|
2000
|
|
|
a) Iparraldetik
|
datorren
haizea izendatzeko ondokoak dira hiru izen hedatuenak4: ipar aide/ haize (104 herritan), norte (ko) haize (65etan) eta beheko haize (29aldiz).
|
|
|
b) Hegoaldetik
|
datorren
haizea izendatzeko, berriz, izen hedatuena eta eremuosoan ezagutzen dena hego haize da (130 herritan erabiltzen da haize izen hau). Halaere, badira beste izendapen batzuk; hauen artean kokatzen dira herriko haize (18herritan), goiko haize (11 herritan) eta haize epel (10 herritan).
|
|
|
c) Ekialdetik
|
datorren
haizea izendatzeko hiru izen dira nagusiki agertzendirenak: eguzki haize (52 herritan), napar haize (22 herritan jaso da) eta ipar haize (17herritan guztira).
|
|
|
d) Mendebaldetik
|
datorren
haizea izendatzeko, azkenik, hedadura handienaduten sei izendapen hautatu ditugu: mendebal (aize) (55 herritan), gallegu (aize) (39herritan), itsas aize/ aire (26 guztira), ze (i) har aize (22 herritan), gaztela aize (14herritan, denak Nafarroan) eta haize beltz (11 herritan).
|
|
|
Iparraldetik
|
datorren
haizea izendatzeko: ipar, ifer,, ipharraize, ifarraxe, iparreko aixe, iparraldeko aize eta iphar aide;
|
|
|
Badira datu interesgarri batzuk aipatzea merezi dutenak: a) euskal hitzez osatutako izenetan izendapen gehien hegoaldetik
|
datorren
haizeak biltzen ditu (130); b) erdalhitzez osatutakoetan 88 erantzunetatik 65 (%74) iparraldetik datorren haizea izendatzeko erabiltzen dira; c) ipar haizeaz gain erdal hitza oso gutxitan erabiltzen da. , maileguen erabilera urria da haizeen izendapenetan, aipatu den haize mota salbu.Iparraldetik datorren haizeaz bestalde %26tan baino ez da agertzen mailegatutako berba.
|
|
|
Badira datu interesgarri batzuk aipatzea merezi dutenak: a) euskal hitzez osatutako izenetan izendapen gehien hegoaldetik datorren haizeak biltzen ditu (130); b) erdalhitzez osatutakoetan 88 erantzunetatik 65 (%74) iparraldetik
|
datorren
haizea izendatzeko erabiltzen dira; c) ipar haizeaz gain erdal hitza oso gutxitan erabiltzen da. , maileguen erabilera urria da haizeen izendapenetan, aipatu den haize mota salbu.Iparraldetik datorren haizeaz bestalde %26tan baino ez da agertzen mailegatutako berba.
|
|
|
a) euskal hitzez osatutako izenetan izendapen gehien hegoaldetik datorren haizeak biltzen ditu (130); b) erdalhitzez osatutakoetan 88 erantzunetatik 65 (%74) iparraldetik datorren haizea izendatzeko erabiltzen dira; c) ipar haizeaz gain erdal hitza oso gutxitan erabiltzen da. , maileguen erabilera urria da haizeen izendapenetan, aipatu den haize mota salbu.Iparraldetik
|
datorren
haizeaz bestalde %26tan baino ez da agertzen mailegatutako berba.
|
|
|
Berebat, ahuñ haize edo ahuña haize, hegoaldekoa (4herritan) zein ekialdekoa (beste 4tan) izendatzeko jaso da, denak Zuberoan. Frantziaize ere bai iparraldetik (2), bai ekialdetik (8)
|
datorren
haizea izendatzeko.
|
|
|
iparraldetik
|
datorren
haizea: beheko haize (29), goiko haize (2) eta azpikohaize (4);
|
|
|
hegoaldetik
|
datorren
haizea: goiko haize (11) eta beheko haize (4);
|
|
|
ekialdetik
|
datorren
haizea: goiko haize (2) eta beheko haize (5);
|
|
|
mendebaldetik
|
datorren
haizea: goiko haize (behin), beheko haize (2) etaazpiko/ bajuko haize (7).
|
|
|
Datu hauetan bada joera nabarmen bat: beheko haize Euskal Herrian nagusikiiparraldetik
|
datorren
haizea izendatzeko erabiltzen da. 29 herritan bildu da EHHAn.Gainera datuok Euskal Herri osoan daude barreiatuta (8 aldiz Bizkaian, 5 biderGipuzkoan, bina aldiz Nafarroa Garaian eta Lapurdin, 8tan Nafarroa Beherean eta 4aldiz Zuberoan).
|
|
|
Beraz, ñabardurak ñabardura, beheko haizea iparraldetik
|
datorren
haizea etagoiko haizea hegoaldetik datorrena izendatzeko erabiltzen direla esan daiteke.
|
|
2001
|
|
|
hura, maiz goraipatua bezain erabilia dela orain. Orain poparean
|
datorren
haizea, onerako nahiz gaitzerako, ez da ordukoa.
|
|
2003
|
|
|
Zoritxarrez, gaur egungo gizakiak ez du behar hainbateko indarrik hondamenerako prozesuairaultzeko. Denon arteko ahalegina balitz, hau da, talde ahalegina balitz eta behar adinako masa kritikoa lortuko balu, orduan bai, orduan gauza berria litzateke, berritasuna, baina botereguneetatik
|
datorren
haizea ez da azken bolada honetan gizatasun kulturalaren alde jotzen ari.
|
|
2004
|
|
|
Zoratu egiten du mundu guztia, tartean eskutitzak, eta uste dute libertatea har dezaketela eta hor zehar has daitezkeela hegaz, zirimola batetik bestera. Hamaika eta hamaika eskutitz joan dira airean, Neroren ohituren eta Livornotik
|
datorren
haizearen erruz.
|
|
|
Urduritasunaren usaina, hala ere, ezin da jakin neska horrena den ala zeurea. Eta zintzilikatutako izarek ere asko dute urduritik, batez ere Livornotik
|
datorren
haizeak jotzen duenean. Eta neska hark eskuak ere bazituen, noski, irrist egiteko moduko esku leunak, hondar finez betetako zorrotxo bat bezain mamitsuak.
|
|
|
Zubia zeharkatu behar duzu, beraz, herrira sartzeko. Eta errekaren beste ertzera helduta, lehenengo etxeak ikusiko dituzu, edo ez, ze, eguzkia badago, kordeletatik zintzilikatutako izara garbitu berriek ez dizute harago ikusten utziko, baldin eta Livornotik
|
datorren
haizeak ez baditu apur bat dantzarazten, eta orduan bai, berriz ere ikusiko dituzu etxe zuriak teilatu gorriekin, leihotik leihora berbetan ari diren gizon lodi bi, atso batzuk atarian marmarrean, umeak baloien eta uztaien atzetik korrika, eta bat edo beste Emarantz datorrena arrantzara.
|
|
2005
|
|
|
Lan egin behar dauan garitoko kearen keaz ito beharrean, handik iges egin eta portura joatea otu jako otu, itsasotik
|
datorren
haize freskoa zabal zabalik daroazan surziloetatik arnasteko asmoz, oxigeno faltaz zorabiatzear dagoala, aurpegi higatua itsas haizeari eskaini eta suspertzeko asmoz. Gaua da, gau hotza, ez da kalean inor agiri, bere kerizpeari berbetan jabilkon bakarti atsekabeturen bat izan ezik, ez da zaratarik entzuten, alkoholak zapaldutako azeleragailuren baten kirrinka hotsa apenas.
|
|
2007
|
|
|
Kontinentea amaitu dan lekuan gelditu da autobusa. Autobusetik bajatu eta edurtzatik ei
|
datorren
haizea sentidu dogu gorputzetik igaroten. Hotz izan gara eta kafe bat hartzen joan gara.
|
|
|
Ness lakua gure leihoan. Hotza dago gela, norbaitek leihoa erdi irekita utzi du, lakutik
|
datorren
haizeari sarbidea emanez. Eta ez hori bakarrik, putzu bat ere sortu da gure oheen oinetan, egun osoko euri jasaren ondorioz.
|
|
|
Zoritxarrez, gauregungo pertsonak ez du behar besteko indarrik hondamenerako prozesua iraultzeko. Denon arteko ahalegina balitz, hau da, talde ahalegina balitz eta behar adinakomasa kritikoa lortuko balu, orduan bai, orduan gauza berria litzateke, berritasuna, baina botereguneetatik
|
datorren
haizea ez da azken bolada honetan gizatasunkulturalaren alde jotzen ari.
|
|
|
Sorgindu nahi zaitugu, nota bakoitzarekin, kimu bakoitzarekin... hori guztia lurraren, itsasotik
|
datorren
haizearen eta itsasoaren seme alaba izanik egiten dugu.
|
|
2008
|
|
|
Lasai lasai, patxada ederrean, lo kuluxka egiteko aprobetxatu dute udako epeltasuna. Itsasotik
|
datorren
haize leunak tenperatura gozatzen du.
|
|
2009
|
|
|
idatzi du azken egunetan irratira deitu ez duen gauerdiko argazkilariak. Letra polita du. g zabalak, t luzeak, apur bat eskubitara etzana, ezkerretik
|
datorren
haizearen erruz.
|
|
2010
|
|
|
Eguzki galdatan eta argitasun itsugarri harekin joango da noizbait, harresiak eta burdin hesiak atzean utzi eta kanpora. Basamortutik eta lur erreetatik
|
datorren
haizeak jotzen du Gurugu mendia eta jotzen du oinez doana. Ume moro isil batzuk topatuko ditu bide bazterrean:
|
|
|
Kontra
|
datorren
haizearen bandera dira zuen aurpegiak.
|
|
2011
|
|
|
Abra aldetik
|
datorren
haize leuna gozatzearren
|
|
2012
|
|
|
Hain zuzen estatu espainiarren trantsizio modeloa da munduan gehien aipatu izan den modelo egokia, hau da, gehien gauzatu dena azkeneko hogei urte hauetan; horrek erakusten digu lehen esan duguna: haizeak aldatu direla, eta Ekialdetik
|
datorren
haizea oso hotza dela. Maoisten denboretan esaten zen Ekialdeko haizeak Mendebalekoa menderatuko zuela, baina formula ez da egokia.
|
|
2015
|
|
|
Bolalumari sendo oratzeko zailtasunez. Handik
|
datorren
haizerik ez dabil jadanik hemen, eta aspaldi luzean ez dut zuen berririk. Bi egun behintzat bai.
|
|
|
Hotz ere egon daiteke, gaur dagoen moduan: iparretik
|
datorren
haizea eta euri tantak, finak eta traizioan. Atzo oinak ur gazitan sartuta genituen, burua eguzkitik zapi batekin babestuta.
|
|
|
Honetan, mimosaren adarrak kulunkan hasi dira itsas aldetik
|
datorren
haize bolada leunak eraginda, eta Sofiak begiak bildu ditu ustekabeko freskuraz hobeto gozatzearren. Gero, loak hartu du ia konturatu gabe.
|
|
2017
|
|
|
Eta itsasotik
|
datorren
haizeak esan bezala egiten dio zeruari, hodei bidez, goitik ez dena behetik ekartzen duela urrunekoak geure esku eskuetara.
|
|
2018
|
|
|
Galtzearen sintonia ere badago orain. Hegoaldetik
|
datorren
haizeak daukaguna ere kendu nahi digu. Horren aurrean etorkizuna dugu irabazteko, diseinatzeko eta eraikitzeko.
|
|
2019
|
|
|
Bistan denez, A Graciosa goxotegia, zuzentzailea orain sartzen ari den tokia, ez zegoen hemen orain gauden mila ehun eta berrogeita zazpigarren urtean, hain zuzen, ekaineko zeruaren azpian, bikain eta zerrepel, itsasoaren aldetik, barraren ahotik
|
datorren
haize leuna freskoa den arren. Gozotegi bat, betidanik, berriak ikasteko toki ona izaten da, gehienetan jendea ez dabil oso presaturik, eta honako hau auzo herrikoia da, denek elkar ezagutzen duten horietakoa, komunikazioaren hasierako zeremonia, egunerokotasunaren familiartekotasunak hartaratua, litekeen txikiena da, hainbat formula soil alde batera utzirik, jakina, Egun on, Zer moduz, Etxean dena ongi, galderen zein erantzunen egiazko esanahiari gehiegi begiratu gabe esaten diren horietakoak, hortaz eguneko kezkei buruz berehala aritzea berez dator, kezkak asko dira, eta denak larriak.
|
|
|
Motiko, ez duk beroa! Barne ordoki edo meseta aldetik
|
datorren
haize lehorra izan arren, nahiz penintsula aldetik nahiz Nafarroaldetik etorri, garai honetan, mendi elurtuen ukittua ekarri ohi baitu.
|
|
|
Orain 1100 urte edo, Erdi Aroan, beroaldi ttiki bat izan genuen bezala, orain 400 urte inguru, izotz aro ttiki bat izan genuen, zeinetan Europa aldeko ibai dezente seko izoztuta egon ziren. Ez dator gaizki gogora ekartzea, Europa ekialdean kokatutako antizikloi mando handi horren bizkar
|
datorren
haize jenero hau bera, orain ia lau mende guztiz ohikoa izan zela, eta ez urte solte batean, urte soka luze batez baino. 60 urte pasako kate latzean jardun zen, ia neguoro, urte solte batzuetan bakarrik huts eginez.
|
|
2020
|
|
|
Eta arratsean, argiaren azken ahaleginean, pausatu zara hiria baretzen den ertzean. Pausatu zara une batez tximeleta elorrian bezala eta gauaren aldetik
|
datorren
haize ilunak samurki dio zuk isildu nahi duzuna. Txori nekatua entzuten da hor nonbait ezkutatuta.
|
|
2022
|
|
|
iluntasunaren lurralde sakonetatik
|
datorren
haizearen eraginez
|
|
2023
|
|
|
UPN eta PSNren arteko bozek 26 eserleku batzen dituzte, eta Espainian izandako emaitza txarren aurrean, Sanchezek uztailera aurreratu ditu hauteskundeak. Alegia, Madrildik
|
datorren
haizearen arabera, PSNk jarrera aldatu eta orain arteko koalizioaren aldeko apustua egin ordez, UPNrekin akordioa egiteko atea ireki lezake. Aukera behintzat hor dago.
|
|
|
Ostegunean, iparretik
|
datorren
haizearen ondorioz, tenperaturak asko aldatuko dira. Ostegunean, kostaldean 26 gradukoak izango dira tenperaturarik beroenak, eta barnealdean, berriz, 29 gradukoak.
|
|
|
|
datorren
haize leun batek
|
|
|
|
datorren
haize leuna, musika da
|
|
|
Salamik basamortuan haize mota bat baino gehiago daudela zioen, norabidearen araberakoak. Mendebaldetik
|
datorren
haizea da gehien espero dena, sahlia, itsasaldetik datorren haize hori, euria iragartzen duena delako. Umeek, orduan, behinolatik datorren abestia kantatzen dute:
|
|
|
Salamik basamortuan haize mota bat baino gehiago daudela zioen, norabidearen araberakoak. Mendebaldetik datorren haizea da gehien espero dena, sahlia, itsasaldetik
|
datorren
haize hori, euria iragartzen duena delako. Umeek, orduan, behinolatik datorren abestia kantatzen dute:
|
|
|
sahlia: itsasaldetik
|
datorren
haizea, euria iragartzen duena.
|
|
|
Mikelek hauxe azaldu du: " Nondik eta nola jo, haize mota asko bereizten dira nekazalkoan; haize eroa, urakanaren antzeko haizea; haize miñe, neguko haize bizi, hotz, epailea; eguzki haize, ekialdeko haizea, Ezkurrako gainetik (Usategietatik) sartzen dena; haize hotz eta sekoa izaten da; eguzki haizea, ekialdetik
|
datorren
haizea, Frantziatik; ipar haize, lainoa dakarren udako brisara; izotz haize, oso hotza; sorgiñ haize, nondik nahi heldu eta zurrunbiloak sortzen dituen haize jostari eta ekaitzen iragarlea; hotzaide, haize hotza, txarra". Horietaz gain, beste leitzar batek aipatu du neguko ipar haizeari nortekoaize esaten diotela; mendebalari azpiaize edo gaztala.
|
|
|
Iraetako zuluan zeon terrala!". Oroitu da aro bidaria ezen Lekeition terral berba bera aipatu ziotela barrutik kanpora errekan zehar
|
datorren
haizea, lei antzekoa; Zestoatik ez urrun, Deban, terrala goizeko lanbroa izaten da. Antzina, hainbesteko hotza egoten zen zenbait egunetan, non oinetan gertatzen baitziren gorritasun ubel eta mingarriak, ospelak:
|
|
|
Udalerriaren atal handia itsasertzean dagoelarik, Fredik arobidaiariari azaldu dio haizea izendapen askoren irudimen iturria izaten dela: " Haizeari dagokionez, oso arrunta da mendebaldetik
|
datorren
haizea, euriaren berri ekartzen diguna, eta galleguaxe esaten zaiona". Herrialdeari buruzko izendapena da, baina beste batzuetan haizearen beraren izaera adierazten dute getxoztarrek:
|