|
2001
|
|
|
Stevek begi lizunez neskaren gorputza korritu zuen, sorbaldetatik belaunetara. Ondoren,
|
burua
goitik behera mugitu zuen onespenez. Juliak begia kixkurtu eta mespretxuz itzuli zion begirada.
|
|
2002
|
|
|
Sarak irri egin zuen,
|
burua
goitik behera mugitzen zuela.
|
|
2003
|
|
|
Amak ez dio deus erantzun. Hitzik ere ezin bailezake egin –hitz bat bera ere ez–, isildu egin da,
|
burua
goitik behera mugitzera mugatuz. Gero, beso artean hartu du semea, eta gorputzaren kontra estutu du.
|
|
2004
|
|
|
|
Burua
goitik behera mugitu nuen, apur bat lotsaturik.
|
|
|
–Gazterik joan zen arren, oroigarri on batzuk baditut behintzat –bukatzen zuen horrelakoetan; eta,
|
burua
goitik behera mugitzen zuela, gaineratzen zuen–: Niretzat, kalte handia egin zion aitonari begetarianoa izateak...
|
|
2006
|
|
|
|
Burua
goitik behera mugituz erantzun diote biek, Maitek ahoa betea duela eta Nereak sardexkarekin ilarrak plateraren alde batetik bestera mugitzen dituen bitartean.
|
|
|
Nerea izerditan hasi da eta berehala kendu behar izan du berokia gainetik. Ama akorde dago, piztuta daukaten telebistari begira, eta aurkezleak dioen guztiari baietz erantzuten dio
|
burua
goitik behera mugituz. Inoiz baino esnatuago dagoela iruditu zaio.
|
|
|
esaten zion bere buruari. Eta guri lasai egoteko esaten zigun, lotsabakoak –erantsi du Doloresek,
|
burua
goitik behera mugituz.
|
|
|
–galdetu dio zuzenean gazteenak, gazteleraz, eta doinu gailegoa antzeman dio Nereak lehen hitz haietan. Baietz erantzun dio
|
burua
goitik behera mugituz. Ez du zaratarik egin nahi izan, ama lo ikusi baitu.
|
|
2007
|
|
|
Hobe esanda, hari hitz egiten jarraitu du, anaiak
|
burua
goitik behera mugitu baino ez baitu egiten zainzurien gainean maionesa jartzen duen bitartean. Hark ere sumatu du Joxean berotzen hasia dela, eta anaia zaharrak esaten duenak aldez aurretik lotsatuko balu bezala, makurtuta dauka burua, begiak zainzurien maionesan itsatsita.
|
|
|
–Hamabost baino gehiago ere bai, erantzun dio Amaiak
|
burua
goitik behera mugituz, eta zenbaketa zehatzetan sartu da?. Ingalaterrara ikastera joan zinenetik, ez?
|
|
2008
|
|
|
Baina izeba Eugeni? , eta
|
burua
goitik behera mugitu zuen hiru aldiz.
|
|
|
Baina izeba Eugeni... –eta
|
burua
goitik behera mugitu zuen hiru aldiz.
|
|
2009
|
|
|
semeari bere poza agertu ondoren hitzik gabe geratu baitzen Nazario, handik aurrera keinu batzuk egitera mugatzen zela, emazteak zerbait galdetzen zionean batik bat: zuretzat ere mirari bat izan al da, Nazario?, eta Nazario
|
burua
goitik behera mugitzera mugatzen zen, ezetz ere adieraz zezakeèn keinuan, hain zen konplimendu hutsezkoa; baina Nazariok pentsatu ere ez zuen pentsatzen, beharbada, shock estetiko baten eraginpean zegoelako; izan ere, bera eskuindarra zen, ez bakarrik interes hutsagatik, txikitan eta nerabezaroan ere halako ikuspegi bat jaso zuelako baizik, bere estetika propioaren oinarri bilakatu zena eta azke... Jainkoa Eiffel dorrearen gainean betiere; horregatik behartu zuten Domingo, ume umetatik, eskuinarekin aitaren egitera; eta, aurrerago, fraideek Domingo eskuinarekin idaztera behartu zutenean ere, ezkerra zelako, Nazario ez zen aurka agertu; aitzitik:
|
|
|
Reginak ez zion hitzez erantzun, baina bai keinu anbiguo batez?
|
burua
goitik behera mugitu orduko egin zuen ezker eskuin, begiak hutsetik zintzilik uzten zituen bitartean?, aldi berean baietz eta ezetz esaten ariko balitzaio bezala; Reginak, izan ere, bazekien Feliperen eta Feliperen osabaren berri, haiek sendategian eskaini zituztèn saioetan egon ez bazen ere, eta bazekien, beraz, euskaldunak zirela, baita txistulariak ere; baina nola Reginak, euskararen mundutik... izeba Ursularena?, eta goikoan berak amets zuèn handitasunaren neurriko mundua, gaztelera= pianobiolinak= mundu zabala:
|
|
|
Don Zoilok, Teofilo Mariaren jardun luzeak erreakzionatzeko beta eman ziolako edo, biziki eskertu zizkion hitzak: erakutsi ere, halaxe erakutsi zion anai arrebetan lehena zenari,
|
burua
goitik behera mugituz; gero, hurrengo izoztaldiari itxaron gabe. Domingorengandik zernahi espero baitzitekeen, beste ateraldi bat ausaz, iratxoekin edo herensugeekin lotua, Tartalorekin, Drakularekin edo Frankensteinekin?, hizketan hasi zen mediku jauna:
|
|
|
Nazarioren emazteak bere adostasuna erakusten zion halakoetan, etxeko jaunarenarekin zerikusirik ez zuèn beste hizkera batean, jakina, Reginak erraien arrazoiak baitzituen nagusi, etxeko neska mutilak defendatzera bultzatzen zutenak, baita anarkista eta komunista guztiak ukatzera eta are urkatzera ere, egoerak hala eskatzekotan. Teofilo Maria, berriz, aitaren suarekin sutzen zen, baina, nola antzezpen haietan aitarena baitzen hitza, keinu batzuk egitera mugatzen zen,
|
burua
goitik behera mugitzen zuela edo eskuin eskua ukabil bihurtzen. Maria Bibiana eta Ada, ama izebengandik jaso zutèn heziketatik espero zitekeen bezala, izeba Ernestina ama bezain estua zen alor hartan?, aitaren madarikazioaz eskandalizatzen ziren?. Ez dago gauza itsusiagorik neska bat biraoka ikustea baino?, ama izeben erakutsia?, baina aitak hain hitz gordinak esaten bazituen bere arrazoiak izango zituen, benetan izugarriak behar baitzuten anarkistek eta komunistek, aitak arao eta birao haiek jaurtitzeko.
|
|
|
Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!? esan ziezaiokeen, adibidez; jarraian, baina, Domingoren arrazoiak ere ulertu zituelako, edo eztabaidarako gogorik ez zuelako eta hura beste memento baterako utzi zuelako, Albertok, aurpegiko giharrak lasaituta, keinua bigundu zuen, baita
|
burua
goitik behera mugitu ere bi aldiz, lauzpabost segundoren buruan.
|
|
|
Kapitainak
|
burua
goitik behera mugitu zuen, keinu nahastezin harekin esan nahi balio bezala: –Ea, bada, egia den?, eta Domingok istantean erantzun zion, portuko harrizko eskaileretatik belaontzira jaitsi eta masta igotzen hasten zela, metro bat, bi metro, bi eta erdi?
|
|
|
Adak anaiari begiratu eta, ezezkotik zalantzarako bidean, besagainak goratu zituen, baita beheratu ere bizpahiru segundotan eutsi ondoren, jarraian
|
burua
goitik behera mugitzen zuela; hala, bada, Chaplinek isiltasuna eskatu, eta Adak bi abesti kantatu zituen, bata euskaraz, bestea erdaraz, zein baino zein arrakastatsuagoak biak, jendearen txaloen artean; gero, baina, konfiantza hartuta edo, aurrean zituèn lauzpabost umeei begira, esan zuen:
|
|
|
atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion?. Bai, mutila! Aurrera!??, baita bi emakume beltzek ere. Martinikakoak edo behar zuten?, bizardunak esana errepikatu baitzuen batak, besteak
|
burua
goitik behera mugitu eta ezpain hezeak, masusta helduen zukutan blai?, zabaltzen zituen bitartean, agerian utziz hortz zerrenda ezin zuriagoa, azukre koxkor ilara bat iduri; Domingo, ondorioz, eskariek makurtuta, baita azukrearen gozoak edo balizko masusta zukuaren promesak sorginduta ere, ausaz?, gainezka sentitu zen:
|
|
|
–Nik ere ze zerbait esan nahi dizut, i indiskrezioa ez bada, jarraian, oharturik ezen pilotuak
|
burua
goitik behera mugitu eta irri zabala eskaini ziola, erantsi zuen?: Ni pilotua banintz, aldamenean nuke beti apaiza, hegan egin aurretik harekin konfesatzeko?
|
|
|
Hantxe zuen Adak ezetz esateko aukera; aldiz,
|
burua
goitik behera mugitu, zigarretaren kea barneratu, kanporatu, eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
Senarra du deika, Bilbotik. Ia ahopeka erantzuten dio,
|
burua
goitik behera mugituz, bai eta bai esanez. Bilbora zazpietako autobusean doazela esan dio.
|
|
|
Nazarioren emazteak bere adostasuna erakusten zion halakoetan, etxeko jaunarenarekin zerikusirik ez zuèn beste hizkera batean, jakina, Reginak erraien arrazoiak baitzituen nagusi, etxeko neska mutilak defendatzera bultzatzen zutenak, baita anarkista eta komunista guztiak ukatzera eta are urkatzera ere, egoerak hala eskatzekotan. Teofilo Maria, berriz, aitaren suarekin sutzen zen, baina, nola antzezpen haietan aitarena baitzen hitza, keinu batzuk egitera mugatzen zen,
|
burua
goitik behera mugitzen zuela edo eskuin eskua ukabil bihurtzen. Maria Bibiana eta Ada, ama izebengandik jaso zutèn heziketatik espero zitekeen bezala –izeba Ernestina ama bezain estua zen alor hartan–, aitaren madarikazioaz eskandalizatzen ziren –" Ez dago gauza itsusiagorik neska bat biraoka ikustea baino", ama izeben erakutsia–, baina aitak hain hitz gordinak esaten bazituen bere arrazoiak izango zituen, benetan izugarriak behar baitzuten anarkistek eta komunistek, aitak arao eta birao haiek jaurtitzeko.
|
|
|
Don Zoilok, Teofilo Mariaren jardun luzeak erreakzionatzeko beta eman ziolako edo, biziki eskertu zizkion hitzak: erakutsi ere, halaxe erakutsi zion anai arrebetan lehena zenari,
|
burua
goitik behera mugituz; gero, hurrengo izoztaldiari itxaron gabe –Domingorengandik zernahi espero baitzitekeen, beste ateraldi bat ausaz, iratxoekin edo herensugeekin lotua, Tartalorekin, Drakularekin edo Frankensteinekin–, hizketan hasi zen mediku jauna:
|
|
|
Hantxe zuen Adak ezetz esateko aukera; aldiz,
|
burua
goitik behera mugitu, zigarretaren kea barneratu, kanporatu, eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
Adak anaiari begiratu eta, ezezkotik zalantzarako bidean, besagainak goratu zituen, baita beheratu ere bizpahiru segundotan eutsi ondoren, jarraian
|
burua
goitik behera mugitzen zuela; hala, bada, Chaplinek isiltasuna eskatu, eta Adak bi abesti kantatu zituen, bata euskaraz, bestea erdaraz... zein baino zein arrakastatsuagoak biak, jendearen txaloen artean; gero, baina, konfiantza hartuta edo, aurrean zituèn lauzpabost umeei begira, esan zuen:
|
|
|
" Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta ez hire arrebarentzat? Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!" esan ziezaiokeen, adibidez; jarraian, baina, Domingoren arrazoiak ere ulertu zituelako, edo eztabaidarako gogorik ez zuelako eta hura beste memento baterako utzi zuelako, Albertok, aurpegiko giharrak lasaituta, keinua bigundu zuen, baita
|
burua
goitik behera mugitu ere bi aldiz, lauzpabost segundoren buruan.
|
|
|
Kapitainak
|
burua
goitik behera mugitu zuen, keinu nahastezin harekin esan nahi balio bezala: " Ea, bada, egia den", eta Domingok istantean erantzun zion, portuko harrizko eskaileretatik belaontzira jaitsi eta masta igotzen hasten zela, metro bat, bi metro, bi eta erdi... harik eta kapitainak oihu egin zion arte:
|
|
|
Damaso ez ezik, Nazario ere galduta zegoen, hasieran bere buruaren jabe sentitu bazen ere, Domingoren gelan taldeburu sartzen zela besteen aurretik, zegokion bezala, orbetarren burua bera zenez gero; ondoren, ordea, Nazario Orbe itzaliz joan zen, lehen planotik bigarren planora egin balu bezala, Reginak protagonismoa hartzen zuen bitartean; zer pasatu zitzaion burutik Nazariori, semea ikusi zuenean?; bizipen existentzial larri bat bizi izan ote zuen, zeren denboraren igitaiak mozten baititu errotik eskuak, lepoak, jauregiko dorreak eta mozten, azken batean, fabrikako tximiniak?, baliteke... semeari bere poza agertu ondoren hitzik gabe geratu baitzen Nazario, handik aurrera keinu batzuk egitera mugatzen zela, emazteak zerbait galdetzen zionean batik bat: zuretzat ere mirari bat izan al da, Nazario?, eta Nazario
|
burua
goitik behera mugitzera mugatzen zen, ezetz ere adieraz zezakeèn keinuan, hain zen konplimendu hutsezkoa; baina Nazariok pentsatu ere ez zuen pentsatzen, beharbada, shock estetiko baten eraginpean zegoelako; izan ere, bera eskuindarra zen, ez bakarrik interes hutsagatik, txikitan eta nerabezaroan ere halako ikuspegi bat jaso zuelako baizik, bere estetika propioaren oinarri bilakatu zena eta azke... Jainkoa Eiffel dorrearen gainean betiere; horregatik behartu zuten Domingo, ume umetatik, eskuinarekin aitaren egitera; eta, aurrerago, fraideek Domingo eskuinarekin idaztera behartu zutenean ere, ezkerra zelako, Nazario ez zen aurka agertu; aitzitik:
|
|
|
Domingo, beraz, ezetz esatera zihoan, baina emakume azalzuriaren eskariak –baita haren begi distiratsuek ere, mutila distira hartan harrapatuta geratu baitzen, nola anbarean intsektua– atzerakako mugimendu bat eragin zion, zalantzaren eremura eramanez berriro; orduan, baina, bizardunak berriro ekin zion –" Bai, mutila! Aurrera!" –, baita bi emakume beltzek ere –Martinikakoak edo behar zuten–, bizardunak esana errepikatu baitzuen batak, besteak
|
burua
goitik behera mugitu eta ezpain hezeak –masusta helduen zukutan blai? – zabaltzen zituen bitartean, agerian utziz hortz zerrenda ezin zuriagoa, azukre koxkor ilara bat iduri; Domingo, ondorioz –eskariek makurtuta, baita azukrearen gozoak edo balizko masusta zukuaren promesak sorginduta ere, ausaz–, gainezka sentitu zen: hala, bada ezetz esateko puntuan zegoenak baietz esan zuen, eta, eskuaren gainean bermatu eta zangoei bultzada ematen ziela, buruz behera jarri zen berandu gabe, ikusle emakumezkoen txalo eta mirespenaren erdian, oh la la eta oh la la!; haietako batek, gainera –masusta helduak gogora ekarri zizkionak–, besarkatu eta musu bat eman zion masailean, bentosa hots bat atera zuena, Domingok, ezpainen ukituarekin eta hotsarekin batera, sentipen ezin atseginagoa bereganatzen zuela:
|
|
|
–Nik ere ze zerbait esan nahi dizut, i indiskrezioa ez bada –jarraian, oharturik ezen pilotuak
|
burua
goitik behera mugitu eta irri zabala eskaini ziola, erantsi zuen–: Ni pilotua banintz, aldamenean nuke beti apaiza, hegan egin aurretik harekin konfesatzeko...
|
|
2010
|
|
|
|
Burua
goitik behera mugituz baietz egin du Julenek, berak ere bere burua aurkeztu behar ote duen pentsatzen duen bitartean, mahai gainean ikusten duen esku motx horretan iltzaturik begiak, nahi ezta ere.
|
|
2011
|
|
|
Guk, egia esan, ez diagu inongo pausurik eman haiekin harremanetan jartzeko. Gure asmoa ez zuan jaietan eta elizatik udaletxera eta udaletxetik jatetxe batera segizioan ibiltzea, edo jende ospetsua gure kofradian sartaraztea, politikarien bizkarreko zartakoak bilatzeko, alegia Azken ohar horrekin bat egin zuten gainerako mahaikideek,
|
buruak
goitik behera mugituz. Ez, guk produktu bat, aski ezaguna ez zena, jakitera eman nahi genian.
|
|
2013
|
|
|
Paulari ezetz eta ezetz esateko gogoa etorri zitzaion, baina, bere erruagatik familia hautsita ikusteak ere ikaragarria behar zuen?!?
|
burua
goitik behera mugitu eta atzera egin zuen.
|
|
|
Paulari ezetz eta ezetz esateko gogoa etorri zitzaion, baina –bere erruagatik familia hautsita ikusteak ere ikaragarria behar zuen...! –
|
burua
goitik behera mugitu eta atzera egin zuen.
|
|
2014
|
|
|
–Pozten nauk eraikuntzak oraindik dirua ematen duela ikusteaz, erantzun nion, eta berak
|
burua
goitik behera mugitu zuen hirutan,, hik baheki?, esanez bezala.
|
|
2015
|
|
|
|
Burua
goitik behera mugitu du neska koxkorrak, baina eztarrian trabatuta geratu zaio baiezko erantzuna, negarrari emateko beldurrez.
|
|
2017
|
|
|
Baietz egin zuten haurrek,
|
buruak
goitik behera mugituz, irribarre zoriontsu bana aurpegiaren erdian.
|
|
2018
|
|
|
Beste guztiek
|
burua
goitik behera mugituz adostasunezko jarrera erakutsi zuten. Hura lotsa!
|
|
|
|
Burua
goitik behera mugitu zuen gizonak, bat zetorrela adierazteko.
|
|
|
Bazter batetik, Charcotek, irribarretsu,
|
burua
goitik behera mugitu zuen baiezko keinu batez.
|
|
2019
|
|
|
–Hauxe bai zoragarria?! , esan zion Telmori,
|
burua
goitik behera mugitzen zuela, behin eta berriro, estasiak hartua iduri.
|
|
|
Elkarri so egin ondoren,
|
burua
goitik behera mugitu zuten bizpahiru aldiz bi udaltzainek; sarjentuak, gero, Klarari baimena ematen ziola adierazteko, beste keinu bat egin zuen, bekainak nabarmenki goratuz.
|
|
|
Inaxio nagiz bezala jaiki eta,
|
burua
goitik behera mugituz, arrazoi ematen dio lagunari.
|
|
2020
|
|
|
Gizonak,
|
burua
goitik behera mugituz, galdera egiteko gonbitea egin zion.
|
|
|
Orain, burua berriz erdialdean kokatzen dut... eta
|
burua
goitik behera mugitzen dut, egiten dudan mugimendu bakoitzaz kontzientzia hartuz... goitik behera eta beheretik goiti... Mugimenduaren abiadurarekin josta naiteke... polikiago... lasterrago... buruko sentsazioei adi egonez... burua goitik behera mugituz...
|
|
|
Orain, burua berriz erdialdean kokatzen dut... eta burua goitik behera mugitzen dut, egiten dudan mugimendu bakoitzaz kontzientzia hartuz... goitik behera eta beheretik goiti... Mugimenduaren abiadurarekin josta naiteke... polikiago... lasterrago... buruko sentsazioei adi egonez...
|
burua
goitik behera mugituz...
|
|
2021
|
|
|
Zurrunbilo hartan, aurrez aurre topo egin zuten margolari baztandarrak eta atezainak. Pintoreak begi keinu batez agurtu zuen eta atezainak
|
burua
goitik behera mugituz erantzun.
|