|
2023
|
|
|
legeak ezarritako muga nahiz baldintzak bete arren, karga tasaren ezarpen edo aldarazpena erregelamendu bidez egin ote daiteke? Aukera hori Toki ogasunaren kasuan bakarrik onar daiteke, toki erakundeen autonomia errespetatu ahal izateko; horrela, Estatuak ezarri behar ditu toki tributuen oinarrizko osagaiak eta, gero, toki erakundeei dagokie karga tasa edo, tributua hautazkoa
|
denetan
, tributua bera ezartzea.
|
|
|
Horrezaz aparte, Tributu zuzenbidean badago ohituraren aplikazioa oztopatzen duen eragozpena: legeak duen erabateko nagusitasuna, legearen kasuan
|
dena
baitago idatziz araututa. Egin eginean ere, lege erreserbaren printzipioak eta Finantza administrazioa lotzen duen legezkotasun printzipioak modu nabarian oztopatzen dute ohitura Finantza zuzenbidearen iturri izatea.
|
|
|
Adibidez, Bizkaiko Foru Aldundiaren Ogasun eta Finantzen Sailak jarraibideak erabili ohi ditu, Ogasuneko Zuzendari Nagusiak emanda. Ohikoena eta ezagunena urtero martxo edo apirila aldera Ogasuneko web orrian argitaratu ohi
|
dena
da, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren kanpainan erabiliko diren irizpideak finkatuz3.
|
|
|
Bi artikulu horietan berdintasuna printzipio orokor gisa agertzen da, alegia, antolamendu juridikoaren edozein arlotan aplikatu beharreko printzipio gisa. Tributuen arloaz
|
denaz
bezainbatean, 31 artikuluak jaso du printzipio hori: " Guztiek gastu publikoei aurre egiten lagunduko dute, bakoitzak bere ekonomia ahalbidearen arabera; horretarako, zerga sistema zuzena ezarriko da, berdintasuneta progresibitate printzipioetan oinarriturik; sistema hori ez da inoiz konfiskagarri izango".
|
|
|
Horien arteko bereizketa ezartzen da bakoitzak arau dezakeen gai esparruaren arabera. Jakina
|
denez
, lege organikoaren bitartez arautu behar dira oinarrizko eskubide eta askatasun publikoen garapena, autonomia estatutuak eta hauteskunde araubide orokorra (EKren 81.1 artikulua). Tributuak ez direnez aipatzen artikulu horretan, horiek lege arrunten bidez arautu behar dira.
|
|
|
Tributuen arloaz
|
denaz
bezainbatean, lege dekretuen onarpena betidanik izan da gai eztabaidatsua, tributuen printzipio nagusiak Konstituzioaren titulu horretan arautu direlako (zehatzago esateko, 31 artikuluan).
|
|
|
Foru arau fiskalen bidez, beraz, arautu dira araugintza autonomoko zerga itunduak eta araugintza erkideko zerga itunduak Ekonomia Itunak horrela ezarri duenean. Foru arauak Estatuaren legeen parekoak dira eta, horien bidez, zerga eta prozedurak arautzen dira, baita Tributuen Foru Arau Orokorra ere, lurralde erkideko Tributuen Lege Orokorraren parekoa
|
dena
. Araban Tributuen Arau Orokorra onetsi zen otsailaren 28ko 6/ 2005 Foru Arauaren bidez; Gipuzkoan, martxoaren 8ko 2/ 2005 Foru Arauaren bidez; eta Bizkaian, martxoaren 10eko 2/ 2005 Foru Arauaren bidez. Lurralde erkidean bezala, Foru Arau Orokorra garatu da hainbat erregelamenduekin:
|
|
|
Halakoak alda ditzake, ordea, tributuaren lege substantiboak horixe onartzen duenean". Egungo egunean,
|
dena
den, aurrekontu legeek ez dituzte aldatzen lan, gizarte, administrazionahiz tributu arauak; horretarako laguntza lege deritzenak erabili izan dira. Lege horiek urtero onetsi izan dira aurrekontuekin batera eta bertan jaso dira esparru horietako aldaketa guztiak.
|
|
|
Lege horiek urtero onetsi izan dira aurrekontuekin batera eta bertan jaso dira esparru horietako aldaketa guztiak.
|
Dena
den, 2004tik aurrera Gobernu zentralak ez ditu erabili, bai ostera autonomia erkidegoetako gobernuek.
|
|
|
Bestelako gauza da legegileak zerga egitate bihurtzen duen egitezko kasua errealitate ekonomikoa izatea (adib., diru sarrera bat), edo aurretiaz juridikoa den egitatea izatea (esaterako, egintza edo negozio juridikoa).
|
Dena
den, arreta jarri behar da tributu legeak ematen duen definizioan, eta ez errealitateko egitatean (hots, lege definizioaren euskarri edo oinarri materiala den horretan). Ulerbidez, errenta errealitatea ekonomikoa da, baina PFEZk errentari buruz diharduenean ez du beti errealitate hori aipatzen.
|
|
|
Tributu betebeharren ikusaldetik helduta, tributu kredituan hartzekodunaren egoera duen erakundea da subjektu aktiboa.
|
Dena
den, kontzeptu hori zabaldu behar da, betebeharra ordaintzeaz bestelako harremanak ekar ditzakeelako tributuak, edota beste prozedura batzuen bidez gauzatu daitekeelako tributu hori; izan ere, batzuetan, halako harreman edo prozeduren alde pasiboan, ez dago tributuaren zorduna. Horren guztiaren ondorioz, subjektu aktiboaren kontzeptuan sartu behar ditugu kasu batzuk, kasuon araubide juridikoa betebeharren alorretik kanpo gelditzen bada ere.
|
|
|
Nolanahi den ere, tributuaren subjektu aktiboa ez da zertan tributuaren titularra izan; horrela, bereizi daitezke tributua ezarri duen erakundea, tributuaren titularra
|
dena
, tributuaren etekinen hartzailea eta, azkenik, kudeaketa eta zerga bilketa egiten dituen erakundea (azken hori bakarrik da subjektu aktiboa). Ulerbidez, toki korporazioa bere tributuen titularra eta etekinen hartzailea da, baina tributuon kudeaketa Foru Aldundiei egotz dakieke.
|
|
|
Horiek horrela, tributu betebeharpekoen zerrenda egin da, zerrenda itxia ez
|
dena
. Zerrendak, ordea, betebeharpekoen motak jaso ordez, betebehar mota ezberdinak jaso ditu.
|
|
|
Argi dago tributuaren bidez lortu nahi diren helburuak direla Administrazioarenak ere.
|
Dena
dela, kontuan izan behar dugu herri erakundeak ekonomia ahalbidea agertzen duela, gastu publiko hori gauzatu nahi duenean; hortaz, tributuak ordaindu balitu, gastu publikotik kendu genuke diru kopuru bat, gero gastu publikoan berriro inbertitzeko.
|
|
|
a) Erantzule solidario dira arau haustearen kausatzaile direnak edota arau hausteak gauzatzean modu aktiboan lagundu dutenak; kasu horretan, erantzuleak zordun nagusiaren zehapenaren gaineko erantzukizuna ere badu. b) Erantzule solidario dira delitu fiskala eragindako egintzen kausatzaile direnak eta egintza horietan elkarlanean biziki aritu direnak, baldin eta salatutako delitua dela-eta hasitako prozesu penalean ikertuak edo egotziak badaude edo prozesu hori dela-eta kondenatuak izan badira. Modu horretara, parekatzen dira arau haustea gauzatzeko elkarlanean ari
|
dena
eta delitu fiskala gauzatzeko elkarlanean ari dena. Prozesu penalean delituaren egilearen largespena edo absoluzioa erabakitzen bada, baliogabeturik geratuko da haren erantzukizunaren adierazpena. c) Erantzule solidario dira nortasun juridikorik gabeko erakundeetako kideak.
|
|
|
a) Erantzule solidario dira arau haustearen kausatzaile direnak edota arau hausteak gauzatzean modu aktiboan lagundu dutenak; kasu horretan, erantzuleak zordun nagusiaren zehapenaren gaineko erantzukizuna ere badu. b) Erantzule solidario dira delitu fiskala eragindako egintzen kausatzaile direnak eta egintza horietan elkarlanean biziki aritu direnak, baldin eta salatutako delitua dela-eta hasitako prozesu penalean ikertuak edo egotziak badaude edo prozesu hori dela-eta kondenatuak izan badira. Modu horretara, parekatzen dira arau haustea gauzatzeko elkarlanean ari dena eta delitu fiskala gauzatzeko elkarlanean ari
|
dena
. Prozesu penalean delituaren egilearen largespena edo absoluzioa erabakitzen bada, baliogabeturik geratuko da haren erantzukizunaren adierazpena. c) Erantzule solidario dira nortasun juridikorik gabeko erakundeetako kideak.
|
|
|
Halakoetan, zehapenaren oinarria zehazteko batu behar dira bidegabe lortu den itzulketaren zenbatekoa eta autolikidazioaren ondorioz ordaindu zatekeen kopuru osoa. Jakina
|
denez
, jokabide horregatik zehapena jartzea berariaz bazter utzi da Gipuzkoako eta Arabako TFAOen 197 artikuluaren tipoa dela-eta, eta Bizkaiko TFAOren 198 artikuluaren tipoa dela-eta, hots, itzulketak bidegabe lortzeagatik.
|
|
|
Arean bere, onura edo pizgarri fiskalak bidegabe eskatzeagatiko jokabidea, diruzko isun finkoarekin zigortuko da, 300 euroko isunarekin (600 eurokoarekin Bizkaian) baldin eta datu garrantzitsuak ezkutatu ez badira edota datu faltsuak sartu ez badira. Berehalako kalte ekonomikorik sortu ez
|
denez
, artikulu honetako zehapenak bateraezinak dira zorra ez ordaintzeagatiko zehapenarekin (aitorpen edo autolikidazioa ez delako aurkeztu ala aurkeztu dena akastuna bada); kalte ekonomikorik izanez gero, zorra ez ordaintzeagatiko zehapenak soilik aplikatuko lirateke. Halaber, ezin daiteke zigortu jokabide bakarra nahiz eta arau haustearen bi tipotan sar daitekeen itzulketak bidegabe lortzea eta onura edo pizgarri fiskalak bidegabe lortzea, ezta artikulu honetako arau haustearen bidez eta jarraian jorratuko dugun arau haustearen bidez ere.
|
|
|
Arean bere, onura edo pizgarri fiskalak bidegabe eskatzeagatiko jokabidea, diruzko isun finkoarekin zigortuko da, 300 euroko isunarekin (600 eurokoarekin Bizkaian) baldin eta datu garrantzitsuak ezkutatu ez badira edota datu faltsuak sartu ez badira. Berehalako kalte ekonomikorik sortu ez denez, artikulu honetako zehapenak bateraezinak dira zorra ez ordaintzeagatiko zehapenarekin (aitorpen edo autolikidazioa ez delako aurkeztu ala aurkeztu
|
dena
akastuna bada); kalte ekonomikorik izanez gero, zorra ez ordaintzeagatiko zehapenak soilik aplikatuko lirateke. Halaber, ezin daiteke zigortu jokabide bakarra nahiz eta arau haustearen bi tipotan sar daitekeen itzulketak bidegabe lortzea eta onura edo pizgarri fiskalak bidegabe lortzea, ezta artikulu honetako arau haustearen bidez eta jarraian jorratuko dugun arau haustearen bidez ere.
|
|
|
Jakina
|
denez
, aurreko lerrokadetan parentesi artean aipatu ditugun arau hausteak gauzatuz gero zehapenik ezarri bada, jokabide hori ezin da berriro zehatu artikulu honetan xedatutakoaren arabera. Horrenbestez, arau orokorra da itzurpenaren aurkako klausularen kasuan betebeharpekoaren jokabidea ezin daitekeela zigortu.
|
|
|
Errekurtsoak edo erreklamazioak jartzeagatik, baita bide judizialekoak ere, epea geldiaraziz gero, ordainketa eskatzeko eskubidea geldiaraziko da aurkaraturiko egintzaren eragingarritasuna etetea soilik lortu
|
denetan
. Ostera, etetea lortu ezean, berrikuspen prozedura hasi bada ere, Administrazioak zorra biltzeko jarduketak jarrai ditzake.
|
|
|
Tributuen arloan bada azkentze modu berezirik ere, gainerako alorretan aplikatzen ez
|
dena
: zorra ezin denean prozedura betearazleetan kobratu subjektu pasiboa eta gainerako erantzuleak kaudimengabeak izateagatik, ulertu behar da zor hori behin behinean azkendu dela, baldin eta preskripzio epean ezin bada birdoitu.
|
|
|
2 Banku abala, elkarrekiko berme sozietatearen abala edo kauzio aseguruaren ziurtagiria. Berrikitan azaldu dugunez, tributu zorra geroratu edo zatikatzea erabakitzen
|
denetan
, Ogasunak eska dezake beretzat banku abala, hipoteka, lekualdaketarik gabeko bahia edo nahikoa den beste bermeen bat eratzeko.
|
|
|
Halakoetan ez gaude benetako ez zilegi edo arau hauste baten aurrean. Arau haustearen aurrean egongo ginateke, aldiz, arau juridikoa hautsiz gero zehapena ezarri
|
denetan
. Zehapenak, gainera, bi helburu argi ditu:
|
|
|
Kasu bietan babestu nahi den ondasun juridikoa bera da, aldatzen
|
dena
babesaren intentsitatea da. Konstituzio Auzitegiak adierazi duenez, eta, guztietatik, martxoaren 27ko 81/ 2000 Epaian jaso denez:
|
|
|
Zigor Kodearen 305 artikuluak Ogasun publikoaren aurkako delitua arautu du, guztion artean delitu fiskaltzat ezagutzen
|
dena
(1 lerrokada): " Norbaitek, egitez edo ez egitez, estatuko, autonomia erkidegoko, foru aldundiko edo tokiko ogasun publikoari iruzur egiten badio, tributuen ordainketari, atxikitako edo atxiki beharreko kopuruen ordainketari, edo konturako sarreren ordainketari itzuri eginez edo bidegabe itzulketak lortuz, edo onura fiskalak ere bidegabe hartuz, betiere 120.000 euro baino gehiagokoa denean iruzurpeko kuotaren zenbatekoa, edo ordaindu gabeko atxikipenen eta konturako sarreren zenbatekoa, edo bidegabe lortu nahiz hartutako itzulketen edo onura fiskalen zenbatekoa, orduan, pertsona horri urtebetetik bost arteko espetxealdi zigorra ezarriko zaio eta 120.000 eurotik horren sei halako arteko isuna, artikulu honen 4 lerrokadaren arabera urratzaileak bere tributu egoera erregularizatu izan ezik".
|
|
|
36 Kontrabando delituak gauzatuko dituzte (abenduaren 12ko 12/ 1995 Lege Organikoaren 2 artikulua), merkataritza barruko merkatu gaiak inportatu eta esportatzen dituztenek, legeek ezarritako betekizunei muzin eginez eta, batik bat, merkatu gaiak aduanan edo Aduana administrazioak egokitutako lekuan aurkeztu gabe.
|
Dena
den, ondasunen eta merkatugaien balioa 150.000 eurokoa baino handiagoa izan behar da, jokabidea delitua izan dadin. Halaber, kontrabando delitua gauzatuko dute droga, estupefaziente, arma, lehergai edota horiek edukitzea delitu den beste ondasun batzuekin trafikatzen dutenek, ondasunen edo merkatugaien balioa gorabehera, bai eta tabako lanekin trafikatzen dutenek baldin eta merkatu gaien balioa 15.000 eurokoa edo hortik gorakoa bada.
|
|
|
Zehapenaren oinarri bi kopuruen arteko aldea da: egin behar zen atxikipen edo konturako sarrera, batetik; eta emandako datuen arabera egin
|
dena
, bestetik. Zehapena ere aldatu egiten da konturako sarrera edo atxikipena jasan behar duen betebeharpekoak autolikidazioa aurkezteko beharra duen ala ez aintzat hartuta.
|
|
|
horien izen abizenak edo sozietatearen izena eta identifikazio zenbaki fiskala. Ordezkaria
|
denetan
, datu horiekin batera ordezkariak jarduteko titulua gehitu genituzke, zentzuz jokatuz gero.
|
|
|
Eskubide horien artean administrazio prozedura gehienetan garrantzi berezia du betebeharpekoak esan beharrekoa derrigorrean entzuteko izapideak, ebazpenaren proposamena eman aurretik. Modu horretara, interesdunak eskubidez komeni zaiona alega dezake;
|
dena
den, izapide hori bazter utz daiteke baldin eta prozedura jakinean proposamena jakinarazi ostean antzeko izapiderik bada, eta, beste alde batetik, halako izapidea izan ohi da gehienetan.
|
|
|
Tributu administrazioaren jarduketak honako agirietan jasoko dira: komunikazioetan (prozedura hasteko komunikazioa edo informazioa eskatzekoa, kasu); eginbideetan, egitateak jasotzeko; txostenetan, sinatzailearen iritzia adierazi behar
|
denetan
; eta aktetan, hots, ikuskapen prozedurako agirietan.
|
|
|
Tributu bakoitzaren Legeak edo Arauak bestelako presuntziorik arautu badezake ere, TFAOek (eta TLOk) honako presuntzioak aipatzen dituzte: ...sotako egitateak egiazkoak direla uste da jarduleak berak egitateok egiaztatu baditu; akta, eginbide, aitorpen edota autolikidazio batean betebeharpekoak onartu dituen egitateak egiazkoak direla uste da, egitezko okerra gertatu dela frogatu ezik; Administrazioak ondasun, eskubide, enpresa, zerbitzu, jarduera, ustiategi edo funtzio baten titulartzat jo dezake erregistro ofizial batean titular ageri
|
dena
, kontrako frogarik ez badago; eta urte batetik beherako likidazio aldia duten tributuen kasuan, urteko kuota modu linealean banatu ahal izango da dagozkion likidazio adien artean, betebeharpekoak beste denbora banaketa bat aplikatu behar dela justifikatu ezik.
|
|
|
Foru arauetan ezarri ez diren presuntzioak frogabidetzat onartzeko ezinbestekoa da frogatutako egitatearen eta ondorioztatu nahi
|
denaren
artean lotura zehatza eta zuzenekoa egotea giza zentzuaren arabera (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 104.2 artikulua, Bizkaiko TFAOren 106.2 artikulua eta TLOren 108.2 artikulua). Halako presuntzioak dituzten aktetan, eginbideetan edota ebazpenetan presuntzioa ondorioztatzeko arrazoinamendua jaso behar da.
|
|
|
Horrela, tributuaren arauak hala ezarriz gero, autolikidazioa zuzentzeko tresna berria sortu da autolikidazioaren aurkezpena zergadunaren interesen kaltetan izan bada: " autolikidazio zuzentzailea", autolikidazio osagarriaren antzera erabiliko
|
dena
.
|
|
|
a) Zerga oinarrien zuzeneko zenbatespeneko araubidean kontabilitatea eramateko beharra inola ere ez betetzea Hortaz, kontabilitatea eramateko betebeharra goitik behera ez da egiten.
|
Dena
den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan utzita lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu dena. Jokabide honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza eramatea".
|
|
|
a) Zerga oinarrien zuzeneko zenbatespeneko araubidean kontabilitatea eramateko beharra inola ere ez betetzea Hortaz, kontabilitatea eramateko betebeharra goitik behera ez da egiten. Dena den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan utzita lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu
|
dena
. Jokabide honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza eramatea".
|
|
|
Lehenengoak zerga oinarriari (dirutan adierazten denari) aplikatzen zaizkio, kuota kalkulatzeko, eta portzentajeak baino ez dira. Tasa alikuotaren sistema da ohikoena, eta ondarearen zein errentaren gaineko zergetan erabili ohi
|
dena
(PFEZ, SZ, OZ, ODZ), baita kontsumoaren gaineko zergarik garrantzitsuenean ere (BEZ). Karga tasa alikuotak proportziozkoak edo aurrerakor edo progresiboak izan daitezke.
|
|
|
Epai horretan Konstituzio Auzitegiak baieztatu duenez, inori bere asmoa kentzeko helburuarekin batera errekarguaren bidez zigortzeko helburua badago, zehapen bat da eta ez errekargua. Errekarguaren kopurua ikusita, berandutze interesak baino askoz handiagoa denez, errekarguaren itxurarekin" ezkutuko zehapena" ezarri da, bete betean agintzen
|
dena
inguruabar objektiboen arabera eta inolako prozedurarik gabe.
|
|
|
Prozedura betearazlea den aldetik, prozeduraren beraren egokitasuna edo hori izapidetzean izan diren akats edo okerrak bakarrik eztabaida daitezke.
|
Dena
den, eztabaida horiek guztiak beste prozedura batean egingo dira, premiamendu prozedurari begira lokabe eta bereizia den prozeduran, hain zuzen; hala denean, premiamendua eten egin daiteke, prozedura horien ebazpena eman arte.
|
|
|
Balioak egiaztatzea prozedura lokabearen objektu izan daiteke, edo ohikoa
|
dena
, kudeaketako beste prozedura baten barruan gauzatu daiteke egiaztapen mugatuko prozeduraren barruan, esaterakoedo ikuskapen prozeduraren barruan, eta halakoetan prozedura horietako arauak aplikatuko lirateke.
|
|
|
Administrazio errekurtso berezia da, horren objektua eta organo ebazleak bereziak direlako. Errekurtsoaren egitura,
|
dena
den, auzitegien eredutik hartu da.
|
|
|
Ebazpena eman aurretik, ebazpen proposamena egingo da eta interesdunari bidaliko zaio hamabost egunetan eskubidez komeni zaiona alegatzeko.
|
Dena
den, izapide hauek bazter utz daitezke eta itzultzeko erabakia jakinarazi baldin eta eskatutako kopurua itzulketarekin bat badator.
|
|
|
Hasteko, aurrekontuen tramitazioak lehentasuna du Parlamentuan (beharbada lege proiektua onetsita egon behar delako ekitaldia hasi baino lehen, alegia, hiru hilabeteko epean). Horrez landara, osotasunaren gaineko eztabaidan horren helburua aurrekontu egoeren zenbateko osoak finkatzea da, Parlamentuko talde guztiek (Gobernukoa kenduta) aurrekontuak itzultzeko zuzenketa aurkezten dute, politika ekonomikoaren inguruko eztabaida orokorraren euskarri izango
|
dena
. Ondoren, eztabaida Aurrekontu batzordean egiten da eta azken eztabaida, berriz, Parlamentuko osoko bilkuran burutzen da, artikuluka eta atalka.
|
|
|
Aitortuta daudenez, ezin daitezke deuseztatu horiei aurre egiteko aurreikusita dauden kredituak.
|
Dena
dela, aurrekontua ixteak honako ondorio hau dakar: betebehar horiek eta eurei dagozkien kredituak ekitaldi itxien kontuan sartzen dira eta kontu horren bitartez Foru Diruzaintzak ordainduko ditu.
|
|
|
Aurrekontuen kanpoko kontrola
|
denaz
bezainbatean, lehenik eta behin, Kontuen Auzitegiak gauzaturikoa aipatuko dugu (maiatzaren 12ko 2/ 1982 Lege Organikoa).
|
|
|
Espainiako Konstituzioaren artikuluak, Estatuko Aurrekontuen Lege Orokorra eta foru lurraldeen aurrekontuetako arauketa orokorra.
|
Dena
den, arau horiek guztiak aztertzean gerta daitekeen gehiegizko konplexutasuna saihestu nahian, eta arau guztiak antzekoak direla ikusita, gure aipamenak Bizkaiko Lurralde Historikoaren Aurrekontuen Foru arau Orokorretik soilik egingo ditugu, gainditu ere, arauketa guztiak aipatu beharrak argi eta garbi gainditzen duelako idazlan honen helburua. Horiek horrela, edozein Administrazio publikoren aurrekontuak arautzen dituzten manuzko testuak oso antzekoak dira aipatutako testuei begira; hortaz, guk aterako ditugun hausnarketak eta ondorioak haietako edozeinetan aplikatzekoak izan daitezke, haien ezaugarri bereizgarriak errespetatuz eta aintzat hartuz, esaterako, aurrekontu horien barruan sartzen diren sektore publikoaren erakundeak zehaztea.
|
|
|
Labur zurrean, printzipio horren ariora, Batzar Nagusiek urtero aurrekontuak onetsi behar dituzte eta, ondorenez, horiek urtearen barruan betearazi behar dira.
|
Dena
dela, urtean zehar betearazpenaren arazoa onespenarena baino konplexuagoa da: gerta daiteke ekitaldiaren barruan sortutako betebeharrak ezin burutu izatea ekitaldi berean.
|
|
|
Bestalde ere, legeen bat konstituzioaren aurkakoa dela adierazten
|
denetan
, Konstituzioaren kontrakoa ez den zatiak bakarrik iraungo du indarrean (EKren 164 art.). Horrenbestez, konstituzio aurkakotasunaren adierazpena ere legeen indarraldia amaitzeko beste modu bat izango litzateke. Zernahi gisaz, ezin ditugu parekatu konstituzio aurkakotasunaren ziozko deuseztasuna eta indargabetze arrunta, deuseztasunak ondorio askoz zabalagoak erakartzen dituelako.
|
|
|
lege bat, esanbidez edo isilbidez indarrik gabe utzi eta gero, indargabetu aurretik sortutako egitezko egoerei aplikatzen zaie.
|
Dena
den, 7 Jarrera horren muturreko adibidea Konstituzio Auzitegiaren urriaren 26ko 182/ 2021 Epaia izan daiteke. Epai horretan Hiri Lurreko Lurzoruen Balio Gehikuntzaren gaineko Zergaren zerga oinarria zehazteko metodoa Konstituzioaren aurkakoa zela adierazi zuen, baina epaiaren ondorioak mugatu zituen.
|
|
|
arauen hitzez hitzezko esangura, testuingurua, aurrekari historikoak, legegintzazko aurrekariak, arauak aplikatu behar diren garaiko gizarte errealitatea, eta, azkenez, arauen espiritu nahiz xedea.
|
Dena
den, 1978ko Konstituzioa indarrean jarri eta gero, erabat juridikoak diren irizpide horiei Konstituzioan jasotako printzipioak gehitu behar zaizkie.
|
|
|
Lege iruzurra gerta dadin, beraz, bi arau egon behar dira: babes edo oinarritzat erabilitako araua (arau estaltzaile deitu izan
|
dena
) eta hautsi nahi den araua (horri egiten zaio iruzurra). Kontzeptu hori tributuen arloan modu ordeztailean erabili behar da, itzurpenaren aurkako klausula edota tributu araua aplikatzeko gatazka ez guztiz bat berarekin:
|
|
|
Horren arabera, Administrazioa eta norbanakoak elkarren arteko harremanak dituzte, prozedura baten subjektuak direlako. Hortaz, harreman juridiko tributarioaz edo tributu betebeharraz hitz egin daiteke, erosoagoa delako;
|
dena
dela, ezin ahantz daiteke izaera publikoa duten oinarrizko interesak ere hor daudela tributuaren arauketan. Hala eta guztiz ere, ez ditugu nahasi behar tributu eginkizuna eta harreman juridiko tributario zehatzak.
|
|
|
Argi dago tributu betebeharpekoa nor den xedaezina bada, tributu betebeharraren beste osagai batzuk ere xedaezinak direla, zerga oinarria edo karga tasa, kasu.
|
Dena
den, tributu legegileak ez du halako erabakirik esanbidez adierazi.
|
|
|
Zehapena erabilita, aldiz, ez zilegiren bat zigortu nahi da, antolamendu juridikoan gertatu den lege haustearen aurreko egoerara itzuliz.
|
Dena
den, hirugarren batek zuen eginbeharra ez betetzeagatik tributu zama inori eratxikitzen zaionean, ordaintzen den kopuruak tributu izaera du. Esaterako, ez egoiliar batek Espainian duen ordezkaria haren erantzule solidario bihurtzen da, ez egoiliarrak Espainian lorturiko errenten aitorpena egiten ez duenean. e) Tributuaren funtsezko helburua gastu publikoaren finantzaketa da, tributuaren bitartez beste helburu publiko batzuk bete daitezkeen arren, hala nola, Konstituzioaren printzipio eta xedeak betetzea edota ekonomia politikaren tresna izatea:
|
|
|
Tributu sistema da lurralde erakunde jakin baten antolamendu juridikoan printzipio erkide batzuk dituen tributuen multzoa, zama publikoei aurre egiteko erabiltzen
|
dena
. Tributu sistema orok ondoko ezaugarriok izan ohi ditu:
|
|
|
Zerga erreala da ez egoiliarrek Espainian lortutako errenta kargatzen duena. Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergarekin gertatu aldera egoiliarren gainean ezarri
|
dena
, ez da lortutako errenta osoa batera kargatzen, baizik eta errenta bakoitza zatika kargatuko da eta karga tasa ere ezberdina da errentaren mota bakoitzarentzat: kapitalekoa, lanaren etekinak, eta abar...
|
|
|
Indarraldi mugatuarekin eta zerga egitate berdinarekin, Fortuna Handien gaineko Aldi Baterako Zerga daukagu, Ondarearen gaineko Zergaren osagarri, Autonomia erkidegoei laga ezin dakiekeena baina Ekonomia Itunaren bidez araugintza autonomoko zerga itundua
|
dena
.
|
|
|
Prezio publikoen zenbatekoak, azkenik, jarduketa edo zerbitzuak sorturiko kostuak gutxienez estali behar ditu, diru sarrera handiago eska daitekeela.
|
Dena
den, interes publikoko arrazoiak edota kultur, ongintza edo gizarte arrazoiak direla bide, kostuak baino txikiagoak diren prezio publikoak ere ezar daitezke.
|
|
|
Atxikipenak egiteko betebeharraren autonomia malgutuko da zenbait kasutan. Atxikipena egin ez bada edota atxikipena legeak zehaztutako kopurutik behera egin bada, eta zergadunak atxikipen osoa (egin behar zena eta ez egin
|
dena
, alegia) kendu badu, orduan atxikitzaileak atxikipena jasan duenari alde hori eska diezaioke zentzuzko arrazoi ekonomikoagatik: zergaduna (atxikipena jasan duena) bere zergen ordainketatik kendu ahal izango luke atxiki ez zaion kopurua, eta ordaintzaileak halako kopurua eskatuko ez balio, kopurua bi aldiz kobratuko luke.
|
|
|
Ekonomia Itunak ohiko egoiliarra izatea definitzen du: ohiko egoiliarra da lurralde batean zergaldiko egun gehien egoten
|
dena
, edota aldizkakoak ez diren tributuetan sortzapen egunaren bezperan amaitzen den urtebeteko egun gehien (183 egun) egoten dena. aldi batez kanpoan izandako denbora hartuko da kontuan, salbuespenak salbuespen14 Ekonomia Ituna jorratzean azaldu bezala, egoiliarra izatea zehazteko hiru erregela ondoz ondo aplikatu behar dira hurrenkera honetan: 183 egun egotea, interes
|
|
|
Ekonomia Itunak ohiko egoiliarra izatea definitzen du: ohiko egoiliarra da lurralde batean zergaldiko egun gehien egoten dena, edota aldizkakoak ez diren tributuetan sortzapen egunaren bezperan amaitzen den urtebeteko egun gehien (183 egun) egoten
|
dena
. aldi batez kanpoan izandako denbora hartuko da kontuan, salbuespenak salbuespen14 Ekonomia Ituna jorratzean azaldu bezala, egoiliarra izatea zehazteko hiru erregela ondoz ondo aplikatu behar dira hurrenkera honetan: 183 egun egotea, interes
|
|
|
Horretarako, aurkeztu diren aitorpen eta dokumentuak erabil daitezke, baita erregistroetan zein liburuetan agertarazten diren datuak ere, Administrazioak egiaztatuz gero, eta bestelako agiriak, ziurtagiriak eta datuak, betebeharrarekin zerikusia badute. Ezaugarri horiek,
|
dena
den, ez dira zuzeneko zenbatespenaren berezko ezaugarriak, ezpada zenbatespen mota guztienak.
|
|
|
|
Dena
den, zuzeneko zenbatespenaren araubidea ez da zuzeneko zuzenekoa tributu batean ere. Zenbatespen mota hori ezarri duten tributuetan, egiazko datuetara jotzen da gehienetan; nolanahi den ere, tributu horietan presuntzioak eta datu egotziak ere erabili ohi dira, Tributu zuzenbidearen helburuak hobeto bete daitezkeelakoan.
|
|
|
errentaren gaineko zergek, etekin mota zehatz batentzat; eta BEZak, jarduera jakin batzuentzat.
|
Dena
den, BEZaren kasuan, zenbatespen objektiboaren bitartez, oinarria neurtu behar bidean, kuota bera zehazten da, hots, kuota sortua edo jasanarazia (araubide erraztua).
|
|
|
Tributu sistema moderno guztietan, tributuen aplikazioa subjektu pasiboaren elkarlanean oinarritzen da. Horregatik, subjektuek elkarlan horri muzin egiten diotenerako edo, bestelako kasuetan, elkarlanik ez
|
denerako
, Administrazioak hautabidezko sistema bat izan behar du bere arioz zerga oinarria zehazteko, presuntzioak eta indizeak erabiliz. Hori da zeharkako zenbatespen sistema.
|
|
|
Karga tasa era ezberdinetakoa izan daiteke, zerga oinarriaren arabera. Ez da berdina dirutan adierazten den zerga oinarria eta bestelako magnitudeetan adierazten
|
dena
. Dirutan adierazten diren zerga oinarrien artean ere, karga tasen mota ezberdinak egon daitezke.
|
|
|
Karga tasa progresiboen kasuan, tasen tarifa bat dago eta, zerga oinarria handitzen den heinean, tasa ere handiagoa da. Demagun, oinarri likidagarria 1.000 eurokoa denean, karga tasa %5 dela; karga tasa aurrerakorra
|
denetan
, zerga oinarria 2.000 eurokoa izango balitz, karga tasa %5 baino handiagoa izan litzateke, adibidez, %7 Karga tasa progresiboen artean bi motatakoak daude: jarraiak eta tartetan edo eskala mailatan zatitutakoak.
|
|
|
Horiek horrela, kuota osoa gutxituko da kuotaren gehikuntzaren eta oinarriaren gehikuntzaren arteko aldearekin, tributu zorra efektu tinbredunen bidez ordaindu ezik kuota zuzentzea ez baita onartzen.
|
Dena
den, neurri hori ez dago zertan aplikatu gaur egun," jauzi" hori tarifa progresibo jarraietan soilik eman baitaiteke, hots, portzentajea oinarri osoari aplikatzen zaionean. Egungo zergetan, ordea, eta salbuespenak salbuespen, tarifa progresiboak tarteetan edo eskala mailetan zatitzen dira," tarteen arteko jauzia" saihesteko.
|
|
|
tarte bakoitzaren gutxieneko zenbatekoari eskalan ezarritako kuota bat dagokio; gutxieneko zenbateko hori gainditzen duen oinarriaren zatiari eskalak zehaztutako tasa handiagoa aplikatzen zaio. Horrela, oinarria handitzen
|
denetan
, gehikuntza oso txikia izan arren, ordaindu behar den portzentajea ere handitu egiten da.
|
|
|
Tributu betebeharra diruzko betebeharra
|
denez
, horren objektua izan behar da diru kopuru jakin bat ematea (hori gorabehera, efektu tinbredunen bidezko ordainketa onartzen da ikusiko dugunez, baita gauzaz eginikoa ere).
|
|
|
Zorra zatikatzen
|
denetan
berme partzialak eskaini daitezke.
|
|
|
a) eskaeragileak ebazpenaren aurka jar ditzakeen errekurtsoak; b) berandutze interesen likidazioa; c) geroratzea lortuz gero, epemuga heltzerakoan ez ordaintzeak erakar ditzakeen ondorioak. Ebazpena baiezkoa
|
denetan
, hau da, geroratzea lortzen denetan, zorra ebazpenean bertan ezarritako epe eta baldintzetan ordaindu behar da, berandutze interesak barne. Geroratzerik lortu ezean eta eskaera borondatezko epean aurkeztu bada, zordunak zor osoa ordaindu behar du:
|
|
|
a) eskaeragileak ebazpenaren aurka jar ditzakeen errekurtsoak; b) berandutze interesen likidazioa; c) geroratzea lortuz gero, epemuga heltzerakoan ez ordaintzeak erakar ditzakeen ondorioak. Ebazpena baiezkoa denetan, hau da, geroratzea lortzen
|
denetan
, zorra ebazpenean bertan ezarritako epe eta baldintzetan ordaindu behar da, berandutze interesak barne. Geroratzerik lortu ezean eta eskaera borondatezko epean aurkeztu bada, zordunak zor osoa ordaindu behar du:
|
|
|
|
Dena
den, Tributu arau Orokorren manu batzuk irakurrita, tributua inter vivos eskualda ezina dela ere zalantzan jarri da. Horietatik lehenengoa ustiapen ekonomikoaren eskualdaketarena da.
|
|
|
|
Dena
den, zor guztiak (pasiboa) ordaintzeko ondasun nahikorik (aktiboa) ez badago, administratzaileek, edo hala denean likidatzaileek, konkurtso prozedura hasi behar dute, maiatzaren 5eko 1/ 2020 Legegintzazko Errege Dekretuaren arabera (Konkurtso Legearen testu bategina onetsi duenaren arabera). Hala egin ezean, administratzaileei edo likidatzaileei erantzukizunak eska dakizkieke merkataritzaren ikuspegitik.
|
|
|
Erantzukizuna ez da zehapenen gainean izango. Erantzule izango dira zorrak ordaintzeko egin behar
|
dena
ez badute egin, edota ez ordaintzeko erabakia ala neurria hartu badute. Erantzulea administratzailea da, baldin eta sozietatea ez bada desegin, horren jarduera azkendu arren.
|
|
|
|
Dena
dela, 1700 urtean hil egin zen azken errege Austriarra, Karlos II.a, ordura arte Espainian antolamendu juridiko batzuk aplikatzen zirela. Bere oinordekoak, lehen Borboiak (Felipe V.ak) politika hori aldatu eta Estatu bateratua sortu nahi izan zuen, sasoi hartako Frantziako jarrera
|
|
|
|
Dena
den, 43 artikuluko zazpigarren puntuak berak dionez, saihestu nahi da arrazoi fiskalengatik soilik egoitza aldatzea; hortaz, egoitza aldatzearen helburu nagusia tributu gutxiago ordaintzea baldin bada, aldaketa horiek ez dute ondoriorik edukiko. Halakoetan, subjektu pasiboak kasuan kasuko aitorpen osagarriak aurkeztu ditu, eta berandutze interesak ere gehitu ditu.
|
|
|
Eskubide ekonomikoez landa,
|
dena
den, bada betebehar ekonomikorik ere. Halako betebeharrek zordun bihurtzen dute Ogasun publikoa, horren hartzekoa murriztuz.
|
|
|
Kasu berezietan baino ezin izango dira muga horiek gainditu; hain zuzen ere, Estatuaren kontroletik kanpo gera daitezkeen hondamendi naturaletan, ekonomia atzeraldietan edo ezohiko larrialdi egoeretan eta Diputatuen Kongresuko kideen gehiengo osoak hala erabakitzen badu.
|
Dena
den, muga horiek ez dira 135 artikuluan jaso, ezpada apirilaren 27ko 2/ 2012 Lege Organikoan, Aurrekontuen Egonkortasunari eta Finantza Jasangarritasunari buruzkoan: " 13 artikulua.
|
|
|
— Tributu betebeharraren ez betetzea gertatzen
|
denetan
, tributuen arau hausteei edo, hala behar denean, delitu fiskalei buruzko arauketa ezarriko zaie.
|
|
|
Hortaz, bi negozio ditugu: itxurazkoa (kanpora begira gauzatzen
|
dena
) eta ezkutukoa (alderdiek benetan nahi dutena). Lege iruzurraren kasuan, ostera, egintza edo egitate batzuk burutzen dira, emaitza jakin batzuk lortzeko, hain zuzen ere, beste modu batera lortu liratekeen emaitzak.
|
|
|
ez dago merkataritzako eskualdaketarik fakturan jasotzeko ez dago harremaniketa fakturako zenbatekoa ez da ordainduko ez dago ondare aldaketarik. Simulazioa erlatiboa
|
denetan
, negozio bat burutu delako itxura egiten da, baina benaz beste bat gauzatu da. Horren ariora, simulazio edo itxuraz gauzatzen diren egintza eta negozioetan, zerga egitatea izango da alderdiek benetan burutu dutena.
|
|
|
Simulazioaren eta beste negozio juridiko anomaloen arteko aldea oso mehea
|
denez
, Tributu administrazioak, auzitegiek sarritan lagunduta, arauen aplikazioaren inguruko eztabaida guztiak simulaziotzat jo ohi ditu, eta ez ditu zuzentzen, ordea, kalifikazioa (TFAOen 12 artikulua eta TLOren 13 artikulua) edo tributu araua aplikatzeko gatazka nahiz itzurpenaren aurkako klausula (TFAOen 14 artikulua eta TLOren 15 artikulua) aplikatuz. Nolanahi den ere, jurisprudentziak sendotu duen irizpideari jarraituz, iruzurraren aurka egiteko tresna guztiak (kalifikazioa, simulazioa eta itzurpenaren aurkako klausula) ezin dira elkarren artean trukatu, ezpada tresna bakoitzak dituen betekizunak daudenean soilik aplika daitezke (Auzitegi Gorenaren 904 eta 905 epaiak, 2020ko uztailaren 2koak, 1429/ 2018 eta 1433/ 2018 errekurtsokoak).
|
|
|
Zeharkako negozio juridikoaren bidez, alderdiek lortu nahi duten helburua ez da eurek erabilitako negozioaren bidez lortzen
|
dena
; izan ere, ez datoz bat erabili den bidea eta lortu nahi den helburua. Horren ildotik, zeharkako negozio juridikoan, ez da ezer ezkutatzen edo ez da ezelako itxurarik egiten, baina negozioaren kariak negozio beraren helburua gainditzen du, alderdien asmoari begira; hala ere, ez dago desproportzio handiegirik negozioaren kari tipikoaren eta buruturiko negozioaren helburuaren artean.
|
|
|
Plangintza fiskala antolamendu juridikoak berak ahalbideratzen duen aukera da, zergadunak kargarik gutxien dakarkion bidea erabil dezan bere helburua lortzeko. Ulerbidez, enpresari batek aukera dezake banakako enpresari moduan jardun eta PFEZ ordaintzea (progresiboa den zerga, alegia), edota pertsona juridikoaren moduan jardun eta Sozietateen gaineko Zerga ordaintzea (proportziozkoa
|
dena
) isilbidezko aukera. Edu berean, PFEZren aitorpena egitean, zergadun ezkonduek baterako edo banakako aitorpena egin dezakete berariazko aukera.
|
|
|
Erkidegoaren tributuak dira autonomia erkidegoek ezarritakoak, Konstituzioak emandako ahalmena erabilita; halaber, AEFLOren 6.1 artikuluak ahalmen hori aitortzen die.
|
Dena
den, aitorpen hori egitean ez dira zehaztu ezar daitezkeen tributuak, ahalmen horren mugak aitortu baizik, hots, esangura negatiboan zehaztu da ahalmen hori bere mugak ezarriz: " Autonomia erkidegoek ezar ditzaketen tributuak ezin dira sortu Estatuak kargatutako zerga egitateen gainean" (AEFLOren 6.2 artikulua).
|
|
|
Atzerriko kreditu eragiketak antolatzeko (edota euroa ez den monetan Europar Batasuneko lurralde esparrutik kanpoan jaulkitzeko), Estatuaren baimena behar da. Beste kasu batzuetan, autonomia erkidegoaren parlamentuaren baimena behar
|
denetan
horrela ezarri duelako autonomia estatutuak, men egin behar zaio AEFLOren 143 artikuluaren azken lerrokadan ezarritakoari: " Edozein kasutan, aurreko lehenengo eta bigarren lerrokadek aipatutako kreditu eragiketak egiteko Estatuaren baimena da, baldin eta aurrekontu egonkortasunaren helburua ez bada bete, autonomia erkidegoak emandako informazioaren arabera".
|
|
|
Hartara, liburu dendetan erosten duenetik, unibertsitateko ikasleak jakin badaki hori dela ikasgaia gainditzeko duen lehen tresna. Hasieran jakin gura
|
dena
, orrialdeak ireki ahala, berehala bihurtzen da barne harremanen toki aparta. Ikasgelan, motxilan, zorroan, tabernan, korridoreetan... horra hor ikaslearen meneko gure eskuliburua!
|
|
|
Istorioaren amaiera,
|
dena
den, ezin bera izan guztiontzat. Azterketaren neke lorretan igaro ondoren, eta ikasgaia gaindituz gero, eskuliburuarentzat abandonua eta bazterketa dator.
|
|
|
Irizpide klasiko eta garrantzitsuena da kontratuaren iraupenean oinarritzen
|
dena
. Hori dela eta, iraupen mugagabeko lan kontratuak eta iraupen jakineko edo aldi baterako lan kontratuak bereiz daitezke.
|
|
|
|
Dena
den, 2020ko azaroaren 10eko (983/ 2020 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, aintzat hartuz, plantillako langileen baimenaldien eta oporraldien ondorioz hutsuneak bete behar direla alegatzeak ez du berez justifikatzen ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratua baliatzea. Bestela esanda, justifikatu behar da desoreka nabaria sortzen dela eskuragarri dagoen langile kopuruaren eta gauzatu behar den jardueraren artean; izan ere, printzipioz, atsedenaldiek eta oporraldiek ez dute aparteko egoerarik sortzen, enpresako langile guztiek baitute horiek izateko eskubidea.
|
|
|
Kontratua baliatzen denean, noizean behingo eta aurreikusi gabeko jarduera areagotzeari aurre egiteko eta arestian aipatu ekoizpen gorabeherei aurre egiteko, kontratuak ezin du iraun 6 hilabete baino gehiago.
|
Dena
den, sektoreko hitzarmen kolektiboaren bidez urtebeteraino luza daiteke kontratuaren gehieneko iraupena.
|
|
|
Lanpostua erreserbatzeko eskubidea duen langilea ordezten denean, kontratuak iraungo du lanpostua erreserbatzeko eskubideak irauten duena.
|
Dena
den, kasu horretan, zerbitzuak emateari ekin dakioke, ordeztutako langilea absente egon aurretik, lanpostua behar bezala gauzatuko dela bermatzeko behar den beste denboraz eta, gehienez, 15 egunez; hori dela eta, kasu horretan, bi langileak aldi berean arituko dira lanpostuaren eginkizunak gauzatzen.
|
|
|
Lanpostua behin betiko betetzeko hautaketa prozesua edo lanbide aurrerakuntzarako prozesua egiten denean, kontratuak iraungo du prozesu horrek irauten duena.
|
Dena
den, prozesuak iraun dezake, gehienez, 3 hilabete edo hitzarmen kolektiboak jasotako epe laburragoa. Kasu horietan, behin gehieneko iraupena igarota, enpresaburuak ezin izango du objektu bereko kontratu berririk egin.
|
|
|
Errelebuko kontratua da enplegu bulegoko inskripzioaren arabera langile langabetua
|
denarekin
egindako kontratua edo enpresan aldi baterako kontratatuta dagoen langilearekin egindako kontratua, zertarako eta enpresan modu partzialean jubilazioa hartu duen langilea ordezteko.
|
|
|
(i) Benetan lan egindako denbora, prestakuntza zentroan prestakuntza jardueretan aritu beharreko denborarekin bateragarria izango
|
dena
, ez da izango enpresan zein hitzarmen kolektibo izan aplikagarri eta hitzarmen horretan ezarritako gehieneko lanaldiaren, edo, hitzarmenik izan ezean, legeak ezarritako gehieneko lanaldiaren %65a baino gehiago, lehenengo urtean, edo %85a baino gehiago, bigarren urtean.
|
|
|
(k) Langilearen borondatearengatik, enpresaburuaren kontratu ez betetze batean oinarrituta(" zeharkako kaleratze" edo" eskatutako azkentze" deitzen
|
dena
). Zehatzago, langileak lan kontratua azkentzea eskatzeko bidezko arrazoitzat joko dira (ikusi LELTBren 50 artikulua):
|
|
|
Bestelakoan, ordezkaritza batzordea, hurrengo erregelekin bat etorriz eratuko
|
dena
:
|
|
|
Eta egutegiko 15 egunetik gorakoa ez den iraupena, 50 langiletik beherako enpresetan. Edozein kasutan, enpresaburuak eta langileen ordezkaritzak edozein unetan akordatu ahal izango dute kontsultaldia ordeztea enpresaren esparruan aplikagarri den bitartekaritzaedo arbitraje prozedurarekin, gauzatu
|
dena
kontsultaldi horren gehieneko epean.
|