|
2006
|
|
|
Volksgeistaren kontzeptua beti izan baldin bada problematsua849, Menéndez Pidal engandik Ayala nahiz Laín Entralgo rengana Espainian edireten den hau, mito bat edo mistifikazio bat da besterik gabe, Volksgeist aren pentsalari aleman aipatuetan baino gehiago ikasi ahal izan
|
dena
XIX. mendearen amaiera aldeko arrazismoaren teorikoetan; eta, izatekotan ere, literatura frantses" eskuin iraultzailean", Barrèsen" arima" frantsesaren nazionalismo sentimentaletik (lurra eta hilak!) 850, Maurras en nazionalismo razio biologistara; edo honen parekide mugimendu" völkisch" mengelagoan Alemanian: biak ala biak, frantsesa legez alemana, nagusiki mugimendu literario eta politikoak, ezen ez filosofiko edo zientifikoak851 Sumarioki:
|
|
2009
|
|
|
Ez filosofia bakarrik. Zientziak ere (natur zientziak, hasteko; baina, gero, antropologia, psikologia, soziologia, zientzia berriak ere), sintesi unibertsalaren bilaketan, ezagunkizun ororen errotiko batasuna postulatuz, ateismo/ panteismo arazoak zuzenean ala zeharka gogor enplegatu ditu
|
denak
XIX. mendean, mundu ikuskera judu kristau tradizionalarekin gatazkan. Hasieran materiaren lege mekanikoetatik itxarongo da, unibertsoan agitzen den ororen esplikazioa, Newtonen sagarra erortzeko arrazoitik Mozarten aria baten xarma sekreturaino.
|
|
|
Industriak sorturiko mundu berri eta arte berriaren esibizioa zen J. Paxtonen Crystal Palace, burdina eta kristalezko modernitatearen tenplua, zientzia eta teknikaren garaipena. Eraikintzarako material guztia industrialki produzitua, garabi, prentsa eta bitarteko mekanikoen aberastasun ostentaziotsuz jaso da, Aro Viktoriarraren sinbolo izan behar zuen obra, eta izan ere berebiziki eragintsu izan
|
dena
XIX. mendearen bigarren erdiko arkitekturan, Pariseko Eiffel dorre espektakularreraino ailegatzeko (1889ko Nazioarteko Erakusketa). Prozesu hau batzuek modernitatearen apoteosi bezala ikusi dute, askok eta askok narraskeria huts bezala.
|
|
|
Ilustrazioak ekarri zuen garapenaren ideia, XVIII. mendean, eta kulturarekin basakeria bukatuko zela pentsatu zen: Garapenaren ideia horrek mugitu du
|
dena
XIX. eta XX. mendeetan, historiako menderik lazgarrienetan. Kultura ez da basakeriaren aurkako babesa.
|
|
2012
|
|
|
Hasieran ia lagunak izatera iritsi ziren, eta elkarren ohorean zenbait espezie berriri lagunaren izena eman zieten, baina laster lehia bizi eta zikinean sartu ziren, alegia «hezurren guda» izenarekin ezagutu zen lehia gaiztoan.
|
Dena
XIX. mendearen 70eko eta 80ko hamarkadetan gertatu zen, hots, AEBetako mendebaldean ornodun handien fosilak aurkitzen eta deskribatzearen sukarra piztu zenean. Garai hartan milaka fosil bildu ziren, eta espezie berri asko eta asko, artean 142 dinosauro berri, izendatu eta deskribatu.
|
|
2018
|
|
|
Eta Larrinben? Bilboko erroldan herri honetatik joandako guztiak erdaldunak ziren, baina
|
denak
XIX. mendeko bigarren zatian jaiotakoak ziren. da Larrinben Lezamako garai bertsuan hasiko zela euskara galtzen.
|
|
|
Diario de Noticiasen ere idatzi zuen eta han Baztango idazleei buruz artikulu sorta bat argitaratu zuen: batean, Nikolas Etxeberria Iturralde, Anastasio Etxeberri, Frantzisko Laphitz Arriada, Martin Goienetxe eta Damaso Etxeberria aipatu zituen,
|
denak
XIX. mendeakoak; beste batean, XIX. mende bukaerako eta XX. mende hasierako idazleak: Damaso Legaz, Juan Krutz Goienetxe, Victorio Apeztegia eta Anaia Frantzisko Elizondokoa; hirugarrenean, berriz, XIX. mende bukaeran jaio arren beren lanak XX. mendean argitaratu zituztenak:
|
|
2019
|
|
|
Segidan,
|
denon artean
XIX. mende akaberan ahozko literatura lehen eskutik jaso zuten biltzaileak oroitu genituen, hommes de contes haiek: Perrault Frantzian, Grimm anaiak Alemanian, Afanasiev Errusian...
|
|
2022
|
|
|
Ayusoren, Pageren eta Lambanen ahotik mintzo den Espainia horrek konstituzionalismo jantzia du soinean, espainolismoaren galako uniformea, kuarteletan josia —lehenik Primek, gero Canovasek—, eta gaur egungo erregimenaren zaindariek berriro diseinatua, zeinak dogma gisa instituzionalizatzen baitu «aberriaren batasuna», erreakzioaren bandera
|
dena
XIX.aren erdialdeaz geroztik.
|