|
2000
|
|
|
ireki
|
dadin
eta, pirritan,
|
|
|
etor
|
daitezen
pasa hitz aproposak lerrootaraino.
|
|
|
bere baitan bizi
|
litekeen
|
|
|
baina egin
|
bedi
zure nahia, ez nirea".
|
|
|
Herri baten iratzartzea izan zela esango nuke, gerraosteko lausoaren ondoren argi izpi baten begiztatzea. Halako zerbaitekin amets egina nintzen, baina errealitatean gerta
|
zitekeela
itxaropenik gabe. Eta orain gertatzen hasia zen, ametsa egia bihurtzen.
|
|
|
Bakarrik nengoen, loturarik gabe. Aise ibil
|
nintekeen
modu hartan.
|
|
|
grebak, manifestaldiak, txakurren jazarpena... etengabeko gatazka. Bultzada azkena izan
|
zitekeen
uholde harena; kinka erabakigarria izan zitekeen: edozer gertatu edo ezerezean geratu.
|
|
|
grebak, manifestaldiak, txakurren jazarpena... etengabeko gatazka. Bultzada azkena izan zitekeen uholde harena; kinka erabakigarria izan
|
zitekeen
: edozer gertatu edo ezerezean geratu.
|
|
|
Zaputzaldi inpresioa utzi zidan Parisko 68ko maiatzak, frustrazioarena; gauza txikia izan zela, alegia, izan
|
zitekeenaren ondoan
. Maiatz hartan autoritate eta agintari guztiak gainezkatu egin zituen gizarte mugimenduak; armada eta polizi indarrak ere larritu egin zituen tupusteko iraultza hats hark, eta egoera goren hura beste apur batez luzatu izan balitz, gehixeago iraun izan balu, urrunago iritsiko ziren ondorioak.
|
|
|
Euskal Herriko 78ko giroa pareka
|
liteke
, hein batean, Parisko maiatz hartakoarekin. Hemen ere, Euskal Herrian, autoritateak eta autoritatearen indarrak gainezkatzen ari zen gizartea.
|
|
|
Preso sozialak euren ziegetan zeuden. Geuk itxi genizkien ateak, hura gure kontua zelako eta saltsa hartan nahas ez
|
zitezen
, arazorik izan ez zezaten gerta zitekeenagatik. Inork ezin asma zezakeen hura zelan buka zitekeen, eta arazo hura geuri zegokigun soilik.
|
|
|
Preso sozialak euren ziegetan zeuden. Geuk itxi genizkien ateak, hura gure kontua zelako eta saltsa hartan nahas ez zitezen, arazorik izan ez zezaten gerta
|
zitekeenagatik
. Inork ezin asma zezakeen hura zelan buka zitekeen, eta arazo hura geuri zegokigun soilik.
|
|
|
Geuk itxi genizkien ateak, hura gure kontua zelako eta saltsa hartan nahas ez zitezen, arazorik izan ez zezaten gerta zitekeenagatik. Inork ezin asma zezakeen hura zelan buka
|
zitekeen
, eta arazo hura geuri zegokigun soilik. Kontua da preso politikook egin ginela hirugarren galeriaren jaun eta jabe.
|
|
|
Galeria osoa apurtu genuen ondoren, aurrean harrapatutako guztia txikitu. Hara ezin sar
|
zitekeen
kartzelerorik.
|
|
|
Eta guardia zibilek furgoira, jakina. Fernandorekin bikote eginez lotu ninduten, besoa bihurrituta, izan
|
zitekeen
erarik deserosoenean; horrela egin genuen Puertorainoko bidaia. Horixe da Carabancheli egin genion agurra.
|
|
|
Kartzelero batek aitortu zidan egunean bederatzi parte sartzeko agindua zeukatela. Izan
|
zitezkeen
bederatzi edo lau, baina kontua da setioa ezartzen zigutela, unez uneko jazarpena, edozer huskeriarengatik zigorrak ezarriz. Ziegako harraskan ile bat aurkitu zidatelako sartu zidaten behin partea!
|
|
|
Kitxu, Jokin Santxo, Raul eta Ramon. Futbolean jokatzen hasi dira preso batzuk; berehala egin dituzte taldeak, inon aurki
|
daitezkeen
internazionalenak. Talde bietan daude marokoarrak, ginearrak, nigeriarren bat, italiarrak, espainiarren bat edo beste, nafarra omen dena ere bai...
|
|
|
– Munduan eurak bakarrik baleude bezala aritzen dira batzuk beti, marmarrean eta iskanbilan, inori deseroso gerta
|
dakiokeela
pentsatu gabe.
|
|
|
Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe. Jaiki eta leihoaren ondoan jar
|
nendila
agindu zidan; nik ezetz, buruarekin egin nion ezetz. Ustekabe handia izango zen hura kartzeleroarentzat.
|
|
|
Lehen egunetan jarraitu egin zuten kartzeleroek goizetan eta euren orduetan ateak irekitzen eta errekuentoetarako zuti
|
gintezen
agintzen. Baina jaramonik ez genien egiten.
|
|
|
Hor daude Puerto edo Alcalako kasuak, Ermuko mamuarekin batera indartzen saiatu zirenak, eta abar. Era askotako jendea izaten da kartzeletan, eta, orokorrean preso sozialak gure aurka jartzerik lortu ez duten arren, inoiz ezin
|
liteke
jakin eroren bat zertara bultza dezaketen.
|
|
|
arropa gehienak, liburuak, eskulanak... Castellonen utzi nituen, agentzia baten bitartez hona bidaltzeko, ezin
|
naitekeelako
ibili traste guztiekin hara eta hona. Ba, orain ez omen daude Castellonen, eta ez omen daude hemen ere.
|
|
|
Ez dit horrek ematen. Kartzelan ezin
|
zaitezke
bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu behar zaio kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki, oso ondo; baina ezin zaitezke horri lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu behar zaio kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki, oso ondo; baina ezin
|
zaitezke
horri lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Beraien bizilekutik igaro behar izaten genuen geurera iristeko. Aurrerago eskailera ere egin ziguten harmaila kaxatik gora!, zuzenean hirugarrenera igo
|
gintezen
. Jostailuz beteta zegoen palazioa, era guztietako jostailuz; egundo ez dut hainbeste ikusi:
|
|
|
Itzulera ahal zen moduan egin beharra zegoen; jada ez zegoen guretzat antolatutako trenik. Donostian bagenituen lehengusu batzuk; haiei pasa behar genien abisua, amona ekartzera joan
|
zitezen
. Amonarekin geratu ziren izeba eta lehengusua.
|
|
|
Herri oso bat izan
|
zitekeen
, dena hain simetrikoki egina ez balego, hainbeste alanbre eta hesi eta burdina ez balego.
|
|
|
Goizetan, patiora irteten garenean, hotz egiten du; haize fina eta hotza dabil, hezurretaraino sartzen dena, ondo jantzita egon arren. Hezetasuna baino hobea dela haize hau, esaten du Antxonek; Castellonen zeukaten jasanezinezko hezetasun hura dela izan
|
litekeen
gauzarik txarrena.
|
|
|
Generaman kontratua amaitu eta beste hiru hilabete gehiago jarraitu behar izaten zen, laneko agiria emango bazizuten. Agiri hori gabe ezin
|
zitekeen
inora joan lan eske. Beraz, Eusebiok ez zuen kontratua betetzerik izan, eta etxera.
|
|
|
Maiatza heldu baino lehen sumatzen zen bazetorrela zerbait. Esan
|
liteke
apirilean hasi zela 68ko maiatza. Ikasleek apirilean ekin zieten mobilizazioei.
|
|
|
Zer esan ez
|
dakidala
geratu naiz. Antxonen historia entzuteko prest nengoela uste nuen hasieran.
|
|
|
Beste egitekorik ez daukanez, hari batzuez eta kartoiez gerrikoren bat edo beste egiten aritu da. Koldo ere eskulanak egitera joaten hasi zen lehengo astean, baina ezezkoa eman diote gaur; ezin
|
daitekeela
joan, zerrendan ez dagoelako. Karlos da joaten uzten dioten bakarra.
|
|
|
Su etenaren aurretik atergabeko prediku sorgorgarrian aritzen zitzaizkigun denak, esanez: armak utziz gero, su etena emanez gero, dena izango da posible, edozertaz hitz egin ahal izango da, edozer konpon
|
liteke
; beraz... zertarako luzatu! Orain, ETAren su etena eta urtebetera, hurbilketa egin digute preso politikooi.
|
|
|
Hona heldu eta hamalaugarren egunean medikuak esan dit, Castellonera itzuli dudala azken kontsulta hori egitera. Honetatik ere aise atera
|
liteke
beste ondorio bat Instituciones Penitenciarias eko sendagileek euskal preso politikookin duten etika deontologikoaz.
|
|
|
Kartzela bakoitzak bere berezitasun propioak ditu horrela, eta kartzela batean denboraldi luzeagoa edo laburragoa egin izanak ez dauka beti horren araberako eragin zuzena. Zenbait kartzelatan, egonaldi labur batean desegin dezakete presoaren osotasuna, edo horretan saia
|
daitezke
behintzat. Kartzela batzuek epe laburrera ez dizute hainbesteko erasanik egingo, baina luzera itogarri bihurtuko zaizu egonaldia, gauza txikietan izorratzen zaituztelako, gainditu ezinezko eragozpen txikiekin topo egiten duzulako beti.
|
|
|
Ez
|
zaiteztela
larritu:
|
|
|
Ez
|
zaitez
badaezpada ondoan jar
|
|
|
errespetatuak izan
|
daitezen
.
|
|
|
" Erakutsi
|
dakidan
guztia,
|
|
|
Geltokietan eros
|
daitezke
|
|
|
begirada gordinak ustel
|
daitezen
,
|
|
|
ez
|
zaitezela
abiatu
|
|
|
Publizitatera dedika
|
gintezke
bestela:
|
|
|
Izan ere,
|
baliteke
nire auzoa
|
|
|
epaiketetan erabil
|
daitezkeen
hitz delikatuak
|
|
|
sumina narkotizatua izan
|
dadin
|
|
|
Duintasunez atera
|
zaitezte
kalera lantokitik
|
|
|
ugal
|
zitezen
,
|
|
|
maitasuna irakurri eta plazerra ebats
|
daitekeelakoan
|
|
|
Muga ondoko herri batean bizi
|
gintezke
|
|
|
bizi
|
zaitezkeela
|
|
|
Errepidearen ondoko taberna batean afaldu eta herriko beste pare bat tabernatan baxoerdi batzuk hartu genituen. Pentsatu nuen gaztetxera joatea ere, batez ere Lauaxeta harritu eta asaldatua ikusteko beste aukera eder bat izan
|
zitekeela
pentsatuta, baina itxita zegoen. Izan ginen taberna guztietan telebistako kate bera zegoen piztuta, ETB, euskarazkoa, futbol partida bat ematen ari.
|
|
|
Aspaldisko izan gabea nintzen paraje haietan, baina asmatu nuen Uliko atsedenlekurantz eramaten zuen bidea hartzen. Lauaxeta zetorren nire atzetik, eta neskatoa ondoren, pistola ezkerreko eskuan zuela, jertse batekin ezkutatua badaezpada ere, bidean inorekin topo egiten bagenuen pistola zuenik ohar ez
|
zedin
.
|
|
|
Gogoratu: ez
|
zaitez
protagonista izan.
|
|
|
– Joango al zarete zuek aurretik? –galdetu zigun–
|
Litekeena
duk hor behean guardia zibilak egotea nire zain.
|
|
|
– Bai, baina berak Lauaxeta dela esaten badik Lauaxeta izango duk, ezta? Baita gainerako guztiak Lauaxeta izan ez
|
dadin
ahalegintzen bagara ere. Niretzat bai behintzat.
|
|
|
Normala duk ezetz erantzutea. Dena dela, esan zuena egia izatea ere
|
litekeena
duk. Nik ez diat uste Goizeder ETAkoa denik.
|
|
|
– Harritu egiten naik hire ardura horrek. Ez nian uste hildako batentzat horren durduzagarria izan
|
zitekeenik
heriotza aurrez aurre ikustea.
|
|
|
Edo akaso beste norbaitek hil dik, eta ez Goizederrek. Eta Goizederrek hil badu ere,
|
litekeena
duk bere burua defenditzeko hil izana, gizona Goizeder bortxatzen hasi delako. Guk ez zakiagu ezer.
|
|
|
Ez ditek planteatzen zenbat energia genukeen ondo eta lasai bizi ahal izateko. Ez ditek planteatzen energia hori kontsumitzailearengandik gertuago egon
|
daitezkeen
instalakuntza txikiagoekin lortzeko aukera, hori ez litzatekeelako negozioa izango. Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta handiago hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean.
|
|
|
– Zer egin
|
daiteke
Goizuetan eguraldi honekin?
|
|
|
Eta aurrerago: " Izan
|
zaitez
azeria, sar zaitez gauzetan eta arbuia ezazu garaipena." Arrazoia zuen Margak. Ez nuen zertan kirol markarik ezarri.
|
|
|
Eta aurrerago: " Izan zaitez azeria, sar
|
zaitez
gauzetan eta arbuia ezazu garaipena." Arrazoia zuen Margak. Ez nuen zertan kirol markarik ezarri.
|
|
|
Orduan neu ere jabetu nintzen arriskuaz. Gazte hark ondo ezagutuko zuen Lauaxeta, eta auskalo zer gerta
|
zitekeen
atzeko betaurrekodun xelebre hura Lauaxeta zela jabetuz gero!
|
|
|
– Bai, bai, nobela ederra egin
|
liteke
teoria horretatik abiatuta –esan zuen Jakobek– Edo baita film bat ere. Lorcari buruz mila nobela, film, saiakera, antzezlan eta perfomance egin da, baita kantak eta diskoak ere, haren alderdi ugari aztertuz, eta horien artean homosexualitatea nahikoa sarri.
|
|
|
– Zinemagile bati Lauaxeta homosexuala izan
|
zitekeela
iradokitzea bururatuko balitzaio, akabo! –gaineratu zuen Mikelek– A zer iskanbila!
|
|
|
– Ez kezkatu, motel! –esan nion, baina Lauaxetak begiak altxatu gabe jarraitzen zuen– Lasai egon
|
hadi
. Dutxan sartuko nauk.
|
|
|
– Baina nik ez
|
nakian
hik zer gura huen eta, erabakiak hartzeko moduan ez hengoenez, neuk hartu neuan agintea. Arantxa eta Jean Louis Urruñara joatekoak zirela jakin nebanean pentsatu neuan aukera hartaz baliatu beharra zegoela.
|
|
|
Hasieratik baztertu nuen etxetik pasatzeko ideia, baina Egunkaria ko erredakzioan sartzeko gogoa piztu zitzaidan. Bagenekien Lauaxetarentzat arriskutsua zela han sartzea, han bat baino gehiago egon
|
baitzitekeen
hura ezagutuko zuenik. Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik.
|
|
|
–
|
Litekeena
da, Estepan, litekeena da, ez haserretu. Agian arrazoia duzu.
|
|
|
– Litekeena da, Estepan,
|
litekeena
da, ez haserretu. Agian arrazoia duzu.
|
|
|
Pizkundea maite zenuten gerra aurrean, eta oraindik ere bai agi danez. Zuri begira hala esan
|
liteke
behintzat.
|
|
|
Esana nion Lauaxetari Egunkaria ko zuzendaria, Martxelo Otamendi, ez zela handik urruti bizi, eta akaso hantxe aurkituko genuela. Kezkagarria ere izan
|
zitekeen
topaketa hori, jakina: Martxelok bazekien nor zen Lauaxeta, eta litekeena zen harentzat ere ikusezina, entzunezina eta ukiezina izatea, Jean Haritxelhar, Jon Kortazar, Edorta Jimenez, Koldo Izagirre eta abarrentzat bezalaxe.
|
|
|
Kezkagarria ere izan zitekeen topaketa hori, jakina: Martxelok bazekien nor zen Lauaxeta, eta
|
litekeena
zen harentzat ere ikusezina, entzunezina eta ukiezina izatea, Jean Haritxelhar, Jon Kortazar, Edorta Jimenez, Koldo Izagirre eta abarrentzat bezalaxe. Baina aproba egiteko tentazioa ere kilikagarria egiten zitzaigun bioi, Lauaxetari bereziki, eta erakusleihoaren ondoan geratu ginen badaezpada ere, beiratik zehar kanpora begiratu ahal izateko.
|
|
|
Augustin Zubikarai, Basarri, Polixene Trabudua, Sorne Unzueta Utarsus, Gonzalo Nardiz, Elias Etxeberria... Haietako batzuei bisita egiteko aukera aztertu zuen Lauaxetak, baina haiek ere ez zutela seguru askorik ez ikusiko eta ez entzungo pentsatu zuen; eta ikusi, entzun eta ezagutuko balute ere, halako agerpen fantasmagoriko bat senide, ahaide, adiskide eta burkide zaharren osasunerako kaltegarri izan
|
zitekeela
, laurogei urtetik gora baitzuten guztiek ere. Ez zitzaizkion, gainera, andre eta gizon haiek iruditzen garai berriko Euskal Herria ezagutzeko izan zitzakeen lagunik egokienak.
|
|
|
– Polikiago, jauna, polikiago! Eser
|
zaitez
, mesedez. Zer demontre pentsatu duzu?
|
|
|
Lauaxetaz? Tira, nik, egia esan, aukeran, ez
|
zaitez
haserretu baina Lizardi nahiago dut, errazago sartzen zait, bai, samurragoa zait, gertukoagoa, beharbada neu ere giputza naizelako, ez dakit... Baina Lauaxeta ere estimatzen dut.
|
|
|
Ez
|
zaitez
, haatik, berehala eta zuzenean etorri.
|
|
|
Jar ezazu are arrisku larriagoan zure lanbidea. Ez
|
zaitez
protagonista izan. Bila ezazu liskarra.
|
|
|
Ez ezazu ezer ere isilean gorde. Izan
|
zaitez
bigun eta gogor aldi berean. Izan zaitez azeria, sar zaitez gauzetan eta arbuia ezazu garaipena.
|
|
|
Izan zaitez bigun eta gogor aldi berean. Izan
|
zaitez
azeria, sar zaitez gauzetan eta arbuia ezazu garaipena. Ez ezazu behatu, ez aztertu; baina, espiritu argitasunez, izan zaitez beti zeinuen arretarako prest.
|
|
|
Izan zaitez bigun eta gogor aldi berean. Izan zaitez azeria, sar
|
zaitez
gauzetan eta arbuia ezazu garaipena. Ez ezazu behatu, ez aztertu; baina, espiritu argitasunez, izan zaitez beti zeinuen arretarako prest.
|
|
|
Izan zaitez azeria, sar zaitez gauzetan eta arbuia ezazu garaipena. Ez ezazu behatu, ez aztertu; baina, espiritu argitasunez, izan
|
zaitez
beti zeinuen arretarako prest. Utzi zeure buruari hunkitzen.
|
|
|
Utzi zeure buruari hunkitzen. Erakuts itzazu zure begiak, egin keinuak besteei sakoneneraino, ardura
|
zaitez
espazioaz eta begira ezazu bakoitza bere irudian. Ez ezazu sekula erabakirik hartu gogoa sutan izan ezean.
|
|
|
Entzun itzazu zuhaitz guztiak eta ur guztiak. Joan
|
zaitez
maite ez dituzun tokietara eta ez zaitez eguzkirik gabe geratu. Ahantz itzazu ahaideak, emaiezu indarra ezezagunei, makur zaitez bigarren mailako gauzen aurrean, ihes egin ezazu eta gorde zaitez gizakien hutsean, barre egiozu patuaren dramari, arbuia ezazu ezbeharra, suntsi ezazu zeure barrearekin gatazka.
|
|
|
Entzun itzazu zuhaitz guztiak eta ur guztiak. Joan zaitez maite ez dituzun tokietara eta ez
|
zaitez
eguzkirik gabe geratu. Ahantz itzazu ahaideak, emaiezu indarra ezezagunei, makur zaitez bigarren mailako gauzen aurrean, ihes egin ezazu eta gorde zaitez gizakien hutsean, barre egiozu patuaren dramari, arbuia ezazu ezbeharra, suntsi ezazu zeure barrearekin gatazka.
|
|
|
Joan zaitez maite ez dituzun tokietara eta ez zaitez eguzkirik gabe geratu. Ahantz itzazu ahaideak, emaiezu indarra ezezagunei, makur
|
zaitez
bigarren mailako gauzen aurrean, ihes egin ezazu eta gorde zaitez gizakien hutsean, barre egiozu patuaren dramari, arbuia ezazu ezbeharra, suntsi ezazu zeure barrearekin gatazka. Mugi zaitez zeure kolorerantz, bidezkoan egon arte eta hostoen zurrumurrua gozoa egin arte.
|
|
|
Joan zaitez maite ez dituzun tokietara eta ez zaitez eguzkirik gabe geratu. Ahantz itzazu ahaideak, emaiezu indarra ezezagunei, makur zaitez bigarren mailako gauzen aurrean, ihes egin ezazu eta gorde
|
zaitez
gizakien hutsean, barre egiozu patuaren dramari, arbuia ezazu ezbeharra, suntsi ezazu zeure barrearekin gatazka. Mugi zaitez zeure kolorerantz, bidezkoan egon arte eta hostoen zurrumurrua gozoa egin arte.
|
|
|
Ahantz itzazu ahaideak, emaiezu indarra ezezagunei, makur zaitez bigarren mailako gauzen aurrean, ihes egin ezazu eta gorde zaitez gizakien hutsean, barre egiozu patuaren dramari, arbuia ezazu ezbeharra, suntsi ezazu zeure barrearekin gatazka. Mugi
|
zaitez
zeure kolorerantz, bidezkoan egon arte eta hostoen zurrumurrua gozoa egin arte. Pasa zaitez txaretatik, zelaietatik, soroetatik, basoetatik, mendietatik, herrietatik.
|
|
|
Mugi zaitez zeure kolorerantz, bidezkoan egon arte eta hostoen zurrumurrua gozoa egin arte. Pasa
|
zaitez
txaretatik, zelaietatik, soroetatik, basoetatik, mendietatik, herrietatik.
|
|
|
Tabernan bertako ama alabak eta bi baserritar baino ez zeuden. Autoen arteko jazarpenari buruz mintzatu ziren, baina inork ez zuen istilu hura zeren ondorio izan
|
zitekeen
aztarrenik ere.
|
|
|
Bergarako kartzela zaharra izandako etxea ikusten izan nintzen biharamunean, Angiolilloz oroiturik, Cánovas del Castillo hiltzeagatik garrotez exekutatu zuten anarkistaz, kartzela hartako ziega batean eman baitzituen hark azken egunak. Angiolillo Ernioko bileran parte hartu zutenetako bat izan
|
zitekeela
otu zitzadan, eta horrek, inolako oinarri logikorik gabe, kartzela zaharraren inguruetan Lauaxetaren berri izan nezakeela pentsatzera eraman ninduen. Ez nuen, alabaina, han ere Lauaxeta aurkitu.
|
|
|
– Ondo jagok, Julen, ondo jagok. Alkarregaz gagozak barriro, baina orain jantzi
|
hadi
, mesedez.
|
|
|
Zertarako baina? Inori gera
|
dakiokeen
zaletasun eta interes hondarra zapaldu eta itotzeko baino ez! Azkenerako, egia osoa esanda, polemika eta ika mikarik gordinenek baino ez zidaten pizten benetako eta interesa –edo morboa, zuzenago esateko–, baina horiek ere, gehienak behintzat, ziklikoki errepikatzen ziren, eskema berberei jarraiki ia beti, eta aspergarriak izaten ziren azkenean.
|
|
|
etxe handiak, dendak, tabernak, jendea hara eta hona, autoak asfaltozko bide gainean... Autoen itxura bitxiak XXI. mendean egon
|
zitekeela
pentsarazi zion Lauaxetari; inguruak, berriz, zehazki zergatik ez bazekien ere, Gernika ekartzen zion gogora. Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean.
|
|
|
Ertzain autoan zein kaleetako plaketan euskarazko hitzak irakurri berria zen arren, zalantzak izan zituen ertzainarekin zein hizkuntzatan mintzatu. " Tira, ez
|
hadi
koldarra izan", esan behar izan zion bere buruari. " Ez habe euskaraz berba egiteagaitik fusilatuko.
|
|
|
" Euskaldunen Herria/ El País de los vascos" zen taularen izenburu nagusia. Izenburua bezala, euskaraz zein gaztelaniaz irakur
|
zitezkeen
paneleko testuak. Euskaraz irakurri zuen Lauaxetak:
|
|
|
" Euskadiko Autonomi Elkarteak bere Legebiltzarra dauka. Legebiltzar horretarako Jatorrizko Lurralde bakotxetik 25 Legebiltzarkideek Lehendakaria hautatzen dabe, Eusko Jaurlaritzaren buru izan
|
daiten
, Gernikako Estatutoan autortutako aginpideen arabera. Euskal erakunde biok –Legebiltzarrak eta Jaurlaritzak– Gasteizen dauke egoitza ofiziala."
|
|
|
Ezin zuen, horrenbestez, gerra hura nola amaitu zen jakin, baina, han emandako ordubetean ikusitakoak ikusita, gerra hura bere burkideek irabazi zutelakoan zegoen, Errepublikaren indarrek faxisten erasoari azkenean ere aurre egiten asmatu zutelakoan. Nekez uler
|
zitekeen
bestela Euzkadiko hiru herrialdek autonomia izatea, Legebiltzarra, Jaurlaritza, lehendakaria... Eta ertzainak!
|
|
|
– Edozein txokotan. Erreka ondoko zelaia oso leku egokia izan
|
daiteke
. Euria hasten badu, berriz, aterpe zabala dugu eliz atariko teilatupe irekian.
|