|
2002
|
|
|
Ministerio de Educación y Cultura, Panorámica de la Edición Española de libros, Madril, 1999), urte horretan 60.426 liburu argitaratu baziren,% 18, hau da, 10.875 liburu, literaturakoak izan ziren. " Historia
|
de
la Literatura. Teoría y Crítica" atalari dagokionez, guztira, 615 liburu eman ziren argitara, literatura produkzioaren% 5,6 eta produkzio osoaren% 1,02.
|
|
|
Espainiako literatur sisteman, esaterako, Dario Villanueva kritika moten arteko hurbiltze prozesuaz mintzo bada (ik. Villanueva, D. [zuz.], Historia y Crítica
|
de
la Literatura Española, 9 liburukia, Crítica, Bartzelona, 1992), gurean ez da horrelakorik gertatzen ari. Izan ere, unibertsitateko zenbat irakaslek kaleratzen dituzte kritika eta aipamenak prentsan?
|
|
|
1987an Joseba Gabilondok Gasteizeko Filologia Fakultatean aurkeztu zuen" Dekonstrukzioa eta idazketa" izenekoa eta 1990 urtean nik neuk fakultate berean aurkeztutako" Fokalizazioa: hurbilpen teorikoa eta zenbait aplikazio euskal narratiban". ren adierazpenak Historia y Crítica
|
de
la literatura española lanaren zazpigarren alean), euskal kasuan are zailagoa da oraintsu arte oso urriak zirelako hurbilpen diakronikoa egiteko behar diren lan sinkronikoak. Atzerapen hau guztiz da ulergarria euskal literatura bera 1950eko hamarkadan instituzionalizatu baitzen jarduera autonomo gisara.
|
|
|
Alabaina, ez da urritasuna euskal literaturaren historiei egotzi izan zaien arazo bakarra, J. M. Lasagabasterrek 1983ko artikulu ezagunean32 salatu zuen modura, zehaztasun historiografiko eskasa ere oztopo izan baita argitara eman diren lan gehienetan. Lasagabasterrek zioskunez, Koldo Mitxelenaren Historia
|
de
la Literatura Vasca ezagunaz gain, ordura arteko euskal literaturaren historia gehienetan autoreak eta obrak elkarren ondoan pilatzen ziren, inongo irizpide literariorik gabe antolatuta. Alegia, bizitza literarioak euskal gizartean zuen lekua ez zen inondik ere aztertzen.
|
|
|
Azken hamarkada honetan argitaratu diren zenbait literatur historia begiratu besterik ez dago irizpideak guztiz aldatu direla ikusteko. ...1990), Euskal literaturaren historia txikia (Erein, Donostia, 1997) eta Euskal Literatura XX. mendean (Prames, Zaragoza, 2000); J.B. Orpustanen Précis d" histoire littéraire basque() (Izpegi, Baigorri, 1996); Xabier Etxanizen Euskal haur eta gazte literaturaren historia (Pamiela, Iruñea, 1998); Patri Urkizuren Historia del teatro vasco (Orain, Donostia, 1996) eta berak zuzendutako Historia
|
de
la Literatura Vasca (UNED, Madril, 2000); Iñaki Aldekoak apailatutako Mendebaldea eta narraziogintza (Erein, Donostia, 1998) eta euskal poesia modernoaren bilakaera aztertzen duen egile beraren Antología de la Poesía Vasca (Visor, Madril, 1993).
|
|
|
Emakumezkoek idatzitako euskal literatura (Eusko Ikaskuntza, Donostia, 1999) liburura, poliki poliki euskal emakumeek idatzitako literaturaren gaineko sorkuntza kritikoa umotuz joan da. Horien osagarri da 2000 urtean Anthropos argitaletxeak argitara eman zuen Breve historia feminista
|
de
la literatura española (en lengua catalana, gallega y vasca). Honako bederatzi aditu hauek parte hartu zuten lan horretan:
|
|
|
1997); gainera, gizonak nagusi ziren tradizio literarioaren barruan emakume baten lehen argitalpena izan zen3 Emakume gaztea zen Bizenta, eta, gainera, kultua (latina, gaztelania eta euskara zekizkielako); egileak berak liburuaren hitzaurrean dioskun modura, garai hartan desegoki edo arrarotzat har zitekeen hori. Esandakoaz gain, 2 I. Sarasolak bere Historia social
|
de
la Literatura Vasca (1976: 183) liburuan erakutsitako datuak nahiko esanguratsuak dira:
|
|
|
Telesfono Monzonen Urrundik (1942) edo Gudarien egiñak (1944) Mexikon argitaratu ziren eta Buenos Airesen sortutako Ekin argitaletxeak kaleratu zituen J. A. Irazustaren Joanixio (1946) eleberria eta J. Eizagirreren Ekaitzpean (1946). Geroago, 7 ik. Lasagabaster, J. M., 2000," Literatura del exilio e historia
|
de
la literatura vasca" (argitaragabea).
|
|
2003
|
|
|
horregaitik, herriagandik hur hurrean bizi izan da beti hizkeraz, esaeraz, asmoz, pentsakeraz..., gure arteko ameskeria usteletan galdu barik. d) Leizarragaren bide kulteranista alde batera itxi, eta Axularren bide herrikoiari jarraitu izan deutso (jokabide biok izango zirean mesedegarri, bakotxa bere mailan). e) Eleizgizonen eskuetan egon da, ia beti eta guztiz, eta hori holan dala ta, gairik gehientsuenak erlijinozkoak izan dira; baina badira osterantzekoak be, eta ez horren gitxi. f) Hemendikaldeko euskal literatureagaz ez dau hartuemon handirik ez esturik izan, ezta gure artekoaren gorabehera eta goi egarririk be. (Ikus L. Michelena, Historia
|
de
la Literatura Vasca, Madrid, 1960, 17 or. Baita Ibar, Genio y Lengua, Tolosa, 1936, 141 or.).
|
|
|
Idazle bakotxaren aurretik jarritako zertzeladak, gehienak, A. Villasanteren Historia
|
de
la Literatura Vasca tik hartuak dozuz. Liburu honetantxe, edo L. Mitxelenarenean, osotu zeinkez ohar laburrok.
|
|
|
Sarreratxuak erakutsiko deutsue, labur bada be, idazle bakotxa nor ta nongoa zan, eta zer egin dauan euskal arloan; horko zertzeladarik gehienak, liburuotatik jaso ditut: L. Mitxelenaren eta L. Villasanteren Historia
|
de
la Literatura Vasca liburuetatik; N. De Cortázarren Cien Autores Vascosetik eta, gaur eguneko idazle askorenak, Juan San Martinek eskainitako fitxetatik.
|
|
2008
|
|
|
Fokkema, D.W., eta Ibsch, E., 1981, Teorie della letteratura del XX secolo, Bari, Laterza [gaztelaniazko bertsioa: Teorías
|
de
la literatura del siglo XX, Cátedra, Madril, 1988].
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, Alea elkarteak Lorcaren hitzaldi bat antolatu zuen Bilbon, eta halaxe ezagutu zuten elkar bi poetok, nahiz eta harremana ez zen gerora sakonduko. Bigarren artikulua Luis Mari Mujikaren Historia
|
de
la literatura euskerika liburuari eginiko kritika zen, batez ere haren balizko ahuleziak nabarmentzen ziren kritika hain zuzen. Hirugarren artikuluan Lauaxetarengana itzultzen zen, zehazki, haren Langile eraildu bati poemara.
|