaderik eza
|
edo
, eztakit hori txapeldun berriak ikusi luke baina nere kasuan lasai hartuko nukela, lasai eta lasaitasunez, txapelaren erreleboa."
|
|
|
Urrian hasi nintzan bertsolaritzan txapelketa zela eta zentratzen, eta bueno, forma puntu ona hartu nuen urria bukaerarako
|
edo
hola, eta orduan pentsatu nuen ostras, ez nadin gehiegi entrenatu, pentsatu nuen fresko joango naiz aurten. Zergatik?
|
|
|
Baina nik uste inportanteena nire kasuan behintzat ez zutik baizik eta oinez egiten dela. Nik gauzarik inportanteenak,
|
edo
erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera,
|
edo
zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... ...tzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari bezala nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko,
|
edo
proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Nire saioa hasten da galtzerdi beltzak jasten ditudanean, ez dakit zergatik, maniatikoa naiz hortan. bertsotara joan behar badet behintzat galtzerdi beltzak behar izaten ditut, etxean petralaldi momentu bakarrak izaten ditudala, bertsotara joateko momentuan jazten ari naizenean
|
edo
, baina hori gainditu eta etxetik irten eta herriko irteerako taberna batean kafe bat hartu eta rosli txiki bat piztu eta ya mentalki jartzen naiz lanerako.
|
|
|
Baina bada misterio bat ere, ez da batere formula matematiko bat. Baldin eta hau eta hau egiten badut saio aurretik emaitza ona izango da, hori ez da existitzen, eta batzutan ustez oso ondo zaude, eta tabladura atera eta beldurrak hasten zaizkizu,
|
edo
ez dituzu bertsoak ondo ikusten, ez datorkizu ideiarik. Kontrakoa ere bai, oso nekatuta zoaz eta behar bada egun brillante bat daukazu.
|
|
|
Eta esango nuke saio horri ematen diozun baloreak, tentsioak, eta preparatiboek laguntzen dutela ondo egoten. Ez dakit, saio baten esperoan badaramazu aste bete,
|
edo
egun batzuk, ba normalki oso presente daukazu, inkontzienteki lantzen ari zara kontestu hori, lantzen ari zara saio hori, pentsatu duzu saio horretan, zure ahaleginean, eta nik uste preparatibo horrek tentsio bat ematen dizu, inportantzi bat ematen dio saio horri eta holakotan arriskua izaten da saio on bate giteko.
|
|
|
Txapelketa hau berezia da niretzat ere, zazpigarren finala, lau txapel baditut lehendik eta egia esan ez dit ilusio ikaragarririk egiten irabazteak
|
edo
txapela jazteak, bostgarrenak. Emozionalki, nik uste dut iluntzeko zortziretan datorren igandean gahiago emozionatuko nintzake eta poztu lagunen batek irabaziko balu, nik irabaziko banu baino, badakit ez dela lehiara joateko jarrera baina espero dut hara jun, ondo sentitu eta lehiakorra izatea.
|
|
|
Inprobisazioan oinarritutako beste tradizio batzuen antzekoa da. Bata bestearekin lehiatzen da,
|
edo
erantzun egiten dio, eta oso jarrera ona dute. Ez dute gainditu beharreko zerbaiten gisan hartzen, baizik, elkarlanean aritzen dira, batak bestea animatzen du.
|
|
|
Funtzio nahi bada hizkuntzari lotua, herriari lotua, nahiz eta herria esatea pixka bat anbiguoa den, baina bai, Euskal Herriari lotua. Herrialde guztietako jendea biltzen da, eta bertsolariak ere halatsu, herrialde ezberdinetatik biltzen gara, euskarazko jardun bat da, sortzailea da, baikorra da, badaukagu horretan, eta lur hori lantzen aritzeko kontzientzia, beraz ez da karrera indibidual bat,
|
edo
ez hori bakarrik. Eta hori da talde giro hori indartzen duena.
|
|
|
Bai, nik uste dut bertso txapelketa nagusia dela euskal idazle onenek,
|
edo
herrialde bateko idazle onenek, literaturzaletasuna sustatzeko egingo dugu lau urtean behin herrialde honetako idazle onenen lehiaketa bat, goiz batean, ipuin onena nork idatzi. Eta horrek konbokatuko balitu milioika pertsona lehiaketa hori jarraitzera.
|
|
|
Lanketa intentsoena horretarako egiten dugu eta behar bada gure proposamenik berrienak eta hor plazaratzen ditugu. Eta normalki artistikoki inflexio puntu bat izaten da,
|
edo
izan daiteke. Mugarri bat.
|
|
|
Eta txapelketak ere pixka bat gure bertsokera obserbatzera eramaten gaitu, eta pixka bat definitzera ere. Zer egiten ari garen eta zer egin nahi genukeen,
|
edo
noruntz goazen. Eta horraldera lanketa bat egitera garamatza txapelketak.
|
|
|
Eta bestetik nire ibilbidean behintzat bertsoa nire baitan sentitu izan dut bertsoa gero eta gehiago autore bati dagokion zerbait. Ni gehiago sentitu izan naiz azken urteetan kantautore bat moduan kantatzen duena berari ateratzen zaiona,
|
edo
idazle bat moduan, idazten duena sortzen zaiona. Ez diot inoiz zentzurik bilatu beste idazle batekin lehiatzeari, ia norena den nobela hobea.
|
|
|
Ez diot inoiz zentzurik bilatu beste idazle batekin lehiatzeari, ia norena den nobela hobea.
|
Edo
bi kantautore elkarrekin lehiatzea moduan txapelketa batean, ez, kantautore batek ateratzen du ateratzen zaiona, eta idazle batek idazten du egiten duena. Pixka bat autore ikuspuntutik bizi izan dut barnetik behintzat bertsolari izatea, eta oso zentzuz kontrakoa iruditu zait nire sortzaile lagun onenekin sari baten truke lehiatzea.
|
|
|
Gaur egun konpetizioa ulertzeko modua oso beste bat da. Oso besteak zapalduz aurrera egitekoa,
|
edo
besteak txikituz, edo edozer gauza ontzat joz irabazteagatik. Eta uste dut bertsolaritzak bestelako eredu bat proposatzen duela, hain zuzen ere ez delako kirol lehia bat.
|
|
|
Gaur egun konpetizioa ulertzeko modua oso beste bat da. Oso besteak zapalduz aurrera egitekoa, edo besteak txikituz,
|
edo
edozer gauza ontzat joz irabazteagatik. Eta uste dut bertsolaritzak bestelako eredu bat proposatzen duela, hain zuzen ere ez delako kirol lehia bat.
|
|
|
Eta gero bestalde, bueno, saria txapela izatearen kuriositatetxo hori. Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen
|
edo
sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak.
|
|
|
Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen,
|
edo
kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak. Eta polita izan zen ikustea bai bata eta bai bestea buru batean posible dela jartzea eta ondo geratzen direla.
|
|
|
Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den,
|
edo
nola ematen duen batak eta besteak. Eta polita izan zen ikustea bai bata eta bai bestea buru batean posible dela jartzea eta ondo geratzen direla.
|
|
|
Beti da inprobisatua, baina inprobisazioak baditu bi maila; batzutan segundu batzuk dituzu bukaera
|
edo
arkitektura prestatzeko, zati bat da beharbada segundu batzuetako prestaketa duena, eta beste zati batzuk dira segundu batzutako prestaketa ere ez duena, osea kantatzen ari zaren momentuan berean sortzen ari zarena. Orduan biak dira inprobisatuak, baina bat da hiper inprobisatua eta beste bat da gutxiago inprobisatua.
|
|
|
Askotan esan izan dugu," puf, lasaiegi niok, hemen ez dator ezer onik", sentitzen baldin badugu erlaxazio handiegia dela, ez dugu beharbada sorkuntza puntakoa egiten. Ez dakit zenbateraino bihur litekeen, ez dakit biokimika ez dut gehiegi ezagutzen, baina adrenalina sorkuntza ere lika
|
edo
bizio txiki bat gugan, baina garbi daukat seguru asko bertsolari baten bizitzan adrenalina kolpe horiek ezinbesteko osagai direla, ohitu egiten garela, eta gainera behar dugula baita ere bizitzaren abiadura sentitzeko.
|
|
|
Nik uste dut beharrezkoa dela trantze momentu hori sortzeko
|
edo
bertsoa egiteko. Nolabait holako tentsio ikaragarri batekin eta kontzentrazio maila ikaragarri batekin lotzen dut, eta ez da beti erreza kontzentrazio maila hori lortzea.
|
|
|
Niri gertatu izan zait hitzaldi bat eman behar dudanean,
|
edo
klase bat eman behar dudanean, edo zerbait inportantea egin behar dudanean, Bertigoa bilatzea, bertigo puntu bat bilatzea, nire onena eman ahal izateko, besteak harritzeraino. " Joder ez duk ezer prestatu?"," eske igual behar diat ez prestatzea nire onena momentu horretan eman ahal izateko.
|
|
|
Niri gertatu izan zait hitzaldi bat eman behar dudanean, edo klase bat eman behar dudanean,
|
edo
zerbait inportantea egin behar dudanean, Bertigoa bilatzea, bertigo puntu bat bilatzea, nire onena eman ahal izateko, besteak harritzeraino. " Joder ez duk ezer prestatu?"," eske igual behar diat ez prestatzea nire onena momentu horretan eman ahal izateko.
|
|
|
Bai, zentzumenen liberazioa
|
edo
lotura, ez dakit zer den. Zeren eta askotan tentsio goreneko momentutan sortzen duzu ongien.
|
|
|
Nik uste dut baita ere ikusi behar dela herri berezi batean gaudela. Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan,
|
edo
gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nik uste dut baita ere ikusi behar dela herri berezi batean gaudela. Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna
|
edo
gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nik uste dut baita ere ikusi behar dela herri berezi batean gaudela. Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan
|
edo
ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan
|
edo
ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berez...
|
|
|
Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez,
|
edo
baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nik uste dut izan daitekeela bateragune moduko bat, jendeak bat egiten du bertso saioetan, ideologia ezberdineko jendea biltzen da bertso saio berean, adin ezberdinetako jendea, jatorri ezberdinetako jendea, eta horrek holako lotura bat sentiarazten du. Bestalde presente eduki behar dugu bertsoa jolas dialektiko bat dela eta beti arrazoiekin eta argudioekin ari garela lanean, eta era guztietako argudioak entzun daitezkeela bertsotan, jendearen buruan zerbait mugitu nahi dutenak,
|
edo
galdera batzuk utzi nahi dituztenak. Eta ederra da ikustea era guztietako jendea bertso saioetan biltzen dela.
|
|
|
Uste dut behar dugula pixka bat hori ere, denok gizaki bezala, baina euskaldunok ere bai, mirestea, hau da, eredugarriak diren sortzaileak hor daudela, eta hizkuntzaren gaitasuna eta artearen gaitasuna gorenera
|
edo
behintzat gu baino gorago eraman dezaketen pertsonak badaudela ikustea, behar du herri batek. Eta nik uste bertsolariek hori sinbolizatzen dutela.
|
|
|
Baina bada misterio bat ere, ez da batere formula matematiko bat. Baldin eta hau eta hau egiten badut saio aurretik emaitza ona izango da, hori ez da existitzen, eta batzutan ustez oso ondo zaude, eta tabladura atera eta beldurrak hasten zaizkizu,
|
edo
ez dituzu bertsoak ondo ikusten, ez datorkizu ideiarik.
|
|
|
Eta esango nuke saio horri ematen diozun baloreak, tentsioak, eta preparatiboek laguntzen dutela ondo egoten. Ez dakit, saio baten esperoan badaramazu aste bete,
|
edo
egun batzuk, ba normalki oso presente daukazu, inkontzienteki lantzen ari zara kontestu hori, lantzen ari zara saio hori, pentsatu duzu saio horretan, zure ahaleginean, eta nik uste preparatibo horrek tentsio bat ematen dizu, inportantzi bat ematen dio saio horri eta holakotan arriskua izaten da saio on bat giteko.
|
|
|
Gu fluxu baten parte gara, eta hori da gure tradizio sena,
|
edo
jarraidura sena, hau da, guk ez genuen eskatu sortzea, jaiotzea, guk ez genuen eskatu euskaldun izatea, gu fluxu baten parte sentitzen gara, eta badugu fluxu horri, jarraidura horri bidea emateko eta hurrengoei pasatzeko sen bat. Eta hori bertsoaren osagai funtsezkoa da, edo bertsolaritza mugimenduaren osagai funtsezkoa da.
|
|
|
Gu fluxu baten parte gara, eta hori da gure tradizio sena, edo jarraidura sena, hau da, guk ez genuen eskatu sortzea, jaiotzea, guk ez genuen eskatu euskaldun izatea, gu fluxu baten parte sentitzen gara, eta badugu fluxu horri, jarraidura horri bidea emateko eta hurrengoei pasatzeko sen bat. Eta hori bertsoaren osagai funtsezkoa da,
|
edo
bertsolaritza mugimenduaren osagai funtsezkoa da. Beste gauza bat da konturatzea hori egiteko modu bizigarri bakarra, hori egiteko merezi digun modu bakarra sortzea dela.
|
|
|
Beste gauza bat da konturatzea hori egiteko modu bizigarri bakarra, hori egiteko merezi digun modu bakarra sortzea dela. Nolabait izatea, tradizionala izateko modu bakarra sortzailea izatea dela, eta beharbada sortzailea izateko ere gure modua,
|
edo
modu interesgarri bakarra ere tradizioen fluxuan kokatzea dela. Eta tradizioa eta sorkuntza gauza beraren bi aurpegi direla.
|
|
|
Baizik eta nahi duena esatera. Baina askotan hitzek esaten dute,
|
edo
errimek esaten dute, benetan zuk esan nahi izan ez duzuna, edo kabitu ez zaizun eta aldatu duzun esamolde batek ez du oso garbi uzten esan nahi zenuena, baizik eta beste zerbait sujeritu dezake, eta hori mingarria da bertsolariarentzat.
|
|
|
Baizik eta nahi duena esatera. Baina askotan hitzek esaten dute, edo errimek esaten dute, benetan zuk esan nahi izan ez duzuna,
|
edo
kabitu ez zaizun eta aldatu duzun esamolde batek ez du oso garbi uzten esan nahi zenuena, baizik eta beste zerbait sujeritu dezake, eta hori mingarria da bertsolariarentzat.
|