|
2007
|
|
|
Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu nahi ez zuen izaki bat. " Joan
|
bedi
beraz, xoriak diren lekurat, kaiolarat".
|
|
|
— Trufa
|
hadi
, ba, suhia. Ar.. le.. ko, ez, ar... ko.. e.., ba kaka to, hik erran dukan hitz horrek deus ez dik balio afera huntan!
|
|
|
— Nor da? Sar
|
zaitez
, ba!
|
|
|
— Bai, konprenitzen dugu. Hobekituko delarik erraiozu otoi, mintzatu behar ginukela berarekin eta jin
|
dadin
jandarmerialat... ahal dukelarik bederen.
|
|
|
— Egizkitzue zuen otoitzak Mañexen arima salba
|
dadin
. Eta nigarrez hurtu ziren hiruak betan.
|
|
|
Hala
|
bedi
|
|
|
Bisitalariak ziren, ardura, haur beha edo esperantxetan ziren emazteak, heien kezka nagusia zelarik zer haur zuten ekartzen beren sabelean, mutila ala neska. Eta, Maritza azti zaharrak, errezebitzen zituen karabana ederrenean, paretak oihal ezti eta koloretsuez apaindurik, bi alki buhant eta apalak eskainiz jartzeko, goxoan mintzatu ahal
|
zaitezen
. Orduan hasten zuen bere" komeria", otoitz bitxi batzu ahopekatuz, kurutze seinalea egiten zuen, esker aldetik balin bazen ere, erranez:
|
|
|
" leba tusquet, echa bisquet, le apelinguet, taberamente". Gero, mahai ttipi baten gibelean eserita, oihal urdinhoriz estalitako berinazko borobil bat agertzen zuen eta eskuak gainean emanik" zeren bila
|
zaitezte
, hor nauzue azti suhar eta samurra". Harat heldu ziren bikote edo emazteek jakin nahi zutenez beren geroko esperoaren berri, Maritzak bere eskuak pausatzen zituen emearen sabelaren gainean eta hasten zen kanta gisako litania batzuen errezitatzen, mintzaira bitxi batean, begiak hetsirik, artetik galdera xume bezain xinple batzu eginez, hala nola:
|
|
|
Harat heldu ziren bikote edo emazteek jakin nahi zutenez beren geroko esperoaren berri, Maritzak bere eskuak pausatzen zituen emearen sabelaren gainean eta hasten zen kanta gisako litania batzuen errezitatzen, mintzaira bitxi batean, begiak hetsirik, artetik galdera xume bezain xinple batzu eginez, hala nola: " zer zinukete desiratzen gehienik", eta errantzuna entzun bezain laster" hala
|
bedi
! " motz batez gelditzen zuen bere kontsulta, hamar libera eskatzen bere" akiduraren" gatik eta kuaderno batean idazten egun hartako bisitaren ondorioa.
|
|
|
Beraz gizondua haizelako marka izanen duk hau hiretzat. Jar
|
hadi
ene begien aintzinean eta kondatuko deiat orai nola egin dukan, hemendik aintzina, ene dohainen biltzeko, ene lanaren segitzeko.
|
|
|
Beraz, seko, xutitzen haiz erranez: " hala
|
bedi
" eta burraso geiak, kontentaturik, bisita pagatzen die eta doatzik irus ustez hik iragartu dukala berek suhetatu sortzea izanen dutela.
|
|
|
kuaderno zahar horrek dik egia guzia bere barnean. Adibidez, aita edo ama batek" seme" hitza ahozkatzen badu, hala
|
bedi
erran bezain laster idazten duk kuadernan... zer, hire ustez?
|
|
|
Ez deiozute hori erran! Ez
|
ditake
egia!
|
|
|
" Seme" erran dukanari semea etortzen bazaio, ez duk gehiago axolatuko hik zer idatzi dukan kuadernoan, sobera kontent izanen baita hala gertaturik. Bainan, alaba etortzen bazaio, segur izan
|
hadi
ondoko urtean hemen izanen dukala, kexu, denak hausteko prest, izorratu dukala erranez, ezbeharrezko dirua bilduz, eta nik dakita zer ixtorio. Orduan, ainhitz estakuru emanez, bai adina, bai aroa, osagarria edo nahi dukana, aitortzen duk bakarrik ez dukala gogoan ordu hetan errana, bainan, beharrik, kuadernoan idatzia huela errantzun xuxen eta ezin ukatuzkoa.
|
|
|
— Hala
|
bedi
, ugazama! artzai xakur bat naiz...
|
|
|
...e mokor baten biltzeko altzoetan jautzika xanpa mehar eta xehe bat bakarrik ateratuz, lumadun izakien arrabotsa iduri baitu zakur ots bat baino gehiago, kapa eta xingolez beztiturik bere madamaren antza hartuz, gure kastakoa zitekalarik nahiago baitu bi hankadunen arrazatik agertu, ezin baitu emerik ere ezagutzen ahal, zituen bi mokorroak kendu baitizkiote gazte gaztean, lasai, legun eta umil egon
|
dadien
, beti beropean, saloian bereziki, edota negu betean su bazterrean mimenezko zare oihalez apaindutako xirtxil batean etzanik, nun ez den ere, gauza harrigarria, bi hankadunen ohantzean sartzen, izitua, hain den lotsakor bere gorputz mendrea arratoi edo berdin sagu ttipi baten janen diola...
|
|
|
... ez, oraino gutiago, otso zakur bortitz eta koska bat, orenez oren bere hortzak agerian dituen bat, herra eta gorrotoz hazirik gauak eta egunak pasatzen baititu gela edo berebila batzuen barnean, kanpotik nehor ez
|
dadin
sar ez agert, balusazko alkietan bere aztaparrak ezin higatuz, xanpa hunarat, xanpa harat, itzulikaka lekuaren gainean, alkitik berinarat, berinatik alkirat, iguzki ala euri berdin baitzaio aterbean den ber, beroak erretzen badu ere, airearen eskasak itotzen badu ere, eta kanporat ateratzeko soka labur batez tinkaturik bere nagusiari hurbil hurbila ibiltzen den horietarik, ez baitakite ere zer de...
|
|
|
— bat batean, nigarrez turrustan hasi nintzen ez jakin zer edo nola... — kalma
|
hadi
, mutikoa, hemen nauk — aita, ene aita maitea hor nuen, esku bat pausaturik ene espalda gainean, ikara baretu egin zautan — aita! badakizu zer?
|
|
|
Gauza batez bakarrik gogoratzen naiz, Donapaleutik ateratzean, lokartzera nindoala, aitak erran zautala — habil gibeleko alderat, ilezko estalgiaren azpian gorde
|
hadi
eta etxerat artean tutik ere adierazi, hire hoberenetan, entzun duk. Habil, ene gizon ttipi...
|
|
|
edo hartzen zuela bere etxean hil artino, edo bera, Pettan, ezbeharreko lerrakada baten ondotik, leize zulo batean behera jautzi eginen zuela. Eta, Jainkoaren manamenduek norbere buruaz beste egitea kondenatzen zutenez, istripuak ez ditu debekatzen, beraz, jadanik hautatua zuela leku bat nundik ere bere jauzia ez zuen huts egiten ahal eta denek, Jainkoa barne, sinetsiko zutela zortearen ezin aurrikusizko hala beharra, desohorerik ez
|
zadin
izan nehorrentzat. " Bainan, erraiozu ene semeari, segitu zuen mezulariak, ez badu ene errezebitzeko xederik, ez dezan bere burua bortxa.
|
|
|
— Maddi, uste duzu aita etxean hartzen ahal dugula? Ala erran behar diot leize zulora buruz abia
|
dadin
–
|
|
|
— Erraiozu jin
|
dadin
.
|
|
|
— Anderea, nitan fida
|
zaitez
, ez zauzu dolutuko. Adindua naiz, zu baino lehen denbora ainhitz pasatu dut eta ikasi ere zuk ez dakizun gauza asko.
|
|
|
— atorra berria burutik behera, zapeta ziratuak esteki gabean, zalapartaka ari bainintzen beztitzen, noiz ere entzun nuen beheretik ozen aitaren botz idorra — heldu haiz, azkenean? — bai, berehala, prest nuzu — eta tarrapatan eskalerrak hirunazka jautsiz sukalderat sartu nintzen, beldurrak hartua ni gabe joan
|
zadin
— goizik jeikitzen bahiz, enekin eremanen haut — ez bainuen holako paradarik huts egingo etxea lurrerat joan balitz ere — segur, aita? — han zagon, xamarra soinean, makila eskuan, irri ezti batez askaltzerat manatzen ninduela — harazkik indarrak, behartuko zauzkik egun — esne eta ogiz betetako gopor bat iresten nuela kasik itotzeko irriskuan — ago emeki, gaizoa, ez gaituk beranduko, ez — ezpain xokoetako azken esne ttorttak beso sahetsarekin xukatuz — ale, bagoaz, orain — ezkaratzetik pasatuz kanporat atera ginen, zaldiz atelatutako karrosa beltzean sartu, biak ondoan jarri eta, ene haurtzaroko amentsik bizienaren osatzera nindoan, Donapaleuko merkaturat joaitea aitarekin.
|
|
|
Barkatu baina, zuek galdezka ari
|
zaitezkete
: " Baina, zer du horrek?
|
|
|
Auziko txostena irakurtuz, ohartzen gira Olatek berak xehetasun gutti eman zuela, dudarik gabe beldurrez horregatik irriskuak hartzen zituela, bainan aitortu zuen, egia edo ez," ez nuen nahi nik hortaratu, Maddik nau enganatu", eta" zertako ez duzu errefusatu" galdegin ziolarik jujeak," ez
|
nakien
zertan nintzen eta nun nintzen.." errantzun omen zuen. Bainan, beherago, eiherazainaren lekukotasuna agertzen da berriz eta harek dio" Olatek du Maddi enganatu, hori ez bazuen egiten, berak ere etxe hartarik kanpoa zuken, eta norat joanen zen?".
|
|
|
Bidezkoa zen beraz, apez berriaren lehen bisita gure etxerateko izan
|
zadin
, bere aingeru begiraleaz lagundurik, bixtan dena. Apez xaharrak zehaztu zuen, halere, berriak ez zuela inundik ere bera ordainduko, bainan elizan ibiltzen ez ziren gazteetaz artatuko zela eta, ez bazen errana izan ere, hola apez lana ikasiko zuela.
|
|
|
Aitortu behar dut, ene zortzi urterekin, miresturik nengoela holako" amodio" ixtoriaren jakinean izateaz: bai ene arrebak amoros bat izan zezan, bainan gehiago, horietarik bat gure apez gaztea izan
|
zedin
! Hau zen gauza harrigarria eta arras berria neretzat.
|
|
|
...ka nigarrez, ez zela apez on bat, ez zela jainkoaren konfidantzaren merezitan, ez zakiela zer egin, utzi ala segitu,, Jaun apezpikua harritua zagon, damu zela holako apez gaztearen gastatzea, semenarioko erakaskuntzak ez zuela, dudarik gabe, aski indar eta garrantzia emaiten elizako publikoaren aintzinean mintzatzeko, formakuntza bereziak plantatuko zituela bere diosesan geroari buruz holakorik ez
|
zedin
berriz gerta, eta beste...
|
|
|
Bainan," zure kasua behar dugu oraindik konpondu", erran zion Santestebani. " Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski
|
bailitake
gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin dezagun otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri bat eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz, hitzak turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz, Hitza heda dezazun paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
Halere, huna hemen ohar zonbait zure egitateari buruz, holakorik ez
|
dadin
berriz gerta:
|
|
|
13 Bekatorosak ifernura joan
|
ditezela
ados naiz, bainan ez erran" han izorra ditela".
|
|
|
13 Bekatorosak ifernura joan ditezela ados naiz, bainan ez erran" han izorra
|
ditela
".
|
|
|
— Aise sinesten diat! Nik hasteko kameleoi bat banu baratzean nehori ez nezakek aipa ere... nitaz irri egin dezaten beldurrean... kuskandela bat, bai, hori non nahi bizi
|
daitekeena
duk, baina... kar, kar, kar... kamelu edo kameleoi bat... Ostaler! Beste biga otoi!
|
|
|
— Kameleoi bat baratzean? Sar
|
balekio
, jende eta gauza bitxik...
|
|
|
— Ez
|
hadila
kexa mutikoa, berdin balio dik, kamelu, kameleoi, kamelia edo...
|
|
|
Ez diat pentsatzen ere, bere ile luzeekin, atorra berde loretsu batez jauntzirik, galtzerdi zilo eta petatxatuekin, oinetan espartin zahar pare bat baizik erabiliz uda ala negu! To, erran bahaza eremita moduko zerbait
|
zitekeela
, ez diat ukatzen, baina sendagile... ez hori ez!
|
|
|
... kamamila erran duk? Zertako ez, biak hizkiz iduriak dituk eta
|
balitekek
gaizki hartu dutan botiga tzar horren izena...
|
|
|
Jana Mari, nor den
|
badakit
, egun batez aitatxik erran baitzautan" hire aita beste emazte batekin juntatu duk, beste ama bat izanen duk." eta horrek ez zaitan ez bluik ez besterik egin. Baina,... Ion bere semearen partez... hori ez, ezin sinetsia dut.
|
|
|
Orduan, beti gauza beraren entzutea, bere senarra gau guziez berantago sar
|
zedin
, bera lan ttipiz ttipi ibil zedin sekulan deus funtsezkorik kausitu gabe, horiek guziek nardatu zuten ene ama. Gainera, aitortu behar da emazte pollitaren eitea zuela, gaztea, beti irriz eta ongi apailatua.
|
|
|
Orduan, beti gauza beraren entzutea, bere senarra gau guziez berantago sar zedin, bera lan ttipiz ttipi ibil
|
zedin
sekulan deus funtsezkorik kausitu gabe, horiek guziek nardatu zuten ene ama. Gainera, aitortu behar da emazte pollitaren eitea zuela, gaztea, beti irriz eta ongi apailatua.
|
|
|
Aita erotu zen. Alta jakinean zen, aldi bat baino gehiagotan gataska gorrian entzuten nituen beren ganbaratik, baina ez zuen sinetsi nahi horretaz gai
|
zitekeela
. Gaitzeko ero krisia lotu zitzaion, denak hautsiz sukaldean, oihuka bazter guzitan, azkenik mozkorra arraildua piltzar baten gisan lurrean zihoan herrestan.
|
|
|
Orduan, balizan sar ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen hitz bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan sartu aitzin norbaitek nahi badu jakin askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan
|
bedi
Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Eta ene ama, ehorzketetan izanen zen ote? Ez luke besterik behar, bera han izan
|
zedin
eta ni ere! Hasteko, bera ez da gomitatua izan ni bezala, eta han izateaz abisa baledi, bekoz beko bi hitzez galdezka nezake zertaz eta nolaz ni gabe lekuak hustu zituen Baina, ez, ez da han izango ez, arrazoi pilik ere ez du horretarako, nondik jakinik hasteko, edota ni bezala, kazeta irakurriz?
|
|
|
Ez luke besterik behar, bera han izan zedin eta ni ere! Hasteko, bera ez da gomitatua izan ni bezala, eta han izateaz abisa
|
baledi
, bekoz beko bi hitzez galdezka nezake zertaz eta nolaz ni gabe lekuak hustu zituen Baina, ez, ez da han izango ez, arrazoi pilik ere ez du horretarako, nondik jakinik hasteko, edota ni bezala, kazeta irakurriz. Eta, han balitz, ez nezake ezagut ere, hainbeste denboraren buruan.
|
|
|
Gupida eta malkoek baino gehiago, herrak nau honat ekar arazi, eta ere nonbait, soleimendu aire bitxi batek behar bada. Bai, futitzen naiz, joan
|
dadila
azkenean eta betiko!
|
|
|
Jende guti bildu da, hogei bat gorenez, denak ere zahartuak, ezagutzen ez ditudanak gehienbat, salbu aitatxi eta amatxi, gaizoak, negarrez urtuak, batek besteari besoa emanez. Beren aitzinean, kutxa bi xibaleten gainean pausatua, emazte bat beltzez beztitua, berrogei bat urtekoa iduriz, berria izan behar
|
daiteke
, ene aitak laguntzat hartu zuena bere mozkor garaiak utzi zituenetik. Ez dut uste ama hor daitekeenik, ez dut ikusten ez sumatzen ere, ez zitaken zer nahi gisaz bere lekua hemen!
|
|
|
Beren aitzinean, kutxa bi xibaleten gainean pausatua, emazte bat beltzez beztitua, berrogei bat urtekoa iduriz, berria izan behar daiteke, ene aitak laguntzat hartu zuena bere mozkor garaiak utzi zituenetik. Ez dut uste ama hor
|
daitekeenik
, ez dut ikusten ez sumatzen ere, ez zitaken zer nahi gisaz bere lekua hemen!
|
|
|
Beste seme bat bazuen eta... ene izen bera emana zitzaion! Ordaindua ninduen... deabruak sar
|
balekio
...!!!!
|
|
|
... baina, azken gauza bat egiteko gelditzen zaitak, eta utzi behar nauk bakarrik, hixtu soinua jo behar diat, hitzemana nioan, zeru gorenetan airean dabilen hegazti basari agur bat egin behar diat, ene senide arraren arima berekin daramala, haren gogoa goiko hodeietan zehar aira
|
dadin
, kearen lanbroen eta lainoen artean murgil dadin... igitu behar diat... ene gorputza mugitu... eskuak gora, ileak harro... suaren itzalak egin mugimenduak jarraiki behar ditiat...
|
|
|
... baina, azken gauza bat egiteko gelditzen zaitak, eta utzi behar nauk bakarrik, hixtu soinua jo behar diat, hitzemana nioan, zeru gorenetan airean dabilen hegazti basari agur bat egin behar diat, ene senide arraren arima berekin daramala, haren gogoa goiko hodeietan zehar aira dadin, kearen lanbroen eta lainoen artean murgil
|
dadin
... igitu behar diat... ene gorputza mugitu... eskuak gora, ileak harro... suaren itzalak egin mugimenduak jarraiki behar ditiat...
|
|
|
... ene ar kidea kontent izan
|
hadi
, hirekin iragan une onak gogoan ditiat, ez ninduan jotzen, ez mespretxatzen, abere larru beroaren azpian hartzen ninduan, goxo goxoa, eta nik gogoa nian airean, ikusiz koba zuloa, arpea, esku zabalak, esku nabak, xirula, ormetako tintak, larru gorriak...esku gorriak... hire besoak...
|
|
|
Marka hauek utziak izan ziren zurrunbilo azkarreko ibai batengandik, eta oraino ageri dira plafonean. Izan
|
ditaike
ere delako ibai harek uholde baten medioz barnealde hau kurritu zuen ondotik eta mekanika eta higatze jokoen eraginez eraikia izan zen zutabe hau. Orain hetsia dago lur lehertze batengatik, baina iruditu behar zaizue gela hau argiz emokatua historiaurreko denbora heietan, eta orduko gizonek bizitegitzat erabiltzen zuketeena, orain erabat ilunpean balin bada ere.
|
|
|
Baina aurre egoitza honetan den harrigarriena da harri zabal batean bat bestearen gainean lehengo gizonak zizelkatu dituen hiru oreinen ikurra. Goraxeago igar
|
ditaike
zalditxo bat, edo beharbada arkatz edo basa ahuntz bat eta, hau bereziaren berezia baita, basa idi bat, gezi batez zeiharkatua, orduko ehiztariek beren goresmenez orman lotua. Gibeleko hankaren, azpian, hiru marra eslaikatuak agertzen dira.
|
|
|
Baina, ez bakarrik jateko edo kalakan aritzeko, zeren eta erran behar da lehengo gizona ez zela bakarrik ehiztaria, bazuela ere orduko eran" kultura" pixka bat, eta erraz
|
ditake
gogoratzea... nahi badituzue" zinez" gogoratu... ilargitsu gau goxo batez... garraren bulta dantzak lagun... kantuz eta musika egiten... bai musika bai, zeren eta ikerketek erakutsi duten bezala, xirula moldeko xixtu batzuk kausituak izan dira, eta segurtatzen ahal dugu, saioak egin baititugu Euskal Herriko musikari handi batekin, xixtu haiek soinuaren ateratzeko gai zirela, beraz lehen...
|
|
|
— Halere jauna, ez ote
|
daiteke
pentsa
|
|
|
Denborak ere aldatu dituk, neguan hotza bortitzago duk, gero eta nekezago soportatzen ditiat goizetako hormak, elurra pisuago duk pala puntan etxetik kanporako bidea garbitzen dudalarik. Udak ere ez dituk lehengoak bezalakoak, erretzeko beroak jasaiten ditiaguk, barnetan bereziki, aire korronteak azkarrago dituk, eta hori heldu
|
daiteke
, segurago, leihoak lehen baino arruntagoak egiten dituztelako. Etxetik jalgitzeko ere nekeago zaitak, bidaiaz joan gogo diat baina, norat ere abia beti urrunegi duk
|
|
|
Hala
|
bedi
81
|
|
|
— izan
|
hadi
eta berriz arte.
|
|
|
Ontsa? Sar
|
hadi
eta jar... mahaina garbituko diat segidan.
|
|
|
— Ez, ez
|
hadila
kezka Xexili, ez dinat leku ainitz behar.
|
|
|
— Ez likek beste beharrik, eni hartzea! Saia
|
daitezela
ikusteko!
|
|
|
Hau ase eta, berriz estali zuen golkoa, xutitu eta abiatu ziren bideari behera. Pagondo gotor baten azpian, Josefinak haurtxoa pausatu zuen lurrean, ostozko ohantze ttipi baten gainean, balakatuz lokar
|
zedin
gozoan, iturri xume baten arrabotsa zuela lagun, eta urruntxago, bera ere etzan zen beha...
|
|
|
— Orhoit
|
hadi
, behereko herrian...
|
|
|
— Ez zakala beti dena beltz ikus, gaizo mutikoa! Irri egin ere badiauk ba, bigarrren pentze hura hartu dularik, gure gibeletik hixtuka ari zen ihiztari zozo hua
|
lekian
gainean utzi diauk, ba ala ez?
|
|
|
— Beti berdina hiz ba hi! Hiretako lerratzen den ber, izan
|
dadin
" luge" edo" ski", ez hiz batere inket, bena ene ipurdi mazela gorritietan hobeki baizik ez nintian senditzen errientaren zehalo mehearen xaflak! Ai, ai ze mina!
|
|
|
zer mila debru! jeiki
|
hadi
hortik!
|
|
|
— Bertza ba, jatzar
|
hadi
, zer mila debru! etxia sutan balitz aspaldi kixkaildia hinteke!
|
|
|
— Bertza ba, jatzar hadi, zer mila debru! etxia sutan balitz aspaldi kixkaildia
|
hinteke
! Bertza falta dugula, ba!
|
|
|
Ez tiat hire bertzik nik. Ikusi ere, ez
|
nakian
bahiela ere!
|
|
|
te te te auxikak! Parti
|
hadi
zalu zalua he! Untsa futitzen nuk hire bertzaz!
|
|
|
— Ez
|
hadila
mentura he! Lekiak huskik hemendik eta fite!
|
|
|
— Hurbil
|
zaitez
auzi alkirat jauna, erran zuen jujeak dozier bat eskuratuz, eta hemendik goiti Jaun Jujea errantzun didazu!
|
|
|
— Pettanen bertza ebatsi duzu ala ez? Otoi kalma
|
zite
eta eman arrapostu bat!
|
|
|
— Hola denaz geroz, huna beraz epai-mahai aren erabakia. Xuti
|
zaitez
Battitta eta beha ongi:
|
|
|
... holako xantza izanik (denek hala baizioten), mutil ttipi jarri nindutean hasteko (eta betiko ere hain xuxen, bainan ez
|
nakian
oino!) etxalde handi batetan, abere kundiaz artatzeko, hartako bederen on nintzela, pestia eta ixila ere, nausiak mana zer egin eta nik" bai nausia", bai nausiaz besterik ez diat sekulan erran: " askal aintzin behiak uztarzkik"" bai nausia"," oherat joan aintzin arnesak bilzkik"" bai nausia", beti ixil ixila, botza altxatu gabe eta etxekandereari berdin (edo hobekiago, zeren emazte bat zian hura!); ene zorteaz frango kontent nindian, kanpoan ere izaiten ahal nintzelarik bakarrik, nehoren laguntza gabe, nihaun egitearen jabe, bai segur kontent nindian nausia baitzen plantakoa, ez baitzen ahatik obligatia ene hartzeaz...
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: ...ot;, eta hola sar nindaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, badakik Donapaleun baduk erretreta etxe bat, Giscaren emaztiak benedikatia, uste duka zer uhuria, halakoa eta holakoa han dituk aspaldi huntan eta hain dituk laket nun etxia ez die aipatzen ere, eta jakizak ez hizala ahantzia izanen, jinen gituk hire ikusterat ahal bezain usu, ez
|
hadi
lotsa izan, ez hadi griña hortako, jana, edana, loa, denak izanen dituk, zer xantza, badakik serorak dituk gero han hire zerbitzuko, orduan... prest izanen hizalarik... bena, ago gustian he! ..."
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: ...ndaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, badakik Donapaleun baduk erretreta etxe bat, Giscaren emaztiak benedikatia, uste duka zer uhuria, halakoa eta holakoa han dituk aspaldi huntan eta hain dituk laket nun etxia ez die aipatzen ere, eta jakizak ez hizala ahantzia izanen, jinen gituk hire ikusterat ahal bezain usu, ez hadi lotsa izan, ez
|
hadi
griña hortako, jana, edana, loa, denak izanen dituk, zer xantza, badakik serorak dituk gero han hire zerbitzuko, orduan... prest izanen hizalarik... bena, ago gustian he! ..."
|
|
|
Azken hitza irakurtu zutenean, karnetxoa hetsi zuten eta beren sakelan ezarri. Orduan nausietxekanderek semea deitu zuten, laguntzerat jin
|
zadin
:
|
|
|
Kasu, haatik! Beharri hauskor edo maltzur irakurleari mentura
|
naiteke
erraitera, ezkil zeinu batetik bestera desberdintasun handia kausi daitekela, ez bakarrik jasotzen duenaren partetik, bainan ere entzuten dugun soinua gatik! Beraz, bizi diren jende batzuekin edozoin iduripen aurkitzea ez ditake bataratasun soila, nihaurek bizi izan baititut.
|
|
|
Kasu, haatik! Beharri hauskor edo maltzur irakurleari mentura naiteke erraitera, ezkil zeinu batetik bestera desberdintasun handia kausi
|
daitekela
, ez bakarrik jasotzen duenaren partetik, bainan ere entzuten dugun soinua gatik! Beraz, bizi diren jende batzuekin edozoin iduripen aurkitzea ez ditake bataratasun soila, nihaurek bizi izan baititut.
|
|
|
Beharri hauskor edo maltzur irakurleari mentura naiteke erraitera, ezkil zeinu batetik bestera desberdintasun handia kausi daitekela, ez bakarrik jasotzen duenaren partetik, bainan ere entzuten dugun soinua gatik! Beraz, bizi diren jende batzuekin edozoin iduripen aurkitzea ez
|
ditake
bataratasun soila, nihaurek bizi izan baititut. Aldiz, edozoin behar gabeko elhe edo egitate, nor nahiren partetik jasaitea, ez da uste gabekotzat hartua izanen eta horren egilea segur izan dadila bere... zeinuak joko diozkala!
|
|
|
Beraz, bizi diren jende batzuekin edozoin iduripen aurkitzea ez ditake bataratasun soila, nihaurek bizi izan baititut. Aldiz, edozoin behar gabeko elhe edo egitate, nor nahiren partetik jasaitea, ez da uste gabekotzat hartua izanen eta horren egilea segur izan
|
dadila
bere... zeinuak joko diozkala!
|
|
|
— Jar
|
hadi
, aperitifa bat hartuko duk
|
|
|
... gaztaroa jin eta ni ere abiatu nindian, bestek bezala egiteko, nesken ondotik, bainan ez zitzaizkian batere behatzen, ez nindutean ikusten ere nik heiek bezala eta berdin geroxago, nik uste ez nuenean, berak heldu zitzaizkian gibeletik gordeka, niganat orduko hasiz hixtuz ta oihuka, pusa ta kilika, ni berritzularazi artino, ikaran, barnea sutan, eta orduan irri maltzur batean, xori jostakinak iduri, urruntzen zitzaizkian kikizaika, dauztika, kantatuz: " mutil ttipi, asto ziri, behiekin ezkont
|
hadi
!" eta ni kontent nindian horiek entzutean, ustez eta ene laudatzez zirela hola mintzo, norbaitek bederen nitaz arta hartzen zuela; arte hartan bazoatzikan beste mutilekin, ni bakarrik nindaukala ene behiekin...
|
|
|
Goazen fite, Antton, ze terrentena hizan! Leher eta zazpart’in, erna
|
hadi
debru ttottoloa!
|
|
|
Urhats bat ezin diat egin erortzeko irriskurik gabe! Nola nahi duk erna
|
nadin
–
|
|
2008
|
|
|
Ez
|
daiteke
asma zer arats ezti eta goxoak ditudan iragan ontzi horren barruan.
|
|
|
batez ere gaua denean. Pentsa
|
daiteke
beraz Gillome eta nik ez dugula geure ezagutza egin, lehenik elkar ikusirik, bainan bai elkar entzunik, xirulak gaituela elkarretarazi. Aspaldidanik gustatzen zitzaizkidan honek xirulatu aire politak.
|
|
|
Lau arto lerro badira zapalduak lisa burdinez bezala. Dupa buruan banituen itze batzu erdi sartuak beleak izitzeko zingolen kokagarri, itze horietan
|
ditaizke
lotu, torraka, dupa ezin geldiaraziz ari zirelank... Zer tenorez sartu haiz etxean, Katixa?
|
|
|
Ni, daldaran, durduzatua, nere uspelak gordetzeko lanak bainituen, urruntxago egonez ihardetsi nion: Gauerdi iria
|
zitaiken
, aita! Goiz aldean egin dukete ukaldia! Eta nik ez entzun, hamarretan errepikatzen zuela.
|
|
|
Ez da harritzeko adimen bihurria balinbadu ere. Hor ez
|
daiteke
erran bere nahizko huts bat duela gure semeak. Ez duela bere nahizko gogo zimurdikaria.
|
|
|
Alderdiak direla erran baigenezake. Orain artean, Balitzanen konda
|
daitezkeenak
hiru dira: Zuriak, Gorriak eta Herritarrak.
|
|
|
Horra Manez Zimelenekoa," hau gorrien aldeko ezagutua", brau, xutitu eta agertzen duena bertan gogoratua zaion asmoa: soka-tira batean negurt ahal
|
daitekela
eskualde bakoitxeko gizon andanaren boterea. Aruntzeneko Ttotte" hau zurien aldeko ezagutua", bere aldian xutitu eta botatzen du: Zendako ez?
|
|
|
Jaun horiek behar lukete berme jartze bat egin, zeintan baieztatu behar bailukete noiztenka erho lanjeros bilakatzen garela. Nihoiz ezin
|
daitekela
gutan soldado segurrik... Behar ditugun sendagailu bereziak ezin ditugula hartu familiako gozoan baizik.
|
|
|
Otoi egizue ahal duzuena gu presondegietan higatu ez
|
gaitezen
!
|
|
|
Hau ustegabetako eta nahigabezko bisita ahalkegarria! Otarbehereko Kaiet, zerbait gisaz, gapelua buruan zegoen, Buztineneko Mizelek eman zion kostetan sunka bat, buru hastu
|
zadin
ahalgez ere! Besteak, segidan, gapelua kendu.
|
|
|
Diruak zikintzen dizue gogoa. Lehenik, ezin
|
daite
aberastu sentimenik gabeko" abere bihotz" bilakatuz baizik. Bigarrenik, sineste horretan diruaren medioz nahi duzuenaren eskuratzean da zuen zoriona! Oo, Marie Leona!
|
|
|
Zin egiten dizut egun oroz erakustea zure aldera sortua zaidan maitasunaren lekukotasuna. Otoi onartezazu gu biena izan
|
daiteken
amodiozko bizi bide berri horri elkarrekin behatzea. Noiz nahi zenuke etor nakizun. Asteazken aratsean, hamarrak ondoan, nahi baduzu! Segurki, nahi dut!
|
|
|
Otoi onartezazu gu biena izan daiteken amodiozko bizi bide berri horri elkarrekin behatzea. Noiz nahi zenuke etor
|
nakizun
–Asteazken aratsean, hamarrak ondoan, nahi baduzu! Segurki, nahi dut! Bainan non kausituko zaitut. Sukalde gaineko aretoan, nere lo gelatik segidako barne ttipian bada mahai bat eta bi kadira, hor mintzatuko gara, sekretuan eta ixilki. Munduko gizon urosena ezartzen nauzu...
|