|
2013
|
|
|
b) Pentsa ezazu, orain, zure buruarengan: zer konpromiso hartuko zenuke elkarbizitza egoera eredugarria izan
|
dadin
–
|
|
|
Horrez gain, elkarri galderak egiten dizkiogu etengabe. Galderak, gainera, ez dira gauza solteak izaten normalean; galdera batek erantzuna dakar, sarri haren ondoren beste galdera bat dator& eta horrela jarrai
|
daiteke
, elkarri galderak eginez, adreilu bat beste baten gainean jarriz bezala, elkarren zeregin komunikatiboa amaitutzat ematen den arte. Jakina, solaskideek trukatzen dituzten galdera erantzunen artean, lotura eta ordena logikoa egon behar da.
|
|
|
Baina kontuz, galderak eta erantzunak nahastu egin dira! Nola berrantolatuko zenuke elkarrizketa, koherentea izan
|
dadin
–Eman segida bi gazteen solasaldiari, eskuineko galderak eta erantzunak ordena egokian kokatuz.
|
|
|
b. Barkatu, nondik joan
|
naiteke
herriko enparantzara?
|
|
|
c. Andoniren proposamenaren inguruan iritzi bat baino gehiago egon
|
daiteke
. Zein da zurea?
|
|
|
b. Kaixo! Zer egin
|
daiteke
Parisen 10 eta 6 urteko haurrekin?
|
|
|
Non ikasi zenuen? Gaur egun, nora jo
|
daiteke
ikasteko, interesatua
|
|
|
d) Kobazuloak leku interesgarria dirudi. Noiz joan
|
gaitezke
ikustera?
|
|
|
Galderei erantzutean, informazioa eman ere egin behar da. Galderen erantzunak oso laburrak izan
|
daitezke
(bai, ez&), esaldi bakarrekoak& Beste batzuetan, berriz, galderak azalpen luze bateko erantzuna eskatzen du: Nolakoa da Maider?
|
|
|
Bi informazio mota erabil dezakegu pertsona baten deskribapena egiten dugunean: batetik, ikusi duzun bezala, ezaugarri fisikoen eta izaeraren deskribapena egin
|
daiteke
; bestetik, haren ekintzen eta jokamoldearen berri eman daiteke.
|
|
|
Bi informazio mota erabil dezakegu pertsona baten deskribapena egiten dugunean: batetik, ikusi duzun bezala, ezaugarri fisikoen eta izaeraren deskribapena egin daiteke; bestetik, haren ekintzen eta jokamoldearen berri eman
|
daiteke
.
|
|
|
g) Inork gutxik daki nolakoa zaren, beti itxurakeriatan aritzen baitzara. Esan
|
daiteke
arazoak dituzula zeure burua den bezalakoa agertzeko.
|
|
|
5 Deskribapenak egiteko, hitzez gainera, keinuz eta hotsez balia
|
zaitezke
. Eta, amaitzeko, gogoratu galderak modu egoki eta zuzenean egiteari buruz ikasi duzun guztia.
|
|
|
Hitzez ez ezik, irudi bidez ere egin
|
daitezke
lekuen deskribapenak. Horietan ere egin behar izaten da deskribapen plan bat.
|
|
|
Zer hitz aukeratuko zenuke irudi bakoitzerako? Kontuan izan behin bakarrik erabil
|
daitekeela
hitz bakoitza.
|
|
|
Sailka itzazu izenak hiru irizpide horien arabera. Kontuan izan izen batzuk zutabe batean baino gehiagotan jar
|
daitezkeela
.
|
|
|
1 Osa itzazu hutsuneak, bertan esaten dena ulergarria izan
|
dakizun
:
|
|
|
leku deskribapenetan, elementuak izendatzeko erabil
|
daitekeen
lexikoa hautatzen?
|
|
|
Nola egituratuko duzu ahoz adierazi beharreko deskribapena, zure gelakideek ulertzeko modukoa izan
|
dadin
–
|
|
|
Txakurraren galeraren berri zabaltzeko, txakurra nolakoa den deskribatzen duten kartelak egitea otu zaizu. Lehenik, galdu den bazterretik gertuen dagoen herrian jartzea pentsatu duzu, inork paraje haietan ikusi badu, zurekin harremanetan jar
|
dadin
.
|
|
|
Txakur galduaren bilaketa arrakastatsua gerta
|
dadin
, ahalik eta zabalkunderik handiena ematea pentsatu duzu. Albaiteroarengana hurbildu zara laguntza bila, eta hark aholku bat eman dizu:
|
|
|
Eragotzita dago, legeak ezarritako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein berregintza, komunikazio publiko edo moldaketa, aurrez jabetza intelektualaren titularren baimena eskuratzen ez bada. Eskubide horien urraketa jabetza intelektualaren aurkako delitutzat har
|
daiteke
(270 eta hurrengo artikuluak). CEDRO erakundeak (www.cedro.org) babesten ditu aipatu eskubide horiek.
|
|
|
2 Bizitzako une batzuk beste norbaitekin partekatzera goazenean, oso interesgarria izan
|
daiteke
beste batzuek bizi izandako antzeko esperientziak ezagutzea. Entzun dezagun nola bizi izan duen esperientzia hori Altsasuko zuen adineko gazte talde batek.
|
|
|
b) Zertarako izan zaie baliagarria elkartruke esperientzia Altsasuko gazteei? Saia
|
zaitez
identifikatzen elkartruke esperientziaren balioari buruz eman dituzten iritziak.
|
|
|
a) Elkar
|
zaitezte
hiruko taldetan, eta aurreikusi zer nolako informazioa partekatu duzuen:
|
|
|
Erantzuna ez da batere erraza. " Urrutiko intxaurrak hamalau, bertara joan eta lau" esaerak dioena gerta ez
|
dadin
, horren erantzuna topatzen saiatuko zara. Begira itzazu unitate honen hurrengo atalak, kuxkuxeatu, gainbegiratu
|
|
|
bihurtu zen desbideratu egin ziren matxinatu balira bihurtu
|
zitezen
matxinatu egin ziren bilakatuko desbideratuko dira
|
|
|
Aditzak ekintza baten (dator, jan, igeri egin dugu) edo norbaiten edo zerbaiten egoera adierazten du (izan, geunden). Aditzak molde jokatuan eta jokatugabean ager
|
daitezke
.
|
|
|
2 Identifikatu berri dituzun hitzak beste batzuez ordezkatuz, tristura adierazteko ez ezik, beste hainbat sentimendu adierazteko ere erabil
|
liteke
bertso hori: haserrea, ausardia& Seiko taldetan jarrita, taldekide bakoitzak olerkiaren eraldaketa bat egingo du, honako jarraibide hauek baliatuz:
|
|
|
4 Bertsoaren hasieraren arabera, hautatu hirugarren bertso lerroan joan
|
daitekeen
hitza. Horrek jarriko zaituzte deskribatzen den sentimenduaren arrastoan.
|
|
|
Topo egin al duzu zure sentimenduak deklaratzeko balio lezakeen batekin? Irakurri eta idatzi al duzu zure bildumarako baliagarria izan
|
daitekeen
testurik?
|
|
|
Horri erantzunez, hainbat azalpen labur idatzi dituzu; hautatu horietako bat, eta testu hori abiapuntutzat hartuta, idatzi testu poetiko bat. Zure bildumarako baliagarria izan
|
daiteke
, ezta?
|
|
|
5 Eta, bertsio horiek alde batera utzita, zuen bertsioa egingo bazenute? Ausar
|
zaitezte
, eta abestu.
|
|
|
Ariketa horiek zenbat eta gehiago egin, orduan eta trebeagoa izango zara, ahoko muskuluak garatuagoak izango baitituzu. Etxean ariketak egitea erabakitzen baduzu, jar
|
zaitez
ispiluaren aurrean, ondo egiten ote duzun ikusteko.
|
|
|
e) Aho korapilo bat osatutakoan, taldekide guztiek batera esango dute, hitz guztiak argi ahoskatuz eta azkar. Orduan bakarrik joan
|
daiteke
hurrengo mezularia beste aho korapilo baten bila.
|
|
|
Ez eskatu ispiluak bezain leiala izan
|
nadin
ezin bazara ikusi zure aurrean ezin badidazu barrura so egin zabalik etsi den leiho batetik bezala.
|
|
|
Ez dakit bestearen minaz nireaz ez bada. Ikusten dudan bezala diotsut ez eskatu ispiluak bezain leiala izan
|
nadin
, ez naiz mugituko
|
|
|
etor
|
zaitez
hil zen
|
|
|
Gerta
|
liteke
oraindaino sortutako aleren batek bildumarako bere horretan balio ez izatea; baina egokitzapen batekin, edo apur bat eraldatuta, zure bildumarako ale dotorea izan daiteke. Beharbada, bildumaren hartzaileak, helburuak eta irudikapenak beste testu bat sortzea eskatuko dizu.
|
|
|
Gerta liteke oraindaino sortutako aleren batek bildumarako bere horretan balio ez izatea; baina egokitzapen batekin, edo apur bat eraldatuta, zure bildumarako ale dotorea izan
|
daiteke
. Beharbada, bildumaren hartzaileak, helburuak eta irudikapenak beste testu bat sortzea eskatuko dizu.
|
|
|
Beharbada, bildumaren hartzaileak, helburuak eta irudikapenak beste testu bat sortzea eskatuko dizu. Gerta
|
liteke
, halaber, zure testu baten irakurketa adierazkorra sartu nahi izatea bilduman, eta testua binaka edo taldean irakurtzeko izatea aproposa.
|
|
|
Nola ordenatuko dituzu? Aukerak mila eta bat izan
|
daitezke
:
|
|
|
Bildumari aurkibide bat idatziko diozu, testuen ordenaren eta antolaketaren berri emango duena. Bildumako testuetan bezala, aurkibidean ere hitzekin eta sentimenduekin jolas
|
zaitezke
: bilduma sentimental poetikoari aurkibide sentimental poetikoa dagokio!
|
|
|
Zure bilduma objektu preziatua da, altxorra, bitxia, artelana. Zaindu ezazu aurkezpena; begietatik, belarrietatik, azaletik, ahotik, sudurretik, zentzu guztietatik sar
|
dakiola
hartzaileari!
|
|
|
Intsektua izan
|
naiteke
.
|
|
|
Intsektua izan
|
naiteke
, baina ez zorria:
|
|
|
" Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak adierazten zituzten hitzak. Orain, hitz horiek eta beharrezkoak iruditzen zaizkizuenak aldatuz, poemek adierazten dituzten sentimenduetan eragin behar duzue; molda itzazue, buelta eman, talde lanaren eta taldekideen onurarako izan
|
daitezen
: baztertua, onartua eta balioetsia senti dadin; ez ulertua, ulertua; adoregabea, adoretsu; zigortua, lagundua; ingurukoak harrokeriaz tratatzen dituenak, errespetuz trata ditzan, eta abar".
|
|
|
Orain, hitz horiek eta beharrezkoak iruditzen zaizkizuenak aldatuz, poemek adierazten dituzten sentimenduetan eragin behar duzue; molda itzazue, buelta eman, talde lanaren eta taldekideen onurarako izan daitezen: baztertua, onartua eta balioetsia senti
|
dadin
; ez ulertua, ulertua; adoregabea, adoretsu; zigortua, lagundua; ingurukoak harrokeriaz tratatzen dituenak, errespetuz trata ditzan, eta abar".
|
|
|
Taupada bakoitzak izan dezala oihartzuna. Bihotzeko arotzak bihur
|
daitezela
bihotzeko ahotsak.
|
|
|
Eragotzita dago, legeak ezarritako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein berregintza, komunikazio publiko edo moldaketa, aurrez jabetza intelektualaren titularren baimena eskuratzen ez bada. Eskubide horien urraketa jabetza intelektualaren aurkako delitutzat har
|
daiteke
(270 eta hurrengo artikuluak). CEDRO erakundeak (www.cedro.org) babesten ditu aipatu eskubide horiek.
|
|
|
Seinale emozionaletara adi egon
|
gaitezen
, bost zentzumenak prest; hori da bizitza bizitzea!
|
|
|
Has
|
gaitezen
belarrietatik! Belarriak zorroztuko ditugu, bihotzetik belarrietara eta belarrietatik bihotzera doazen hotsak, doinuak, zaratak, melodiak& aditzeko.
|
|
|
Ez
|
zaitez
badaezpada ondoan jar
|
|
|
2 Hona hemen aurreko irudiak eta testuak erlazionatzeko egin
|
daitezkeen
zenbait esaldi. Ezkerraldean, lotura horiek adierazten dira, eta, eskuinaldean, horien justifikazioa ematen da.
|
|
|
Esate baterako, era askotara adieraz
|
daiteke
zergatik nagoen poz pozik. Hemen dituzu sei egitura:
|
|
|
2 Orain, gelakide guztiek batera jarraituko duzue jolasean. Irakurri jarraibideak, eta& has
|
dadila
ikuskizuna!
|
|
|
2 Lau irudi sobera geratu dira. Zer egin
|
daiteke
horiekin. Honako urrats hauei jarraituz, talde bakoitzak jolas bat prestatuko du beste talde batentzat.
|
|
|
1 Fitxa batean jasoko duzu zer sentimendurekin esnatu eta jaiki zaren, eta zer sentimendurekin oheratu. Ausar
|
zaitez
sentimendu horien zergatia idazten; eta gogoratu zer egitura erabil ditzakezun zergatiak adierazteko.
|
|
|
Adi egon bazara, sentimenduak adierazteko hitz sorta polita izango duzu 8 jardueran hasi zenuen zerrendan. Zerrenda soila triste samarra izan
|
daitekeenez
, zer iruditzen zaizu fitxa batean sentimendu guztien inbentarioa egitea?
|
|
|
izan zen, mingarria, gorrotagarria, sumingarria& Hala ere, gertaera horren erdian, itxaropen apur bat ageri da. Elikatu egin behar den esperantza izpi bat; babestu behar dena, itzal ez
|
dadin
, gar indartsu bihurtu eta basoan sutea bezala heda dadin. Indarrak hartu eta hainbat ohitura, uste, ekintza& aldatzeko, esperantzatik ekintzetarako pausoa emateko aukera egon baitaiteke.
|
|
|
izan zen, mingarria, gorrotagarria, sumingarria& Hala ere, gertaera horren erdian, itxaropen apur bat ageri da. Elikatu egin behar den esperantza izpi bat; babestu behar dena, itzal ez dadin, gar indartsu bihurtu eta basoan sutea bezala heda
|
dadin
. Indarrak hartu eta hainbat ohitura, uste, ekintza& aldatzeko, esperantzatik ekintzetarako pausoa emateko aukera egon baitaiteke.
|
|
|
Elikatu egin behar den esperantza izpi bat; babestu behar dena, itzal ez dadin, gar indartsu bihurtu eta basoan sutea bezala heda dadin. Indarrak hartu eta hainbat ohitura, uste, ekintza& aldatzeko, esperantzatik ekintzetarako pausoa emateko aukera egon
|
baitaiteke
. Fisioterapia ikasten ari zen 23 urteko emakume gaztea New Delhiko autobus batera igo zen lagun batekin.
|
|
|
Izenak era askotara sailka
|
daitezke
; esate baterako, esan daiteke izen bat arrunta ala berezia den, biziduna ala bizigabea, konkretua ala abstraktua.
|
|
|
Izenak era askotara sailka daitezke; esate baterako, esan
|
daiteke
izen bat arrunta ala berezia den, biziduna ala bizigabea, konkretua ala abstraktua.
|
|
|
Unitate honetan, beldur jarri beharrean, beldurra jarri dugu. Hiztegian ikusitakoa eta gaztelaniaz izen sintagmari buruz ikasitakoa baliatuz, ondoriozta
|
daiteke
izena beldur dela eta beldurra izena gehi artikulua.
|
|
|
23 jarduerako testuetan itzalez nabarmendutako hitzak ordezkatzen baditugu, nahi beste bihotz deskriba
|
daitezke
. Zure bihotza deskribatuko duzu orain; hautatu bi testu horietako bat, eta, honako hiru urrats hauei jarraituz, eralda ezazu:
|
|
|
3 Honaino iritsita, ez al zaizu iruditzen hautatu duzun testua eraldatzeko adina izen badituzula? Ausartu
|
zaitez
, eta adierazi, poetikoki, nolakoa den zure bihotz hori.
|
|
|
1 Errepara iezaiezu nabarmendutako lerroei, eta idatzi malkoak nolakoak izan
|
daitezkeen
adierazten duten hitzak. Osatu honako esaldi hau:
|
|
|
Malkoak izan
|
daitezke
|
|
|
Testu poetiko bat idatzi nahi diozu erakartzen zaituen pertsonari. Nola adierazi ote
|
daiteke
erakarpena. Konparazioa erabiltzea izan daiteke bide bat.
|
|
|
Nola adierazi ote daiteke erakarpena? Konparazioa erabiltzea izan
|
daiteke
bide bat. Zerrendatu elkar erakartzen duten elementuak, eta" Halaxe erakartzen nauzu zuk" esanez bukatuko duzu testua.
|
|
|
a) Erreparatu poemako izenei. Horiek kontuan hartuta, zein izan
|
daiteke
pertsonaia?
|
|
|
d) Nola sentitzen da protagonista? Zein izan
|
daiteke
olerkiko pertsonaia aurkezten duen izenari laguntzen dion adjektiboa. Zoriontsu, nekatu, alai ala gorrotagarri?
|
|
|
Zoritxarra zorion bihurtzea da gizakion erronka. Taldeka elkartuta, ahalegin
|
gaitezen
erronkari aurre egiten: bihur dezagun Gerrako haurraren errepika poema Munduko gazteon zorionaren errepika.
|
|
|
bestetik jasotzen ari garenean, gerta
|
daiteke
|
|
|
b) Errepikatutako informazioaz gain, informazio berriren bat badute, eta osagarriak izan
|
badaitezke
, haiek bildu eta berridatzi.
|
|
|
2 Kultura eta bizimodu asko arrotzak izan
|
daitezke
kanpotarrentzat. Indiako postal ezagunak dira kalean hara eta hona dabiltzan behien argazkiak.
|
|
|
Tradizionalki, Pirinio inguruko herrietan jantzi izan dira. Mota askotakoak izan
|
daitezke
. Lehen, langileek erabiltzen zituzten udaberri eta uda garaian.
|
|
|
e. Lagun bat ona dela adierazteko erabil
|
daiteke
; lagun onak babes ona ematen digu.
|
|
|
b) Itzul
|
gaitezen
Igorrek idatzi duen sarrerara. Non eta nola erabiliko zenituzke aurreko urratseko baliabideak?
|
|
|
1 Eraldatzeko proposamena: Zelten kulturan zuhaitzek zuten garrantzia harrigarria da beste kulturentzat; zur eta lur erabil
|
daiteke
hori adierazteko.
|
|
|
2 Eraldatzeko proposamena: Zelten kulturan denbora zuhaitzekin neurtzen da; hori adieraz
|
daiteke
zelten kulturan denbora ekarri eta eraman zuhaitzek egiten dutela esanez.
|
|
|
3 Eraldatzeko proposamena: Esan al
|
daiteke
honako hau: txori bakoitza bere adarrera bezala, zelta bakoitza bere zuhaitzera joaten zen babes bila?
|
|
|
4 Eraldatzeko proposamena: Ikusirik zeltek halako balio handia ematen zietela zuhaitzei, eta halako errespetua zietela, esan
|
daiteke
zelten zuhaitzek itzal handia zutela.
|
|
|
Iradokitzailea izan
|
dadin
, eta beste hainbat
|
|
|
baliabide erabil
|
daitezke
.
|
|
|
8 Duten metal horren arabera, bi eratakoak izan
|
daitezke
. Makila tradizionalak altzairua eta larru txirikordatua daramatza, eta mizpirondo edo gaztainondo egurrezkoa da.
|
|
|
1 Paragrafoen banaketa edozein modutan egin
|
daiteke
.
|
|
|
Horrela, gaiari jarraipena emanez, testuaren progresio tematikoa ziurtatzen da. Aurreko hitzari erreferentzia egiteko modu agerikoena hitza bera berriz errepikatzea izan
|
liteke
. Baina ez al litzateke oso errepikakorra suertatuko testua?
|
|
|
" Mari jainkosa" izenburua daraman testua idatzi berri duzu, eta, hura berrikusten ari zarela, aurrez ikusi duzu zer jakin lezakeen irakurleak gai horri buruz; hauxe erabaki duzu: informazio laburrak gehituko dizkiozu testuari, hainbat izen, ideia eta kontzeptu argiago gera
|
daitezen
.
|
|
|
1 Testua irakurlearen ezagutzetara egokitzeko, txertatu azpian dituzun informazioetatik egoki deritzozuna; erabili, horretarako, ikasitako baliabideak. Testua egokiagoa izan
|
dadin
beste aldaketaren bat egin beharra ikusten baduzu, egin ezazu.
|
|
|
inausi: ad. 1 Landare bati adar eta abar gehienak ebaki, sendoago haz
|
dadin
. Kimatu, mugarratu.
|
|
|
51 jardueran egindako lana biribiltze aldera, eta hartzailearentzat ulergarriago izan
|
dadin
, irudi egokiak txertatzea falta zaigu.
|
|
|
Adostu zer atal izan dituen fitxa horrek erabilgarria izan
|
dadin
. Hautatu atal egokiak honako proposamen hauen artean:
|
|
|
Testua gainbegiratuz galdera batek eskatzen duen informazioa identifikatzeko, hauxe duzu ikasi beharreko lehenengo estrategia: galdera bakoitzean gako hitza zein den identifikatzea (bat baino gehiago izan
|
daitezke
).
|
|
|
Identifikatze lan hori egiteko, lagungarri izango zaizu galderaren erantzuna aurreikustea, baita erantzun hori bilatzeko galderako zein hitz izan
|
daitekeen
gako hitza edo gako hitzak zehaztea ere. Batzuetan, gako hitza galderan bertan dago; esaterako," zein da txalapartaren itxura?" galderan, itxura da gako hitza, hau da, testuan bilatu behar duzuna; ondoren, haren inguruan irakurriz, behar den informazioa identifika dezazun.
|
|
|
bi makila eta bi ohol, elkarren kontra erritmikoki talka eginez. Itxurari eta zereginari begiratzen badiogu, oso zaharra dela esan
|
daiteke
, baina ez dago hori baieztatzen duen daturik. Izan ere, ez dago txalapartari buruzko berririk XX. mendeko hirurogeiko hamarkada arte; kultura mailan bazterturik egon zen ordura arte, eta ez zitzaion soinu tresnei dagokien garrantzia eman.
|
|
|
Esan
|
daiteke
, beraz, jauzi handi bat eman duela txalapartaren egoerak XXI. mendean. Txalapartarien kopurua hazi egin da, eta Euskal Herriko mugetatik kanpo ere entzun daiteke txalaparta.
|
|
|
Esan daiteke, beraz, jauzi handi bat eman duela txalapartaren egoerak XXI. mendean. Txalapartarien kopurua hazi egin da, eta Euskal Herriko mugetatik kanpo ere entzun
|
daiteke
txalaparta.
|
|
|
Ttakun ttakun, ttakun ttakun& Komunikazio asmo, galdera eta gako hitzekin, azalpen askotarako informazioa eman du" Txalapartaren indarra eta zalaparta" testuak. Izan ere, testu bat beste askoren iturri izan
|
daiteke
. Ttakun ttakun, ttakun ttakun
|