|
2006
|
|
|
BPB Iberplacoko zuzendari nagusiak, José
|
de
la Gandarak, atzo Etxebizitzaren II. Txostenaren aurkezpenean adierazi zuenez, obra berriko etxebizitzen merkatuaren moteltzea %30 jaitsiko da higiezinen eraikuntzan hurrengo hiru edo lau urteetan. Iturri horrek erreformatutako etxebizitzen kopuruaren proportzio bera gehitzea ekarriko du.
|
|
2007
|
|
|
Burgosko Laguntza Esparruko Psikiatria eta Pazienteak Atenditzeko Zerbitzuko Maite Álvarez eta Jesús de la Gándara espezialistek sortu dute buru eritasun berri hori, urtero Burgosetik igarotzen diren 100.000 erromesetako batzuk zazpi urtez aztertu ondoren.
|
De
la Gandarak, aste honetan Galiziako hiriburuan egiten den Psikiatriako XI. Kongresu Nazionalaren esparruan, azaldu zuen zentroan artatutako ehunka erromesetatik portaera “ohiz kanpokoa, berezia, oso bitxia” garatzen zutenak bildu zirela. Haluzinazioak, delirioak edo paranoiak zituzten 38 lagunek osatu zuten lagina.
|
|
2009
|
|
|
Baina dismenorreabeste nahaste horietatik bereizten duena hauxe da: batez ere sintoma fisikoak, minari lotutakoak nabarmentzen direla dismenorrean; hilekoarekin batera azaltzendela (edo ordu batzuk lehenago, baina inoiz ez astebete edo egun batzuk lehenago); eta Hilekoaren Aurreko Nahaste Disforikoarekin konparatuta, prebalentziahandiagoa duela dismenorreak (Borras eta Perez Pareja, 1999; De Diego eta De laGandara, 1996;
|
De
la Gandara, 1996; Lopez Ibor eta Valdes, 2003). Aurreragoikusiko dugu nola bereizten den azken horren diagnosia.
|
|
|
Antzinarotik hitz egin izan da hilekoaren aurreko sintoma edota nahasteei buruz.Baina XIX. mendera jo dugu nahasteari buruzko deskribapen zabalagoaizateko (De Diego eta
|
De
la Gandara, 1996). XIX. mendeko psikiatria «pairamendismenorreikoei» buruz jardun zen, esanez hilekoaz daudenean emakume batzueknerbio kitzikapen nabaria pairatzen dutela, jarrera mental morbidoak, gutiziaduntenperamentua eta kitzikapen eta melankolia sentimenduak.
|
|
|
Horregatik, autore batzuek sindromeez edo nahasteez pluralean nahiago izan dute. Ikuspuntu honetatik definizioak ez dira oso argiak (DeDiego eta
|
De
la Gandara, 1996).
|
|
|
Edonola ere, badirudi diagnosirako metodoak eta terapiak garatzen jarraitzenden bitartean, oraindik ere kontzeptua edo definizioa osatu beharra dagoela (DeDiego eta
|
De
la Gandara, 1996). Borras eta Perez Pareja k (1999) hilekoarenaurreko sindromeaz hitz egitean diote hainbat direla erantzun gabe dauden galderak, definizio ezera garamatzatenak:
|
|
|
Sintomak erregistro prospektibo batean egunero jaso behar zirela proposatu zuten. Baita hilekoaren aurreko sei egunetan sintomek eragindako aldaketek (fisiko eta psikologikoak) gutxienez% 30ekoa izan behar zutela, hileko arteko fasearekin (zikloaren 5 10egunak) konparatuz gero (De Diego eta
|
De
la Gandara, 1996).
|
|
|
Hilekoaren Aurreko Sindromeari buruzko ikerketa ugari egin dira eta horiekbatzuetan bereizi egin izan dute sintomatologiaren larritasuna: % 2 bitarteansintoma larriak azaldu izan dituzte; tratamendua eskatu edo izan zutenak% 10 12bitartean izan ohi dira, eta sintomak edota sindromea azaldu izan dituztenak% 25eta 95 bitartean izan ohi dira, ikerketaren arabera prebalentzia desberdinak azaldudirelarik (De Diego eta
|
De
la Gandara, 1996).
|
|
|
DSM III R ko irizpideei jarraituz, Fase Luteiniko Amaierako Nahaste Disforikoaren diagnosirako irizpideak betetzen dituzten emakumeak% 4 inguru diraautore batzuen ustez (De Diego eta
|
De
la Gandara, 1996), eta% 5 beste batzuenustez (Borras eta Perez Pareja, 1999). Espainiako estatuan, zehazki, De la Gandara-k (1996), DSM III R an oinarritutako eskala bat erabilita, Burgosen hilekoazuten 275 emakumeko laginarekin ikerketa egin zuen, eta bertan aurkitu zuenpopulazioaren% 10i sintomek lanean eragiten ziotela eta% 9,3k sintomatologiahobetzeko tratamendua erabili behar izan zuela.
|
|
|
DSM III R ko irizpideei jarraituz, Fase Luteiniko Amaierako Nahaste Disforikoaren diagnosirako irizpideak betetzen dituzten emakumeak% 4 inguru diraautore batzuen ustez (De Diego eta De la Gandara, 1996), eta% 5 beste batzuenustez (Borras eta Perez Pareja, 1999). Espainiako estatuan, zehazki,
|
De
la Gandara-k (1996), DSM III R an oinarritutako eskala bat erabilita, Burgosen hilekoazuten 275 emakumeko laginarekin ikerketa egin zuen, eta bertan aurkitu zuenpopulazioaren% 10i sintomek lanean eragiten ziotela eta% 9,3k sintomatologiahobetzeko tratamendua erabili behar izan zuela. Beraz,% 10ek Hilekoaren FaseLuteinikoko Nahaste Disforikoarekin bat egiten zuela.
|
|
|
sintomatologia azaldu duten 30 urtekoek zein adinetatik pairatzenduten nahastea (posible da menarkiatik izatea), 40 urte dituztenek zein puntutaraino azaltzen duten nahastea (badirudi jaitsi egiten dela nahastea duten emakumeenkopurua), nahastea azaldu dutenek berarengan eragin dezaketen zein beste faktoreaurkezten dituzten (beste nahaste batzuk, lan eta ardura karga, anobulatorioakhartzeari uztea, hilekoarekiko igurikimenak, eta abar) (Borras eta Perez Pareja, 1999).
|
De
la Gandara-k (1996) adinarekin nahastea gehiago azaltzen zela aurkituzuen, baina igoera txikia eta ez esanguratsua izan zen. Cohen eta besteek (2002) 36 urte bitarteko emakumeekin egindako ikerketa batean% 6ko prebalentziaaurkitu zuten.
|
|
|
De Diego, E. eta
|
De
la Gandara, J. J. (1996): –TDP.
|
|
|
–TDP. Revision general desde elpunto de vista de la psiquiatna?, in J. J.
|
de
la Gandara (arg.), SmdromePremenstrual, Cauce, Madril, 11
|
|
|
|
De
la Gandara, J. J. (1996): –Aspectos epidemiologicos y sociales:
|
|
|
–Aspectos epidemiologicos y sociales: frecuencia enpoblacion general?, in J. J.
|
de
la Gandara (arg.), Sindrome Premenstrual, Cauce, Madril, 119
|
|
2017
|
|
|
Aldizkari zientifikoetan idatzitako artikuluak, hala nola Britith Journal edo Psikiatriako American Journal aldizkarietan, gertaera psikotikoak dituzten pertsonen kasuak adierazi dituzte, ilargi faseekin batera, eta XX. mendean ere aurkitu zitezkeen «lunatikoentzat». Ilargiak berdin du ereiteko, jasotzeko edo inausteko Jesús
|
de
la Gandara Burgosko Unibertsitate Ospitaleko psikiatria zerbitzuko buruak eta fenomeno meteorologikoen eta osasun fenomenoen eraginean aditua izateak dio ezin zaiola Ilargiari eragin hori egotzi: «Azalpena erdi biologikoa da, erdi soziologikoa.
|