|
2001
|
|
|
Arraza honek duelakoz askoz esne gehiago emaiten, hautaketa edo selekzioa aspalditik egina izateagatik. Selekzio lan hau gure herrialdean egiteko gisan, Urdiñarben eraiki egin da ardi hazkuntzarako tokia, Ipar Euskal Herri honetan diren hiru ardi kenteen buru zuria,
|
buru
gorria eta buru bel tza sendotzeko xedez. Emaitzak baikorrak baldin badira ere, oraindik bada bide egiteko.
|
|
|
Horrelaxe geratu gara etzanda,
|
buru
gorri bat paparrean dudala, badia bat banintz bezala, Gorriaren eskua ainguraren moduan gerrian dudala, futuro hitzaren beharrik gabe, planetek, meteoritoek eta beste asteroideek betetzen dituzten orbita eliptiko nekaezin eta ia zehatzez axolatu gabe.
|
|
2004
|
|
|
zain, lepo, enbor eta adar. Eta adarretan hostoak zeuden, berde ilun edo berde argi; eta hostoetan, xomorro eta larbak zeuden; eta xomorro zein larba haiengana txoriak inguratzen ziren jatera, buru txuribeltxak,
|
buru
gorriak, isats luzekoak edo laburrekoak. Urrutirago, basoa kolpetik bukatzen zen, eta belaze bat azaltzen zen jarraian, belaze zabal bat erreka bateraino zihoana.
|
|
2007
|
|
|
Libertés pour tous. Défense des intérêts agricoles115 Izan ere, errepublikazaleen Le> Réveil> Basquek jouait la carte de la modération pour rassurrer le conservatisme et les sentiments religieux de lélectorat116 Are gehiago, J. Diaz Nocik azaltzen duenaren arabera, Berdolyk ez zuen bere
|
burua
gorritzat hartzen (horrek erlijioaren eta jabetza pribatuaren aurkakoa esan nahi badu117), bakarrik errepublikazaletzat.
|
|
|
Ardi lehiaketari dagokionez, 2 kategorietan banatuko dira ardiak,
|
buru
gorriak eta buru beltzak. Lote bakoitzean 6 ahari eta ahariko bat sartuko dira.
|
|
|
Buru beltzetan 30 lote aurkeztuko dira eta
|
buru
gorrietan 28 Bera, Ezkurra, Urdazubi, Zugarramurdi, Ituren eta Baztangoak izango dira parte hartzaileak. Lote bakoitza eraman alde 50 euroko saria eskuratuko du artzain bakoitzak eta porte alde, beste 42 euro.
|
|
|
Hortaz,
|
buru
gorrietan 12 sari eta beltzetan beste 12 banatuko dira.
|
|
2008
|
|
|
Arrosa> eder> kantuan lehen tomoan 68 orrialdean «maitea bi besoen artean» zentsuratzen du «bi begien ait zinean» Alusiboetan, noski, Euskal Herrian eta Euskal Herritik kanpo ere erabil tzen diren sinboloak eta izenak agertzen dira: aranondoa, arraina, ilarra, luma, ollanda, paboa, pipita, txardina
|
buru
gorria.
|
|
|
Hori dela eta, hegazti populazio osoek autonomia batetik bestera alde egin behar izan dute – egun batean 200 km baino gehiago egin dezakete hegan, eta horrek areagotu egin ditu elektrokuzioak, pozoitzeak, aerosorgailuekin talka egitea, errepidean harrapatzea, etab. Munduko gainerako lekuetan ere, egoera ez da onena beste espezie batzuentzat, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasuneko Zerrenda Gorriaren arabera. Asian,
|
buru
gorriko sai zuria (Sarcogyps calvus) eta egiptoarra (Neophron percnopterus) arrisku kritikoko espezie bihurtu dira. Afrikan, buru zuriko sai zuria (Trigonoceps occipitalis) egoera ahulean dago orain, eta mantu zuriko sai zuria (Gyps africanus) eta sai arreak (Gyps rueppellii) ere okerrera egin dute, ia arriskuan dauden espezieetako bat baitira.
|
|
2009
|
|
|
Zer egin? Neure
|
burua
gorrien eskuetan jausten itxi. Bai ondo be!
|
|
2012
|
|
|
Keinu samurra iruditu zait, ondoan dudala nolabait adierazteko. Kopa ahitu ondoren begira geratu zait, begirada garbiaz, bere begi berdeekin; ondoren
|
buru
gorria astindu du, esnatu nahian. Aitaren ile gorri xelebrea ez dugu heredatu, amaren geneak indartsuagoak, nonbait.
|
|
2013
|
|
|
Abbadiako eremuan berean, bi artzainek zaindu 140 manex
|
buru
gorri bizi dira. Han, urruneko larre aldaketarik ez, ardiak urte guzian toki berean egoten dira.
|
|
2014
|
|
|
–Ba? , eta orduan etorri zaizkit
|
burura
Gorria, elefanteak, leihoarekiko aldi bereko desira eta beldurra, eta nola hasi naizen horiek guztiak atzean uzten, astiro bada ere?. Bai.
|
|
2015
|
|
|
Goikoetxeak jakinarazi duenez, ikusgai izanen den ganadu guztia herrikoa izanen da, besteak beste: behorrak, behiak (pirenaika, blondak, txarolesak eta frisoiak), ahuntzak, astoak, txerriak eta ardiak (buru beltzak eta
|
buru
gorriak). Feriarekin batera egiten zen ekoizle eta artisau azoka igande goizera aldatu zen joan den urtean eta hala segituko du. Goikoetxeak nabarmendu duenez, “salerosketaren funtzioa indartzea da.
|
|
|
Gerra eta bakea. Pospolo baten
|
buru
gorria bular ondoan. Ejertzito bateko kide sentitzen du azalean atera zaion pinporta bakoitza, etortzear den borrokarako prestatzen.
|
|
|
zen, baina irriak bere bihotzean barna, arteriotatik eta zainetatik pasatuz, eta irri bakotxa ezpata gori baten sentipena sorrarazten duen trufa bilakaraziz. Bere
|
burua
gorria zen, tomatez kanpotik, odolez barnetik. Geroztik, dena jasanarazi zioten, nik ezer egin gabe.
|
|
2016
|
|
|
Ordu arte behi eta ardi esnadunak baizik ez zituzten etxalde hortan, eta ere sagardi bat 2008az geroz (2 ha), tokiko sagar motekin, sagarnoa, sagar jusa eta sagar ozpina ontzeko. Joana manex
|
buru
gorri arrazako ardien (180 buru) esnea transfromatzen hasi da, Ossau Irati Aop gasnak ekoiztuz, eta sasoinean jogurtak, mamia eta zenbera. Gainera, tokian berean ardiki eta xerriki haragia ere egiten du, aitamen laguntzarekin, laster anaia ere juntatuko zaiela.
|
|
|
Amikuzen, ostegunero, 10: 30etan: Domintxinen, Eihartzea etxaldean (Sabrina, Julen eta Jean Michel Berho), kriaxera ahate mota; Amenduzen, Mantenunia etxaldean (Ttele Leizagoien eta Arño Thicoipe), euskal xerria, ardi
|
buru
gorri eta buru beltzak, ardi gasna, tokian berean bazkaltzeko aukera.
|
|
|
Goyenetche (Larresoro) 7 aldiz, Onchalo (Larresoro) 3 aldiz, Lopez (Senpere) 2 aldiz eta Harizteguy (Sara) 1 Ardi eta ahari buru beltzetan sariak juan dira Sarako Errandonea eta Senpereko Demborienaren artean. Ardi eta ahari
|
buru
gorrietan irabazle: Denboriena eta GAEC Latxa (Senpere) eta GAEC Agarra (Larresoro).
|
|
2017
|
|
|
Huna zer izan diren emaitzak: ardi
|
buru
gorrietan (oro hartuz) sari guziak banatuak izan dira Senpereko Demboriena eta Larresoroko GAEC Agarraren artean. Ardi buru beltzetan aldiz sariak banatu dira Sarako Remi Errandonea eta Senpereko Demborienaren artean.
|
|
2018
|
|
|
Gero, arditegian sartu ahal izan gira. Manex arrazako berrehun ardi
|
buru
gorri hazten dituzte, haien bildotsekin.
|
|
2019
|
|
|
Atea zeharkatu dudan arte ez naiz atzera begiratzera ausartu. Moritzen
|
buru
gorria baino ez dut bereizi jendartean.
|
|
2021
|
|
|
Burugorriarena 1727; En. Casa de Burugorri 1800, Hainbat)
|
Buru
gorri (a), burugorri (a). 1 Ilea gorria edo horia duena.
|
|
2022
|
|
|
" Gorria" Ezpeletako biper barietatea ezagutzeko tailerrak proposatuak dira. Lurraldeari egokiak diren Manex
|
buru
gorria, buru beltza eta Basco Bearnaise ardi arrazen baloreak jakinen dira, bai eta gasna nola egiten den. Euskal xerria arraza, Europako zaharrenetarik izanez, publikoak deskubritzeko parada ukanen du.
|
|
|
Haiek ziren biztanleak eta denetik zeuden: hegazabalak, piripioak, txantxangorriak, birigarroak, guakamaioak, txepetxak, lirak, urretxindorrak, sinsonteak, kardinal
|
buru
gorriak... zein baino zein ikusgarriagoak! Hura lurralde miresgarria!
|
|
|
harpa jotzen aurkitu omen zuen anderea!, harpa zuri beltza, miresgarria, jo eta jo, kanta eta kanta, era harrigarrian, txoriz inguratuta: zirela hegazabalak zein piripioak, txantxangorriak zein birigarroak, guakamaioak, txepetxak, lirak, sinsonteak, kardinal
|
buru
gorriak... Eta zur eta lur geratu omen zen erregea, erabat estonatua, begiak diz diz.
|
|
|
Urrezko kaperan sartu eta arrania!, txoriak ikusi omen zituen urrezko tronuan eserita: hegazabalak, piripioak, sinsonteak, kardinal
|
buru
gorriak, guakamaioak, txepetxak, lirak, hontzak, argi oilarrak..., eta kantari hasi omen ziren denak, errege Federiko Handiarekin batera, zoragarri.
|
|
|
Kintoko euskal txerriak eta Ossau Irati sor markako hiru ardi arrazak: buru xuria, manex
|
buru
gorria eta manex buru beltza. Dendan, aukera izanen da ekoizleekin solastatzeko eta produktuak eskuratzeko.
|
|
|
Borroka luze baten ondoren, Weathersek, berriz ere, mahai gainera ekarri zuen poliki poliki kontrarioaren eskua. Taberna mutilak, zein ere mahaiaren ondoan baitzegoen, irabazlearengana itzuli zuen bere
|
buru
gorria baiezko keinuak eginez, eta familiartekotasun zakarrez esan zuen:
|
|
2023
|
|
|
Duela zenbait urte baizik eta manex buru beltzak ez zuela
|
buru
gorriak bezainbat esne ekoizten, Urdiñarbeko ardi zentroarekin hasiak ziren ardi hautatzen; genetikaren bidez, esnedun jorienen bereizteko. Bidenabar, ardi ikarari buru egiteko ere bai.
|
|
|
Lea Pitzini Buru Beltza elkarteko eramaileak aitortu du selekzioaren bide hori aski motz gelditu zela: " Hazleen artean ez zen baitezpada helburu bat manex
|
buru
gorriaren esne heinetarat heltzea; gehiago zen ardi azkar bat atxikitzea. Artzain anitz eskema ofizialetik atera dira, eta beren hautaketa egiten dute".
|