|
2000
|
|
|
–Kakatara. Eta gero gertatzen da neure
|
burua
ere gorrotatzen hasia naizela: gertatzen zenaz lehenago ez konturatzeagatik, itsu itsuan hona etortzeagatik... eta kauenlaostia, puta zahar batekin oheratzeko dirurik ez izateagatik.
|
|
|
une honetan, mundu guztia urruntzen ari zaidala ikusten dudan honetan, ez daukat inortxo ere nire benetako laguna dena. Ezta neure
|
burua
ere. Beharbada, gainera, neure burua dut guztietan etsaiena.
|
|
|
Baina, geroko kontuak aitzinatzen ibili gabe, derradan ezen Mattin arras gogaitzen zela eskola haietan, batik bat bakarkako trabailuan jartzen gintuenean, halako tailuz, non zernahiren aitzakia egiten baitzuen haietarat ez azaltzeko, zer erranik ez aita etxeratzen zenean, zeren eta aitak, orduan, anitzetan eramaiten baitzuen goizean goiz ehizarat edo txakurren paseatzerat, jaun Marcelek eskola emaiten zigun orduetan, hain zuzen ere. Eta, ehiza zela eta ezpata zela,
|
burua
ere anitzetan joaiten zitzaion Mattini, eta orduan jaun Marcelek —zeina baitzen, bertzenaz, gizon pazientziatsua—, erraiten zion:
|
|
|
Aurpegi itsusia nuen, bada, eta
|
burua
ere bertze leku batean nuen, baina, nola Jainkoaren soldadua bainintzen, gorputzari ere arimari bezain gogor egin behar ziona, hala abiatu nintzen unibertsitaterantz, neure nekearen eta neure ahiduraren gainetik. Eta urduri nindoan, jakina, baina pentsatzen nuelarik ezen zu ere urduri egonen zinela eta ez ni baino gutiago karta hura harturik, kontsolatu eta jabaldu nintzen apur bat.
|
|
|
Eta, bat batean, hutsune handi baterat zabaldu zitzaizkidan bortz zentzuen leihoak, bortzak baterat, eta bihotzak ez ezik
|
buruak
ere ihes egin zidan hutsune hartarik, kordea galtzen nuela.
|
|
|
Eta biktimaren izua eta espantua da hura, laztura eta mindura! Eta nago ezen, nola txinatarren tormentu hura gorputzaz baliatzen den, nekearen eta oinazearen areagotzeko, hala ipintzen zuela bertze tormentu hark ene arima sufrimenduaren eta pairamenduaren atzaparretan, eta ezezko haiek ene gogoa zulatzen eta guztiz minberatzen zutela, eta neure onetik atera nindutela azkenean; eta pentsatu ere pentsatzen dut batzuetan ezen
|
burua
ere gal nezakeela, segur galduko nuela, baldin bide belar gaixtoz bete hartan barrena zurekin inkontratu izan ez banintz, jaun André, halako batean.
|
|
|
sainduaren odol xorta iduriz lehor bat da —edo bi, hobeki—, beirazko bertze hainbat anpulutan gorde eta urtero urtzen direnak, irailaren 19an, saindua martirizatu zuten egunean. Eta haren
|
burua
ere hantxe dugu gorderik, anpuluekin baterat, katedraleko altxorrean... —eta, batean neuri so egiten zidala, eta bertzean osabari, erantsi zuen—:
|
|
|
—Aitari hitz eman nioan, eta bete egin behar nian hari emanikako hitza, nitaz ahalke ez zedin amoreakatik, ezta nihaur neure
|
buruaz
ere. Horregatik, noiz eta pintatzeari utzi bainion, berdintsu segitu nian, urtean karta pare bat skribatzen, donejoanetan bata eta gabonetan bertzea, aitak pentsatzen segi zezan ezen ez nuela etsiko eta amak sinets ezen berak taroteko kartetan ikusi izarra noizbait loratuko zela Italiako zeruan...
|
|
|
—Joanes, hire osabarena ez duk libertatea, erotasuna duk —eta, handik aitzina, bere
|
burua
ere zuritzerat jotzen zuela, erantsi zuen—: Eta erotasun hori ez duk zuhurrak lukeen erotasun apurra, Virgiliok erraiten zuen bezala, baina ero baten erotasun handia.
|
|
|
Baina ez, ezin nuen halakorik egin. Edo, anaia eta Elbira galdu eta hondatu nahi ote nituen, baina baita neure
|
burua
ere.... Ez, bertze joko tailu bat jokatu beharra nuen, neure burua perilean jarri gabe...
|
|
|
Eta emazteki harenganik atsegin izaiten nuen, halaber, haren umorea ere, zeren bere
|
buruari
ere irri egiteko gai baitzen, halako moldez, non noiznahi den erraiten baitzigun ezen, alargundu ondoren, hiru gizonek eskatu ziotela eskua, baina haiek guztiak gibelat bihurtu zitzaizkiola, noiz eta jakin baitzuten ezen etxea eta etxeko errentak miserikordietako obrentzat zituela, zeren hura izan baitzen haren senarraren —zeinari jaun Ricardo Meneses baitzeritzan— azken nahia, eta bera... Eta gero, txantxetan eta irria ezpainetan, solasaldi haietan biltzen ginenoi beha, erraiten zigun:
|
|
|
—Arrazoin duk, bai, zeren Frantziak ezpatak behar baititu... baina baita
|
buruak
ere...
|
|
|
Zeren amaren baitarik erditu bainintzen ni, eta haren odolekoa nintzen erdi batean, eta zeren bainekien zer zen bihotzaren inguruan sugegorri bat edukitzea, zeinak hitza mihitik ken baitiezazuke eta lagunen salatzerat bulka, nola ibili bainintzen ni ere, bai osaba Joanikotekin berarekin aldi batez eta bai zurekin ere, jaun André, tentamendu izugarri hartan murgildurik, nahiz eta azkenean ez zintuztedan ez zu eta ez hura, uroski, salatu. Eta uste dut, halatan, ezen, ama ez ezik, neure
|
burua
ere gorrotatu nuela, zeren amaren begiak ispilu bat baitziren, non neure iragana irakur bainezakeen, eta neure burua ikusi, sugegorri haren erranetarat. Eta ama gorrotatu nuen, neure burua gorrotatu nuen eta mundu guztia gorrotatu nuen, zeren mundu guztia baitzen, ingurune hartan bai bederen, libertatearen beldur.
|
|
|
Baina izan zen, halarik ere, ditxazko ditxa hartan hala holako egun bat: osaba etxerat ekarri eta handik aste pare baterat izan zen, noiz eta Maddalenek eta osabak beren artean iharduki baitzuten; eta, hala, diskusionearen ondorez edo, Maddalen tristura oso batean sartu zen, zeina irakur baitzitekeen haren begien lausoan; osaba, bere aldetik, haserre zegoen, Maddalenekin ez ezik bere
|
buruarekin
ere. Baina, osabaren arratsaldeko ibilalditxoan, zeina bi guardiak zaindurik egiten baitzuen, juntatu eta elkartu zitzaion Maddalen... egin zuten lizar baten ge rizpean geldialdi bat, ikusi nituen biak solasean —guardien begi bistan beti ere, baina ez haiek entzuteko puntuan—, eta adiskideturik edo itzuli ziren handik, biok ere irritsu.
|
|
|
Zaltegirat joan nintzen, eta osaba eta Madda le nen zaldiak falta ziren. Kanporat jalgi, guarnizinoaren txabolarat hurbildu, eta han ere kapitaina ikusi nuen, bertze guardiak bezala, hango aulki bakarrerat loturik, ahoa eta bisai
|
buruak
ere estalirik. Eta, kapitaina zegoen bezala utzirik, bururatu zitzaidan ezen jauregirantz abiatu beharra nuela...
|
|
|
Jornal bikaina hura, bere etxea kez garbitzeko eta etxeko itaixuren estaltzeko... baita bertze etxe baten erosteko ere, benturaz! Eta behin eta berriro maradikatu nuen emazteki hura, eta haren arte eta maina gaixtoa, baita bertze hainbertzetan neure
|
burua
ere, neure ergelkeriagatik eta neure erokeriagatik, neure zuhurtzia faltagatik eta kontu haietan De mos tenesen dizipulua ez izaiteagatik. Eta Piarres Oihartzabal kapitainaren hitzak oroitu nituen, noiz eta poltsa diruz bete hura eman baitzidan, suma harekin gizon gizon egin nintekeelako esperantzan.
|
|
|
Bortz minuturen buruan, berriz ere karrikartean izanen ginen, eta ez nuen inola ere garbi zer deabru eginen ote nuen, nire zelatatuak, erritual esoteriko odoltsuetan jardun barik, libertitzeko gogoz kaleratzen den edozein bikoteren abiada arruntari lotzen bazitzaizkion, dantza egitera joan edo modako pub batera sartu. Hasian hasi, neure
|
buruaz
ere hasia nintzen dudatzen; ez nengoen batere seguru Ttipiren hilketa argitu nahian ari ote nintzen ala nirekin gehiago bizi ez zen emakumearen afera pribatuetan modurik zibilizatu gabeenean muturra sartzen. Oharkabean, haienganako tartea laburtu nuen.
|
|
|
Halakoak ere ikusiak gaituk. Eta hara non adar ezarle jelostua tiroka abiatua —Potzoloren eri zuzena pistola bateko kanoi bilakatu zen— Dinbi danba maitaleari, dinbi danba maitalearen senarrari eta, hasian hasi, dinbi danba bere
|
buruari
ere. Gauzak txukun egitera, beraz, gertakarien ordena logikoari jarraitu zioan Ripodasek:
|
|
|
Kamiseta arrosa zeraman, nik gehien maite nituenetarik, eta berak ere —hau marka! —, dutxatu berriaren itxura guztia agertzen zuen bazkalondoko ordu hauetan. Jarduneko nagusiaren
|
burua
ere alde horretara bihurtu zen istant batez. Gero, ahots apalagoaz jarraitu zuen.
|
|
2001
|
|
|
|
Burua
ere galdu egiten da apur bat altitude horretan. Eta ideiak dantzan hasten dira eta valsak dantzatzen dituzte eta tangoak.
|
|
|
" Eta Australiako tribu hartan bertan buruak kentzen dizkiete labezomorroei" jarraitzen zuen Lucasek. " Baina,
|
bururik gabe
ere, bederatzi egun egiten dituzte hil aurretik bizi bizirik." Azkenean gosez hiltzen zirela; ez garunik ez zutelako, ahoa falta zitzaielako baizik.
|
|
|
Nagusiak maiz jotzen zuen, ahula eta kalipu gutxikoa baitzen.
|
Buruan
ere bai.
|
|
|
The Red, esan du ume horrek. Eta oroimena galdu duela, eta ez duela inor ezagutzen, eta ez dela harrigarria ni ez ezagutzea, gaixotu zenetik Gorriak bere
|
burua
ere ez baitu ezagutzen.
|
|
|
Eta hor gaude denak, ginen guztiak, eta erretratu horrek ez dit gezurrik asmatzen utziko. Hor dago Ixidro irribarre zabal zabal batekin, hor dago Agustin albokoari adarrak jartzen, hor dago azken ilaran Emilio, ilehoria, izkinatik burua gora luzatzen, futuroaren preteritoan ez agertzeko beldurrarekin, nire
|
burua
ere hor dago bigarren ilaran ezkerretik seigarrena...
|
|
2002
|
|
|
Egia zen zerbait ezkutatzen zuela. Ezkutatu, baita bere
|
buruari
ere. Alazneri Imanol gustatzen zitzaion, eta Imanol zuen mutila.
|
|
|
Maiz gazte gaiztaginei zakurra ematea hezibide ona gertatu izan da. Zakurrarendako hartu duten erantzukizunak beren
|
buruarekin
ere zintzoago jokatzen erakusten die.
|
|
|
Eta, aldi berean, zeinen irrigarri sentitu nintzen! Pentsatzerakoan, batez ere,
|
burutik
ere pasatu zitzaidala momenturen batean, huraxe izan zitekeela ene bizitzako obrarik onena eta ederrena: ene artelana.
|
|
|
Eta porrotaren olatuen menpe, finean. Eta, itsasoa maite zuen arren, gorrotatu egin zuen une hartan, bere
|
burua
ere gorrotatzen zuen neurri gabeko neurrian. Nekatu eta ahitu egiten baitzuen nork bere buruaren kontra borroka egin behar izateak, eta nekatu eta ahitu egiten baitzuen, halaber, olatuak beso zituèn olagarro erraldoi hari etengabe aurre egin behar izateak.
|
|
|
Ez dakit Jainkoaren kontra, Job bezala, edo patu gaiztoaren kontra. Baita neure
|
buruaren kontra
ere, hainbatetan. Ez bainion zuzen irizten nik bizitzen jarraitzeari, Herioari hain zerga garestia ordaintzearen truke:
|
|
|
Hori bai, joan aurretik Sarak bere aholkua eman zidan: " Zoaz, bai, baina ez ahaztu zu zeu zarela zeure lehenengo gaixoa eta zeure
|
burua
ere zaindu duzula, romeokardiak jota segitzen duzu-eta". Eta Leirek:
|
|
2003
|
|
|
Adats askea bi eskuekin goitik behera lizunki laztantzen zuen bitartean justu zer galdera egin nion ahaztu egin zitzaidala ohartu nintzen. Emakumeen imintzio solteak sartzen zaizkit lehenik buruan eta banekien aldi batez nituela beso biluzi horiek, galtzarbeetako orbanak eta ilearen eroriko nagia nire gogotik erauzi, behin eta berriz gogoratuko nituela neure
|
burua
ere nazkatzeraino.
|
|
2004
|
|
|
Baina beren etxeari Espainia eta Frantzia izenak eman dizkieten horiei, euskaldun izatea ezer ez izatea iruditzen zaie nonbait. Eta, azkenean, pentsamolde hori geure
|
buruotan
ere sartzea iritsi dute?. 9
|
|
|
bertzeen begietara bigarrenik. Eta desagertu geure
|
buruarendako
ere, karriketan eta paperetan geure burua ispilaturik ez ikustean, geure existentziaz duda eginen dugulako esperantzan?. 261
|
|
|
Europako Kondairak erakasten duenez, ordea, gure etorkizuna GERONEN
|
BURUAN
ERE BA DAGO. Orain, Txekoslobakian Metternich en garaian bezela, geure" buditelé" asko behar dugu, herriz herri gure jendea argitzen ari.
|
|
|
Eta gogoratu da etxekoekin, aitak zelan erabaki zuen Astrako armak jabez aldatzea, amak zelan pasatu zituen azken urteak bakarrik, duela gutxi hil zen arte. Eta bere
|
buruarekin
ere gogoratu da, hori ere egin behar delako aldian aldian; eta gogoratu da zelan egin behar izan zuen alde etxetik eta zelan dabilen orain mundutik, jakin barik non amaituko duen edo sekula bueltatuko den. Gogoratu da Habana barkuan berarekin batera joandako umeekin, eta pentsatu du akaso ume horietako batzuek, gaur, errusieraz egingo dutela eta ez besterik, eta gogoratu ere ez direla egingo jaioterriaz, eta badutela horiek ere zerbait kontatzeko.
|
|
|
Antzeko zeozer igarri du Liviak ere azkenean, sentitu duenean zelan atzeko butakakoak, eskuak gorago eramanez,
|
burua
ere laztandu dion, solte zeuden ile batzuk belarrien atzera eramanez. Eta atzamar puntekin belarriaren izkinatxoak ukitu dizkionean, lau katu pasatu dira Liviaren hanketatik, laurak pertsiarrak, eta gogor heldu behar izan dio besotik Fray Ciccillori, pelikula bere zatirik hunkigarrienera heltzen ari zenean.
|
|
|
Azken aldian Signora Mariak ez duenez ezertarako erabiltzen kotxea, ba mutilak ere ez du kolpe zorririk jotzen egun osoan, eta hortxe dago, aldatseko azken farolaren ondoan, bakarrik berbetan. Tira, berak dio ari dela berbetan, eta
|
burutik
ere ez pasatzeko lapurtzearen ideia gero, ze harrikada bat botako dizu bestela bekoki erdira, eta harritzar bat hartzen du bide ertzetik, bromatan ez dabilela erakusteko.
|
|
|
Banuen, ordea, emakumeena baino gai lehenagokorik eta premiazkoagorik. Izan ere, Montse mespretxatzen nuèn bezainbat mespretxatzen nuen neure
|
burua
ere, hain izan bainintzen lerdoa eta ergela. Gure ezkontzak huts egin zuen, baina errua ez zen harena bakarrik izan, nirea ere bai, arestian esan dut.
|
|
|
eta
|
burua
ere
|
|
|
eta
|
burua
ere
|
|
2005
|
|
|
Ai, Inesen dezepzioa, mundua hankaz gora erori balitzaio bezala, aurpegia zuri zuri! Baina aurpegia ez ezik
|
burua
ere zuri zuri geratu zitzaion, zulo zuri hark telefonoaren zifrak irensten zituela, guztiak kolpetik.
|
|
|
Zerbait ikertu behar, ordea. Gorputzak nekatuz hartu du atseden,
|
buruak
ere argiago pentsatzeko gaitasuna berreskuratu, eta honek, kezkaren ordez, jakin min handia barneratu dio.
|
|
|
Apurka apurka Ametsen irudi hori beste irudi nahasiagoetan galtzen joan da, loak bere mundu abstraktura daroala. Egun luzeegia izan da, tentsioz betea, eta
|
buruak
ere bere atsedena eskatzen du, Naroaren aginduen aurka.
|
|
|
Hitzok, baina, ezpainak zeharkatu barik geratu dira. Bere
|
buruari
ere ziria sartzea litzateke. Zer axola berari Ainara edo fideltasun kontuak!
|
|
|
Usorik ikusi izana, ordea, ez du gogoratzen. Madoka haren atzetik atera eta estu heldu dio besotik,
|
burua
ere han bermatuz, laztanka. Itzarri denetik ikusi duenez, neskari ere ez zaio gauekoa damutzen.
|
|
|
Nori axola, bestalde, Antton Ihartzegarai hau betirako itsu, mutu eta gor gertatzea? Ezta heure
|
buruari
ere!...
|
|
|
–Buztana beti bere tokian –Karlos Felixek–, eta
|
burua
ere bai. Zeinek esan dik planarekin batera aitortza zetorrela?
|
|
2006
|
|
|
hau be pasau! Errebuelta gainditzea lortu izanak bere
|
burua
ere harrituko balu modura. Hau be pasau!
|
|
2007
|
|
|
Zer uste duzu, hark ezetz esango balit, zureganako maitasuna berriz piztuko litzaidakeela? Nik zurekin garbi jokatu nahi dut, Iker, eta neure
|
buruarekin
ere bai. Gehiegi maite zaitut nolanahi engainatzeko.
|
|
|
Gehiegi maite zaitut nolanahi engainatzeko. Eta neure
|
burua
ere ez dut engainatu nahi.
|
|
|
Berdin herri bat, goiko pasarte gaztelaniaz aipatuan irakurri berri dugun legez: haren nortasuna orobat ideia baten errepresentazioa da, eta bera den ideia hori zertu eta zertu ari da beti, kontzientzia eta identitatea garatzen, artean, politikan, zernahitan, geroz eta inguratzen duen naturaren ezagutzaileago, kontzienteago bere
|
buruarena
ere. Azkenean, jakin badakiela ohartzen du, kontzientzia baduela, kontzientziaren kontzientzia?
|
|
|
Alprojak! Haienganako nazka bere
|
buruarengana
ere bideratzen hasi da ohean, berriz ere Patriciaren ondoan kokatu denean, hipnotizaturik bezala ate horren aurrean gelditzeagatik. Zeren bila zebilen?
|
|
2008
|
|
|
Gozatzen ari zen Baldwin.
|
Burua
ere normalean baino gehiago mugitzen zuen. Ez zitzaion gustatzen Petrovi, baina ikusmena ez zen garrantzitsua beretzat.
|
|
|
gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen, euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean?, bere
|
burua
ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala?!, baina aitak ez zidan utzi:
|
|
|
Jende multzoa ikusi zuenean, baina, begietatik poza ezabatu, urduri jarri, herritar askok ezagutu eta batzuek eta besteek bero bero agurtzen zuten; Beñardok, baina, biribildu gabeko irri batekin erantzuten zien, hain zituen aurpegiko giharrak zurrunduta?, eta, saioa hasi baino lehen hain adeitsuki agurtu zuèn jendeak berdin agurtuko ote zuen gero, baldin eta saioa potoz poto burutzen bazuen?? beldurrak eragindako urduritasunaren mende hasi zuen saioa; hain urduri zegoen eta hain izu ikara, non lehen hiruzpalau bertsotan arrastaka ibili baitzen, barraskiloa bezain motel, zangoak ez ezik,
|
burua
ere dar dar balu bezala; esan nahi baita Beñardok aski lan izan zuela bere itsasikara mentalarekin, zeinak, lerroak eta errimak zilipurdikatzeaz gain, begien aurrean zuena ez ikustera baitzeraman: mahai gainean zuèn basoerdia, adibidez, tabernariak zerbitzatu ziona?. Bertsoa osatzeko, ardoa sagardoa baino hobe?
|
|
|
Natalia oso ahulduta zegoen, lotan bezala, arnasa estu, aldian behin zinkurinka? baita burua
|
burutik at
ere, antza. Medikuak masailetan zapladatxo batzuk eman zizkion, alferrik.
|
|
|
aurpegiera ederki aldatu zitzaion bederen, haren begi ingurua batez ere, begirada zorrotz bezain esanahitsua guztiz kamustu baitzitzaion ama nagusiari behingoan, tuntun aurpegia ere jarri zuen une batez, frai Millanek esaldiaren bigarren zatia bukatu ahala?, baita esanahiz hustu ere, apika. Ama nagusia, beraz, ez zen ohiko ama nagusia, izaki blokeatu bat baizik, haren
|
buruak
ere zuri behar zuen une hartan?, lehenbailehen desblokeatu behar zuena, haren buru estimuarekin lotutako kontu batek ere behar zuen tartean kontrapisu gisa, komunitateko mojak berari begira baitzituen ordurako, barregarri geratzeko posibilitatea ere hantxe?, halako moldez, non, segundo laburretako noragabetasunaren ostean, bizitzak beti eskaintzen dio beste aukera bat bizi nahi duenari?, halaxe e...
|
|
|
aurpegiera ederki aldatu zitzaion bederen, haren begi ingurua batez ere, begirada zorrotz bezain esanahitsua guztiz kamustu baitzitzaion ama nagusiari behingoan –tuntun aurpegia ere jarri zuen une batez, frai Millanek esaldiaren bigarren zatia bukatu ahala–, baita esanahiz hustu ere, apika. Ama nagusia, beraz, ez zen ohiko ama nagusia, izaki blokeatu bat baizik –haren
|
buruak
ere zuri behar zuen une hartan–, lehenbailehen desblokeatu behar zuena –haren buru estimuarekin lotutako kontu batek ere behar zuen tartean kontrapisu gisa, komunitateko mojak berari begira baitzituen ordurako, barregarri geratzeko posibilitatea ere hantxe–, halako moldez, non, segundo laburretako noragabetasunaren ostean –bizitzak beti eskaintzen dio beste aukera bat bizi nah...
|
|
|
Natalia oso ahulduta zegoen, lotan bezala, arnasa estu, aldian behin zinkurinka... baita burua
|
burutik at
ere, antza. Medikuak masailetan zapladatxo batzuk eman zizkion, alferrik.
|
|
|
Herrian berria zabaldua zen ordurako, eta hala, eguerdian jende dexente bildu zen ingurura. ..., hain zituen aurpegiko giharrak zurrunduta–, eta –saioa hasi baino lehen hain adeitsuki agurtu zuèn jendeak berdin agurtuko ote zuen gero, baldin eta saioa potoz poto burutzen bazuen? – beldurrak eragindako urduritasunaren mende hasi zuen saioa; hain urduri zegoen eta hain izu ikara, non lehen hiruzpalau bertsotan arrastaka ibili baitzen, barraskiloa bezain motel, zangoak ez ezik,
|
burua
ere dar dar balu bezala; esan nahi baita Beñardok aski lan izan zuela bere itsasikara mentalarekin, zeinak, lerroak eta errimak zilipurdikatzeaz gain, begien aurrean zuena ez ikustera baitzeraman: mahai gainean zuèn basoerdia, adibidez, tabernariak zerbitzatu ziona –" Bertsoa osatzeko, ardoa sagardoa baino hobe" esan zion arestian Kaxkagorrik–, harik eta Kaxkagorrik Beñardo, bertso txar bat bota berria zena, ukondoarekin ukitu, begia keinatu, basoerdia hatzaz seinalatu, eta Beñardok basoa ikusi zuen arte... edo hala zirudien behintzat, jarraian eskuaz basoari gogor eutsi, ezpainetaratu, eta zurrut batean hustu baitzuen.
|
|
|
euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa –horrela, letra larriz idatzia– gazteleraren bidetik bakarrik beregana zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen –euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean–, bere
|
burua
ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala...!, baina aitak ez zidan utzi:
|
|
2009
|
|
|
Noski mindu ninduela. Nik ez nuen uste hain argi igartzen zenik, ahalegin handiak egiten nituen beldur nintzela ezkutatzeko, baita neure
|
buruari
ere. Parke hartan gaia atera nuenean, dardarka nengoen.
|
|
|
Hala, bada, gizakia bere sorkuntza diren errealitateetan bizi da; baina horixe du bere
|
burua
ere, eta bere bizitzaren zentzua. Mundua eraikiz, fisikoa, soziala?
|
|
|
Berak asmatu behar du bere nongotasuna bezala norakotasuna. Horregatik Naturan ez Nia ikusten du, arrotza; hari arroztua da bera, ondorioz bestea bere
|
buruari
ere alienatua. Baina Naturan ez Nia ikusi ahal badu, nolabait bere burua harekin bat ikusten duelako da(, behiala?, hastapenean; bere oroipenen artean ez duen, eta mitoan bakarrik pentsa dezakeen hastapenean), eta jatorrizko batasun hura hautsia.
|
|
|
Gandiagak asko zor dio Salbatoreri. Batez ere Arantzazun Euskal Herria sinbolizatuta ikustea; eta bera Euskarazko Herriarekin identifikatzen zenak, han bere
|
burua
ere sinbolizatuta deskubritzea (elorrian, Artasoko lurrean, Oteizaren harrietan). Ez Garibai, Elkano, Okendo eta beste Arantzazuzale historikoak; ez igandean etortzen eta joaten diren erromesak, baina urte osoan berton bizi diren artzainak eta laborariak, horiek bihurtzen dute Arantzazu Euskal Herriaren sinbolo Gandiagarentzat (Salbatorerentzat erromesek bezala).
|
|
|
Bere baliabide bakarra dirudi. Norarentzat, baina baita bere
|
buruarentzat
ere. Baliabide kaskarrak dira, desegokiak.
|
|
|
Bihotza izan zen kendu zioten azken gauza, bizirik nahi zutelako ahalik eta denbora gehien. Azkenean,
|
burua
ere moztu zioten. Eta gorputzeko beste zati batzuk ere bai.
|
|
|
Neska madarikatua. Bere
|
burua
ere madarikatu zuen. Hogei euro eman izan balizkio agian konformatuko zen.
|
|
|
Barkatu lehenago aurkeztu ez izana, topera nabil eta ez dakit non dudan
|
burua
ere.
|
|
|
–Eta aurretik abisatzea? , ez zaik
|
burutik
ere pasa, artaburua, esan nahi nion, Txaberrek motxila lurrean utziz eta forru polarra kenduz egoerak atzera bueltarik ez zeukala argi utzi zidanean.
|
|
|
Horrexek ekarri dit gezurra ahora. Asmatutako sukarrarekin autoan nentorrenean ez nekien nora nentorren, baina ordubete nora ezean eman ondoren, Deustuko zubian nengoen eta, antza, ez bakarrik lanekoei, neure
|
buruari
ere gezurra esan diot. Banekien hasieratik honantz nentorrela.
|
|
|
–Ez zeukaat hirekin sesioan hasteko gogorik, Tasio, kopa bat atera eta kriantza serbitu zion bere
|
buruari
ere?. Ez dik merezi honezkero.
|
|
|
idatzi zuen, idazpuru gisa?, Adak bere egoeraren berri ematen zion: bere kezkak?, askotan Ana Kareninarekin oroitu eta berarekin guztiz errukitzen naiz, haren baitan neure
|
burua
ere ikusten dudalako, beharbada, nola edo hala, maila batean bai behintzat, ni nekez bereiziko bainintzateke inoiz maite dezakedan maiteagandik, are gutxiago neure burua hil??, bere desioak?, imajinatzen dut zu eta ni mahai batean, orain arte egin izan dugun bezala, baina inoren mehatxurik eta inoren begirada maltzurrik jasan gabe, liburu hau edo hura irakurtzen dugulako edo zigarreta bat erretze... noiz iritsiko da, baina, egun handi hori???
|
|
|
–Ni ere haserre nago, zurekin ez ezik, neure
|
buruarekin
ere, ni neu ere errudun sentitzen bainaiz, Txarorekiko aferan konplize izan ninduzulako.
|
|
|
armadaren egitura bertikal hierarkikoaz, azken batean; Domingok bazekien, edo sumatzen zuen, sumatu baino gehiago ere bai, beharbada? berak ez zuela agintzeko balio, are gutxiago agindua izateko, eta bazekien, ondorioz, handixe etor zekizkiokeela problemak eta buruhausteak; ez zebilen oker, bere gainean baitzuen konpainiako sarjentua, gizon estu bezain arbitrarioa, soldaduak lehertu arte derrigortzen zituena; gorpuzkera lerdena zuen, bizkar zabal zutekoa eta lepo sendokoa,
|
burua
ere tente?, aste gorrian behar bezala zaintzen zuena, ardo tantarik ere probatu gabe ia; igandeetan, baina, aste osokoak edaten zituelako edo, sekulako mozkorrak harrapatzen zituen; badirudi mozkorraldi haietako batean, kantinatik barrakoira itultzeko bidean zegoela, basoko enbor bat jo zuela, betean jo ere, hortz bat galtzerainoko talkan; horregatik, soldadu guztiek Besatroncos deitzen zioten, e... Putakumea, maiuskulaz?, haren izaera eta haren nortasuna hitz bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen? ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guerrero, y la cabeza como Juan Oropesa, que la tenía siempre tiesa!?
|
|
|
Hitz bakoitzak eta esaldi bakoitzak ohi du bere bidea, eta Domingo esaten ari zenak ez zuen irri zabal baterako bidea baizik irekitzen; han, baina, Domingok eman behar zuen baimena: hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego
|
buruak
ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru, irri asimetriko bat: eskuin aldean irriago zena, nolabait esatearren, ezkerrean baino?, ezkutuko kezka batek biribiltzen utziko ez balio bezala; izan ere, Domingoren irriak behartzen zuen, alde batetik, baina bera ere, bulego burua?
|
|
|
armada? eta armada
|
burua
ere bai, jakina, Errolan, Karlomagnoren iloba. Eta Karlomagnorena Europako armadarik indartsuena zuan gero?!?; haien ohiturez:
|
|
|
Gabinok ongi ikusten zuen zer esaten ari zitzaion arreba, ikasi ere, ikasi zuen une hartan, ausaz, esaldi batzuk horma eskalaezin bihur zitezkeela, inork ahoskatu ahala?, baina hargatik, beharbada, are amorru handiagoa sentitzen zuen, haren urduritasunak eta haren ezinegonak ez zuten besterik adierazten?, amaren aurkakoa ez ezik, bere
|
buruaren aurkakoa
ere izan zitekeena, lehenengo ezintasunari lotutako beste ezintasun guztiei, bakardadearen hoztasunari, baita lagunari egindako nolabaiteko traizioari ere, aldez aurretik antzeman balie bezala; esan nahi baita bere jarrera hari eutsi ziola Gabinok hurrengo egunean ere, amarekiko urruntasunean eta gero eta bakardade handiagoan, ia ezer jan gabe; gero, oherakoan, ama bakarrik belaunikatu zen salbea errezatzeko, bezperan bezala; bezperan ez bezala, baina, zeinean semeak guztiz eman baitzion bizkarra amari, begiak itxita zituèn harrizko estatua bat iduri, bi aldiz jiratu zuen Gabinok burua, bazirudien bakardade jasangaitzaren izotzak harriaren harrizkotasuna zartarazi zuela, puntu bakarrean bazen ere?, amari begi bazterraz so egiteko; ondoren, ama oheratu eta biak lotan gelditu ziren; denbora laburrerako, ordea, handik gutxira hasperenka itzarri baitzen Gabino, esan ere, esan zuen hiru bider, amesgaiztoaren erdian:
|
|
|
–; efektua bat batekoa izan zen, ikaskideetako asko eta asko barre algaraka hasi baitziren; gogotsu egiten zuten, bai, barre, eta horregatik egiten zuten, ausaz, gorputz atal guztiekin: barre egiten zuten ahoarekin, barre begiekin eta barre azalaren poro guztiekin, bizipozak eta bizigogoak, azkenik, beren ohiko bideak, baita ezohikoak ere, aurkitu balituzte bezala; eta eragileak. Damasok?, etxea gainera zetorkiola susmatzen zuen arren, ez zuen atzera egiterik jada; orduan, baina, lekua ez ezik,
|
burua
ere galdu zuen aita Pierrek, zeinak, piztia zauritu batek bezala, orroka ekin baitzion, ixo, ixo eta ixooo!?, Damasori oldartzen zitzaion bitartean, bost axola une hartan biktima orbetar bat bazen ere: heldu zion belarritik, altxarazi zuen mutila jarlekutik, eraman zuen korrika batean aurreko aldera, eta hantxe eduki zuen biraka eta tiraka, Damaso negar batean hasi zen arte; hantxe borreroa, zutik, eta hantxe biktima, lurrean etzanda?
|
|
|
–Teofilo Maria eta Damaso: Domingo baino gehiago izango zarete, beharbada, baina baita aspergarriagoak ere??; erreibindikazioa egin ondoren, ordea, bere
|
burua
ere babestu beharra zuen, eta horregatik egin zuen, apika, ezpainak hortz artean gordetzeko keinua, harekin anaiei barkamena eskatu nahi balie bezala, bide batez. Guztiaz ere, Adak bere burua babestu arren, Teofilo Mariak ez zion barkatu:
|
|
|
lau seme alaba ditut, ahora zer eramanik ez dutenak, eta damu naiz, nagusi; fabrikan izan ohi zituèn arazoekin alderatuta, bigarren mailakoa zen hura, baina burua haraxe joan zitzaion, hain zuzen ere; biharamunean zuen hitzordua, eta horrek kezkatzen zuen, Nazariok bere zalantzak baitzituen, langilea onartu ez onartu: orduan, baina, jakin ez zergatik, arestian itzalitako odol goria, kontzientziaren mugimendu inkontziente batean, berriro goritu zitzaiolako, apika?, Nazariok garbi ikusi zuen ez zuela langilea onartu behar?
|
buruarekin
ere egin zuen, halako batean, ezetz eta ezetz, bururdiaren kontra?: –Begiratu faltsua dik, senak halaxe ematen zidak, bai, eta lanetik botako diat, besterik ez dik merezi eta sozialista alu horrek; bekatu egin zian, eta ordain dezala, nik ordaintzen dudan bezala!?.
|
|
|
pentsatzen zuen bakoitzean bi arrebak atzetik jarrai zekizkiokeela, anarkistak edo egin zitezkeela, beraz?, Domingori ez zitzaion gustatzen: edo bai, gustatzen zitzaion alde batetik, inor bere federa erakartzea atsegin izateaz gain, tentagarria ere bazelako etxeko bi arrebak bere alde jartzea, aitaren aurka piztu zuèn gerran?, baina ez bestetik, zeren aitaren aurkako gerra amaren eta izebaren aurkakoa ere bai baitzen, maila batean, baita bere
|
buruaren aurkakoa
ere, ondorioz, hain bere baitaren baitan sentitzen zituen Domingok garai hartan ama izebak, izeba batez ere, eta zeren, ororen buruan, arrebak babesteko sentimendua nagusitzen baitzitzaion: hobeto zaudete, neskak, etxean goxo goxo, bide honek auskalo nora eramango nauen eta?; baina, arrazoi haiek guztiak bazter utzita, beste arrazoi ezkutu bat ere bazegoen, Domingori berandu gabe agerian jarriko zitzaiona; Alberto hil baino lehenago izan zen, aurreko igandean?, bi mutilak bakarrik geratu, eta Alberto, zinerako bidean behar zuten bi arrebek une hartan, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero?
|
|
|
Damaso zen kritikoena, gogorrena ere bai, anai arrebek Domingorekin zituztèn harremanen ikuspuntutik; Domingo, ordea, ez zen tontoa, eta bere ihesbideak aurkitzen zituen, gorputzarekin ez ezik,
|
buruarekin
ere bere zilipurdiak egiten baitzituen, hitza jolas?, bere ateraldi xelebreekin; Domingok bere burua beheratzea erabaki zuenetik, gainera, bere burua goratzeko asmotan, gorputza hegaldi bihurtzen den eremuraino?, zabal zabalik utzi zion bidea Damasori, honek zernahi egin zezan; Damasok, beraz, noiznahi egiten zion irri Domingori bere aldaketa hura zela-eta, baina Domingo ez zen desesperatzen; ait... fede berriak ematen ziòn segurantzatik mintzatzen zitzaion noiznahi, orain berari bururatutako esaldiak erabiltzen zituela, orain irakasleen jardunetik edo apaizen sermoietatik ikasitakoak:
|
|
|
atseginezkoa zen bata, hartarako ere gai izan baitzen, Jainkoaren amoreagatik, eta beldurrezkoa bestea, oinazpi odoldu haiek beldur emateko modukoak baitziren, zinez; joan zen ezkutuan etxeko, ospitale, ko botika kutxara, nondik hartu baitzituen flasko bat, iodo tindua zeukana, eta benda bat; joan zen gero komunera, non garbitu eta lehortu baitzituen oinak? eman zuen iodoa, bendatu zituen oinak, jantzi zituen galtzerdiak eta zapatilak, eta halaxe ibili zen, disimulu batean, afaldu eta oheratzeko ordua heldu arte; biharamun goizean, baina, jaikitzerakoan, amak edo izeba Ernestinak iratzartzen zituen anai arrebak?, ezin jarri izan zituen oinak lurrean, hainbestekoa zuen mina eta oinazea,
|
burua
ere astun; aldameneko gelan Teofilo Maria eta Damaso igartzen zituen, beren artean hizketan, eta Teofilo Mariari deitu zion ozenki, izeba Ernestinaren bila joan zedin, sukarra zuela-eta; izeba Ernestina iritsi zenerako oinutsik zegoen Domingo, bi bendak kendurik, senperrenak ikusita gero, hori bai, benda zauriei itsatsita aurkitu baitzuen hainbat puntutan; hortik aurrera, Domingok izebaren ohiko eskuzabaltasuna espero zuen, baina auzi hartan beste batzuk ziren kontuak, itxura batean, mutilaren oinak ikusi ahala haserretu baitzitzaion izeba:
|
|
|
kontatu zion nola sinetsi zuen fantasmetan, baina ez zuela jada sinesten, Gabinorekin huts egin ziotelako, tuberkulosia zela-eta; nola predikari bat, ikastetxeko gogo jardunetan, Cupertinoko Josez aritu zen, eta hantxe piztu zitzaiola fraide hegalaria izateko gogoa, bere jaiotegunean etxera sartutako kanarioaren bisita ere seinaletzat harturik; nola bizpahiru bider izan zuen hegan egiten zuelako ustea, ekisainduaren aurrean, nahiz eta ustea ustel gertatu zitzaion; nola astebete eskas lehenago harriak sartu zituen zapatetan, Gabinoren osasunaren alde, bai, baina baita Jainkoaren aurrean merituak egiteko ere, noizbait hegan egiteko grazia eman ziezaion; eta nola, azkenik, egun hura, egun hura, hain zuzen ere!? berezia zen, urtebete lehenago jarri baitzion bere buruari urtebeteko froga, jakiteko komentu batean sartu behar zuen ala ez, fraide hegalaria bezala, baina ofizioan izandako esperientziaren ondotik zapuztuta bezala sentitzen zela, eta ez zekiela; aita espiritualak hunkituta entzuten zion, hain iruditu zitzaion mutil hura espontaneoa eta espresiboa, baina bere
|
buruarekin
ere zintzo izan nahi zuen, eta hala esan zion nola, gizonaren egiteko askoren azpian, baita asmo ustez goitiarrenen azpian ere, deabrua zegoen, guztia lardaskatu nahian, argi bakoitzak baitzuen bere itzala eta esku bakoitzak gordetzen baitzuen bere baitan hatz luzatuaren mehatxua: hegan egiteko desioaren azpian, Domingok Jainkoa manipulatzeko joera garbia erakutsi zuela, alegia, eta Jainkoa manipulatu nahi izatea harrokeria besterik ez zela:
|
|
|
Eta hara:
|
burutik
ere pasatu zitzaidan egunen batean Afrikako sabanara joan dudala, sekulakoa izan behar baitu pieza horietako bat ehizatzea: lehoi bat edo tigre bat?
|
|
|
Domingok, bai baitzekien hura konplimenduzko esapide bat baino gehiago zela, izebaren kasuan ziur zegoen horretaz? esker oneko irri batekin erantzun zion, baina, irri egin orduko, burua mugimendu azkar batean atzera bota eta harridura keinu nabari bat egin zuen, bisaia guztiz hartu ziona, eta egoera hura ezohikoa zela adierazteko era bat ere izan zitekeena?
|
burura
ere etorriko zitzaizkion Domingori, ziurki, Damasok arestian esan zizkiòn hitzak,, amari gauza batzuk ahazten hasi zaizkio, jakingo duzu, azken urte honetan are gehiago??, baldintza normaletan amak beti hartuko baitzion aurrea izebari, ohikoa zuèn jokabide harekin erakutsi nahi balu bezala nor zen lehen etxe hartan eta nor bigarren; horregatik, beharbada, begiak ñarrotu eta Domingok zorrotz be... amak ere semeari begiratzen zion istant hartan, era berezi batean begiratzen ere, begien bistan zuenari adi adi zegoenak adia galdua balu bezala, baina ez guztiz, bere begirada hartan ez baitzen oro etsipen, eta betazalak tolesteko moduak tentsio puntu bat erakusten baitzuen, barne borroka baten ondorioa baizik ezin izan zitekeena, labirintoaren irteera aurkitu nahi eta ezinean dabilen izaki galduaren antzera, harik eta, segundo pare baten buruan, begietan argi bat piztu eta honela mintzatu zen arte:
|
|
|
Gaua zen arren, ez zen gau itxia ez gaumina, ziega hartan ere ez, hormetako baten goialdean leiho txiki bat baitzegoen, nondik sartzen baitziren egunaren azken argi hondarrak, ilunak ezinbestean?, ziegako hormetan halako efektu ia sumaezin bat egiten zutenak, karearen zuri iluna apur bat zuriagotuz; esan nahi baita aita semeak, ziegan beren denboratxoa egin zutenez gero, elkar ikusteko moduan zeudela, ikusmena argi ilun hartara egokituta; haien ikusmena, haatik, ez zen zehaztasun handikoa, muga estu haien barruan ezin bestelakoa izan?, baina bai nahikoa, beharbada, Teofilo Mariak aitak zuzendu ziòn irriari antzeman ziezaion: ez zen adostasunezko irri bat, Nazario Orbek nekez sinets baitzezakeen semearen hitzen logika itsuan, semeak ez zituèn eskarmentuak zituen aitak?, esker oneko irri bat baizik, zer besterik??, baina, zegoèn egoeran zegoelako, bihotza bero eta
|
burua
ere gogobero, halaxe interpretatu zuen, beharbada, Teofilo Mariak aitaren irria, Nazariok Jainkoagan zuèn fede baldintzarik gabearen adierazpidetzat, halako eran, non, une haien garrantzia azpimarratu nahian edo, sentimenduen ur handiak hitz handien egarri betiere, gaztetan zer esanik ez?, dir dir egin zezaketèn hitzen bila abiatu baitzen; ez al zen, bada, arestian heroi bat bezala portatu?; oi...
|
|
|
–Atzera hortik, Nurmi, kaka Jainkoari eta kaka hiri!??, non, koparen parera iritsi baino metro pare bat lehenago, tiro jasa batez josi baitzuten, metrailadorearen burrunbak dar dar zeragion aireari, zarata eta zalaparta?, bere izatearen zati galdu baten bila joan zenak zati guztiak galtzen zituela, koparen gainera zerraldo eroriz. Orduan, baina, malguki batek katapultaturik bezala, lubakitik ziztuan irten zen Ada, senetik zetorkiòn erreakzio ezin azkarragoan, senak itsututa, itxura batean, baita zuhurtasunari tarterik uzten ez ziòn solidaritatezko jarrera erabateko batek ere, eskua luzatzera bultzatu zuena ondorioei erreparatu gabe, eskua ez ezik
|
burua
ere galtzeko arriskuan ipiniz?, sarjentuaren alferrikako oihuen artean: –Geldi, geldi, geldi?!?, beste tiro jasa burrunbatsu batek airea zeharkatu zuenean, zeinak betean harrapatu baitzuen Ada eta lurrera erorarazi; Adak fusila askatu eta oihura iristen ez zèn kexu mingarria egin zuen; gero, bizpahiru bira egin zituen, lubakitik metro batera edo utzi zutenak, hasperen eta intzirien artean, sabelaren goiko aldean bi zauri larri zituen, bala banak eragindakoak?, konortea galdu zuen arte; konortea bereganatu zuenean, berriz, handik hamar hamabost minutura?, sator gela batean aurkitu zuen Adak bere burua, tapaki baten azpian, zauriak benda batzuek lotuak eta estaliak, artatu zuèn erizain gizonezkoak orduantxe bukatu zuen, itxuraz, bere lana?, odol-jario geldiezina geldiarazteko saioan; Domingok, beraz. Domingo eta Chaplin, Ada zauritu zuteneko eszena bertatik bertara jarraitu zutenak, erizainaren ondoan zeuden une hartan?, bazekien Adaren larritasunaren berri, baina ohartu zenean ezen Adak begiak zabaldu zituela, haren parean jarri eta, kokospetik era ezin samurragoan helduta, honela esan zion, ahots hunkituaz:
|
|
|
ahoa ere ireki zuen une batez, egia zen Adak, eroetxean egin zuèn egonaldiaren ondotik, oreka gutxieneko bat berreskuratu zuela, baina egia zen, halaber, egonaldiak berak marka eta estigma ezinbesteko bat eragin ziola: ...arrebari, Ada are gehiago mintzeko??, baina aitak, orduan, mugimendu hautemangaitz bat egin zuen, burua zentimetro bat gora eta zentimetro bat behera eraman zuen bi aldiz?, inguruan bilduen begiradak erakarri zituena, sabai zurira begira zegoèn Reginarena izan ezik; jarraian, aitaren keinu nolabaitekoaren esanetara edo jarriz, Domingori begira jarri ziren guztiak. Reginak bere soari eusten zion,
|
burua
ere halaxe zuelako, beharbada, sabai zuria bezain zuri?, eta hark. Domingok, halaxe hitz egin zuen:
|
|
|
are gehiago, itsasaldi hartan marinelen eta enkargatuaren artean sortu zèn eztabaida gogor bakarrean, marinelak bazkariaz kexatzen ziren, hain atera zitzaizkion okaztagarriak sukaldariari dilistak, zomorroak janda, antza?, Domingori iruditu zitzaion zamaontzia bera ere fabrika txiki ibiltari bat zela, aitarena baino txikiagoa, baina aitarena bezalakoa funtsean, bere mila kontraesanekin eta gizonen arteko ezinikusiekin: aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere
|
buruarekin
ere haserre: hara zertan amaitzen diren erromantizismo guztiak, kaka zaharra?!; askatasunaren lurra, desengainuaren lurra eta beste lur asko; lur baten eta beste baten artean, baina, noiznahi etortzen zitzaion Domingori Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean, berak ezagutzen zituèn beste bospaseirena:
|
|
|
Arestian, beraz, Domingok Mauriren harri zaparrada bortitza jasan zuen; bi hitz arruntez osatutako esaldi hura, ordea, bi hartxintxar: . Hortxe duk!??, ez zen jasateko gai izan, hurrengo bospasei segundoetan nora ezean gelditu baitzen Domingo, bat bateko ahuleziak edo jota, aurpegia zuri eta
|
burua
ere zuri: hain zuri, non oroimenak berak ere hiztegi zuri bat baitzirudien, disolbatzaile kimiko misteriotsu batek hitz eta letra guztiak istant batean ezabatuta;. Hortxe duk!?
|
|
|
Domingo, hasteko, defentsiban zegoen, defentsiban behar zuen, inondik ere?, aurpegia zuri eta
|
burua
ere zuri, odola hotz; bizardunaren hitzak buruan sartu ez beste, ordea?, eskumotza da, baina gizona da oso: gizona gerritik gora, eta gerritik behera gizonago??, lotsak edo eraginda, adrenalina uholdea odolbideetan barrena lehertu eta gorputza sutu zitzaion; esan nahi baita Domingok, segundo gutxiko epe laburrean, mutur batetik bestera erreakzionatu zuela, lehen izotzak hartuta eta gero suak:
|
|
|
–eta, isilune labur baten ondotik arnasa hartzen zuela, jarraitu zuen?: Eskerrak bere garaian neure neurriko konfesorea aurkitu nuela, auskalo bestela, emakume bat baino gehiago aurkitu baitut kontu horrekin nerbioetatik eta
|
burutik
ere jota! Gaitzari izena ere jarri zioten:
|
|
|
Hiru ere bai, berarekin eraman baitzuen Ada, hori okerrena, eta nola ikusi baitzuen aitak ez ziola ezetzik esaten? aldiz,
|
burua
ere mugitu baitzuen goitik behera behin edo behin, gehitu zuen?: Ai, zeinen gustura egingo nukeen duelua Domingoren aurka!
|
|
|
zuk ere ezagutuko zenuen, beharbada. Eta galdu esaten dizudanean, erabat galdu zuela esaten ari natzaizu,
|
burua
ere galdu baitzuen Adak: horregatik egon zen urtebetez eroetxe batean, bere egun eta gau guztiekin.
|
|
|
Eta automobiletik jaitsi, eta oinez itzultzeari ekin zion Tasiok, Teofilo Mariari amorrua nagusitzen zitzaion bitartean: Tasioren aurkakoa, bai, nola ausartu zen, izan ere, kostkatar ohi bat, Gaueko Adorazioko kidea ere bazena, Jainkoaren seigarren manamendu ezin garbiagoa hain era zitalean lohitzera?, zeren eta Jainkoak berak Paradisuan gizon eta emakume egin baitzituen eta ez gizon eta gizon?, baina baita bere
|
buruaren aurkakoa
ere, berak ere ezin baitzien bere sentimenduei uko egin, eta hantxe baitzuen heroi bat izateko aukera, beste ikuspuntu batetik, zergatik ezin zuen berak Tasio maitatu, Platonek eta beste filosofo handi batzuek mutil gazte lirainak maitatu zituzten bezala??, bere sentimenduen alde jarriz, aitaren eta familiaren aurka, baita gizarte osoaren aurka ere: bakar bakarrik bera eta berak maite zuèn gizona, biak bat eginik, munduaren kontra?
|
|
|
noiz hartuko zizkion, izan ere, suzko su batek erraiak, eta noiz astinduko haize bortitz batek barrua, atzeraezinezko erabaki batean?; noiz bultzatuko zuen Jainkoak Ada bere egitekoa egitera, eta noiz igorriko zion seinalea?; noiz egingo zion buruan eztanda argi argitsu batek?; edo kasualitate hutsa ote zen gertatu zitzaiòn guztia, bostehun pezetakoa eta olio orbana?, Damasori behin baino gehiagotan entzun izan zion bezala, mirari ustezko guztiek ustetik miraritik baino gehiago zutelakoan?; egun haietan, zeinetan Regina eneko arazoa ez baitzen Ada, Regina bera baizik, zer alde zegoen, bada, bere jarreraren eta amarenaren artean?; ez al zen bera ere. Ada? Jainkoaren seinale bati begira jarri, ama Ama Birjinari bezala?; zein izan ziren, baina, amaren itxaronaldiaren fruituak?; porrotik eta frustraziorik handienak gehi mediku espezialistak agindutako lasaigarriak,
|
burua
ere apur bat nahasten hasi ote zitzaion?; eta Adari, jakina, pazientzia agortzen ari zitzaion: Maria Bibianak ere ederki nabari zezakeen hori, Adari lagundu nahi izaten zionean lekuz kanpoko erantzunak jasotzen baitzituen ordainean, saminaren eta suminaren artekoak:
|
|
|
izan ere, hitz bat zuzen ziezaiokeen Gonzalori, silaba bakarreko hitz bat, zer kostatzen zitzaion, bada, baiezko soil bat esatea, lagunaren kontzientzia lasaigarri??, edo, hitzik ezean, irri bat igor ziezaiokeen, edo gogokidetasunezko begiratu iheskor bat, baina ez zion hitzik ez irririk ez begiraturik igorri; aitzitik: gogortu egin zuen begiratua, lagunarekin ez ezik bere
|
buruarekin
ere desados balego bezala; Domingoren begiei arreta handiagoz erreparatuz gero, gainera, mutila sutan zegoela ondoriozta zitekeen: esan nahi baita Domingo zerbait esaten ari zitzaiola Gonzalori, bere begiratu gogorraren araberako zerbait, etorri ere, ideia bat etorri baitzitzaion une hartan Domingori tupustean, apika:
|
|
|
Phineasek pentsatu du uste baino konplikatuagoa dela medikuen egoera. Hain zuzen ere, ikazkinen kontra egin zituzten bost grabazioak, baina euren
|
buruen kontra
ere bai, Liburu Brodatua egiten lagundu zutelako eurek ere, nahita hasieran eta nahi gabe azkenean, Londresera alde egin zuten arte. Horregatik ez dira Londresetik itzuli beharbada, Liburu Brodatua amaitu eta hamabost urtera, pentsatu du Phineasek.
|