|
2012
|
|
|
Don Quijoteren itzulpena agertu eta hurrengo urtean plazaratu zuen Orixek bere bigarren itzulpen handia, El lazarillo
|
de
Tormes gaztelaniazko nobela pikareskoa euskaraz. Zeresan franko eman izan du itzulpen honek, batez ere Orixek itzulpen librearen irizpidea muturreraino eraman zuelako, kapitulu oso bat kendu eta berak asmatutako batekin ordezkatzeraino, bere kontzientzia moralak halakorik euskaratzea onartzen ez ziolako.
|
|
2013
|
|
|
Eskutan hartu nuen lehengo egunean ikusi ez nuen liburua. La vida de Lazarillo
|
de
Tormes y de sus fortunas y adversidades. Ez zen egile izenik ageri.
|
|
|
Espainiako adibide batzuk: La Catedral del Mar obraren ibilbidea, Bartzelonan; Gaztela Mantxako ibilbide literarioak, erkidegoa hango idazleen (Fray Luis de León, Cervantes, etab.) eta obren (El Lazarillo
|
de
Tormes, Cantar de mio Cid, La Celestina, Viaje a la Alcarria eta beste) bidez ezagutzeko aukera ematen dutenak egiten dituen jarduerak; Amantes de Teruel Fundazioa; eta Madrilgo El callejón del Gaton zeharreko ibilaldiak, Valle Inclánen Luces de Bohemia laneko Max Estrella pertsonaiarekin duen lotura dela eta.
|
|
|
Kasu zehatz batzuetan erabilitako gaiaren arabera ipuinek eta txisteek bikoizketa modukoa osatzen dute; esate baterako, pikareskako edo bihurrien kontuetan, bai baitira bihurrien ipuinak eta bihurrien txisteak. Gaztelerazko literaturan, adibidez, Jaimito ren kontuak txiste hutsak diren bitartean, El Lazarillo
|
de
Tormes ipuin literario ospetsutzat hartzen da. Euskal literaturan, berriz, Pernando Amezketarraren kontuek bi paperak betetzen dituzte, alde batetik pikareskako ipuin literariotzat jotzen baitira eta, bestetik, infra literaturako txantxa edo txiste bezala hartzen.
|
|
2014
|
|
|
Espainia, esaterako. Bere historiaren hasieratik. El Quijote eta El lazarillo
|
de
Tormesetik. Gaztelaniazko Nobela Handien pertsekuzio eta ehiza konpultsibora emana, inoiz ez guztiz kontsakratuak etiketa horrekin, grazia ez baitago trofeo enbaltsamatua bibliotekaren horma batean zintzilikatzean, baizik eta erraldoiak diruditen haize erroten aurkako etengabeko borrokan.
|
|
|
Gaia Elkartearen arabera, hainbat lorpen lortu ziren, hala nola, faunaren 22 erreserba, 96 ur puntu zaharberritzea edo hainbat ingurumen hezkuntzako eta nazioarteko bilera zientifikoko hainbat kanpaina bultzatzea. 4 Las Rierras, Salamancako Almenara Salamancan Roberto Ruiz Ingurumen Zientzien Elkarteko (ACA) lehendakaria da, eta Erriberetako ingurumena eta paisaia lehengoratzeko proiektua (Toriara
|
de
Tormes, Salamanca) nabarmendu du, Ingurumen Ekimenen Zentroa sortzearekin batera. Finka horren 30 hektareak bi hamarkadatan legar hobi gisa ustiatu ziren.
|
|
2015
|
|
|
Joana Ahumada, Alba
|
de
Tormesen bizi zena Joan Ovalle bere senarrarekin.
|
|
|
Kontuan izan behar da, niri fundazio hauetaz idazteko agindu didatenean (lehenengoa izan zen Ávilako San Joserena alde batera uzten badugu, berehala idatzi baitzen honetaz), Jaunaren laguntzaz, beste zazpi fundatu ziren Alba
|
de
Tormeskoa arte, hau azkenekoa izanik; eta gehiago ez fundatzearen arrazoia prelatuek beste zeregin bati lotu izana izan da, geroago ikusiko denez.
|
|
|
Hauek ziren aipaturiko zazpi monasterioak: Medina del Campo (1567), Malagón (1568), Valladolid (1568), Toledo (1569), Pastrana (1569), Salamanca (1570) eta Alba
|
de
Tormes (1571).
|
|
|
Data horretarako, jada fundatuak ziren komentu hauek: Ávila (1562), Medina (1567), Malagón (1568), Valladolid (1568), Toledo (1569), Pastrana (1569), Salamanca (1570) eta Alba
|
de
Tormes (1571). –
|
|
|
Alba
|
de
Tormesen dagoen Andre Maria Deikundeko monasterioaren
|
|
|
2 Teresa Laiz izan zen Alba
|
de
Tormesko Andre Maria Deikundeko monasterioaren fundatzailea, leinargi, eta aitoren seme alaba eta odol garbiko gurasoen alaba. Beren gurasoen leinargiak eskatzen zuen bezain aberatsak ez zirelako, Tordillos izeneko lekuan zuten kokalekua, aipaturiko Alba hiribildutik bi legoara.
|
|
|
Burgostik Alba
|
de
Tormeserako azken bidaian ere aldean darama eskuizkribua eta, bera hiltzen denean, koadernoa on Alvaro Mendozaren, frai Luis Leongoaren, Frantzisko Sobrino doktorearen, geroago Valladolideko gotzain izango zenaren, eskuetara iritsiko da, eta azkenik Escorialeko Bibliotekako apaletara. Han gordetzen da gaur egun bikainki zaharberriturik.
|
|
|
Hauek dira, kronologiaren arabera, hemen datozen fundazioak: Medina del Campo (1567); Malagón (1568); Valladolid (1568); Toledo (1569); Pastrana (1569); Salamaca (1570); Alba
|
de
Tormes (1571); Segovia (1574); Beas de Segura (1575); Sevilla (1575); Caravaca (1576); Villanueva de la Jara (1580); Palentzia (1580); Soria (1581); Granada (1582); Burgos (1582).
|
|
|
Familiako eta Alba
|
de
Tormesko Moja Oinutsen arazoak.
|
|
|
Aut.: Alba
|
de
Tormesko FKO; Álv. 154; Efr.
|
|
|
20 Joana Ahumada andereari (Alba
|
de
Tormes)
|
|
|
22 Joana Ahumada andereari (Alba
|
de
Tormes)
|
|
|
23 Joana Ahumada andereari (Alba
|
de
Tormes)
|
|
|
211 Joan Ovalle jaunari (Alba
|
de
Tormes)
|
|
|
Joan Díazek karmeldar oinuts edo jesulagun izan nahi du. Alba
|
de
Tormesko arazoak. Santare bakardadea Gracián han ez zelako.
|
|
|
Aut.: Alba
|
de
Tormesko FKO; Álv. 672; Efr.
|
|
|
Etxeen erosketa Salamancan fraide eta moja oinutsentzat. Alba
|
de
Tormesko arazoak.
|
|
|
Antonio Gaitán, Alba
|
de
Tormeskoa, Teresaren adiskidea.
|
|
|
Teresatxo Cepedari hurbilduz doakio profesa egiteko eguna eta Teresak oso gogoan du, baina aurreko ohar batean esan denez, ez da Ávilara iritsiko Alba
|
de
Tormesera baizik eta Teresatxok hura hil eta hilabetera egingo du profesa.
|
|
|
Galinduste, Alba
|
de
Tormes barrutiko herrixka; han zituen lursail batzuk Joan Ovallek eta bertan igarotzen zuen negua.
|
|
|
Alba
|
de
Tormesen dagoen Andre Maria Deikundeko monasterioaren fundazioaz ari da. 1571 urtean izan zen.
|
|
|
Baina aurrez hainbat kopia egin ziren, zorionez, eta lau kopia gordetzen dira Madrileko Biblioteka Nazionaleko 1400 eskuizkribuan, kopia oso fidagarriak, kodex zaharrenetatik jasoak: Alba
|
de
Tormeskoa eta Baezakoa lehen idazketari dagozkio; Consuegrakoa eta Las Nieveskoa, berriz, bigarren idazketari. Original zaharretatik ziurrena Alba de Tormeskoa da, Domingo Bañezek aztertua eta onartua.
|
|
|
Alba de Tormeskoa eta Baezakoa lehen idazketari dagozkio; Consuegrakoa eta Las Nieveskoa, berriz, bigarren idazketari. Original zaharretatik ziurrena Alba
|
de
Tormeskoa da, Domingo Bañezek aztertua eta onartua. Zazpigarren eta azken kapituluaren amaieran, azpiko oharrean dator A. Bañezen onarpen hori.
|
|
|
Alba
|
de
Tormesen hil zenean Teresak otoitz liburuan zuen poematxoa (1582). Poematxo honen iruzkin poetiko zabala gordetzen da, baina iruzkin hau ere Teresarena dela baieztatzeko zantzurik ez dago.
|
|
|
Ez zen iritsi Euskal Herriraino santa Teresa. Bere garaian ozen entzuten zen Iruñean karmel berri bat egiteko aukera, baina bera ordurako osasunez gaizki zen eta Burgosko fundazioa amaitu ondoren, Ávilara joateko asmoa izan arren, nagusien aginduz, Alba
|
de
Tormesera joan zen eta aldi gutxira handik eraman zuen Jainkoak, Iruñekoa eta batez ere Madrileko fundazioa, berak gogo gogoan zuena, gauzatzen ikusi gabe.
|
|
|
Giza eta sozial harremanen sare zabala. Alba
|
de
Tormesen hiltzen da.
|
|
|
Bidaiak: Medina, Alba
|
de
Tormes, Medina, Valladolid eta Toledora.
|
|
|
1571: Urtarrilak 25, Alba
|
de
Tormesko fundazioa. san Joan Gurutzekok laguntzen dio.
|
|
|
Irailak 20, Alba
|
de
Tormesera iristen da, oso gaixo.
|
|
|
1556: Alba
|
de
Tormesera eta Villanueva del Aceralera bidaiak.
|
|
2016
|
|
|
Eta 1568an eman zion hasieratara 32 komentu eraiki zituen. Eta azkenik, Alba
|
de
Tormesen hil zen 1582an. Karmeldarren ordena berriztatzeaz gainera, historian zehar sekulako arrakasta izan duten idazkiak idatzi zituen.
|
|
2019
|
|
|
1929an, Orixek El Lazarillo
|
de
Tormes (Tormesâko itsu  mutilla) euskaratu zuen. Originalari hainbat ukitu egiteaz gainera (beti dekoroaren alde eta gustu txarraren kontra), jatorrizkoaren vii. jardun edo kapitulu osoa kentzen du eta berak asmatutako beste testu batekin ordezkatzen" bere kon  tzientzia moralak halakorik euskaratzea onartzen ez ziolako", Xabier Mendiguren Bereziarturen hitzetan.
|
|
2021
|
|
|
Hala dirudi. El Lazarillo
|
de
Tormesek momentu komiko jenialak ditu. Boterearen kontra egindako bere sasoiko Espainia inperialaren erretratu gordina da, komedia beltz antiautoritarioa, kritika sozial eta politiko basatia, Espainiaren ustelkeria sakona –politikoa, morala eta kulturala– salatzen dituena eta Inperioa aberatasa izan denean ere ze pobrea izan den salatzen duena.
|