|
2000
|
|
|
Txillardegiren konfidentziekin batera, Txomin Peillen, Gabriel Aresti, JonMirande, Piarres Lafitte, Federiko Krutwig, Carlos Santamaria, Bernardo EstornesLasa, Andolin Eguskitza, Jon Juaristi, Natxo
|
de
Felipe eta beste hainbat konfidentziak kontatzen ziren.
|
|
2003
|
|
|
Horixe izan zen kantuan jende aurrean egin nuen lehen aldia. Bestalde, Natxo
|
de
Felipek ezagutzen zituen nire kantutxoak, eta beti egoten zen nik kantuan atera behar nuela esanez. Modu berean esan behar dut kantuan ingelesez hasi nintzela.
|
|
|
Garunaren tamainak eta pisuak adimen handiagoa dakartelako ideia topiko “oso ezaguna” eta “zientifikoki faltsua” da, Javier
|
de
Felipe eta Carlos Acuña neurologoek atzo Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko ikastaroetan El Escorialen azaldutako ikerketen arabera. Biek esan zuten adimenaren garrantzia neurona kopuru absolutuarekin lotuta dagoela, neurona konexio handi eta konplexuagoetarako potentziala esan nahi baitu.
|
|
|
Entzun dira mezuak. Ruperrek eta Natxo
|
de
Felipek onartudute ateratako disko berriek asko dutela amorru horretatik. Gertatu dena gertatu ez balitz, ez zituztela atera dituzten lan horiek aterako.
|
|
2006
|
|
|
Ez dut hautaketa makala egin bi horiekin! Gainerakoan, bestelako laguntzak ere izan ditut, dela Mertxe Oliden, dela Natxo
|
de
Felipe ohore handia izan da hura izatea, dela Leturia adiskide gara, hogeita hiru urte daramatzagu elkarrekin, eta Maialen Lujanbio, Estitxu Eizagirre eta Ainhoa Aranburu, berriz, koruak egiten jarri ditut; kantari onak dira, kantatu ezinik ez zuten, baina pixkanaka joango gara.
|
|
|
Eta eskerrak Mikel Laboari, bestela Neska zaharrak kantatzen segituko genuen. Aresti dela eta ez dela, Mikel Laboaren bidetik baino Natxo
|
de
Feliperenetik ezagutu dut, hark du merezimendua. Oskorriren aurreneko diskoak askotan entzun nituen.
|
|
2007
|
|
|
Garuneko alterazioak Azterlanaren egileek saguei kokaina injektatu zieten, eguneko gramo erdiko injektatutako drogaren antzeko dosietan. Ramón y Cajal Neurobiologia Institutuko Javier
|
de
Felipek azaltzen duenez, eta mikroinjekzio sistema baten bidez, neurona bakoitzaren aldaketak eta irregulartasunak sortzeko abiadura harrigarria ikusi ziren. «Gizakietan, jakina, ez da gauza bera, baina hilabete batzuen baliokidea izan daiteke», dio adituak.
|
|
|
Lan horiek lagungarriak izan dira lehen neurozientzialari gutxik hurbildu nahi zituzten fenomenoak ikerketa «serioa» erakartzeko. «Ez zen eremu oso landua, esperientzia mistikoekin, mundu ez zientifiko batekin… zerikusia baitzuen», azaldu du Javier
|
de
Felipek, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) Neurozientzien Institutu Kajaleko kideak, Madrilen. «Baina kontrol guztiekin egindako ikerketak zirela ikusteak oso interesgarria bihurtu du gai hori».
|
|
|
«Baina kontrol guztiekin egindako ikerketak zirela ikusteak oso interesgarria bihurtu du gai hori».
|
De
Felipek harrituta utzi du Blankeri bere lana azaldu zionean. Garuna eta espazioa Nature Blankek eta haren lankideek iaz iradoki zutenez, aurkikuntza horiek izan dezaketen aplikazioetako bat sintoma paranoikoak edo eskizofrenia ulertzen lagundu lezakete.
|
|
|
Baina zergatik gertatzen dira sentsazio horiek? «Blankek paziente epileptiko esekiekin egindako azterketek iradokitzen dute niaren eta gorputzaren arteko disoziazio esperientziak informazio somatosentsorial eta bestibularraren integrazioan izandako akats baten ondorio direla», dio
|
De
Felipek. «Hau da, oso ikerketa garrantzitsuak dira garuna nola senti dezakeen gure gorputzak espazioari dagokionez, eta gure nia espazio muga horien barruan nola dagoen aztertzeko.
|
|
|
Gorputzez kanpoko bidaien espiritualtasuna kableen gurutzatze literal batera mugatzen da. Hain zuzen,
|
De
Felipek dioenez, ez da kasualitatea horrelako esperientziak muturreko egoeretan dauden pertsonek maiz deskribatzea, non, adibidez, oxigeno falta egon baitaiteke burmuinean mendizaleek, baraurik daudenek, edo zentzumen gabezia dutenek, adibidez. Uste da hamar pertsonatik batek bere bizitzako uneren batean gorputzetik kanpoko esperientzia izan duela.
|
|
2008
|
|
|
Natxo
|
de
Felipe Musikaria
|
|
|
Goiz hotz, euritsu eta hezean erantzun die Natxo
|
de
Felipe Oskorri taldeko musikariak BERRIAren galderei, Bilboko Kalderapeko kulturgunean, bozgorailuetatik Itoizen musika entzuten den bitartean. Bestelako eguraldia egin zuen iragan abenduaren 20an.
|
|
|
Abertzaletasun antimarxistak, Francorekiko baina komunismoarekiko kezka gehiago zuen abertzaletasunak, eta bai eta marxistak ere boikot latza egiten zioten, urte bete lehenago hila zen Arestiri egiten zioten bezala. Natxo
|
de
Felipek aktuazio bat baino gehiago bukatu zuen uretan, errekan edo itsasoan, harrikatua, etxekoen kontra txistua jotako futboleko arbitroa baino okerrago.
|
|
2009
|
|
|
burmuineko zati batzuen funtzionamenduari eta erreakzioei buruzko datuak lortzeko neuroanatomia, eta ikerketa horien emaitza konplexuak ikusteko behar den garapen teknologikoa. Lehen ikerketa ildoaren buru Javier
|
de
Felipe da, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Gorenekoa (CSIC); José María Peña UPMko Informatika Fakultateko irakasleak, berriz, neuroanatomiaren ikerketetan lortutako mikroskopia optiko eta elektronikoko irudiak aztertzeko beharrezko tresnak garatzen ditu. Emaitzak ikusteak 3Dko irudiak ditu.
|
|
|
Xabier
|
de
Felipe biolin jotzaileak irabazi du Nicanor Zabaleta beka
|
|
|
Aurten Xabier
|
De
Felipe Prieto biolin jotzailea izendatu dute bekaren irabazle. Raffaela Acella biolin jotzaile australiarra, Ara Malikian nazioarteko biolin jotzailea, Juan Jose Ocon Euskadiko Gazte Orkestraren zuzendariak osatutako epaimahaiak lau hautagairen artean aukeratu du 22 urteko musikari bilbotarra.
|
|
|
Xabier
|
de
Felipe goiz barneratu zen musikaren munduan; sei urterekin hartu zuen lehen biolina, eta zortzirekin klaseak jasotzen hasi zen. 16 urte zituela argi ikusi zuen bide hartatik jarraitu nahi zuela, eta irakasle, guraso (Natxo De Feliperen semea da) eta lagunek bultzaturik, afizioa ofizio bihurtzen hasi zen.
|
|
|
Xabier de Felipe goiz barneratu zen musikaren munduan; sei urterekin hartu zuen lehen biolina, eta zortzirekin klaseak jasotzen hasi zen. 16 urte zituela argi ikusi zuen bide hartatik jarraitu nahi zuela, eta irakasle, guraso (Natxo
|
De
Feliperen semea da) eta lagunek bultzaturik, afizioa ofizio bihurtzen hasi zen. –Aita musikaria izanik, beti izan dut gurasoen babesa.
|
|
|
–Laguntza hau ez da egindako lanaren saria, hemendik aurrera egingo den lanarentzako akuilua baizik?. Xabier
|
De
Felipek, berriz,, eskerrak, eman ditu,, kontzertuez harago egiten den lan gogorra aitortzen delako?.
|
|
|
Aurten dira 50 urte Maldan Behera eta Bizkaitarra sortu zituela, estilo arras desberdineko poesia lanak, eta obra horietako zenbait ahapaldi errezitatuko dituzte hemengo zein kanpoko 50 idazlek eta literaturzalek. Besteren artean, Edorta Jimenezek, Leire Bilbaok, Xabi Bordak, Natxo
|
de
Felipek, Igor Estankonak, Angel Zelaietak, Toti Martinez de Lezeak, Irati Jimenezek, I, aki Irazuk eta Lutxo Egiak parte hartuko dute omenaldian. Euskaraz ez ezik, katalanez, galizieraz eta gaztelaniaz errezitatuko dituzte olerkiak.
|
|
|
Koadrilakoekin gazta eta sagardoa hartzera biltzen ninduan Josetxoren familiaren soto zahar batean; haren aitak ez zekian ondo zeinekin nahasten ari zitzaion semea. Zulo ziztrin hartan ezkutaleku bat egin eta material debekatuak gordetzen genitian, Natxo
|
de
Feliperen kantak kantatzen genitian, Arestiren letrekin, Paco Ibañezen kasetak entzun, Xaltonenak, Mitxel Etxegarairenak, Lete, Laboa... Zerbait egiteko irrikatzen geundean, presatuak, irteera marran geldiarazita dauden lehia zaldiak bezala.
|
|
2010
|
|
|
Proiektu horretan, beraz, hainbat artistak parte hartu zuten: Ibon Koteron musikaria eta Natxo
|
de
Felipe, Anton Latxa, Alex Sardui, Francis Diez, Gorka Sarriegi eta Ixiar Oreja abeslariek. Grabazioan konpartseroek ere parte hartu zuten.
|
|
|
Kuriosoa da Natxo
|
de
Felipe edo Ferminen gisara, orduan indartsu agertu zen jende asko euskaldun berriak izatea, edo Ruper-en kasuan bezala, euskara galdu eta berreskuratzen ibilitakoa izatea. Kortaturen kasuan argi daukat asko lagundu zigula gazteleraz kantatzen hasteak.
|
|
|
Xabi Aburruzagak eskainiko duen kontzerturako sarrera 8, ren truke egongo dira, eta bertan berarekin batera gonbidatu dituen artistek disko berria aurkeztuko dute, besteak beste Oskorri taldeko kideak (Antton Latxa eta Natxo
|
de
Felipe), Mikel Markez, Amaia Oreja eta Oreka TX egongo dira gaur Getxon. Aurretik disko gehiago kaleratu dituen arren, guztietan izan du trikitixarekin harreman zuzena.
|
|
|
En distintos momentos del periodo democrático hemos tenido expectativas de poder alcanzar el fin de la violencia, los gobiernos sucesivos, tanto el
|
de
Felipe González como el de José María Aznar, intentaron alcanzar la paz, no fue posible, lo intentaron de buena fe y desde aquí mi reconocimiento a esos esfuerzos que, en su día, hicieron.
|
|
|
|
de
Felipe o de Carlos, que amarraban
|
|
|
Paradigma horretatik abiatuz, azkenik, arras multzo zabala euskaldun berritu zen aztergai dugun epealdian: euskaldun berri soziokulturalki aktiboen multzokoak ditugu, horrela, Juan Antonio Letamendia eta Joseba Tobar, Xabier Kintana eta Borja Barandiaran, Henrike Knörr eta Arantza Santamaria, Asun Zuloaga eta Natxo
|
de
Felipe, Isabel Lertxundi eta Jon Juaristi, Roman Basurto eta Adolin Eguzkitza, besteak beste.
|
|
|
Azken urteetan lagunak falta ez bazitzaizkion ere, hainbat adiskide galdu omen zituen Arestik. Oskorri, Natxo
|
de
Felipe eta beste hainbesteri gertatu zitzaien moduan, espainolista fama jarri zioten. Ez da ahaztu behar horregatik atera zirela Oskorriren lehen diskoak CBS espainiarrean, diskoetxe euskaldunetan lekurik aurkitu ez zutelako.
|
|
|
Handik hurrena, 1781ean, Vicente Lardizabal, heredero
|
de
Felipe Dubois, su bisaguelo ageri da Elamako nagusi, eta 1829 urtean oraindik Lardizabaldarrok ziren burdinola zorpetuaren jabe: Salvador Antonio Vergara arrendador de Elama, sobre preferencia en el desembargo de la ferrerÃa de Elama, contra Manuela Ignacia de Sein viuda de Vicente Lardizabal, y su hija Joaquina de Lardizabal.
|
|
2011
|
|
|
Lagun batek eskuratutako partitura zahar batzuei esker hasi zen Oskorri taldearen azken proiektua. Paper zaharrez osatutako sorta horretan, Juan Ignacio Iztueta musikariak XIX. mendean egin eta denboran galdu ziren dantza konposizioak topatu zituen Natxo
|
de
Feliperen taldeak. Hiru urteren buru jaio da Dantza kontra dantza, gaur gauean Ondarroan (Bizkaia) eskainiko duten kontzertuko protagonista nagusia (Itsasaurre plaza, 23:00). «Kalean dantzatzeko disko» gisa definitu zuten lana aurkezpenean, eta zuzenekoa izango da esandakoa frogatzeko aukera.
|
|
|
Eta zelako arrazoia! Konbentzituta nago, Korrika bukatu osteko egun batean idatzi zituela Natxo
|
De
Felipek bertso horiek. Izan ere, atzo Korrikaren bukaera Donostian bizi ostean, milaka lagun izango gara gaur hanketan eta urdailean izugarrizko agujetak ditugunak.
|
|
|
Ukan ditugu memento onak eta beste batzuk ez hain onak. Etorri zirelarik Gabriel Aresti eta Natxo
|
de
Felipe, egin zuten bere emanaldia eta gero elkarrizketa izan zen. Hegoaldetik jende asko etorri zen.
|
|
|
Eta guztiz esanguratsua den sekuentzia batek amaitzen du filma: Roberto Moso, Ruper Ordorika, Imanol Larzabal, Natxo
|
de
Felipe, Txomin Artola eta Amaia Zubiriari hitza eman ondoren, Mikel Laboa agertzen da mendiko bide bazter batean" Txoria, txori" kantatzen. Soinu grabazioa zuzeneko emanaldi batekoa da, eta entzule jendea kantuan entzuten da.
|
|
2012
|
|
|
Dudarik gabe, euskal herritarrok kanta horiei hain harrera ona egin izanak Xabier Amuriza, Natxo
|
de
Felipe, Xabier Lete, Joxean Artze, Mikel Laboa, Gabriel Aresti edota Fernando Goenaga ohoratzen ditu, baina ohore horren erdia herrikoitasunaren putzu sakon ilunean hondoratzen da (Urkoren baimenarekin...) herrikoitasuna eta anonimotasuna nahasten ditugunean, eta altxorraren parte bat galtzen dugu euskal kulturaren itsaso zakarrean.
|
|
|
Natxo
|
de
Felipe: " Ez gure erabakiz, baina uste dut Oskorri gabe geratuko garela"
|
|
2013
|
|
|
Esan eta egin, hainbat taldetan sakabanatuta erakusketa zegoen lekuan agertu, zaintzaileen arreta desbideratzeko zenbait lagun kateatu eta denak haiei begira zeuden bitartean beste talde batek kaskoarekin ospa. Handik egun gutxira, hainbat herri mugimendutako kideekin Ekologistak Martxan eta Gernika gogoratuz besteak beste eta pertsona ezagunekin Oskorri taldeko Natxo
|
de
Felipe, EHUko Pedro Ibarra… agertu ziren, ostutako kaskoari lore bat erantsi eta ikono antimilitarista bihurtuta.
|
|
|
Tolosako 2013ko Kilometroetako aurreneko kultur ekitaldia izango da. «Iazko urritik erabakia genuen proiektu honekin aurrera egitea, eta Tolosatik heldu zitzaigun emanaldia Leidorren estreinatzeko proposamena, aurtengo otsailean», azaldu du Natxo
|
de
Felipe Oskorri taldeko kideak. «Data gertuegi zegoenez, konpromisoa zen guretzat, baina baiezkoa eman eta zintzo ibili gara lanean, eta oso kontentu gaude aukera honekin».
|
|
|
«Data gertuegi zegoenez, konpromisoa zen guretzat, baina baiezkoa eman eta zintzo ibili gara lanean, eta oso kontentu gaude aukera honekin». Errepertorioa «oso samurra» eta «oso goxoa» da, Oskorriko musikarientzat,
|
De
Felipek dioenez. «Kantuetako batzuek ez dute arrakasta handirik izan, eta ez dira entzun aspaldiko urteetan; beste batzuk, aldiz, oso ezagunak dira.
|
|
|
Tabernetan eta txakolindegietan ere idatzi genituen kantuak, serbilletetan». Entzuleentzat emanaldi «hurbila» izango delakoan dago
|
De
Felipe, Aresti gertutik ezagutzeko lagungarria. «Adinekoentzat ez ezik, gazteentzat ere bai.
|
|
|
Kantuak berreskuratu eta moldaketak egiteko, maketa bat grabatu dute Elkar diskoetxearen estudioan, baina ez dute ikuskizuneko kantuekin diskoa grabatzeko asmorik, oraingoz behintzat, ez baitira diskoak kaleratzeko garai onak. Etortzekotan, geroago etorriko da diskoa, emanaldiek bere bidea egiten hasia dutenean, diskoa emanaldien aurretik grabatzea, egungo panorama ikusita, «etxea teilatutik hastea» bailitzateke,
|
De
Feliperen ustez.
|
|
|
Aldudarrak elkarteak antolaturik, Oskorri kantatuz ikuskizun berezia bi aldiz eskaini ziguten 2013ko urriko azken asteburuan Aldudeko elizan, kantariek helburutzat zeukatela bizkaitar talde ospetsuaren omentzea, batez ere Natxo
|
de
Felipe artista handia eskertuz.
|
|
|
Natxo
|
de
Felipek ‘euskara erdi funtzionarioen esku geratu dela’ dioenean ez dakit zer den atzean duen dena. Nolanahi dela ere, bizitza euskal kulturgintzari eskaini dion sortzaile batek senti lezake herrietako kultur programazioetan bere emanaldietarako dirurik ez dagoela, ezin duela biziraun, baina ohartzen da programazio hori bulegotik egiten duen kultur teknikariak soldata ziurtatuta duela herririk koxkorrenean ere.
|
|
2014
|
|
|
Neurona piramidalen modelizazioa eta simulazioa. Arg.
|
De
Felipe
|
|
|
Cajal Blue Brain proiektuaren zuzendaria CSICeko Cajal Institutuaren ikertzaile Javier
|
de
Felipe da, eta Larraaga, modulu baten arduraduna. Hamar urteko proiektua da, eta dagoeneko erdialdean daude.
|
|
|
Ez direla, alegia, berdinak, eskuetan bazooka bat daraman armadako koronel agintzailea, eta plastikozko ur pistolak saltzen dituen feriante hitzontzia; medizinako Nobela eta nobelak idazten dituen idazle gaixo trakets aldrebesa; ez da berdina, halaber, izen deitura batzuk edo bertzeak izatea: Felipe González edo Gonzalo
|
De
Felipe, partida batean berdin ez den bezala IRABAZtea, ADOStea edo GALtzea:
|
|
|
Elkartasun kolektiboak dakartzan indarra eta poza kutsatzen ditu kantu honek, lehen entzunaldietan aldiro zalantza egiten nuen arren, lana bihurtzen dugu kantatzeko gaia? esaten ote zuen natxo
|
de
Felipek, ala, are erradikalago, dana> bihurtzen dugu kantatzeko gaia?. Party> song> bat dela esatea ez da agian esajerazioa, eta ziurrenik, tapia eta Leturiaren Hik> lan> eta> nik> > kantuarekin batera, festara gonbidatzen duen euskal kanturik alaienetakotzat hartuko nuke, jendeak ez baitio kantuaren amaie rako mezu ideologikoari sobera erreparatzen.
|
|
|
–zeru mugarik eta hondarrik/ ez dakizun itsasoa?. Gabriel Aresti li rikoena, fabrikarik gabeko alderdi ilargitarra metafora barnebil tzaile baten zerbitzura. natxo
|
de
Feliperen kantakera leunena.
|
|
|
–Azken agurra erran deraunagunean/ gogorrenari ere pausatu zaion/ elur maluta bat/ begiaren ertzean?. Hori abesten zuelarik natxo
|
de
Felipek nire baitan irudikatzen nuen elur maluta hotza begia ren ertzean, urtzen ari zen elur mataza, negar malko bilakatuz; elur gaziaren zaporea hartzen nuen nire ezpainetan. Kanta hori entzunaz batera jakin genuen, izebaren ahotik hau ere, abestiko protagonista hil egin zela abortatzearren, debekatua zegoelako orduan haurdunaldia etetea, eta orobat jakin genuen euskaldun askok urte haietan ez genituela gai horiek behar bezala ulertzen, ez genuela uste abortatzea eskubidea ere zenik, itxiegiak ginela horretan, beste gauza askotan legez.
|
|
|
1991ko apirilaren 26an egindako ekitaldian, Jean Haritschelhar orduko euskaltzainburuak gogora ekarri zuenez, 1985eko uztailaren 10ean Makua jaunak Bizkaiko Foru Aldundiaren izenean eta Aita Villasantek Euskaltzaindiaren izenean sinatu zuten hitzarmena Euskaltzaindiari eskainiz ofizialki etxe hau egoitza gisa. Haritschelarrekin batera, Jose Alberto Pradera ahaldun nagusia zenak, Jose Antonio Arana Martija euskaltzainak eta Eduardo
|
de
Felipe eta Anton Agirregoitia arkitektoek hartu zuten hitza. Dokumentu guztiak ikusteko, sakatu hemen.
|
|
|
Halaxe animatu eta grabatu genituen irratian, gero, Benito Lertxundi, Joxe Antonio Villar, Lourdes eta Xabier, Aizpurutxora apaiz heldu zen Julian Lekuona gaztea, Idoia eta Loli donostiarrak, Galdos eta Madina, Unai hirukoa eta Johny Deabru azpeitiarrak, Natxo
|
de
Felipe, Ondarroako Argoitia neba arrebak eta Beti Alai taldea, Bergarako Urretxindorrak eta Ameslariak, Itsasondoko Ezeiza anaiak, Ormaiztegiko Anaiak hirukoa, Oskarbi taldea, Legazpiko Itxaropen eta Zaigor hirukoak, Imanol Lartzabal, Amaia Zubiria, Izukaitz, Koska, Gorka Knorr, Bittor Egurrola, Estitxu (Robles Arangiztarra), Maite Idirin, Yon Libarona, Joxe Mari eta Mikel usurbildarrak, Aitor Ba...
|
|
2015
|
|
|
Besteak beste, antzezlan hauek eskainiko dituzte: Los diamantes de Marbella, Epa Galdakao, No me hables
|
de
Felipe V eta Beti gazte. Antzezlan gehienak gazteleraz izango dira.
|
|
|
Aton Latxak eta Fran Lasuenek abesti ugari egin zituzten ahots nagusian, taldeari puntu heterogeneo eta freskoa emanez. Plazarik Plaza diskoko kantu guztien letrak Natxo
|
de
Felipek egin bazituen ere, gainontzeko diskoetan idazleen eta hainbat bertsolariren lana erabili zuten. Aipagarriak dira Xabier Amuriza (Euskal Herrian Euskaraz, Nafarroa, Kyrie Eleison...) eta Jon Sarasua (Atzo Goizean, Amoriua, Zalaparta…).
|
|
|
Tartean, estudioko bi disko (Badok hamairu eta Landalan) eta zuzeneko galanta 25 urteurrena aitzakia. Formazioan aldaketa ugari, nukleoak(
|
De
Felipe Latxa Martinez) tente eutsi ziola. Oskorri bizirik, ideia berriekin eta lan egiteko prest, garaiko produkzio guztia lekuko.
|
|
|
Ezin ahaztu Zorrotzako portuko bi langileei buruzko poema hura, Gilen eta Anton. Bata euskalduna eta bestea erdalduna. Eta itsasoaz Natxo
|
de
Feliperi idatzi zion kanta hauxe:
|
|
|
Oskorrik adio esan zueneko urtea. Edo Natxo
|
de
Felipek 2013an Berria egunkariari emandako elkarrizketa famatuan erabilitako hitzetara ekarrita," egoerak Oskorri akabatu zueneko urtea". 40 urtetik gorako ibilbideari amaiera emateko erabakia 2014ko udazkenetik hartua zuen taldeak, baina iazko ekainera arte itxaron zuen bere despedidia iragartzeko.
|
|
|
Nola liteke Oskorri bezalako talde bati eusteko gai ez izatea herri hau?, galdetu dute.
|
De
Felipek esandakoari garrantzirik kendu gabe, normaltasunez hartu genuke edozein talderen amaiera, baita lau hamarkada pasatxoko bizitza izan dutenena ere. Kasu honetan uste dut gehienok bat etorriko garela esatean aspaldi emana zuela bere onena Oskorrik, eta aspaldi lortua zuela sortzaile batek izan dezakeen helbururik gorena.
|
|
|
Isiltasunean joan da Oskorri, esan nahi baita erabakiaren zergatiei buruzko azalpenik ez duela eman nahi izan Natxo
|
de
Felipe taldeko buruak. Emanak zituen aurretik.
|
|
|
Kantuen idazleak ditugu: Mixel Inchauspe, Felix Iriarte, Ttipi, Roger Idiart, Beñat Sarasola, Janpier Mendiburu, Manex Pagola, Gabriel Aresti, Natxo
|
de
Felipe, Nelly Yanci, Benito Lertxundi, Xabier Lete, Fernando Aire Xalbador, Guy Saldubehere, Etxahun. Musikariak:
|
|
|
Natxo
|
de
Felipe abeslaria buru duen taldeak azaroan emanen du azken kontzertua, Bilboko Arriaga antzokian. 1970eko hamarkadan Bizkaiko hiriburuan sortu folk musika taldeak ibilbide aberatsa egin du 45 urtez.
|
|
2016
|
|
|
Umorea da nagusi filmean eta musikak ere badu bere lekua parte hartuko duten musikarien zerrendak erakusten duenez: Ainhoa Arteta, Xabi Solano (Esne Beltza), Gose, Gari, Francis (Doctor Deseo), Natxo
|
de
Felipe, Iñaki Salvador, Oreka Tx eta Gatibu daude parte hartzaileen artean, besteak beste, eta Miren Gaztañaga aktorea ere aritzen da kantuan.Sinopsia: Delitu ekonomikoengatik atxilotu dute banku sukurtsal bateko zuzendaria, Pello.
|
|
|
Iñaki Urkizu Bandaren zuzendari ordearen batuta azpian eta Patxi Gonzalez aktore eta abeslariaren parte hartzearekin, ekitaldiaren maisu izango dena, taldeak bilbainadez, mexikar abestiez edo Natxo
|
de
Feliperen gai ezagunez osatutako errepertorio zabala interpretatuko du.
|
|
|
Egitarauak ordu beteko iraupena izango du gutxi gorabehera eta Malandoren ¡ Lastima! abestiarekin hasiko da, Schneidersen Cielito lindo, Natxo
|
de
Feliperen Furra Furra, Sebastian Iradieren La paloma habanerarekin eta Aita San Antonio ezagunarekin jarraituko du. Ondoren, Panzeri eta Masqueroniren Una casita en Canada lanaren txanda izango da; Xabier Leteren Xalbadorren Heriotzean, Esos altos de Jalisco korridoa; Beethovenen Las ruinas de Atenas turkiar martxa eta Gregorio Nadalen Bilbao y sus pueblos jarraituko dute Athleticen ereserkiarekin amaitzeko.
|
|
|
1973ko otsailaren 11n, legez kanpoko abortu bat egitearren odolustuta hil zen. Pasadizo honek arrasto sakona utzi zuen; Oskorri taldeko Natxo
|
de
Felipek, Gabriel Aresti poetarekin batera, kanta bat egin zion: “Orain,/ batere zaratarik gabe/ joan haitzaigu/ eskoletan ere,/ euskal eskoletan ere,/ klaseen arteko burruka/ gogorkien/ lehertzen zenean,/ zeinean/ gizonak/ gizonen kontra,/ eta euskaldunek/ euskaldunen kontra/ dihardukaten”.
|
|
|
Elkarrizketak egin ditut Patxi Alkorta Baldomin, Arantzazu Amezaga, Iñaki Anasagasti, Jesus Mari Aramaio, Josu Arrizabalaga, Jose Felix Azurmendi, Pedro Bengoetxea Bonberu, Iñaki Egaña, Natxo
|
de
Felipe, Iñaki Goiogana, Xabier Irujo, Juan Carlos Jimenez de Aberasturi, Pilar Mur, Koldo San Sebastian, Ramon de la Sota, Unai Ugalde, Begoña Urbieta eta Gaizka Urrestirekin. Eskerrik asko denei.
|
|
|
Aldudarrak elkartea hasia da helduden urriko" Duhalde Ducau Errobi kantatuz" kantaldiaren prestatzen. Karia hortarat, duela 3 urte Natxo
|
de
Feliperekin egin zuen bezala, aurten ere komitatzen ditu kantuen egileak. Oraikoan Michel Ducau ez bada
|
|
2017
|
|
|
Barkatu errepikatzen banaiz: Antxon Latxak hasi Gaztelugatxe jarraitzen zuen Natxo
|
de
Felipek lur altzo honetako jendeen bizi filosofia laburtuz: inoren zapaltzeko gogoa, zapalduak ez izatekoa, hau da gure urguilua altxor guztien iturria... atsegin hutsa zen, zoriona, handien, txikien, adinekoen, hizkuntza ezagutu gabe abestiak maite zituztenen begitarteetan hedatzen ikustea.
|
|
|
Letragile trebea, kantari konprometitua. Haren Itsasoan urak andi Xabier Letek zein Natxo
|
de
Felipek abestuko dute.
|
|
|
Hor dago aspaldiko errealitate hori, baina niretzat, ikusgarri, Oskorriren kanta eder batek bihurtu zuen," Begira lagun" izenekoak (1979). Natxo
|
de
Feliperen ahots pertsuasiboak bihikatzen ditu hitzok astiz: " Begira lagun zein meharra den/ horko hibaia, gure murraila;/ aldentzen gaitu mila legoa/ zatitzen ipar eta hegoa;/ Zubi sendo bat eraikitzeko/ zazpi oinarri ditzagun jarri,/ hasi gaitezen lan astunean/ bihar gabiltzen batasunean/ Zenbat Bidaso hararteraino?
|
|
|
Xabier Amuriza Natxo
|
de
Felipe
|
|
|
Hango xaharretxe batera erretiratua zen azken urte hautan. Natxo
|
de
Felipe eta Oskorri taldeak Euskal Herri osoan ezagutarazia zuten," Marijane kanta zan" ikusgarri xoragarriarekin. Guk, haatik, aspaldidanik gureganatuak ginituen Marie Jeanne Minaberryren adiskidetasuna eta euskaltzaletasuna, astekari hunen kolaboratzaile jarraikia izanik urte luzetan, administrazioko kontseiluko kide ere garai batean.
|
|
|
Aldarean Jean Michel Barnetche Uztaritzeko erretora eta Xipri Arbelbide. Entzun dira Daniel Landart eta Aines Dufauren lekukotasun hunkigarriak, Beñat Soulé eta Jean Louis Lakaren bertsuak (hunek Piarres Troundayrenak ere zituela kantatzen), Natxo
|
de
Feliperen kantua (Marijane kanta zan) bai eta Lau Haizetara korua. Musikan, Kattalin Haira txistuarekin eta Peio Bidalun organoan, irakurgaia aldiz Pantxoa Etchegoinek du egin.
|
|
|
Herioaren ondokoak. Beharrik bere bizitzaren bigarren partean, oraino fleitean zelarik, omenaldi zenbait ukan ditu Marijanek, euskalgintzako elkarte edo erakunde batzuek antolaturik, baina hain segur politena, kausituena eta zuzenena, duela abantzu hogei urte ukan du Baionako Lauga aretoan, Natxo
|
de
Felipek Marijane kanta zan ikusgarriko oholtzara huparazi duelarik, haurrez inguraturik. Alabaina, haurrak euskaraz aritzeak bihotza
|
|
2018
|
|
|
Urte guzti hauetan egin diren musikaldi onenen bilduma izanen da, eta hortarako, Xare Laborategiko Hertz orkestraren laguntzarekin, urteren batean Musikaldian parte hartu izan duten Euskal Herriko kantari handiak eta baleako kantariak nahastuko dituen ikusgarria prestatu dute. Natxo
|
de
Felipe, Niko Etxart, Eñaut Elorrieta eta Eltzegor alde batetik, eta bertzetik, Asteazkenekoak, Kantiruki, Xendarineko ahizpak, Amaia Riouspeyrous, era Aire ahizpak, Baigorriko gaiteroekin batera.
|
|
|
Galderok inork erantzuteko airean utzita, hariari berriz heldu eta gatozen iragan mendeko 1970eko hamarkadara. Oskorrikoek Natxo
|
de
Felipek esana itzelezko boikota pairatu zuten Gabriel Arestiren letrak musikatu zituztelako. Aresti, orduan, espainolistatzat zuten ezkerreko independentistek eta, noski, eskuindar elizkoi abertzaleek ere ezin zuten inolaz bat egin komunista usaineko jendearekin.
|
|
|
Ezinezkoa da epika komun bat sortzea, horretarako asmorik ere ez dago. Natxo
|
de
Felipek eta Ruper Ordorikak Ikuska film saileko Euskal kanta berria atalean Imanol Uribe zuzendariari emandako erantzunak argiak dira: “Nire ustez, askori min emango badio ere, euskal kantuek ez dute izate propiorik” (Natxo de Felipe).
|
|
|
Natxo de Felipek eta Ruper Ordorikak Ikuska film saileko Euskal kanta berria atalean Imanol Uribe zuzendariari emandako erantzunak argiak dira: “Nire ustez, askori min emango badio ere, euskal kantuek ez dute izate propiorik” (Natxo
|
de
Felipe). “Hau frankotiradoreen erreinua da, hemen bakarrik ari dena ailegatu da zeozertara” (Ruper Ordorika).
|
|
2019
|
|
|
Xabier Peñaren euskara ikasteko metodoa izan zen Natxo
|
de
Felipek Verdesen erositako lehenengo liburua, euskarazko autore zaharrak eta berriak ezagutzeko giltza. Miren Agur Meaberentzat ere, mundu berri baterako atea izan zen Verdes," oroitzapenen mosaiko" baten bidez gogoratu zuenez.
|
|
|
Euskarabidearen dirulaguntzarekin egin dute lana; NIEko komunikazio batzordekoa den Koldo Aiestaranek egin ditu bideoaren zuzendaritza lanak eta Rakel Sueskunek produkzio lanak. Aitor Ortiz
|
de
Felipe aritu da grabazio eta edizio lanetan.
|
|
2020
|
|
|
Real Madrilek behin ere ez du talde txarrik izan eta orduan ere jokalari bikainak zituen. Hala nola, Benito,
|
De
Felipe, Pirri, Zoco, Amancio, Grosso, Velázquez eta abar. Baina, guri partidu biribila atera zitzaigun.
|
|
2021
|
|
|
Dokumentalaren ekoizpena eta elkarrizketak Aitor Ortiz
|
de
Felipek eta Rakel Sueskunek egin dituzte, eta Ortiz de Felipe arduratu da musikaz. Nafarroako Gobernuaren Sustraiak diru laguntzari esker egin dute, eta NIEren webgunean ikusgai da.
|
|
|
Dokumentalaren ekoizpena eta elkarrizketak Aitor Ortiz de Felipek eta Rakel Sueskunek egin dituzte, eta Ortiz
|
de
Felipe arduratu da musikaz. Nafarroako Gobernuaren Sustraiak diru laguntzari esker egin dute, eta NIEren webgunean ikusgai da.
|
|
|
Sueskun oso eskerturik agertu da elkarrizketatuekin: " Aitorrentzat [Ortiz
|
de
Felipe] eta biontzat oso aberasgarria izan da; hunkigarria. Gozatu egin dugu, eta pribilegio bat izan da lan hau egitea".
|
|
|
2013an" Oskorri kantatuz" en muntatzeko izan zen duda bat. Natxo
|
de
Feliperi deitu ginuelarik gure asmoaren berri emaiteko, ez zuen batere untsa hartu. Taldearen enterratzea zela hori!
|
|
|
Harpideen helbideen artean 156 baserri izen topa zitezkeen eta bostetik bat izen abizenik gabea zen (eskola, liburutegi, elkarte, euskaltegi eta abar). Euskal abeslarien artean arrakasta zuen aldizkariak Ruper Ordorika, Benito Lertxundi, Anje Duhalde, Ramuntxo Karrere, Pantxoa Irigarai, Peio Ospital, Amaia Zubiria, Gorka Knörr, Mixel Aire, Erramun Martikorena, Natxo
|
de
Felipe eta Niko Etxart harpideak baitziren. Eta bestelako" ilustre" batzuek ere hartzen zuten aldizkaria etxean:
|
|
|
Lehian diren pelikulak ez ezik, aurten DNA 2021 dokumentala ere emango dute. Aitor Ortiz
|
de
Felipek zuzendu du lana, eta DNA Nafarroako Dantza Garaikidea programaren sorkuntza eta ikerketako egonaldiei lotutako testigantzak biltzen ditu.
|
|
|
1971n Oskorri taldea sortu zuen Natxo
|
de
Felipek hau zioen Berria egunkarian, 2013an:
|
|
|
Super alaia! Natxo
|
de
Felipe! Zirrikitu, zirrikitu, zirrikitu...
|
|
2022
|
|
|
Natxo
|
de
Felipe musikariak (Oskorri) Berpiztu trikitilariaren historiari buruzko dokumentalean erraiten duenez" trikitiarentzat mundu berri bat amestu eta asmatu" zuen musikaria" pozik" dago," ni baino okerrago dagoenik bada", baina, erran gabe doa," eta familia sufritzen ikustea da zailena".
|
|
|
Hor jarri zuen arreta Natxo
|
de
Felipek zuregan ere, talderako.
|
|
2023
|
|
|
Ostegunean, jaialdiko lehen egunean, Hijas
|
de
Felipe podcasteko Ana Garriga eta Carmen Urbita, True Crime podcasteko Clara Tiscar i Castells eta Gabinete de curiosidades eko Nuria Perez dibulgazio kulturaren soinuaz mintzatuko dira. Feminismoak eta aniztasunak gaiak itxiko du jaialdia, larunbat arratsaldean.
|
|
|
Ostegunean, jaialdiko lehen egunean, Hijas
|
de
Felipe podcasteko Ana Garriga eta Carmen Urbita, True Crime podcasteko Clara Tiscar i Castells eta Gabinete de curiosidades eko Nuria Perez «dibulgazio kulturaren soinuaz» mintzatuko dira. Feminismoak eta aniztasunak gaiak itxiko du jaialdia, larunbat arratsaldean.
|