|
2008
|
|
|
9 Iñaki Aldekoa, Historia
|
de
la literatura vasca, Donostia, Erein, 2004, 148 or.
|
|
|
Iñaki Aldekoak ezetz dio (non ez du esaten), kristaua zelako, baina poeta modernista asko izan zen kristau? (Jon Kortazar, Berria,, 34 or.). Jakina, Kortazarrek hor dioena nire Historia
|
de
la literatura vasca n (2004) nioenaren haritik esaten du. Baina kontua da nik ez nuela halakorik esaten liburuan; nioena hori baino askoz konplexuagoa zen.
|
|
|
Baina haien munduarekin dituen loturak estuagoak izaki Mirande eta Arestirekin dituenaren aldean. Horregatik idazten nuen nire Historia
|
de
la literatura vascan modu honetan:
|
|
|
1º que aun el Diccionario más rico de los que hasta ahora se conocen llegará á penas á contener la mitad de las palabras de nuestra lengua; pues además de no haberse nadie dedicado directamente á acopiar los sinónimos propiamente tales, faltan casi por completo en el dominio
|
de
la literatura los nombres de peces, hierbas, insectos, minerales... etc.
|
|
|
la manía de confundir la Cultura Vasca con la Política Nacionalista. [...] Un cultivador
|
de
la literatura vasca, v., necesariamente tenía que ser Nacionalista Vasco en el sentido total que decimos, de profesional político del Partido. [...] Dentro de ese ambiente, no es de extrañar que, al momento siguiente del establecimiento de nuestras clases [seminarioko euskara katedra], se empezase a insistir aún más en aquello de que el Seminario era un foco de nacionalismo...
|
|
2009
|
|
|
Euskal literaturaren historiari buruz zuen ezagutza sakonaren lekuko da, gainera, Historia
|
de
la Literatura Vasca (1961) lana, ordura arteko osoena.
|
|
2012
|
|
|
La traducción al euskera de obras maestras
|
de
la literatura universal trae aparejado en nuestro caso otro problema: el del euskera literario.
|
|
|
Mirande es ante todo enemigo de la poesía y en general
|
de
la literatura llamada en nuestros días «comprometida». Aun recientemente nos escribía diciendo que el poeta no debe ser en modo alguno un «engagé».
|
|
|
Edo behintzat, gai horretan sartua dagoena?. Villasantek Mitxelenaren Historia
|
de
la Literatura Vasca iruzkintzean esandako hitzak ongi datozkigu Mitxelenaren literatur kritiken norentzakoa ezaugarritzen hasteko:
|
|
2013
|
|
|
489 Luis Villasante, Historia
|
de
la literatura vasca (Bilbao: Editorial Sendo, 1961), 300?
|
|
|
506 Villasante, Historia
|
de
la literatura vasca, 308.
|
|
|
543 Villasante, Historia
|
de
la literatura vasca, 196.
|
|
|
131 Luis Villasante, Historia
|
de
la literatura vasca (Bilbao: Editorial Sendo, 1961), 181.
|
|
2014
|
|
|
Literaturgileei buruzko iritziak ere agertzen dira, nahiz ez hainbes te: J. Etxaidez, firme puntal
|
de
la literatura vasca?, G. Celayaz, escritor irregular, cuando nos ofrece oro es de veinticuatro quilates, eta Kirikiñoz, dio una lección de serenidad y escribió para ser leído.
|
|
2015
|
|
|
Mitxelenak berak, Historia
|
de
la literatura vasca n jadanik, ezaugarri orokor zenbait, negatiboak nagusiki, zehaztu eta laburbildu zituen, makina bat aldiz gogora ekarria izan den pasartean:
|
|
2016
|
|
|
525 X. Tolaretxipi, 1964, «Teatro saioa Donostian aste ontan», Zeruko Argia, 526 X. Tolaretxipi, 1964, «Teatro saioa Donostian aste ontan», Zeruko Argia, 527 K. Mitxelena, 1988, Historia
|
de
la literatura vasca. Madril:
|
|
|
Alta, Koldo Mitxelenak, Historia
|
de
la literatura vasca liburuan horrela zioen Larzabalen teatroaz ari zelarik:
|
|
|
366 K. Mitxelena, 1988, Historia
|
de
la literatura vasca. 145.367 P. Zumthor, 1983, Texte.
|
|
|
29 A. Deyermond, 1979, Historia
|
de
la literatura española I, Bartzelona: Ed. Ariel.
|
|
|
80 G. Aresti, 1986, «Pedro Ignacio de Barrutia, Mondragoeko eskribauaren «Gabonetako ikuskizuna» euskeraz eskribidutako lelengo teatroko lana«, Literatur lanak,. 81 L. Villasante, 1979, Historia
|
de
la literatura vasca, 129.
|
|
|
82 K. Mitxelena, 1960, Historia
|
de
la literatura vasca, 112.
|
|
|
P.Lafitte y después de él otros historiadores
|
de
la literatura vasca, han dado una interpretación social, demasiada apresurada y mecánica a nuestro juicio, de este hecho: por el Tratado de Utrecht (1713) Francia pierde algunos territorios ultra marinos Terranova entre otros lo que traería como consecuencia la decadencia comercial y económica de Lapurdi y con ella el empobrecimiento cultural y la pérdida del impulso creador.
|
|
|
por el Tratado de Utrecht (1713) Francia pierde algunos territorios ultra marinos Terranova entre otros lo que traería como consecuencia la decadencia comercial y económica de Lapurdi y con ella el empobrecimiento cultural y la pérdida del impulso creador. De ello se derivaría la poca o ninguna originalidad
|
de
la literatura labortana en el siglo XVIII, reducida en la práctica a traducciones o adaptaciones de obras clásicas de la literatura ascética.97
|
|
|
por el Tratado de Utrecht (1713) Francia pierde algunos territorios ultra marinos Terranova entre otros lo que traería como consecuencia la decadencia comercial y económica de Lapurdi y con ella el empobrecimiento cultural y la pérdida del impulso creador. De ello se derivaría la poca o ninguna originalidad de la literatura labortana en el siglo XVIII, reducida en la práctica a traducciones o adaptaciones de obras clásicas
|
de
la literatura ascética.97
|
|
|
Otro hecho innegable es el carácter heterónomo e instrumental
|
de
la literatura vasca a lo largo de la historia. En efecto el móvil que llevaba a escribir a muchos autores vascos no era el valor estético de la obra literaria (el arte por el arte), sino algo ajeno a ello, extra literario, haciendo de aquella un vehículo para defender y propagar determinadas creencias religiosas o ideologías políticas.114
|
|
2019
|
|
|
–(1979). Historia
|
de
la literatura vasca. Oñati:
|
|
2021
|
|
|
Adibidez, Etxahun Barkoxe koblakariaz, haren obraz ari izan ziren autoreak zitatu zituen 1961eko ediziorako, batez ere Pierre Lhande eta Jean Larrasquet, poesien 1946eko lehen argitalpenaren egileak (98). 1978ko Historia
|
de
la literatura vasca ren bigarren edizioan, Jean Haritschelharen tesitik (99) jalgitako ohar zenbait gehitu zituen. Bainan, oro har, ez dakigu zein den Villasante-ren iritzia koblakari barkoxtarraren obraz.
|
|
|
Koldo Mitxelenak idatzi zuen euskal literatura bere kontestu historiko eta kulturalean landu behar zela. Horren egiteko, historia kulturalaren metodologia erabili behar zela zion Historia
|
de
la literatura vasca liburuaren egileak. Bide hortatik abiatu zen Ibon Sarasola Euskal literaturaren historia (1971) deitu liburuan.
|
|
|
Horiez gain, beti 1997ko liburu elebidun hartan, euskararen eta euskal literaturaren historia aurkeztu zituen erdarazko partean(" La historia social de la lengua y
|
de
la literatura vasca") ikuspegi sozial batetik. Autoreak bere aintzin solasean zion bezala, parte hori erdaraz baizik irakurtzen ari direnentzat egina zuen, euskal literaturaren bilakaeraren erakusteko gisa.
|
|
|
– Historia
|
de
la literatura euskerika, Luis Mari Mujika, 1979.
|
|
|
– Historia
|
de
la literatura vasca, Askoren artean, Patri Urkizu-ren zuzendaritzapean, 2000.
|
|
|
Kontzeptuen mailegatze prozesua ez da gauza berria. Lehen aipatu bezala, Mitxelenak" Europako modernitate" literarioaren kontzeptu orokorrak sarrarazi zituen euskal alorrera bere 1960ko Historia
|
de
la literatura vasca liburuan. Hark zituen lehen aldirako argiki bereizi literatura saileko testuak besteetatik.
|
|
|
– Historia
|
de
la literatura vasca, Askoren artean, Patri Urkizuren zuzendaritzapean, 2000.
|
|
|
– Historia
|
de
la literatura vasca, Iñaki Aldekoa, 2004.
|
|
|
Idazlan hartan, euskal literaturaren errepaso osoa egin zuen, erdi aroko kantu eta eresietatik abiatuz, XX. mende hastapeneko obretaraino. 50eko hamarkadan, Mitxelenak, Orixekin trukatu zituen gutunetan garbi utzi zuen, kontu handitan eduki zuela idazlan hori bere Historia
|
de
la literatura vasca idatzi zuelarik.
|
|
|
ALDEKOA, I., 2004, Historia
|
de
la literatura vasca, Erein.
|
|
|
MUJIKA, L. M., 1979, Historia
|
de
la literatura euskerika, Kriseilu.
|
|
|
URKIZU, P., (zuzendari: askoren artean), 2000, Historia
|
de
la literatura vasca, UNED.
|
|
|
Txuma Lasagabasterrek, ordu arte argitaratu ziren Euskal literaturaren historien zerrendatik idazlan bat baizik ez zuen onartu egiazko" azterketa historiko" bezala, K. Mitxelenaren Historia
|
de
la literatura vasca (1960) hain zuzen. Historia de la literatura vasca liburutik, J. B. Orpustanen Précis d’Histoire littéraire basque (1996) obra arte, eredu historiografiko berdina egon da nagusi euskal kulturan, preseski K. Mitxelenak finkatu zuena.
|
|
|
Txuma Lasagabasterrek, ordu arte argitaratu ziren Euskal literaturaren historien zerrendatik idazlan bat baizik ez zuen onartu egiazko" azterketa historiko" bezala, K. Mitxelenaren Historia de la literatura vasca (1960) hain zuzen. Historia
|
de
la literatura vasca liburutik, J. B. Orpustanen Précis d’Histoire littéraire basque (1996) obra arte, eredu historiografiko berdina egon da nagusi euskal kulturan, preseski K. Mitxelenak finkatu zuena.
|
|
|
Bere liburuaren hitzaurrean, Koldo Mitxelenak azaltzen zuen Historia
|
de
la literatura vasca azterketaren lehen bertsioa moldatua zuela Historia General de las literaturas Hispanicas (Barcelona, 1958) bilduman argitaratzeko asmoz. Idazlana osatu ondoan, liburu bakar gisa agerrarazi zuen Euskal Herrian, 1960an.
|
|
|
Tx. Lasagabasterrek zion K. Mitxelenaren Historia
|
de
la literatura vasca (1960) zela euskal eremuan egina izan zen lehen lan zehatza, arau historiografikoak zorrozki bete zituelako. Xehetasunetan sartu aintzin, aipa daitezke liburu hartan aurkitzen diren ekarpen handienak.
|
|
|
Koldo Mitxelenaren Historia
|
de
la literatura vasca liburuak bihurgune bat markatu zuen euskal literaturaren historian. Eta haren ondotik etorri ziren historialari guziek muga bezala ezagutu zuten.
|
|
|
Ondoko urtean, erran nahi baita 1961, Luis Villasantek zenbait urte lehenagotik prestatzen zuen liburua ateratu zuen. Harek ere Historia
|
de
la literatura vasca deitu zuen eta Mitxelenak hitzaurrea egin zion. Sarrera luze eta sakon batean, bere helburu didaktikoa azaldu zuen Villasante-k.
|
|
|
(96) Nota batean ezarri zuen K. Mitxelenaren Historia
|
de
la literatura vasca (1960) oraindik agertzekoa zela bere sarrera moldatu zuelarik ahozkoaren mundutik izen bakar batzuk baizik ez zituen atxiki, hala nola Etxahun Barkoxerena. Bainan, euskal ikasketetan ari izan ziren jakintsu askorenak erakarri zituen, Darrigol edo D’Iharce de Bidassouet bezalako euskaldunak ala berdin kanpokoak, Humboldt edo Dodgson adibidez.
|
|
|
Forma eta helburuen aldetik ezberdinak izanik ere, aukera amankomun bat badute. Denek eredu his (1) Erreferentzia guziak bibliografian daude. toriografiko berbera erabiltzen dute, hots Koldo Mitxelenak 60ko hamarkadaren hastapenean finkatu zuena, Historia
|
de
la literatura vasca liburuan (1960).
|
|
|
1 – Bernat Etcheparez: " Segùn Jaurgain, citado por Urquijo, debia de ser de Sarrasquette, aldea de Bussunarits Sarrasquette..." Villasante, Historia
|
de
la literatura vasca, 36, 52 or.
|
|
|
MEIG IV (91); SHLV II (704); OC XIII: Historia
|
de
la literatura vasca. Literatura vasca del siglo XX (277)].
|