|
2017
|
|
|
Horretaz gain, sarritan bilaketa bibliografiko bat egin behar da. Bilaketa bibliografiko bat egiteko arrazoiak era askotakoak izan
|
daitezke
: ia ezagutzen ez dugun gai bati buruzko informazioa nahi dugulako, praktika klinikoan sortutako zalantza bati erantzuna eman behar diogulako, ikertzen ari garen gai baten inguruan azterketarik dagoen jakin nahi dugulako, eta abar. Informazio behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu:
|
|
|
Informazio behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu: ...ndua?) ezagutza orokorra behar dugunean sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza behar dugunean sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera hauei testuliburu bat kontsultatuz erantzun
|
dakieke
(adibidez, espezialitateko eskuliburu bat). Galdera espezifikoak, berriz, praktika klinikoan sortzen dira, eta hauentzako erantzunek paziente jakin bati buruzko erabakiak hartzen laguntzen dute (2).
|
|
|
Galdera espezifikoei dagokienez, 90eko hamarkadan, galdera klinikoa ongi egitearen garrantziaz hitz egiten hasi zen (2) eta gaur egun PICO txantiloi deritzona definitu zen, zeinak honako esanahi hau duen: ...atient» edo «Population») paziente baten ezaugarriak (gaixotasuna, adina?); «I» («Intervention») begiratu nahi dugun tratamendua, diagnostikoa eta abar; «C» («Comparison») beste tratamendu, diagnostiko eta abarrekin konparatu nahi badugu, eta, azkenik, «O» («Outcomes») aztertu behar diren emaitzak (morbimortalitatea, heriotza tasa, bizi kalitatea?). Webgune honetan zehaztasunez ikus
|
liteke
PICO txantiloia nola erabili: <http://researchguides.ebling.library.wisc.edu/ EBM/ ask>.
|
|
|
Party pills, A2, Nemesis, Legal X edo herbal pills ezizenez merkaturatu dira. Pilula hauen osagai nagusia 1 benzilpiperazina (BZP) da, nahiz eta trifluorometilfenilpiperazina (TFMPP) edo 1 klorofenilpiperazina ere (mCPP) topa
|
daitezkeen
. Horietariko asko sendagai berrien ikerkuntzan albo batera utzitako farmakoak dira, espero zen eraginik ez zutelako edo profil toxikologiko onartezina zutelako.
|
|
|
Antsietatea, urduritasuna, dardarak, gorakoak eta nahastea paira
|
daitezke
. Erresuma Batuan droga hauek eragindako 19 heriotza detektatu ziren 2007 eta 2010 urteen artean.
|
|
|
Kontsumitzailearen sentikortasuna, argiarekiko zein inguruko soinuekiko, handiagoa izango da. Batzuetan eragin haluzinogenoak desagertu ondoren, zorabioa, buruko mina eta amnesia ere ager
|
daitezke
.
|
|
|
Gainera oroimenean ere eragiten du, gertuko oroitzapenak ahantzarazten dituen amnesia eraginez. Intoxikazio akutuaren ondorioz, aho lehorra, hipertermia, midriasia, ikusmen lausotua edo takikardia ager
|
daitezke
. Dosi altuetan ataxia, haluzinazioak, delirium edo desorientazioa eragin ditzake, kasu larrienetan koma eta heriotza ere eragin ditzake.
|
|
|
Ipomea violacealandarearen lorea eta LSDaren aitzindari den azido lisergikoaren amida (ergina) ekoizten du. Ergina landare horren hazietan metatzen da eta erreta edo edabean har
|
daiteke
. Eragina orokorrean lasaigarria da, nahiz eta batzuetan haluzinazio arinak ere eragin ditzakeen.
|
|
|
disforia, zorabioak, izerdia edo miosia, esate baterako. Beste drogekin batera hartuz gero, nahasketa hilgarria izan
|
daiteke
.
|
|
|
Arilzikloalkilaminen taldean sailka
|
daitezkeen
substantziak dira; ketamina eta fentziklidinaren (PCP) antzeko egitura duten substantzien taldea osatzen dute. 2010 urtean agertu ziren Europan research chemicalsubstantzia gisa.
|
|
|
Talde honen barruan, gehien detektatua izan den substantzia metoxetamina izan da. Kasu gehienetan ketaminaren aizuntzaile gisa aurkitu da, hau da, kontsumitzaileak ez
|
zekien
metoxetamina hartzen ari zela (14).? –
|
|
|
Gaindosiaren ondorioz, logura, hipotonia, buruko mina eta nahasmena agertuko dira. Kasu larrietan koma eta heriotza ager
|
daitezke
arnas depresioaren ondorioz. Abstinentzia sindromearen ondorioz, loezina, antsietatea, goragaleak, takikardia, dardarak, karranpak eta izerdia ager daitezke.
|
|
|
Kasu larrietan koma eta heriotza ager daitezke arnas depresioaren ondorioz. Abstinentzia sindromearen ondorioz, loezina, antsietatea, goragaleak, takikardia, dardarak, karranpak eta izerdia ager
|
daitezke
. Normalean 3 egun iraungo du abstinentzia sindromeak, baina kasu batzuetan hilgarria ere izan daiteke.
|
|
|
Abstinentzia sindromearen ondorioz, loezina, antsietatea, goragaleak, takikardia, dardarak, karranpak eta izerdia ager daitezke. Normalean 3 egun iraungo du abstinentzia sindromeak, baina kasu batzuetan hilgarria ere izan
|
daiteke
.
|
|
|
Baina, zein da egun droga berriek gizartearentzat ekartzen duten arriskua? Izan ere, gure inguruan duten agerpen eskasa dela-eta, arriskua ez da handia, baina gerora begira, arriskua lazgarri bilaka
|
daiteke
. Arazo horri irtenbidea aurkitu nahian, hainbat elkarte sortu dira kaleko drogak aztertzeko.
|
|
|
Gainera, substantzia berri hauek eragin ezberdinak ere izan ditzakete; izan ere, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan ere, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan
|
daitezkeen arren
, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete.. Beste kasu batzuetan, kannabinoide sintetikoak kasu, egitura kimiko guztiz ezberdinak lortu dira antzeko eragin farmakologikoak lortzeko.
|
|
|
Hala ere, toxikotasuna eta konbultsioak eragiteko joera ere handiago da. Oro har, goragaleak, gorakoak, idorreria, gernu erretentzioa, konbultsioak eta heriotza ekar litzakeen arnasa depresioa ager
|
daitezke
(15).
|
|
|
Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere. Etorkizunean arazo larri bilaka ez
|
daitezen
, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan daiteke balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere. Etorkizunean arazo larri bilaka ez daitezen, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan
|
daiteke
balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
Oro har, barne sistema kannabinoidean dute eragina eta neurotransmisio sistema horren hartzaileak aktibatzen dituzte. Hala ere, haien afinitatea CB1hartzaile kannabinoidearekiko? 9 THC ak duena baino 20 aldiz altuagoa izatera hel
|
daiteke
. Beraz, kalamuaren antzeko eraginak izango dituzte (euforia, kitzikapena, barrea, gose eza?), baina efektua askoz indartsuagoa izango da.
|
|
|
Ezaugarri klinikoak adinaren arabera doitu ondoren ezberdintasunik ez da ageri. Gauza bera ikus
|
daiteke
aurkezpen momentuko egoera hemodinamikoarekin; nahiz eta datu gordinen arabera egoera hemodinamiko hobea zuten gizonezkoek (KILLIP I II% 87,3 vs% 92,5; p= 0,009).
|
|
|
1 irudian ikus
|
daiteke
bi epeetan zehar sarearen kalitatea neurtzen duten parametroen bilakaera sexuaren arabera, horretarako bi epeetako parametroen medianen kenketa egin da.
|
|
|
Datu gordinei begiratuta, erretzaileen portzentajea altuagoa zen gizonezkoen artean, hipertentsioa ez bezala. Tabakoa da saihestu
|
daitekeen
arrisku faktore garrantzitsuena. Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13).
|
|
|
Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55 urtetik beherakoen STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo urteetan emakume gazteen artean IA kopurua areagotu
|
daiteke
.
|
|
|
Iskemia denbora zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ondorio larriagoak izango ditu IAk bihotzean. Iskemia denbora luze hori izan
|
daiteke
emakumeek egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan ere, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den jakitea, IAk jasandako emakumeen artean egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak hauek dira:
|
|
|
Bestalde, gaixoak dakarren atzerapenari sistemari dagokiona gehitu behar zaio, hau da, lehen arreta medikotik arteria zabaldu arte doan denbora. Europako Kardiologia Elkarteak, LAIKa sintomak hasi eta lehen 120 minutuetan egin
|
badaiteke
, LAIKa hobesten du fibrinolisiaren gainetik, denbora epea gaixoa osasun sistemarekin harremanetan jartzen den kokagunearen araberakoa den arren. Fibrinolisia lehen 30 minutuen barnean egin behar da (1).
|
|
|
Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak. Gorakada hori izan
|
daiteke
sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako, emakumeen artean batez ere.
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus
|
daitekeenez
, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez ere. LHMtik LAIKarako tartea batez beste 22 minutu murriztu da.?
|
|
|
Sarearen funtzionamendua balioztatzeko sortu zen BIHOTZEZ datu basea, ondorioz,
|
baliteke
ikerketa honetan aztertu ez diren konfusio faktore gehiago egotea. Gauza jakina da emakumeen bihotz hodietako gaixotasunek ezaugarri bereziak dituztela.
|
|
|
Gauza jakina da emakumeen bihotz hodietako gaixotasunek ezaugarri bereziak dituztela. MIA jasaten duten emakumeen% 7% 32k ez du estutasunik koronarioetan, MIAren arrazoia ateroma plakaren haustura, ultzerazioa, erosioa, espasmoa edo disekzioa izan
|
daiteke
(8). Circulationaldizkariak bere azken zenbakian plazaratutako gai horri buruzko azterketak dio ezen, oro har, gaixo horiek bihotz hodietako gertakizun bat izateko arrisku handiagoa dutela, hala nola SKA, bihotz gutxiegitasuna eta iktusa (22).
|
|
|
Haurdunaren infekzioa detektatzea zaila izan
|
liteke
, sintoma inespezifikoak eragiten ditu eta (1, 2, 5):
|
|
|
Baieztapen diagnostikoa lortzeko kultiboak baino ez ditugu; lagin horiek gorputzeko fluido edo ehun esteriletakoak izan
|
litezke
(odola, likido amniotikoa?) (1).
|
|
|
Infekzioa garatutako unearen arabera, ondorioak ezberdinak izan
|
daitezke
(2, 5):
|
|
|
Hainbat eta hainbat elikagairen bidez transmiti
|
badaiteke
ere, kasu gehienak honako hauekin erlazionatuta egon dira: barazki gordinak, esnekiak (gazta bigunak), haragi egosiak eta arrain ketuak.
|
|
|
5.4 Listeria, umetoki barruan trata
|
daitekeen
koriomanionitisa?
|
|
|
Gainontzeko korioamnionitis kasuekin alderatuz gero, zeinetan erditzearen indukzioa eta haurdunaldia amaitzea den ohiko ekinbidea, listeriosia, trata
|
daitekeen
eta erditzea muga egokian eta arazorik gabe eman litekeen egoera bat da. Diagnostiko goiztiar eta tratamendu antibiotiko egoki bati esker, listeriosiaren konplikazioak ekidin daitezke (6, 7).
|
|
|
Gainontzeko korioamnionitis kasuekin alderatuz gero, zeinetan erditzearen indukzioa eta haurdunaldia amaitzea den ohiko ekinbidea, listeriosia, trata daitekeen eta erditzea muga egokian eta arazorik gabe eman
|
litekeen
egoera bat da. Diagnostiko goiztiar eta tratamendu antibiotiko egoki bati esker, listeriosiaren konplikazioak ekidin daitezke (6, 7).
|
|
|
Gainontzeko korioamnionitis kasuekin alderatuz gero, zeinetan erditzearen indukzioa eta haurdunaldia amaitzea den ohiko ekinbidea, listeriosia, trata daitekeen eta erditzea muga egokian eta arazorik gabe eman litekeen egoera bat da. Diagnostiko goiztiar eta tratamendu antibiotiko egoki bati esker, listeriosiaren konplikazioak ekidin
|
daitezke
(6, 7).
|
|
|
Bestalde, diagnostiko eta tratamendu goiztiarrak haurdunaldiaren eboluzioan duen garrantzia aipatzekoa da. Izan ere, diagnostiko eta tratamendu egoki batekin, infekzio horren konplikazioak ekidin
|
daitezke
(6, 7, 8).
|
|
|
JAN
|
LITEZKEEN
ELIKAGAIAK
|
|
|
2013 urtean, 22 kasurekin, azken 10 urteetako intzidentzia hirukoiztu zen. Urte horretan, haurdun eta jaioberriak arrisku taldeen% 50 izan ziren (9 kasu). Haurdunaren infekzioa detektatzea zaila izan
|
liteke
, sintoma inespezifikoak eragiten ditu-eta (digestio aparatuarekin lotutako sintomak eta sukarra), baina umekiarengan ondorio kaltegarriak izan ditzake (abortu septikoa, goiztiartasuna). Lan honetan aztertutako kasu gehienetan haurdunak sukarrarekin agertu ziren eta kasu gehienetan erditze goiztiarra gertatu zen.
|
|
|
Munduko biztanleriaren gehiengoa elebiduna edo eleaniztuna da. Hizkuntzak osasun arloan eta bereziki harreman terapeutikoan duen egitekoari buruz asko idatzi izan da, batez ere hizkuntzan oinarrituta eman
|
daitezkeen
txarto ulertuek osasunean izan dezaketen eragina dela-eta. Osagileek eta gaixoek jargoi ezberdina erabiltze hutsagatik arazoak sor daitezkeela deskribatu izan da (1), beraz, gaixoa bere ama hizkuntzan artatzen ez denean, txarto ulertuak nabarmenki areagotu daitezkeela pentsa genezake (2).
|
|
|
Hizkuntzak osasun arloan eta bereziki harreman terapeutikoan duen egitekoari buruz asko idatzi izan da, batez ere hizkuntzan oinarrituta eman daitezkeen txarto ulertuek osasunean izan dezaketen eragina dela-eta. Osagileek eta gaixoek jargoi ezberdina erabiltze hutsagatik arazoak sor
|
daitezkeela
deskribatu izan da (1), beraz, gaixoa bere ama hizkuntzan artatzen ez denean, txarto ulertuak nabarmenki areagotu daitezkeela pentsa genezake (2). Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza.
|
|
|
Hizkuntzak osasun arloan eta bereziki harreman terapeutikoan duen egitekoari buruz asko idatzi izan da, batez ere hizkuntzan oinarrituta eman daitezkeen txarto ulertuek osasunean izan dezaketen eragina dela-eta. Osagileek eta gaixoek jargoi ezberdina erabiltze hutsagatik arazoak sor daitezkeela deskribatu izan da (1), beraz, gaixoa bere ama hizkuntzan artatzen ez denean, txarto ulertuak nabarmenki areagotu
|
daitezkeela
pentsa genezake (2). Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza.
|
|
|
Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote. Berezitasun horien adibide argia eskizofrenia da; izan ere, gaixoaren jokabidean ere isla
|
daitezkeen arren
, sintoma psikotikoak hizkuntzaren bidez adierazten dira nagusiki. Gainera, ondoren azalduko dugun moduan, mintzaira kasu gehienetan neurri batean edo bestean kaltetuta agertzen da.
|
|
|
Gure kasuan, Euskal Autonomia Erkidegoan, gaur egun oraindik osasun sistema publikoko komunikazio hizkuntza gaztelania da. Bai gurean eta bai beste testuinguru elebidun batzuetan dagoen joera horrek aurresuposatzen du gaixo elebidunak sintomak hizkuntza batean edo bestean berdin adieraziko dituela, gaixotasun psikiatrikoen kasuan aurresuposizio hori ziurtzat nekez eman
|
daitekeen arren
.
|
|
|
Haren deskribapenen arabera, denek aditzen zituzten entzutezko haluzinazioak euren ama hizkuntzan, egungo hizkuntza lehentasuna edozein izanda ere. Hala ere, entzutezko haluzinazioak drogen kontsumoaren ondorioz agertutakoak zirenean, menperatzen zituzten hizkuntza guztietan ager
|
zitezkeela
ere ondorioztatu zuen.
|
|
|
Badirudi orokorrean sintoma hori ere ama hizkuntzan agertzeko joera handiagoa dagoela, baina edukiaren eta etiologiaren araberako aldakortasuna ere deskribatu da. Hainbatek diote eduki mehatxagarria daukaten haluzinazioak bigarren hizkuntzan agertzen direla sarriago, eta toxikoek sortutakoak hizkuntza batean baino gehiagotan ager
|
daitezkeela
.
|
|
|
Izan ere, haluzinazioei buruzko azken behaketa hori egitean, adibidez, gehienek ez dute zehazten informazioa jasotzeko elkarrizketa zein hizkuntzatan egin duten. Ildo berean, pentsa
|
liteke
gaixoak ama hizkuntza hobeto menperatzen duen heinean, bere hizkuntzan luze eta sakonago hitz egiteko joera edukiko duela, azpitik garuneko zirkuituekin lotutako arrazoiak egon edo ez egon. Gainera, kontuan eduki behar dugu psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez adieraziko dela.
|
|
|
Gainera, kontuan eduki behar dugu psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez adieraziko dela. Hori horrela izanda, azterketa bigarren hizkuntzan egitean mintzairaren defizitak hautematen direnean, hizkuntzaren ezaguera okerrari leporatzeko arriskua egon
|
daiteke
, pentsamenduaren nahasmendu moduan interpretatu ordez. Alderdi linguistikoari begiratuta, Seeman ek 2016an (27) gaiari buruzko berrikusketa bat egin zuen.
|
|
|
Kirurgiarako indikazioak: Tratamendu medikoarekin konpontzen ez den sabelalde barneko presioaren igoera larria, nekrosi infektatua (neurri minimoki inbaditzaileez saia
|
liteke
lehen urrats moduan, edo step up estrategia), hesteen zulaketa, hemorragia akutua (erradiologia interbentzionista erabiltzen da normalean). Ondorioak:
|
|
|
Pankreatitis akutuaren bilakaera klinikoak bi fase ditu (5). Lehen astean, Hanturazko Erantzun Sistemikoaren Sindromea garatu
|
liteke
, nekrosiak eragindako bitartekariak direla-eta. Behin egun horiek pasa eta gero, nekrosiak konplikazio lokalak eragin ditzake, nekrosi infektatua, hesteen zulaketa eta hemorragia akutua batez ere.
|
|
|
Organo gutxiegitasunaren balorazio egokia egin (13). Lehen egunetan Hanturazko Sindrome larria ager
|
liteke
, batez ere shocka, arnas gutxiegitasuna eta giltzurrun gutxiegitasuna. Miaketa fisikoan eta odol analisian hemograma, giltzurrun funtzioa eta ioiak eta koagulazioa aztertu genituzke, eta arnas gutxiegitasunaren zeinurik balego, arteriako gasometria bat ere bai.
|
|
|
Haren balio nagusia etiologia zehaztea da, behazun bidean kalkulurik baden ala ez adierazten digulako. Sabelaldeko OTAk pankrearen itxura ikusten laguntzen du, eta Balthazar en eskala erabiliz, larritasunaren aurreikuspena egin
|
liteke
(16). Pankrearen nekrosia ikusteko baina, 48 orduko eboluzioa behar izaten da, eta hori dela-eta, organo gutxiegitasunik ezean atzeratzeko gomendatzen da (17).
|
|
|
Atlantako Sailkapen Berrikusia, eta Determinanteetan Oinarrituriko Sailkapena (35, 36). Sailkapen sistema hauek baina, pazientearen bilakaeraren bukaeran soilik erabil
|
daitezke
, lehen momentuan ez dakigulako organo gutxiegitasuna garatuko duten ala ez, eta nekrosia infektatuko den ala ez. 1 taulan bi sailkapenok deskribatzen ditugu.
|
|
|
– Paziente hauek ez dute inolako antibiotikorik behar, pankreako nekrosia infektatu ez
|
dadin
(23). Orain dela urte batzuk gomendatzen bazen ere, diseinu egokia zuten saiakuntza klinikoak garatzean erabileraren desegokitasuna frogatu zen, infekzioen eta hilkortasunaren tasa ez dutela hobetzen ikusi baitzen (24).
|
|
|
– Pankreatitisa behazuneko kalkuluek eragindakoa denean, pazienteari kolezistektomia bat egin zaio, behin hantura pasa eta gero, pankreatitisaren agerraldi berririk gerta ez
|
dadin
(28).
|
|
|
Horrek bai azaldu dezake haurdunaldian tabakoa erretzearen eta jaiotzean haurraren pisu baxuaren arteko erlazioa. Orain arte ADHNaren eta haurdunaldian zeharreko tabakismoaren inguruan dauden ikerlanetako emaitza kontrajarriak ikusita, ondoriozta
|
daiteke
ez dagoela argudio nahikorik erlazio zehatz bat ezartzeko. Gainera, lehen aipatutako ikerketa norvegiarraren arabera, ADHNaren kasu kopurua hainbat urtetan zehar egonkor mantendu den bitartean, erretzaileen kopurua murrizten ari da.
|
|
|
Horrek guztiak lotura estatistikoak aurkitzeko oztopoak jarri dizkigu. Aurretik aipatu bezala, adin txikiegiko lagina izatea izan
|
daiteke
diagnostiko kopuru baxu horren arrazoia (9). INMAko kohortearen jarraipena ebaluatzean maila sozialean ezberdintasun esanguratsua zegoela ikusi zen:
|
|
|
Aipatutako azken ikerketa horretan 7 urtetik beherako haurren ADHNaren prebalentzia <% 1 zen; aldiz, 14 urte inguru zituzten haurren ADHNaren prebalentzia% 4,3ra igo zen. Kontuan hartuta gure populazioan ADHNaren diagnostikoa ezartzeko DMS IV galdeketa haurrek 4 urte zituztenean egin zela, adin baxuari egotzi
|
dakioke
, neurri batean, prebalentzia baxua.
|
|
|
Loezin primarioan, batez ere larriak ez diren kasuetan, sendabelarren erabilera hiperaktibazio eta loezina tratatzeko aukera bat izan
|
daiteke
, bai ezaugarri hipnotiko eta erlaxagarriengatik; eta baita loaren arkitektura eraldatzen ez dutelako ere.
|
|
|
Berrikuspen honetan, loezinerako farmazietan eskuragarri ditugun landareak bildu dira, bi taldeetan banatuz: loezina tratatzeko erabilgarriak diren landareak eta loezina tratatzeko erabilgarriak izan
|
daitezkeen
landareak.
|
|
|
Loaren inguruko kezkak eremu sozial, okupazional edo bestelako funtzionamendu eremuetan agertzen dira, ondoez edo hondamen kliniko adierazgarriekin. Loezinaren eratorriak desberdinak izan
|
daitezke
eta kasu askotan beste gaixotasun bati loturiko egoera komorbidoa da. Esate baterako, asaldura psikiatrikoei loturiko loezina% 40 agertzen da.
|
|
|
Esate baterako, asaldura psikiatrikoei loturiko loezina% 40 agertzen da. Loezina primarioa bada, larriak ez diren kasuetan sendabelarren erabilera hiperaktibazio eta loezina tratatzeko aukera bat izan
|
daiteke
, sendabelar horien segurtasuna eta erabilgarritasuna frogatuz gero1 Tratamendu fitoterapeutikoek ezaugarri hipnotiko eta erlaxagarriak izateaz gain, ez dute loaren arkitektura eraldatzen2 Artikulu honetan, loezinerako farmazietan eskuragarri ditugun landareen berrikusketa egin da Natural Medicines databasea erabiliz3 Informazio iturri horrek PubMed, AMED, CANCERLIT, CINAHL, CISCOM, The Cochrane L...
|
|
|
Ezaugarri sedatzaile eta loa eragiten duen ikerketa gehien duen sendabelarra baleriana (Valeriana officinalis) da. Loezina tratatzeko erabilgarriak diren landareak 1 taulan biltzen dira; eta loezina tratatzeko erabilgarriak izan
|
daitezkeen
landareak, ordea, 2 taulan. Gaur egungo joera, eragin sinergikoarengatik1, landareen arteko asoziazioa egitea da.
|
|
|
Nerbio sistema zentraleko (NSZ) depresoreak (alkohola, antsiolitikoak, antipsikotikoak, antiepileptikoak, analgesiko opioideak, besteak beste) baleriana zitokromo P450 substratua izanda, sistema horren bitartez metabolizatzen diren beste farmako askoren kontzentrazio plasmatikoak alda
|
daitezke
. Beraz, elkarrekintzak sortzeko arriskua altua da (lobastatina, ketokonazol, itrakonazol?).
|
|
|
2 taula. Loezina tratatzeko erabilgarriak izan
|
daitezkeen
beste landare batzuk.
|
|
|
Loezina tratatzeko erabilgarriak izan
|
daitezkeen
beste landare batzuk2, 3,7, 8
|
|
2018
|
|
|
Sistema immunea osasuna arriskuan jar dezaketen agenteei aurre egiteko organismoak duen defentsa mekanismoen sistema da. Defentsa mekanismo horiek berezkoak edo hartutakoak ala adaptatiboak izan
|
daitezke
. Berezko defentsa mekanismoen barnean berezko erantzun immunea dago, bi prozesu nagusi barne hartzen dituena:
|
|
|
Hantura kaltearen aurkako erantzun fisiologiko arrunta da, bai kalte mekanikoaren baita infekziosoaren aurka ere. Hasieran erantzuna leku batera mugatua dago, baina beranduago erantzun sistemikoa gara
|
daiteke
. Berehala martxan jartzen den erantzun inespezifikoa da, zauriaren gunean gorritasuna, edema, berotasuna eta mina eraginez.
|
|
|
Depresio nagusidun pazienteek erantzun inflamatorio baten ezaugarri guztiak erakusten dituzte odol periferikoan eta LZRan, hala nola zitokina proinflamatorioen eta haien hartzaileen espresioaren igoera, fase akutuko erreaktiboen mailen igoera edo atxikipen molekula disolbagarrien mailen igoera. Literaturako meta analisien arabera, depresiodun pazienteetan, odol periferikoan IL?, IL, TNF eta C proteina erreaktiboa (CRP) (hantura mailaren adierazle goiztiarra) hanturaren biomarkatzaile fidagarrienak direla ondorioztatu
|
daiteke
(19). Depresiodun pazienteek estres psikologiko akutuaren ondoriozko gehiegizko erantzun inflamatorio bat ere erakusten dute, IL aren igoera eta jauzi inflamatorioa seinalizatzen duen transkripzio faktorearen (NF. B) aktibazioarekin batera.
|
|
|
Sintoma depresiboak izan zituzten pazienteetan ACTH eta kortisol mailen igoera esanguratsuagoa (IL arena ez) eman zen sintomarik izan ez zutenekin konparatuz, modu akutuan. Beraz, IFN, administrazio akutuaren ondorioz sortutako HPA ardatzaren erantzunaren igoera tratamenduaren ondoriozko depresioa garatzearen erantzulea izan
|
daiteke
(22). Zitokina proinflamatorioen administrazioak CRFaren jariapena igotzeko gaitasuna duen ere ikasi da.
|
|
|
Nerbio sistema zentralean hanturaren inguruan egin diren aurkikuntza guztiek hauondorioztatzera bultzatu gaituzte: sistema immunearen hiperaktibazioa eta horrekin erlazionatutako seinalizazio jauzi guztiak, zitokina proinflamatorioen mailak igotzeaz gain, glukokortikoide eta sistema immunearen desorekarekin eta funtzio neuropsikiatriko kaltetuekin erlazionatuta egon
|
daitezke
. Izan ere, depresioa duten pertsonen LZRan IL?, IL eta TNF, zitokina proinflamatorioen mailak handituta daudela aurkitu da garuneko hainbat gunetan, hala nola hipokanpoan (8).
|
|
|
Horretaz gain, beren buruaz beste egindako pertsona talde baten garunetan burututako analisiek frogatu dute makrofago peribaskular eta haien aktibazioarekin eta zelula immuneen lekualdatzearekin lotutako faktore inflamatorioen gene espresioa handituta dagoela. Datu hauek periferiako ehunetan ematen diren erantzun inflamatorioek hantura garunera bidera dezaketela eta, ondorioz, depresioa ager
|
daitekeela
dioen ideia indartzen dute (8,19). Gainera, periferiatik iritsitako hantura erantzunak mikrogliaren aktibazioa eragin dezake.
|
|
|
Ikerketa batean, IFN, terapia jaso bitartean depresioa pairatu zuten pazienteetan odol periferikoko triptofano deplezioa zuzenean kinureninaren igoera esanguratsuekin erlazionatua zegoela antzeman zen. Emaitza horietan oinarrituz, deprimituen triptofano mailen jaitsieraren erantzulea IDO aktibitatearen igoera izan
|
zitekeela
proposatu da (10). Bestetik, beren buruaz beste egin duten depresiodun pazienteen mikroglian azido kinolinikoaren kantitatea igota dagoela ikusi da (19).
|
|
|
Horretaz gain, hartzaile glutamatergikoak edo IDOaren aktibitatea saguetan blokeatzeak lipopolisakaridoaren bidez induzitutako portaera depresiboa ez agertzea eragin du, baina horrek ez du eraginik izan erantzun inflamatorioan. Horren arabera, glutamato eta azido kinolinikoaren handitzeak eragindako hartzaile glutamatergikoen gain aktibazioa hanturak portaera depresiboa eragiteko izan dezakeen mekanismo bat izan
|
liteke
(19).
|
|
|
Hasteko, tresna hobeak behar ditugu depresioa diagnostikatu eta tratatzeko. Tresna horien artean odol biomarkatzaileak egon
|
litezke
. Horien bidez, prozesu fisiopatologiko espezifikodun pazienteak identifikatu lirateke eta, gainera, depresioarentzako bide garrantzitsuetan emandako erantzun terapeutikoa monitorizatzeko erabilgarriak izango lirateke.
|
|
|
Horien bidez, prozesu fisiopatologiko espezifikodun pazienteak identifikatu lirateke eta, gainera, depresioarentzako bide garrantzitsuetan emandako erantzun terapeutikoa monitorizatzeko erabilgarriak izango lirateke. Hortaz, biomarkatzaile periferikoak, kasu honetan, TNF?, CRP edo IL bezalako zitokina proinflamatorioak, depresioaren tratamendua pertsonalizatzeko baliagarriak izan
|
daitezke
, betiere hantura ageri duten pazienteetan. Horren harira, beharrezkoa da depresioaren definizio berri bat egitea, non profil sintomatikoak eta neurobiologia hobeto erlazionatuko liratekeen.
|
|
|
Horren harira, beharrezkoa da depresioaren definizio berri bat egitea, non profil sintomatikoak eta neurobiologia hobeto erlazionatuko liratekeen. Izan ere, estrategia terapeutiko ezberdinak beharrezkoak izan
|
daitezke
sintoma depresiboak eragiten dituzten mekanismo fisiopatologikoen arabera. Amaitzeko, sintoma depresiboen eta markatzaile periferiko inflamatorioen arteko erlazioari buruz gehiago ezagutzeko ikertzen jarraitu behar da.
|
|
|
Orain arte lortutako datuen arabera, hantura eta erantzun immunea itu bezala dituzten tratamenduen potentzial terapeutikoa ezagutzea garrantzitsua izan
|
daiteke
depresioaren tratamendurako. Hainbat entsegu klinikotan lortutako emaitzek COX2 inhibitzaileek antidepresiboen efektu terapeutikoetan eragin sinergikoa dutela frogatu da.
|
|
|
Horri esker, minoziklinak antiinflamatorio profila izateaz gain eragin antidepresiboak sortzen dituela frogatu da. Emaitza hauek depresioaren tratamenduan eraginkorrak izan
|
daitezkeen
itu farmakologiko berriak jarri dituzte ikusgai, epe motzera tratamendua hobetzen lagunduko dutenak..
|
|
|
Proposaturiko teoria horien artean garrantzitsuena90eko hamarkadan deskribatutako hau izan
|
daiteke
. Izenak faktore neurotrofikoei egiten die erreferentzia.
|
|
|
Gainera, farmako antidepresiboekin eta terapia elektrokonbultsiboarekin BDNF mailak igotzen direla ikusi da. Hortaz, BDNFa depresioan azaltzendiren estres, neurogenesi eta hipokanpoko atrofia prozesuak lotzen dituen faktorea dela ondoriozta
|
daiteke
(5).
|
|
|
Adibidez, glukokortikoideekin tratatutako karraskarien garunetan atrofiaren aldaketak deskribatu dira. Neurogenesiaren gutxipena hipokanpoaren bolumen murrizketaren mekanismo posible bat izan
|
litekeela
ere proposatu da (5,7).
|
|
|
HPA ardatzaren kontrola hartzaile intrazelular batzuek, bereziki, hartzaile glukokortikoideek (GR), daramate. Horregatik, paziente deprimituetan GRen zenbatekoa eta/ edo funtzioa gutxitua egon
|
daitekeela
proposatu dute hainbat ikerketak. Horretaz gain, beste ikerketa batzuek antidepresiboak GR mailak igotzeko gai direla ikusi dute, glukokortikoideen funtzioa berreskuratuz (12,13).
|
|
|
Partaide deprimituen% 56k antzeko kortisol mailak izan zituen tratamendua jaso aurretik eta ondoren (17). Horren arabera, kortisol maila altuak depresiodun pazienteen azpimultzo batekin bakarrik egongo lirateke lotuta, eta ebidentzia gehiago behar den arren, tratamenduaren eraginkortasuna neurtzeko markatzaile potentzial bezala erabil
|
litezke
.
|
|
|
Izan ere, gaixotasun inflamatorioak dituzten pazienteetan lortutako emaitzen arabera, zitokina proinflamatorioak inhibitzeak gaixoek pairatzen dituzten sintoma depresiboak hobetzen eta pazientearen ohiko tratamendu antidepresiboaren erantzuna hobetzen lagundu dezake. Beraz, garunean gertatzen den hantura eta sistema immunea itu dituzten tratamenduak garatzea aukera bat izan
|
daiteke
hantura duten depresiodun pazienteen sintomatologia hobetzeko.
|
|
|
Zentzu horretan, depresioaren hipotesi monoaminergikoaren arabera, depresioa garunean serotonina (5HT), noradrenalina (NA) eta dopamina (DA) maila baxuak daudenean garatu
|
daiteke
. Monoamina horien neurotransmisioa gogo aldarte eta motibazioarekin lotzen dira, besteak beste.
|
|
|
Laurogeita hamasei sagu eme hirunaka jarri genituen astebetez laborategiko baldintzetara ohi
|
zitezen
. Ondoren, saguen erdiek (n= 48) hirunaka jarraitu zuten kontrol taldea osatzeko, eta beste erdiei (n= 48) ezegonkortasun sozial kronikoa aplikatu zitzaien:
|
|
|
Horrek, egitura honetan estresatuek kontrolek baino aktibitate serotoninergiko handiagoa dutela iradokitzen du. Nahaste psikiatrikoen bilakaeran, aktibitate monoaminergikoaren aldaketa dinamika ezberdinak agertu
|
daitezke
garun egitura batetik bestera (19). Bestetik, pisu gutxiago irabazi izanak adierazten du estresak saguetan eragin kaltegarria izan duela.
|
|
|
Ikerlan honetan, farmakoaren administrazioa estresak bere efektua egindakoan hasi da. Metodologia ezberdintasun hori emaitza ezberdinen atzean egon
|
daiteke
, eta garrantzia handia du errealitate klinikora hurbiltzeko garaian. Izan ere, pertsonetan, antidepresiboak sintomak agertutakoan errezetatzen dira, eta ez lehenago (22).
|
|
|
zabalago bat lortzea, 5HTren aitzindari den triptofanoa eta haren bide metabolikoan onuragarriak (azido kinurenikoa) edo neurotoxikoak (3 hidroxikinurenina eta azido kinolinikoa) izan
|
daitezkeen
konposatuak aztertuz. Halaber, garun egitura ezberdinetako NA maila ikertzeak estresaren eta benlafaxinaren efektuaren inguruko ikuspegi zehatzago bat eskainiko luke.
|
|
|
Antsietate motako jokabideei begira, farmakoa ziztatzeak eragin ditzakeen eragozpenak saihesteko, antidepresiboa ahoz ematea beste aukera bat izango litzateke. Hala ere, kontuan izan behar da printzipio aktiboen bioerabilgarritasuna aldakorragoa izan
|
daitekeela
subjektu batetik bestera aho bidez emanez gero.
|
|
|
Bestetik, barberingzeinuen portzentajea handiagoa izan da talde estresatuan. Emaitza hori bateragarria da estres ereduak saguei sare sozialak finkatzeko eragiten dien ezintasunarekin, kaiolakideei baliabideak kentzeko jokabide menderatzaile modura interpreta
|
baitaiteke
(16). Antsietate zeinu modura ere hartu izan da barbering a, estresak eragindako jokabide konpultsibo moduan (18).
|
|
|
Baina antsietatea behatzeko erabiltzen den OF proban ez da kontrol eta estresatuen arteko alderik nabarmendu.
|
Litekeena
da farmakoa edo seruma emateko peritoneo barneko ziztadek kontrolei antsietate zantzuak eragin izana, eta, hori dela-eta, OF proban bi taldeen artean ezberdintasun esanguratsurik aurkitu ez izana, baita sagu kontrolen pisu irabazia moteldu izana ere.
|
|
|
Kortex prefrontalean, berriz, benlafaxinak 5HIAA maila handitzea eragin du, eta farmakoaeta estresafaktoreen artean elkarrekintza esanguratsurik aurkitu ez bada ere, emaitza hau tentuz hartu beharrekoa da. Izan ere, 5 grafikoan ikus
|
daitekeen
moduan, benlafaxina jasotako sagu estresatuetan nabarmentzen da bereziki 5HIAA igoera.
|
|
|
Aurreko taulan ikus
|
daitekeenez
(3 taula), parte hartzaileen% 27,2k ez zuen pisuaren kontrolik eramaten, portzentaje hori obesitatea zutenen artean altuagoa zen(% 36,4) diabetikoen portzentajearekin alderatuta(% 15,1), desberdintasun estatistikoak aurkitu direlarik (p< 0,01).? –
|
|
|
Gazteek lokomozio aparatuko arazoak jasaten zituzten gehienbat eta bigarren tokian obesitatea. Hori horrela izan
|
daiteke
obesitatea gero eta gehiago ageri baita adin goiztiarretan, eta horrek bizitzan zehar beste patologia batzuk izateko arriskua gehitzen du, hala nola HTA eta diabetesa (1,2). Aldiz, adin ertainekoen eta nagusien taldean HTA pairatzen zuten pertsonak gailentzen ziren, hori normala da, HTA gure gizarteko nagusien herenak sufritzen baitu eta beste herena prehipertentsoak dira (15).?
|
|
|
Beren elikadurari buruzko iritzia galdetu zitzaienean, gazteen herenak adierazi zuen ez zuela elikadura onik; portzentaje hori, aldiz, asko gutxitzen zen nagusien kasuan,% 8,6koa izanik. Ezberdintasun handi horren arrazoi nagusiak bi izan
|
daitezke
: lehenengoa, gaur egungo gizartean jendeak, eta batez ere gazteek, gero eta denbora gutxiago eskaintzen diotela eguneroko jatekoa prestatzeari; horrela, janari azkarra edo aurrekoz prestatua jatea gero eta arruntagoa da.
|
|
|
Eta janari mota horrek, obesitateari dagokionez, paper garrantzitsua hartzen du (19). Bigarrena izan
|
daiteke
gazteek ezagutza edo informazio handiagoa izatea eta hobeto jakitea zer den elikadura ona, bai eta beren jatekoarekin kritikoagoak izatea ere.? –
|