|
2000
|
|
|
Eta berriro galdetu nioan: ‘Non dago? ’ Eta
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, ihardetsi zidaan: ‘Ezin erran diat, zeren... ’ ‘Zeren, zer...? ’, zirikatu nian berriro; baina, orduan, aitona zinez haserretu zitzaidaan eta, aulkitik altxatzen zelarik, erran zidaan:
|
|
|
Bihotzak bularra inarrosten zidan, nola mailuak ingudea, eta ezetz erran nion,
|
buruarekin
ezker eskuin eginez; gero, begiztatu nuenean ezen aitak besagainak altxatzen zituela, etsiak hartua iduri, eta ez zuela, beraz, deus ere eranstekorik, odola baretu zitzaidan... Eta orduan bai, hitzak arrapaladan zetozkidala, neure burua zuritu nion:
|
|
|
—Haatik, Elizak kondenatu egin zian hura, eta orain ulertzen diat zergatik, baldin hark hain ezinezko gauzak defendatzen bazituen... —eta ohartu zenean Alessandro ezen osabak
|
burua
ezker eskuin higitzen zuela, eratxiki zuen—: Deabruak naramala, edo, bertzela, eskorbutuak, baldin diostazuna egia bada...!
|
|
|
Eta
|
burua
ezker eskuin higitu nuen, ahoz ere ezetz eta ezetz erraiten niola, zeren ez bainuen handik alde egitea bertze nahirik ez bertze ametsik.
|
|
|
Eta bat batean
|
burua
ezker eskuin mugitu, eta isilik geratu zen, lotan bezala, begiak hertsirik, hats hotsak eta ziztuak berriro nagusitzen zitzaizkiola...
|
|
|
Eztabaidan ikusi nituen atariaren parean, zer zioten entzun ahal izan gabe. Keinuetatik konprenitu nuenez, Ximurrak etxera igo nahi zuen, baina Kristinak hatza eskumuturreko erlojura eramaten zuen eta
|
buruari
ezker eskuin eragin. Nire lagunak, halako batean, autora jo, atea hertsi eta burrunbaka azeleratu zuen.
|
|
2001
|
|
|
LEIRE sukaldera doa,
|
burua
ezker eskuin mugituz.
|
|
2002
|
|
|
|
Burua
ezker eskuin higitu zuen. Eta nik kontatu egin nion:
|
|
|
–Atzo balitz bezala gogoratzen naun –esan zion Sarari– Gure etxera bi egunetan segidan etorri ondoren, hain etsitua zegonan medikua aitaren egoerarekin, non hala mintzatu baitzitzaion gure amari: ‘Barkatu, etxekoandre, baina... ’, eta
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, erantsi zuen: ‘Eta zientziak ezin lezake gehiago... ’ Eta gure amak orduan:
|
|
|
|
Burua
ezker eskuin mugitu zuen Sarak. Gero, azalpenak eman zizkion:
|
|
2003
|
|
|
Hura danbada! Ez diat sekula ahaztuko kolpe hura, buruan ez ezik bihotzean ere beste zauri bat eragin baitzidan, oraindik ere orbaindu ez dena –eta,
|
buruari
ezker eskuin eragiten ziola, erantsi zuen–: Gero, eraztunaren zigorra zegok, euskaraz egiteagatik...
|
|
2004
|
|
|
–Landauk, bai. Horma baten kontra ikusi nuen,
|
burua
ezker eskubi mugitzen. Zena zela ere, gehiegizko ukazioa ez ote zen izango galdetu nion, jakin minez eta txantxaz.
|
|
|
Begiak zabaldu,
|
burua
ezker eskuin mugitu, eta hasperen egin nuen.
|
|
|
–Barkatu, don Tasio –eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen–: Behin eta berriz barkatu, don Anastasio, baina berorrek eternidadeari buruzko galdera egin duenean, mingainak ihes egin dit, Errealaren alineazioa buruz esateaz ahaztuta.
|
|
|
Hasieran, gorputz erdia paralizatu zitzaion, eskuineko aldea; handik hiru hilabetera, berriz, hoberako bidean jarri zen, itxura batean, baina, handik beste hiruzpalau hilabetera... –eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, erantsi zuen–: Zilarrezko eraztun hau utzi zizun.
|
|
|
Bestela... –eta
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Naroa hasieran
|
burua
ezker eskuin mugitzen hasi da, baina mugimendua bertan behera utzi eta presaka erantzun du:
|
|
2008
|
|
|
Izeba Ursulak ez zion Bixenteri erantzun, hitzez ez bederen, nahiz eta
|
burua
ezker eskuin mugitu eta ezpainetan irri bat marraztu zuen, mugimendu bikoitz hautemangaitz batean; esan nahi baita keinuz erantzun ziola, hitzetara itzulia horrelakoa izan zitekeèn erantzunean: –Ezetz, Bixente!
|
|
|
Nataliak, ordainean,
|
burua
ezker eskuin mugitu, mihia bentosa baten antzera hortzen atzealdean paratu, eta hiru bider astindu zuen, bere ezezkoaren indarra azpimarratzen zuèn hotsa ateratzen zuela. Gero, eskua luzatu eta eskuko hatzei modurik jostalarienean eragiten ziela, esan zuen:
|
|
|
Hain zegoen haserre eta hain bere burutik kanpo, non alabarengana zuzenean joatea bururatu baitzitzaion, zutitu ere, zutitu zen aulkitik, baina zutitu bezain azkar eseri zen, bere
|
buruari
ezker eskuin eragiten ziola hiru bider?, mila bider madarikatzeko, zigorra nahi zenuen, bada, zigorra izango duzu:
|
|
|
Adin guztiak ote zituen, bada, neska hark, hamazazpi hemezortziko edertasun betierekoak betiereko egiten baitzuen?? Alta, eszenari begira zegokeèn lekuko batek ongi atzemango zion nola markes jaunak bizi izan zituen zalantzazko memento gutxi batzuk, haietako batean, azken aldean,
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen hiru aldiz, betilun, itxi ere, itxi zituen begiak ondotik:
|
|
|
–Beraz? , esan zion markesa andereari ondotik,
|
burua
ezker eskuin mugiturik.
|
|
|
Badakizu lehengoan zer esan zidan atso sorgin itxurako batek? Egun batean santa Teresaren ahotsa entzun zenutela komentuan, baita ahotsak zure izena madarikatu zuela ere, eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen?: Hemen, izan ere, ezjakintasun handia dago.
|
|
|
–Hainbeste gauza esaten ditugu? , ihardetsi zion doña Engraciak,
|
burua
ezker eskuin higituta.
|
|
|
Frai Millan iritsi zenean, berriz, berehala eman zion ama nagusiak berria, aita karmeldarrak atsekabezko keinu batekin hartu zuena?
|
burua
ezker eskuin mugitzearekin batera, urruneko urrunean iltzatu zituen begiak erabakitasun handiz, etorkizuna bere mende jarri nahian edo?, ama nagusiak esandako hitzen ozpinak bera ere, frai Millan, ozpindu balu bezala.
|
|
|
Don Rokek
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen lehenik eta, segidan, mediku jakintsuaren paperean jartzen zela, honela mintzatu zen:
|
|
|
Reginak denbora horretan egindako mugimenduei erreparatuta, edonork egiaztatuko zukeen nola gero eta ohikoago bihurtu zuen neskak keinu ezohiko bat, bigarren egunean lehenengoan baino maizago, eta hirugarrenean bigarrenean bainoago. Kontua da Regina
|
burua
ezker eskuin mugitzen hasi zela, serio serio, bere buruarekin edo beste norbaitekin hizketan ariko balitz bezala, aitarekin, beharbada:
|
|
|
Badakizu lehengoan zer esan zidan atso sorgin itxurako batek? Egun batean santa Teresaren ahotsa entzun zenutela komentuan, baita ahotsak zure izena madarikatu zuela ere –eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen–: Hemen, izan ere, ezjakintasun handia dago.
|
|
|
–Hainbeste gauza esaten ditugu... –ihardetsi zion doña Engraciak,
|
burua
ezker eskuin higituta.
|
|
|
Nataliak, ordainean,
|
burua
ezker eskuin mugitu, mihia bentosa baten antzera hortzen atzealdean paratu, eta hiru bider astindu zuen, bere ezezkoaren indarra azpimarratzen zuèn hotsa ateratzen zuela. Gero, eskua luzatu eta eskuko hatzei modurik jostalarienean eragiten ziela, esan zuen:
|
|
|
Hain zegoen haserre eta hain bere burutik kanpo, non alabarengana zuzenean joatea bururatu baitzitzaion –zutitu ere, zutitu zen aulkitik, baina zutitu bezain azkar eseri zen, bere
|
buruari
ezker eskuin eragiten ziola hiru bider–, mila bider madarikatzeko... zigorra nahi zenuen, bada, zigorra izango duzu: hamar urte!
|
|
|
–Beraz... –esan zion markesa andereari ondotik,
|
burua
ezker eskuin mugiturik.
|
|
|
Izeba Ursulak ez zion Bixenteri erantzun, hitzez ez bederen, nahiz eta
|
burua
ezker eskuin mugitu eta ezpainetan irri bat marraztu zuen, mugimendu bikoitz hautemangaitz batean; esan nahi baita keinuz erantzun ziola, hitzetara itzulia horrelakoa izan zitekeèn erantzunean: " Ezetz, Bixente!
|
|
|
Adin guztiak ote zituen, bada, neska hark, hamazazpi hemezortziko edertasun betierekoak betiereko egiten baitzuen...? Alta, eszenari begira zegokeèn lekuko batek ongi atzemango zion nola markes jaunak bizi izan zituen zalantzazko memento gutxi batzuk –haietako batean, azken aldean,
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen hiru aldiz, betilun... itxi ere, itxi zituen begiak ondotik: neska basatia bere alaba izan zitekeela bururatu ote zitzaion markes jaunari? –, kantaldiak iraun zuen bitartean; bazirudien, baina, markes jaunaren ezezko hark, jarrera moral baten ondorio behar zuenak, gutxi zezakeela ijito arrazako neskak –oholtzaren ilunean pantera bat iduri– markes jaunari pizten eta eragiten zizkiòn desiozko sentimendu bizien aurka –indar telurikoen sortzailea antzinako eta betiko sumendia da, zeinari, lehertzen den bakoitzean, hodei piroklastiko bat darion, lurren gorputzak eta gorputzen lurrak suaren mende ipintzen dituena–, harik eta kantaren eta dantzaren erritmoak –zikloiak, trumoiak eta uholdeak– zalantzak agintzen ez duen eremura arrastatu zuen arte, begi itxiak erdiz erdi ireki eta ikuskizunaren mende jartzen zela, bihotz eta buru, buru eta bihotz.
|
|
|
Don Rokek
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen lehenik eta, segidan, mediku jakintsuaren paperean jartzen zela, honela mintzatu zen:
|
|
|
Reginak denbora horretan egindako mugimenduei erreparatuta, edonork egiaztatuko zukeen nola gero eta ohikoago bihurtu zuen neskak keinu ezohiko bat, bigarren egunean lehenengoan baino maizago, eta hirugarrenean bigarrenean bainoago. Kontua da Regina
|
burua
ezker eskuin mugitzen hasi zela, serio serio, bere buruarekin edo beste norbaitekin hizketan ariko balitz bezala... aitarekin, beharbada: " Gaur ez naiz Ernestinarengana joango, ez eta ez, aita.
|
|
2009
|
|
|
Ironiaz hitz egin dio Eutimiok, baina emaztearen begietan ba, bai, zergatik ez? moduko zerbait irakurri duenean, errukitu eta
|
buruari
ezker eskuin eragin dio.
|
|
|
Buelta erdia eman eta purrustadaka alde egin du Ixabelek. Eutimiok,
|
burua
ezker eskuin mugituz, zahartzen ari gara! ebatzi du.
|
|
|
Presio baxuek itsasoko ur gaina tolesten omen zuten eta iparretik zetozen haize ufadek uhinak areagotu. Miel xaharrak, aldiz,
|
burua
ezker eskuin egoskor astinduz, ezetz zioen tabernako barran bermatua. Itsasoak lurrari bere mugak garbi laga nahi zizkion, hori zen kontua.
|
|
|
–Ez, Xanti, ez?
|
buruari
ezker eskuin eragiten zion Ugartek?. Hasierakoa errepikatuko dizuet:
|
|
|
–Bai, baina, haurtzaroa amets ezinezkoen aroa da, eta zuk? , esan zuen Maria Bibianak,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela.
|
|
|
–Ametsetan izan ez bada? . Adak,
|
burua
ezker eskuin mugiturik.
|
|
|
Ada ez zen hartaz behin ere lotsa izan, ama bezalakoa zen hartan, periodiko eta aldizkarietako albiste arinak lehenesten zituena, modari eta garaiko izen handiko jendearen joan etorriei lotuak?, baina Txaroren aurrean bai, lotsatu egin zen:
|
burua
ezker eskuin mugitu eta begiak nabarmen jaitsi zituen behintzat. Hantxe zituen, baina, bere nebak, estualditik ateratzeko prest, umetan bezala!
|
|
|
–Zapata takoi altu/ txarolezko finak,/ galtzeta zetazkoak/ dauden garesti, nak;/ hamaika gona dauzka/ bolante urdinak,/ ederki plantxatuta/ izeba Joakinak?; eta orduan, kantak liluratuta edo, Domingo gelditu egin zen, ahotsa isildu zen arte; segidan, kantak eragin ziòn sentimendua adierazteko edo, begiak itxi eta hasperen egin zuen, nekea, zalantza eta mina zerizkiòn keinu agerikoan, berriro aurrera egiteko, bost metro, hamar, hamabost? etxeko ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen,
|
burua
ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon emakumeengandik bospasei urratsera jartzea erdietsi, hirurak ere lorategiko tokirik ezkutuenean zeuden, bi metr... eta bi oihu isil egin zituen arte:
|
|
|
–Nora? , esan zuen Maria Bibianak, esan ahala
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela.
|
|
|
maitasun hura, ordea, nola izan zitekeen garbi, baldin eta gezur bat eskatzen bazion, maitasuna bera lohitzen eta zikintzen zuena hasieratik beretik? Horregatik, beharbada, horregatik, ziurki?, Maria Bibiana joan ez beste bakarrik gelditu zenean, hiru aldiz mugitu zuen Gabinok
|
burua
ezker eskuin, esan ere, esan zion bere buruari ahopeka:
|
|
|
–Hori bai, esku batekin erakutsi dizut; bestea? , eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, poltsikoan sartuta zuèn muinoiaren norabidean zuzendu zuen bere begirada.
|
|
|
–Bai, baina emakume batek? , atera zitzaion Domingori hitzetik hortzera,
|
burua
ezker eskuin mugituta.
|
|
|
nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu. Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera, eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
–Nahita ere? , esan zuen Adak,
|
burua
ezker eskuin mugituz, baita malko bat isuriz ere, orduantxe ohartu balitz bezala, betean ohartu ere (buruarekin ez ezik, gorputzaren beste zati guztiekin: urdailarekin eta heste zaurituekin, barearekin eta gibelarekin, bihotzarekin eta birikekin), bere denbora eta bere aldia iragatear zela; jarraian, bere buruari ahulaldi hura barkatu ez balio bezala, errudun usteak edo jota, eskua begietara eraman, malkoak xukatu, eta honela mintzatu zitzaion Domingori, ahots ahitu batez?:
|
|
|
–Aita, esan zion, lorik gabeko gaua egin ondoren?, Domingok atzo gurean egin zuenak ez du izenik? , une hartan, baina, isilune bat zabaldu zen(
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuen Teofilo Mariak, barne korapilo bat askatu nahi eta ezinean balebil bezala), harik eta barrua askatzera deliberatu zen arte, ahotsa dar dar batean ipinita?: Putakumea!
|
|
|
Eta entzuleetako batzuek
|
burua
ezker eskuin mugitzen zutela eta besteak nora ezean gelditu, karta sorta atera zuen Chaplinek patrikatik, ohi bezala; nahastu zituen; erortzen utzi zuen karta bat lurrera: bateko urrea zen; galdetu zien lagunei:
|
|
|
Lau Akademietako
|
buruak
Ezkerretik eskuinera: Joan Martí (Institut d. Estudis Catalans), Víctor García de la Concha (Real Academia Española), Andres Urrutia (Euskaltzaindia), Xosé Ramón Barreiro (Real Academia Galega)
|
|
|
–Partida ostean itzuliko gara etxera, koparekin?. Jendea sarrerak erosteko prest zegoela esan, eta zenbatean salduko luketen galdetzea nahikoa izan zen
|
burua
ezker eskuin astintzen hasteko. –Ez dugu saltzen.
|
|
|
Ada ez zen hartaz behin ere lotsa izan –ama bezalakoa zen hartan, periodiko eta aldizkarietako albiste arinak lehenesten zituena, modari eta garaiko izen handiko jendearen joan etorriei lotuak–, baina Txaroren aurrean bai, lotsatu egin zen:
|
burua
ezker eskuin mugitu eta begiak nabarmen jaitsi zituen behintzat. Hantxe zituen, baina, bere nebak, estualditik ateratzeko prest, umetan bezala!
|
|
|
–Hori bai, esku batekin erakutsi dizut; bestea... –eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, poltsikoan sartuta zuèn muinoiaren norabidean zuzendu zuen bere begirada.
|
|
|
–Bai, baina, haurtzaroa amets ezinezkoen aroa da, eta zuk... –esan zuen Maria Bibianak,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela.
|
|
|
Eta entzuleetako batzuek
|
burua
ezker eskuin mugitzen zutela eta besteak nora ezean gelditu, karta sorta atera zuen Chaplinek patrikatik, ohi bezala; nahastu zituen; erortzen utzi zuen karta bat lurrera: bateko urrea zen; galdetu zien lagunei:
|
|
|
barrua egurasteko leihoak zabalik zituèn gela batetik, ziur asko– zabaltzen hasi zenean: ..."; eta orduan, kantak liluratuta edo, Domingo gelditu egin zen, ahotsa isildu zen arte; segidan, kantak eragin ziòn sentimendua adierazteko edo, begiak itxi eta hasperen egin zuen, nekea, zalantza eta mina zerizkiòn keinu agerikoan, berriro aurrera egiteko, bost metro, hamar, hamabost... etxeko ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen,
|
burua
ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon emakumeengandik bospasei urratsera jartzea erdietsi –hirurak ere lorategiko tokirik ezkutuenean zeuden, bi...
|
|
|
Ikusle batzuek –askok? – nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei bat urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu –Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera– eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
–Aita –esan zion, lorik gabeko gaua egin ondoren–, Domingok atzo gurean egin zuenak ez du izenik... –une hartan, baina, isilune bat zabaldu zen(
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuen Teofilo Mariak, barne korapilo bat askatu nahi eta ezinean balebil bezala), harik eta barrua askatzera deliberatu zen arte, ahotsa dar dar batean ipinita–: Putakumea!
|
|
|
–Bai, baina emakume batek... –atera zitzaion Domingori hitzetik hortzera,
|
burua
ezker eskuin mugituta.
|
|
|
–Ametsetan izan ez bada... –Adak,
|
burua
ezker eskuin mugiturik.
|
|
|
–Nahita ere... –esan zuen Adak,
|
burua
ezker eskuin mugituz, baita malko bat isuriz ere, orduantxe ohartu balitz bezala, betean ohartu ere (buruarekin ez ezik, gorputzaren beste zati guztiekin: urdailarekin eta heste zaurituekin, barearekin eta gibelarekin, bihotzarekin eta birikekin), bere denbora eta bere aldia iragatear zela; jarraian, bere buruari ahulaldi hura barkatu ez balio bezala, errudun usteak edo jota, eskua begietara eraman, malkoak xukatu, eta honela mintzatu zitzaion Domingori, ahots ahitu batez–:
|
|
|
maitasun hura, ordea, nola izan zitekeen garbi, baldin eta gezur bat eskatzen bazion, maitasuna bera lohitzen eta zikintzen zuena hasieratik beretik? Horregatik, beharbada –horregatik, ziurki–, Maria Bibiana joan ez beste bakarrik gelditu zenean, hiru aldiz mugitu zuen Gabinok
|
burua
ezker eskuin... esan ere, esan zion bere buruari ahopeka: " Gaizki hasi naiz".
|
|
|
–Nora? –esan zuen Maria Bibianak, esan ahala
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela.
|
|
|
Beso gaineko ileak eguzkitan zut zuta zeuzkan.
|
Burua
ezker eskuin balantzatzen zukeen.
|
|
2010
|
|
|
–Kendu, kendu! Zu beti zeurearekin!?; gero,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela?. Demonioa halakoa!, esaten ari zitzaidan berriro?, irri zabal bat eskaini zidan; eta nik irri zabal hura gogoratzen dut orain:
|
|
|
Baina
|
burua
ezker eskuin mugitzen ikusten zaitut, eta susmoa dut ez zaitudala konbentzitzen, eta ea beste bide bati ekiten diodan, Damaso.
|
|
|
–Domingo eta Ada?? jarraitu zuen arrebak
|
burua
ezker eskuin mugituz, baita negarrari emanez ere, jarraian. –Domingo eta Ada zer???
|
|
|
–Yo no sé/ qué te diera por un beso,/ ¡ un beso de chocolate!? ; eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen: –Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko??; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan, ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean?
|
|
|
mundu guztiak anaitasun unibertsalaren kontzientzia hartzen duenean, neke handirik gabe erabakiko baitu esperantoa ikastea?;. Ez dizut sinesten. Orduan ere gaztelaniaz egingo duzu, zaude ziur??; Domingok ez zidan hitzez erantzun, baina bai
|
burua
ezker eskuin mugitu, irri autoaski bat betartean;. Zorterik onena opa dizut, esan nion agurtzerakoan, barruan halako sentimendu gazi gozo nahasi bat errotzen zitzaidala, bihotzaren zimurrak lisatzeko ahaleginean zimur handiagoekin atera banintz bezala.
|
|
|
–Zertarako nahi dut Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot??; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: . Hori bakarrik falta zitzaigun!?, erantsi zuen; baina Primik
|
burua
ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi: –Okerrenean, gogoratu Mendekoste egunean gertatua, apostoluek munduko hizkuntza guztiak jakin zituztenean goi isurizko jakiteaz?, por ciencia infusa?
|
|
|
–Zer dakizu??;. Helena eta zu?? esan zidan Adak,
|
burua
ezker eskuin mugituz, nik akusaziotzat hartu nuèn keinu ezin adierazgarriagoan, esaldia hantxe eteten zuela; eta ni hantxe, estu eta larri, Adak eten zuèn adierazpena noiz osatuko; ez bainuen dudarik egiten adierazpen hark bigarren parte bat izango zuela; zer esango zuen Adak bigarren parte hartan: –Non da Helena??, edo:
|
|
|
baina doña Carmen zen bezalakoa zen, eta ohartu zenean aitak bereari berrekin behar ziola, aurrea hartu eta hantxe moztu zuen: . Ez al diezu kontatu lurrikararena, Regina??; amak
|
burua
ezker eskuin mugitu eta besagainak altxatu zituen, keinu harekin zera esan nahiko balu bezala: –Zertarako, etxekoek barre egingo bazidaten???.
|
|
|
esan zion doña Gertrudisek, halako batean, amaren erabakia atzeraezina zela ohartu zenean; amak ahoa zabaldu zuen, hitz egitera balihoa bezala, begiak ere zabaldu zituen, harridura eta haserrea biltzen zituèn keinuan?; amak, baina, ez zuen hitz egin? bai, ordea, ahoa eta begiak batera itxi, baita
|
burua
ezker eskuin mugitu ere, jarrera ezin adierazgarriagoan;. Mesedez, Regina: ez duzu, bada, orain atzera egingo??, berrekin zion maistrak; eta amak:
|
|
|
mundu guztiak anaitasun unibertsalaren kontzientzia hartzen duenean, neke handirik gabe erabakiko baitu esperantoa ikastea";" Ez dizut sinesten. Orduan ere gaztelaniaz egingo duzu, zaude ziur..."; Domingok ez zidan hitzez erantzun, baina bai
|
burua
ezker eskuin mugitu, irri autoaski bat betartean;" Zorterik onena opa dizut" esan nion agurtzerakoan, barruan halako sentimendu gazi gozo nahasi bat errotzen zitzaidala, bihotzaren zimurrak lisatzeko ahaleginean zimur handiagoekin atera banintz bezala.
|
|
|
Baina
|
burua
ezker eskuin mugitzen ikusten zaitut, eta susmoa dut ez zaitudala konbentzitzen, eta ea beste bide bati ekiten diodan, Damaso.
|
|
|
" Zertarako nahi dut Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot?"; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: " Hori bakarrik falta zitzaigun!", erantsi zuen; baina Primik
|
burua
ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi: " Okerrenean, gogoratu Mendekoste egunean gertatua, apostoluek munduko hizkuntza guztiak jakin zituztenean goi isurizko jakiteaz —‘por ciencia infusa’ esan zuen amak, askotan erabiltzen zuèn esapidean—, Espiritu Santuak haiei suzko mihiak bidali ahala"; euskara ongi ikastea kostatzen ari zitzaidan —liburuak eta baliabideak ere gutxi nituen, gaurko egunean dauden posibilitateekin konparatuta—, eta hauxe zen kontua:
|
|
|
" Kendu, kendu! Zu beti zeurearekin!"; gero,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela —" Demonioa halakoa!" esaten ari zitzaidan berriro—, irri zabal bat eskaini zidan; eta nik irri zabal hura gogoratzen dut orain: amaren beste irri hura, Damaso...!
|
|
|
" Badakit!"; besteak etxetik alde eginak zirenean edo lotan zeudenean egiten genituen Helenak eta biok geure egitekoak, baina Regina enean guztiak ez zeuden lotan, antza, Ada behintzat ez...; hain eragin azkarra izan zuen nigan haren esaldi laburrak, non ohetik jaiki, haren parean eseri, eta honela esan bainion: " Zer dakizu?";" Helena eta zu..." esan zidan Adak,
|
burua
ezker eskuin mugituz, nik akusaziotzat hartu nuèn keinu ezin adierazgarriagoan, esaldia hantxe eteten zuela; eta ni hantxe, estu eta larri, Adak eten zuèn adierazpena noiz osatuko; ez bainuen dudarik egiten adierazpen hark bigarren parte bat izango zuela; zer esango zuen Adak bigarren parte hartan: " Non da Helena?", edo:
|
|
|
" Ssss!"; baina, behin aukera baliatzen hasita, azkeneraino baliatu nahi zuen Helenak, itxuraz, eta hala, ahotsa pixka bat beheratzen zuela, gehitu zuen: " Yo no sé/ qué te diera por un beso,/ ¡ un beso de chocolate!"; eta,
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen: " Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko..."; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan —ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean— bere txokolatezko muxua besterik ez nuela irrikatzen, baina airea falta izan zitzaidan oihu hura nire baitan biribiltzeko, eta, eskuaz keinu bat egiten nuela Helena bazter zedin, aurrera egin nuen; eta eman nuen pauso bat, eman nituen bi eta hiru eta lau, eta, gehien behar nuèn mementoan aire burbuila bat birikaratzen nabaritu nuelako edo —nola itxiko nizkion, bada, ateak aukera hari, behin itxiz gero betiko itxi bainiezazkiokeen! —, jiratu eta honela esan nion:
|
|
|
" Zer gertatzen da?". " Domingo eta Ada..." jarraitu zuen arrebak
|
burua
ezker eskuin mugituz, baita negarrari emanez ere, jarraian. " Domingo eta Ada zer...?" berrekin zion Teok.
|
|
|
" Ni elizgizona naiz, eta Elizak halakoetan aldarrikatzen duen mezuarekin bat egiten dut, zuhurtasunaren bidetik";" Nik ere bai!" esan zuen aitak jarraian, jaun kalonjearekin bat eginez; hura aitaren txanda zen, beraz... baina doña Carmen zen bezalakoa zen, eta ohartu zenean aitak bereari berrekin behar ziola, aurrea hartu eta hantxe moztu zuen: " Ez al diezu kontatu lurrikararena, Regina?"; amak
|
burua
ezker eskuin mugitu eta besagainak altxatu zituen, keinu harekin zera esan nahiko balu bezala: " Zertarako, etxekoek barre egingo bazidaten...?".
|
|
|
Baina zer besterik izan naiz ni, bada, Damaso?; galduko naiz irudimenaren baso abartsuetan zuhaitzak laminatzat harturik, biziko naiz lainoetan, baina nekez hilko naiz gosez...; izan ere, idealista izan naiteke, bai, baina badakit janaren tokia dela jangela eta badakit pezetak eta xentimoak neurtzen... frantziskotarren hiriburuko parrokian hiru urtez izan ez nintzen, bada, aita ekonomoa, eta oso balantze positiboarekin!; amarengandik jaso ote nuen dohain hori, Damaso?; ama, baina, nekez ohar zitekeen bere dohainez une hartan, hain zegoen atsekabeak jota...; ostatutzat genuèn maistraren etxetik alde egin aurretik —biharamunean atera ginen handik, goizeko lehen orduan— harekin izan zuèn eztabaidak ere ez zion onik egin, nik uste: ...eta hari eroritako gillettea izan zitekeela ikusi duzuna, zerbait esateagatik...?" esan zion doña Gertrudisek, halako batean, amaren erabakia atzeraezina zela ohartu zenean; amak ahoa zabaldu zuen, hitz egitera balihoa bezala —begiak ere zabaldu zituen, harridura eta haserrea biltzen zituèn keinuan—; amak, baina, ez zuen hitz egin... bai, ordea, ahoa eta begiak batera itxi, baita
|
burua
ezker eskuin mugitu ere, jarrera ezin adierazgarriagoan;" Mesedez, Regina: ez duzu, bada, orain atzera egingo...", berrekin zion maistrak; eta amak:
|
|
2011
|
|
|
–. . Baina gure aitak??, eta
|
burua
ezker eskuin mugitu, eta hatz erakuslea eta erpurua igurtzi nitian elkarren aurka. –Lasai.
|
|
|
eta Atilano irri hartan endredaturik geratu zen; eta ohartu zenean Anastasiak bere kontua ordaindu zuela, berak ere berdin egin zuen: ...n parera iritsi, eta ea etxera lagun ziezaiokeen galdetu zion, eta Anastasiak konplizitate keinu anbiguo batez ihardetsi zion, ez baina bai?; erran nahi baita halaxe joan zirela, handik harat, elkarri irriren bat edo bertze eginez, harik eta Atilanok galdetu zion arte zein etxetakoa zen; Anastasiak bertze irri batekin ihardetsi zion, etsipenetik eta sufrimenduaren ertzetik, hatza mihira eraman eta
|
burua
ezker eskuin mugitzen zuela; neska, beraz, mutua zen, zalantza izpirik gabe: mututasunaren akats hark, baina, gibelera eragin beharrean, are gehiago erakarri zuen Atilano, zeren, hitzik ezean, Anastasiak irri triste hura eskaini baitzion, mutilari munduko hitz guztiak baino erranahiz beteagoa iruditu zitzaiona:
|
|
|
San Pablok zaldi bat behar izan bazuen, gainetik erori eta miraria gauza zedin, zuk jirafa bat duzu gutienez, eta, hala ere? , eta apezak berriro mugitu zuen
|
burua
ezker eskuin hiru bider.
|
|
|
Annek
|
buruari
ezker eskuin eragin dio, astiro.
|
|
|
Kandelaren sugarra behin alde batera eta behin bestera etzaten zen ia itzaltzeraino, eta teilatuan kolpe sor eta sakonak entzuten ziren. Sert saiatu zen etxeko jaunari ulertarazten ahalik azkarren herriren batera iritsi nahi zuela eta horretarako elur lera bat behar zuela, baina gizonaren erantzun bakarra
|
burua
ezker eskuin mugitzea izan zen eta, keinu batez, ekaitza entzuteko adierazi zion.
|
|
|
Etxekoandreak ez du Aita Santuaren aipamenik ulertu, baina mutilek barre egin dutenean gogotik barre egin du berak ere, barre egin dute denek elkarrekin, eta gero haien barreari oihartzun, pozaldiarekin harro, barrearekin barrea omenduz, eta
|
burua
ezker eskuin astinduz, pailazoa, zoroa, anaia, jaten segitu dute hiru gazteek, munduko teatroa platereko portzelana zuriaren gaineko zirkunferentzia hartara mugatuko balitz bezala, hirugiharrari saldarekin lagunduz eta saldari arrautzarekin, zuringoa ahoan murtxikatu ahala gorringo sumendietako jario librea ogi muturrekin rally zoroan kontrolatu guran. Ogi puska ahora eraman aurretik laba laranja bidezidor ikusezinetan ildokatzeko saiakeran.
|
|
2012
|
|
|
|
Burua
ezker eskuin mugitu zuen indartsu Ainhoak.
|
|
|
Autotik jaitsi eta kalean behera oinez hasi denean ohartu da Naroa zein urduri dagoen. Presaka dabil,
|
burua
ezker eskuin jiratuz, banketxe batean lapurtu berri duen atrakatzaile bat bailitzan. Eskuak elkarren aurka igurtzi ditu.
|
|
|
Publikoari begiratzen dio; sorbaldak jasotzen ditu eta
|
burua
ezker eskuin mugitzen du.
|
|
|
Dena dela, Yorkshire terrierraren jabeak harriduraz begiratu bazuen ere, ez zion errietarik egin. Gero,
|
burua
ezker eskuin jiratu eta landareetan zein miniparterreetan jarri zuen adiera. Landare haietariko bat gorakaria zen eta begirada behetik hasi eta gorantz abiaraziz gero, kiribil asimetriko bezain dinamikoetan galtzen zen eta, are gehiago, ematen zuen une batetik bestera sabaia zulatu eta handik irtengo zela.
|
|
|
Hilabete gutxian bihurtu zen gero bizitza guztian izango zen izaki estrainio hura: argala, herrena, urduria, etengabe eta mugimendu bortitzez
|
buruari
ezker eskuin eragiten ziola, hegazti zahar batek bezala. Hélènek maiz bisitatzen zuen Coudrayn, eta ni, banekienez, ia egunero aurkezten nintzen Cécile gajoaren etxean edozein aitzakiarekin, eta gero Hélèneri laguntzen nion oihanaren ertzeraino.
|
|
|
Baina Cécile zutitu egin zen automata bat bezala, egongela zeharkatu zuen, behatza pasatu zuen besaulki baten zur landuzko bizkarrean hauts izpirik ez zegoela egiaztatzeko (etxean, amak lan horiek guztiak egitera ohitu zuen, eta ez zitzaion beretzat geratzen atseden une bat ere: gelditu gabe ibiltzen zen etxean batera eta bestera, gortina bat txukundu, lausotutako ispilu bati arnasa bota, lore zurtoin bat zuzendu, betiere
|
buruari
ezker eskuin eraginez, urduri, edozein bazterretan bere ama zelatan aurkitzeko beldur balitz bezala). Ahoskera hunkituaz esan zidan:
|
|
|
Pazko bezperan Hegoaldeko hiritar franko bazen Lapurdumeko karriketan, Donostiatik edo berdin urrunagotik, dendetako alegiazko eskaintza aberatsak eta Cazenaveko txokolate uhinak preziatzera etorriak.
|
Burua
ezker eskuin mugitu nuen lepo hezurren egituraren on gaitzak haztatzeko. Ez nuen minik.
|
|
|
Gizon gazte azkar eta kirolariak.
|
Burua
ezker eskuin doazkotelarik, soinburuak daude tinko. Xiberoko gatuzaineri pentsa arazten dute edo sataneri, satan beltzak liratekeneri.
|
|
2013
|
|
|
–Niri ez dit inork sinetsiko?
|
burua
ezker eskuin mugitu zuen Martinek eta Itziarrek berehala okertu zuen keinua.
|