|
2001
|
|
|
|
Dudarik
ez dago, gehienetan hala gertatzen baitzaigu, luzaroan zerbaiten esperoan gaudenean gure espektatibak ez direla betetzen, edo espero genuen horrek ez gaituela erabat asetzen. Ez da hau, inondik ere, orain argitara emandako Saizarbitoriaren azken nobelak, Hamaika pauso k, irakurle honengan sortu duen inpresioa.
|
|
|
nobela hauek izan zuten arrakasta eta entzutea ordura artean inongo narratibazko liburuk ez zuela lortu.
|
Dudarik
ez dago, euskal narratibaren historian, eta bereziki nobelagintzarenean," inflexio puntu" bilakatu direla. Gogoratu, bestela, 100 metro izan zela gaztelaniara eta ingelerara itzuli zen lehenengo euskal nobela, edo nobela hau izan dela urte askoan argitalpen gehien eduki duena.
|
|
|
Guztiarekin ere, maisutasun handiz testuratzen den errepikapenaren teknika narratibo honen adierazkortasuna historiaren beraren nolakotasunak indartzen du,
|
dudarik
ez baitago, edozein irakurleren begietara arras erakargarriak suertatzen direla infideltasun kontuok. Azken batean, bikoteen arteko inkomunikazioak, mixeriak, bakardadeak, obsesioak dira nobela honetan kontatzen direnak, urkoa zigortzeko erabiltzen diren estrategia pentsatu eta kalkulatuak.
|
|
|
Irlandarraren nobelan bezala, Saizarbitoriarenean antiheroiak dira nagusi eta pertsonaien behin betiko mututasuna bihurtzen da azkenean irtenbide zilegi bakarra. Hortik aurrerakoak, egile bakoitzaren berezitasun literarioak izango lirateke, eta
|
dudarik
ez dago, egile donostiarraren nobela askozaz ere fragmentarioagoa, formalki berriagoa dela egile irlandarrena baino.
|
|
|
Guztiarekin ere, maisutasun handiz testuratzen den errepikapenaren teknika narratibo honen garrantzia istorioaren beraren nolakotasunak indartzen du,
|
dudarik
ez baitago, edozein irakurleren begietara arras erakargarriak suertatzen direla infideltasun kontuok. Azken batean, bikoteen arteko inkomunikazioak, mixeriak, bakardadeak, obsesioak, dira nobela honetan kontatzen direnak, hurkoa zigortzeko erabiltzen diren estrategia pentsatu eta kalkulatuak.
|
|
|
" nobelak, lehenengo eta behin, dibertigarria behar du izan".
|
Dudarik
ez dago, gutako asko" dibertitu" egin garela Ene Jesus (1976) irakurtzen (Joyce eta Becketten nobelek ere dibertitu gaituzten moduan). Baina kasu honetan" dibertitu", hots, ongi pasatzea, irakurketaren plazer estetikoak guregan sortzen duen egoerari dagokio.
|
|
|
Sánchez Ferlosio ren artikuluak adierazten duenez, badu alde morala.
|
Dudarik
ez, badu alde politikoa.
|
|
|
Estetika eta taldea diseinatzen dituzten ezaugarri amankomunak badira,
|
dudarik
ez. Baina gero, azala kendu eta barrura begiratzen dugunean, desberdina agertzen da poeta bakoitzaren idazkera.
|
|
2002
|
|
|
Hasi 1980ko hamarkadan kaleratu diren landa giroko eleberrietatik (Kcappo, Hamaseigarrenean aidanez...) eta gaurko eleberri gehienetara (Gizona bere bakardadean, Bihotz bi, Ur uherrak, Beluna Jazz...), sarritan agertzen dira thriller modernoetan erabiliak diren estrategia narratiboak. Honetaz gain,
|
dudarik
ez dago eleberri mota honek gurean arrakasta handia lortu duela eta 110 Streeteko geltokia (I. Zabaleta) edo Alaba (G. Garate) liburuen berrargitalpenak ditugu, besteak beste, irakurleen artean polizi eleberriak izandako harrera onaren adibide.
|
|
|
Beraz, komunikabideek irudi salgarria duten idazleak (onak edo txarrak, eta hori idazle direnean) maite dituzte." gintzan Durangoko Euskal Liburu eta Diskoen Azokak betetzen duen lekua. Azken urteotan azokaren helburu, antolaketa, funtzio edo egituraketa bera eztabaidagai izan badira ere (begiratu besterik ez dago komunikabideetan argitara eman diren artikulu,, edo iritzi artikuluak),
|
dudarik
ez dago Durangoko Azoka, ezer baino lehen, euskal liburugintzaren erakustoki garrantzizkoena dela oraindik. Urteko nobedade gehienak azokarako aurkezten eta" metatzen" dira eta salmenta kopuru deigarriak (sinesgarriak?) ezagutarazten.
|
|
|
Gauzak horrela planteatuta, interesgarria izango litzateke euskal kritika publikoak azken hamarkadetan izan duen garapena zehazki aztertzea eta euskal liburugintzaren bilakaera garaikidean merkatu estrategia berriek izan duten eragina zehaztea. Edonola ere,
|
dudarik
ez dago, inoiz baino kritika publiko gehiago egiten dela gaur egun eta behiala ezinezko ikusten ziren hainbat errealitate (telebista, irratia, Internet...) orain eskura dauzkagun tresnak direla. Euskal literaturak inoiz baino presentzia handiagoa du gaur egun komunikabideetan.
|
|
|
Gure ikerketaren xede nagusia euskal eleberrigintzaren bilakaeraren azterketa den arren, garrantzizko irizten diogu azken urteotan gainerako genero narratiboek izan duten igoera eta sendotzea nabarmentzeari. Azken batean, gure jarduna euskal eleberrigintzaren azterketara mugatu badugu ere,
|
dudarik
ez dago ipuingintzak gurean erdietsi duen mailak hurbilpen kritiko zabal eta gaurkotuak merezi dituela. Ondorio horixe ateratzen da I. Mujika Iraolak (1991), I. Aldekoak (1993; 2000) edo X. Mendiguren Elizegik (1997) argitara eman dituzten artikulu nahiz sarrera interesgarrietatik1:
|
|
|
kreazio nekea, garai berriek eskatzen dutenarekin bat egiteko nahia, adierazpide berriagoekin ahalegintzeko desira, edo irakurleria zabalagoa erdiestekoa. Arrazoiak dena delakoak izanda ere,
|
dudarik
ez dago narratibaren gailentasun literario honek eragin zuzena izan duela XX. mendeko euskal literatur lanen kanonizazio irizpideetan. Hau da, 1960ko hamarkada arteko euskal literatura kanonikoa batez ere poetek zedarritzen bazuten (Lizardi, Lauaxeta, Orixe, Mirande, Aresti...), 1970eko hamarkadatik aurrera kanona eleberrigileek edo ipuingileek zehazten dute nagusiki, alegia, narratibazko lanen autoreek5 a) Euskal literaturaren kanon berriaz
|
|
|
Hortxe dauzkagu, esate baterako, Euskalgintza Elkarlanean Fundazioak ematen dituen" Joseba Jaka Literatur Bekak" (1998...), edo duela urte parea Beasaingo Udalak sortu zuen" Igartza Saria" (Literatur Sorkuntza Beka Idazle berrientzat), urte batzuk lehenago Iruñeko Udalak idazle hasiberrientzat sortutakoaren antzekoa.
|
Dudarik
ez dago aipatutako diru-laguntzok eta Euskal Herri osoan oraindik indarrean dauden lehiaketa ugariek idazleen profesionalizaziorako oraindik dauden zailtasunak leuntzen laguntzen dutela.
|
|
2003
|
|
|
ez frantsesa eta ingelesa bakarrik; maila apalagoan, irakurteko lain gutxienez, italianoa eta alemana ere ezagunak zituen. Euskara ere bere kontura landu zuelako
|
dudarik
ez dugu aldi hartan bestetara ezin zitekeen, komentuetan edo ez bazen, eta nora ginoko maila jaritsiaz, gainera! Igeri egiten ikasteko ere ikas metodo bat irakurri omen zuen lehenengo eta ondoren inoren laguntza barik praktikaratu, eta halaxe ikasi igerian.
|
|
2005
|
|
|
Ez. Batere
|
dudarik gabeko
eza erran behar da.
|
|
|
Zorion gosea badutela gizon eta emazte guziek, ezin uka. Zoriona helburu,
|
dudarik
ez. Zenbaitek, besten axola izpirik gabe.
|
|
2006
|
|
|
Morroi garrantzitsua zala begitandu jatan.
|
Dudarik
ez egoan.
|
|
2015
|
|
|
Euskararen mailaren auzian, hots, euskara ona edo txarra erabiltzearen auzian, gauzak ere nahiko garbi zituzten: " Erdarakada,
|
dudarik
ez, oso grabea da, bai, eta aiton amonen esakera haiek sanskrito bihurtu zaizkigu agian, baina euskararen bihotzeko gaitza utz ditzagun idealismoak oro erdararen nagusitasuna da". Hau da, Oh!
|
|
2017
|
|
|
Olaziregiren eta Gabilondoren arteko erdibidetik joz eta batarekin zein bestearekin konbergentziaeta dibergentzia puntuak erakutsiz, neure proposamenak ere euskal narratiba garaikideak izandako eboluzioaren irudi orokorra eskaini nahi du.
|
Dudarik
ez, heterogeneotasuna euskal narratiba garaikidearen ezaugarri nabarmena da eta Olaziregiren taxonomia arras tresna baliagarria da berori argitzeko. Halere, Olaziregiren sailkapenak azalera ekarri ez dituen dibergentzia funtsezkoagoak seinalatu behar lirateke nobelatik nobelara.
|