|
2000
|
|
|
Sunbilla eta Bertizarana lotzen zituen
|
bide
zahar eta garrantsitzu honek Erreparatzea etxeko artzain txabola eta artegietara eramango gaitu. Eskuineko haitzetan geratuko da Amaburuko trikuharria, baina historiaurreko beste oroitgarriak aurkitu nahi baditugu, Otaltzuko lepotik Mallurketako patarra igotzea nahikoa izango da, gailurrerako bidean hiru trikuharri topatzeko.
|
|
|
Elizaldetik Lesakara zuzen doan
|
bide
zahar eta estu baina oso politean, 7 km.rako Aia Harria ikusten hasiko gara, eta 2 km. beranduago Aritxulegi Mendatea eta Nafarroa harrapatuko dugu. Jaitsiera ezin basati eta ederragoa da, giza aztarnarik gabeko bailara arbolatsuan zehar, nekazal animaliak aske eta lasai bizi diren txokoa.
|
|
|
Edalontzia ezpainetan nuela biratu nintzen. Guti faltan ez zitzaidan ginebra
|
bide
zaharretik abiatu. Klara.
|
|
|
Basoan zehar jaitsi eta bidearen azken zatia Plazaola, Frankiko Trena edo Tren Txiki esaten zioten trenaren
|
bide
zaharrean egin genuen, tunel txiki batzuk ere pasatuz Erasote auzoan. Herritik gertu geundela, gu genbiltzan estratatik Guardia Zibilaren lanroberrak ikusi genituen errepide nagusian gora Uitziko mendaterantz, eta pixka bat geroxeago helikoptero ilun bat zeruan.
|
|
2001
|
|
|
|
Bide
zaharrak eta berriak
|
|
|
kontu txiki bat
|
bide
zaharrei ekiteko
|
|
|
Sinesten hasi nintzen
|
bide
zaharretara itzuliz gero
|
|
2002
|
|
|
Ardi bordak ezagutu, aurrealde polita dute, zenbait poliki zainduak besteren bat lurrean. Iruñetik Donostiako
|
bide
zaharrean barna ibili Muskitzaino. Zarrantza joan eta bertakoekin solasean ari, edo ziza edo onddo biltzera atera edo bestenaz, egon, dagoeneko egoten ikasi baduzu.
|
|
|
Beraz, XXI g. mendea hasi hurren danean aurretikoen ereduari jarraitzea dirudi.
|
Bide
zaharretan zehar bide barrietara joatea.
|
|
2003
|
|
|
Bikote honek aukeratutako bidea, kostaldeko bidea da, kostatik gertuena dagoena,
|
biderik
zaharrena litzatekeena. Iturriozek urte sabatikoa egiteko asmoa zuenez, eta Lepinoyk lan aldaketak egin behar dituenez hiru hilabeteko bizipenek herrialde ezberdinetako herritarrekin kontaktuan egoteko aukera ematen die.
|
|
|
Seinaleek dioten bezala, ezkerrera Lesakara jaisteko bidea dugu, eskuinera Domiko urtegirakoa, eta aurrera jarraituz Zumarreko lepora daraman pista zabala aurkituko dugu. Hauxe izan da guk hartu duguna, baina zuzenean pistatik igo beharrean, horren ezkerretik doan
|
bide
zaharra jarraitu dugu pagadian gora igotzeko.
|
|
|
Historiaurreko eta aspaldian ustiatu ez diren meategiak ikusiko ditugu. Karlistaldien eta Gerra Zibilaren pasadizoen eta kontrabando eta
|
bide
zaharren inguruan sortu ziren benta edo ostatuetara ere egingo dugu txangoa. Gainera, Gipuzkoa eta Artikutzatik gertu dauden edo mugakide diren zenbait tontor igotzeko aukera izango dugu:
|
|
2004
|
|
|
Orioko benta: Orio eta Igeldo lotzen dituen
|
bide
zaharraren bazterrean kokatua, benta nahiko gaztea da. 1864ko Nomenclator de la Provincia de Guipuzcoa etxe zerrendan," Celaicho" baserria aipatzen da.
|
|
|
ARANTZAZUKO
|
BIDE
ZAHARRAK
|
|
|
mendiotako
|
bide
zaharrok ere
|
|
|
|
bide
zaharrak.
|
|
|
|
bide
zaharretan ni
|
|
|
|
Bide
zaharren barruan
|
|
|
|
Bide
zaharren barruan
|
|
|
Zenbat
|
bide
zaharrez
|
|
|
Atzera begira, eskola eta ahalegin poetiko literario guztiak baino barrenago, zinez bere barruan zer dagoen, ohartzen du orain: " Arantzazuko baserriak, artzain etxabola,
|
bide
zaharrak, harrobiak, izan dira niretzat, nik sekula estudiatu dudan guztian ikas-libururik aberatsena". Eta bizitzak poetika bezala, poetikak bizitza zer den irakasten dio:
|
|
|
Mundu hori haurtzaroko Nabarniz da. Baina baita, oraingo mundukoak ez diren bere bizi guztiko Arantzazuko
|
bide
zaharrak ere mendietan, errekaldeetan, artzain eta nekazari paraje aparteetan. " Oinez baino belarriz" ibili izan dituen arbaso antzinakoen, esaldi luzeak diren bide zeharkariak, ipuinez eta legendaz beteak airean –" ezagutzen dudan/ erromantzetegi/ ederrena" –, lanez eta historiaz kargatuak zoru lakarrean; isiltasun luzeen bideak gaur egun," gero eta isilago/ gizonon oroitzapenean".
|
|
|
Arantzazuko
|
bide
zaharrak
|
|
|
Euskaldunok disputarako eta ezin ikusirako dugun joera kontuan hartuta, bakar bati entzun nahi nioke ea Xabierrekin inoiz disputarik edo istilurik izan duen. Horrelakoa izan da beti, bera beti bere bidetik,
|
bide
zahar eta berriak urratuz.
|
|
|
Tira, horrela utziko dugu guk gure lantxoa. Bere eta guzti, garbi dago
|
bide
zahar batzuk itxi eta berriak ireki dituela Descartesek, eta gero beste batzuk berak irekitako zirriztutik sartuko direla eta haiek sakonduko dituztela, batzuk onartuz, beste batzuk garatuz eta beste batzuk arbuiatuz..., baina hori da filosofiaren bide bihurria.
|
|
|
Goian torrea zegoan, posteak han eta han, ez zian oso urruti behar. Gora egin diat
|
bide
zaharretik, gora egin diat, aizak! Alde hori oso kanbiatuta zagok.
|
|
|
Esan zioat, herrian zer panorama dagoen. Esan zidak, behean zegoela kaxeta,
|
bide
zaharra hartu behar nuela hara joateko. Gero esan zidak:
|
|
|
Poligonotik hara,
|
bide
zaharrean goitik behera, Motxo ilegorria eta bere zaldi pertxerona pasatu ziren: atzean esne marmitekin lera zeramala; tak tak, hesia paratzen ari zirenak ebitatzearren pixka bat bazterrera jo, segitu zuten.
|
|
|
" ‘Eta, galdetu zioat,
|
bide
zaharrera joateko, hemendik...? ’ ‘Horko soroan barrena jaitsi eta, raka! bi minutuan bide zaharrean zara.
|
|
|
" ‘Eta, galdetu zioat, bide zaharrera joateko, hemendik...? ’ ‘Horko soroan barrena jaitsi eta, raka! bi minutuan
|
bide
zaharrean zara. Handik egin ezazu gora pixka bat eta, han dago kaxeta.’ Eskerrak eman zizkioat, gero ja kanpoan, elurraz eta bestez ari, eta:
|
|
|
" Zera, iritsi nauk
|
bide
zahar horretara behintzat, handik maldatxo batean, aurreraxeago, taka, kaxetara heldu nauk... Hortxe zagok, hor atzeko aldean.
|
|
2005
|
|
|
Antzuolako Beheko auzotik Etxezuri baserritik hasi eta Sallabente, Arimendi eta Iturriotz baserriak igarota Uzarragako bidea hartuko dugu.
|
Bide
zaharraren magiarik ez du asfaltuzko errepideak eta horri izkin eginez mendi bidean jarriko ditugu oinak. Gure ibilbidearen lehen geralekua Lausagarreta baserria izango da.
|
|
|
Gure bidean bada, ataka parera iritsi, pinuditik irten eta Abalozko sakaneko ikuspegi ederrak ikusi ahal izan ditugu. Ezkerrean, sakonean, Asta erreka dugula,
|
bide
zaharraren trazak dituenetik behera Atxulondoko hondakinekin egin dugu topo, nahiz eta hondakinak azken unera arte ikusi ez, landaretza joriko inguruan, ezkutaturik, inguru hezearekin bat eginik baitaude (160 metro).
|
|
|
Bertatik, horizontalean jarraitu dugu gertuko zelai batera irteteko. Handik behera
|
bide
zahar batekin egin dugu topo eta hark, erreka zoko bat gurutzatu ostean, lepo batera igo gaitu. Borda jatetxea zenaren gainetik, Andoaindik gora datorren bidearekin batu gaitu.
|
|
|
Galtzada 1855ekoa da, baina
|
bidea
zaharragoa ei da. Antza denez, guk egin dugun galtzada aurretik zegoen beste bat konpontzerakoan egin zuten.
|
|
|
Lanari lotu esperantzaz beterik.
|
Bide
zaharrak atekak zirela ikusirik, bide berriak ideki. Sortu ikastolak, sortu irratiak, sortu gau eskolak, sortu klase elebidunak.
|
|
|
Behin, ohiko buelta eginda,
|
bide
zaharretik ari ziren bi anaiak, burlekin nabarmentzen zen horietako batek kontrako bidea zekarrela ikusi zutenean. Martin baino helduagoa zen, gazte harroa berez.
|
|
|
|
Bide
zaharretik behera heldu dira biak, astoa eta gurdia aurretik. Martin atorran kabitu ezinean dago.
|
|
2006
|
|
|
Lehen proposamen honetan zein etorriko diren hurrengoetan, Gipuzkoako hainbat herri garrantzitsu lotuko ditugu mendiz mendi eta lepoz lepo bidea eginaz. Zeharkaldi luze samarrotan, hasiera eta helmuga banatzen duten mendi multzo edo mendi sokatez baliatuko gara batetik bestera abiatzeko, ahal den neurrian, errepidea zapaldu gabe, antzinako
|
bide
zaharrak erabiliz eta tarteko tontor esanguratsuenak igoz. Bestalde, garai bateko mendigoizaleak gogora ekarri nahian edo, autoak behingoz etxean utzi eta garraio publikoa erabili dezazuen animatzen zaituztegu.
|
|
|
Gorantz jarraitu, berriro Santa Barbara baselizara doan errepideraino iritsi arte. Errepide bazterretik jarraitu duzue orduan, tarteka hainbat bihurgune ekiditeko
|
bide
zaharra, zuzenagoa, hartuz. Ipeñarrieta baserri eta jauregiaren behealdetik igaroko zarete eta handik gutxira Santa Barbara ermita aurrera (550 m) aterako.
|
|
|
Gure bidearekin bat datorrenez, arrasto zuri horiak izango dituzue bidelagun hurrengo ordu parean. Errepidea zeharkatu eta harekiko paralelo doan ezkerreko
|
bide
zaharra hartu beharra duzue, laster Santutxo ermita ondoko plazatxora iristeko, harlauzaz inguratua, Benta baserri ondoan (610 m). Zeharkaldiko ibilbide erdia egina izango duzuenez, toki aparta da ermita ondoko pagadia atsedena hartzeko.
|
|
|
|
bide
zaharretik askatasunera
|
|
|
Euskal Herrian hiribilduak testuinguru orokor horretan hasi eta hazi ziren, baina, gainera, koiuntura propioak bultzatu zituen. Merkataritza
|
bide
zaharra, Donejakue Bidea. Europa, Penintsula Iberiarraren iparraldea eta Al Andalus lotzen zituena?, bertatik igarotzen zenez, lehen hiribilduak bide horri lotutakoak izan ziren. Baina, baita Iruñeko erresumak hegoalderantz egindako handitze eta kolonizazioan (birkonkista eta birpopulazio izenez ezagutu den fenomenoa) ere.
|
|
|
Inoiz ez dun izan berriro nire bizitza igande haiekin izan zena. Jendearen zoriontasun ofizialaren irri zurizko eraso zakarretatik defenditzeko, herriko zein mendialdeko zokondo bakartienetan bilatzen geninan babesa, industrialde ahantzietako kale mortuetan, hiriko aldiri galduetan, mendi
|
bide
zahar sasiak jandakoetan, altxor txikien bila begiak adi beti: txapak, puxtarriak, txanpon batzuk, kromo zaharrak, norbaitek malkoz bustita utzitako gutun hautsia...
|
|
2007
|
|
|
Arrazoi erlijiosoengatik, Done Jakue bidea nazioarteko ospea lortu du, eta, fededunengatik ez ezik, Espainiako herriak, paisaiak eta jendea ezagutzeko aldi batez gozatu nahi duen pertsona orori gehien hautatutako ibilbidea da. Hala ere, bada beste
|
bide
zahar eta eder bat, Donejakue Bideko itzalean egon dena: Zilarraren Bidean.
|
|
2008
|
|
|
Franco hil ondoren Itxarkundia batailoiko jeltzaleak 1977ko urrian bertan bildu ziren eta beste hilarri bat jarri zuten gerra ostean eraikitako urtegiaren ondoan. Hilabete geroago, Legutio eta Urrunagako
|
bide
zaharrean afusilatu eta bertan lurperatu zituzten 15 gudariren gorpuak atera eta Legutioko kanposantura eraman zituzten. Hurrengo urteetan horrelako ekintzek garrantzia galdu zuten, eta EAJko kide garrantzitsua izan zen Jose Maria Otxoa de Txintxertuk aitortu duenez, EAJak ez du ezer egin gudarien eta Francok preso hartutako euskaldunen alde 1976tik aurrera66.EAEko kideak izan dira Legutioko erasoaldiaren oroimena ondoen gorde dutenak, Albertiako gailurrean jarritako oroitgarria urtero uztailaren hasieran bisitatuz.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroako etorbideko gasolindegian abiatuta, pintura arrasto zuri gorriek aldapa gora gidatuko gaituzte, tranbiaren
|
bide
zaharreraino; ondoren, basoa zeharkatuta, Kunbako Zuloa senaiaren gaineko begiratokiraino. Zidorrean aurrera, iraganeko lehen arrastoak azalduko zaizkigu:
|
|
|
Txiboko Landaren ondoan, Marutxeaga etxeari begira dagoen mendi bizkarrean, Armintzarantza doan
|
bide
zaharrak gurutzatzen duen Zinbritxa basoa dago. Eta baso horretan ba ei dago, zuhaitzek tiratzen diotelako, justuriak beti jotzen zuen lekua:
|
|
|
600 metroko garaiera dauka bere tontor nagusiak, Jatanagosiak. Elizatik irteten da Jata mendia igotzeko Jatabeko bidea, antzinako
|
bide
zaharra, eta handik Bakioko Belategiko landara arteko bide zatian dauden lekuak eta bere izenak aipatuko ditugu jarraian. Elespuru baserria elizaren gaineko aldean dago, Kurtzeganarantz joanda; Talleburu eta Sabinone etxeak igarota helduko gara.
|
|
|
Zaldizuri trokaren aurrez aurre dagoen Unparatik, Txatximintxetara zihoan Andrakatik Armintzarako
|
bide
zaharra. Goietako biztanleek sarritan erabiltzen zuten hori bideori, besterik ez zegoen eta.
|
|
|
Bestetik, Marutxeaga auzoan, metro batzuen gorabehera Jatabeko muga administratiboetatik kanpora, Sorgin lezeak daude Atxabaso izeneko sakostan. Unpara etxeetatik Armintzara joateko
|
bide
zaharrean daude, harrizko uraska baten azpialdean. Nekez ikus litezke egun, sasiz beteta dagoelako inguru guztia.
|
|
|
Beraz estrata, estratza, edo gurdibideak ziren lehenagoko gizarteko biderik ugarienak, baita mendeetan zehar komunikazio biderik nagusienak ere. Horren adibidea izan daiteke Billelabasoetatik Armintzarako
|
bide
zaharra lehenago estrata eta gaur zidortxoa baino ez dena edo kostaldetik, Bakioko Uriarte etxeetatik Marutxeaga auzoko Portume etxeetara zihoan gurdibide zaharra, Done Jakue bidearen ibilbide zaharra izan zitekeena, geroago zehaztuko ditugun arrazoiak medio. Bestetik, mendietan erabat aldatu dira bideak atzeneko hamarkadetan.
|
|
|
Bat Xixonera begira zegoen; bestea Oviedora. Oviedotik barrena Galiziara doan
|
bideari
zaharra (primitivo) deitzen diote. Azken honi heldu diogu Gerardek eta biok.
|
|
|
Uda hondarraren abisuak dira. 8 Lixiba egiteko labaderoetan aberastasun handia ikusten da hemen. Ongi kontserbaturik daude ia gehienak. 9 Ez dut uste Donejakue bidearen garrantziaz oraindik jabetu direnik, gutxienez
|
bide
zaharrari dagokionean. 10 Alanbre sarea gogotik ikusi dut bai soroetan, bai belazetan eta baita edozein baso mugatzeko ere. Ez da ahaztu behar hazienda asko dagoela Asturiasen. Puntu hauek alde batera utzita, aise samar egin dut gaurko ibilaldia.
|
|
|
Nafarroan, Iruñeko auzokideek jakinarazi dutenez, Arga ibaiak gainezka egin du Madalena auzoaren parean eta inguruan urpean dago. Ingurua (Caparroso kalea eta Burlatako
|
Bide
Zaharra) zirkulaziora itxita dago goizean goizetik, eta Iruñeko Udalaren arabera, Arrotxapea auzoko hainbat autoa kendu behar izan dituzte udaltzainek, badaezpada. Argaren urek 14:30etik 15:00etara harrapatu dute maila gorena, baina ez da uholde handirik egon.
|
|
|
Gero ezustekotzen gaituena da, askatasun martxa horren helmugan, ongi begiraturik, irteerako puntuan aurkitzen garela berriro: bide berriak
|
bide
zaharrak dira (DGA, 85). Bere bizi berrian ere artzainekin eta, lehengo gizaldi apalekin?
|
|
|
Hor dagoena, bera horkoa dena eta horko bezala maite duena. Arantzazuko mendi basoetan egunero egunero dabilenean
|
bide
zaharretan, jende horren historia ikusten du. Paisaiak historia baitu.
|
|
|
|
Bide
zaharrok
|
|
|
|
bide
zaharrotan zehar
|
|
|
galdutako
|
bide
zahar bat,
|
|
|
Arantzazu ez dagoela mundutik aparte, baina hamaika
|
bide
zaharren bidegurutzean, Lizarraldek ere erreparatu izan duena da (ik. Lizarralde, 260, 369, 416).
|
|
|
jokatuko da Azkarateko
|
bide
zaharrean. Aurtengo lasterketa puntuagarria
|
|
|
Seigarrenean edo, hoberena, zera, zerotik hastea: berriro Donostian sartu kostata lortuko badut ere eta arruta betiko
|
bide
zaharretik, txintxo txintxo eta lasai asko, iritsiko ez naiz ba etxera. Hori bai, ordu eta laurden dut hala jarraituz gero!
|
|
|
Hura pasa eta ezkerrera hartu behar da, eta errekaren ondotik metro batzuk bete.
|
Bide
zaharra Otarango pagadian murgiltzen da, sigi sagan, goraka.
|
|
|
Estugunea atzean utzita, otadia agertu eta bidea jarraitzea zailduko du. Adi ibiliz gero, baina, mendizale zailduak ez du arazorik izango
|
bide
zaharra nondik zihoan antzemateko. Betiere beherantz, baso bide bilakatuta Otsondo mendatera igotzen den errepidera gerturatuko zarete.
|
|
|
Bide berrituak 11 aldiz igarotzen du, gainetik, Bidasoa ibaia;
|
bide
zaharraren aldean, 1,4 kilometro motzagoa da, bestalde. Handik igaroko dira, egunero, 8.800 ibilgailu kamioiak izan ohi dira haietatik 2.000 inguru.
|
|
|
Bideari ekiteko, herrixkaren goialdean dagoen elizara joan behar duzue, eta hortik, ur biltegira iritsi.
|
Bide
zahar baten traza jarraituz, mendi bizkarrean gora segi iparrerantz, harik eta muinoaren beste aldean herritik gora datorren baso pista ikusi arte (780m). Hor, heldu bideari.
|
|
|
Ipar isurietan eta garaieran, gainera, pagadi zenbait ere topa daitezke. Kairn edo harri pila batek adierazitako
|
bide
zaharretik gora, edo pistatik bertatik segituz bestela, bizkarrak duen lepo zabal batera iritsiko zarete (890m). Pixka bat aurreraxeago, pista nagusia ezkerrean utzi eta harri pilak gidaturiko zidorretik gora jo.
|
|
|
Pistan behera egin orduan, eta beste zabalagotik ondoren, bihurgune parea eman eta bidegurutze batera iritsi arte (995m). Argi hor, pista utzi eta Bezeako haitzaren atzealdeko portura eramango zaituzten
|
bide
zaharra hartu behar baituzue. Harri pilak izango dituzue gidari, berriki garbitu den hasierako zatian batik bat.
|
|
|
Hori topatuz gero, berehala zarete behean (1.130m). Bidegurutze garrantzitsua ikusiko duzue hor, besteak beste, Aietxutik Itzallera doan
|
bide
zaharra. Zaraitzu eta Aretako ibaien arroen arteko banalerro diren zabaldietatik jo behar duzue, hego mendebaldera doan bidetik.
|
|
|
Zenbait politikarik, euskal Sarkozy txikiak baditugulako izan,
|
bide
zaharrak ibili nahi dituzte pluraltasuna eta kontraesan sozialak kudeatzeko: " Polizia txakurrak kalean eta delinkuenteak kartzelan" entzun nion alkateari, labanarekin dabiltzanei gerra santua deklaratuz.
|
|
2010
|
|
|
Lepoa utzi eta bidegurutzera heltzean, Gurbillaundiko baserrira doan pista hartuko dugu, Illarrazurantz doana (GR 121) utziz. Pista zabala hartu eta berehala utzi egingo dugu, ezkerraldean dagoen
|
bide
zaharra hartuz. Gurbillaundi baserrira iristean, Bedaiora joateko bi aukera ditugu.
|
|
|
Xenda malkartsuari jarraiki, pago eta izei baso bikainak ikuskatzeko aukera izango dugu, hartxintxarrezko pista batera heldu baino lehen, Koixtako urtegitik kilometro batera edo. Iratiko Etxeetako
|
bide
zaharrari ekin aurretik, merezi du, Urtxuria errekaren arroa gorantz jarraituz, Koixtako urtegiko euste hormaraino inguratzea, ikusgai izango dugun paisaiak ez baikaitu aiherga utziko.
|
|
|
Koixtako urtegi txikian atseden hartu ostean, atzera Elurretako Ama Birjinaren harrera lekura zuzenduko dugu gure ibilia, baina oraingoan Iratiko Etxeetako
|
bide
zaharretik. Ibilitako bideko lehen metroak desegin eta berehala aurkituko dugu arroa utzi eta eskuinera jotzen duen bidea, poliki poliki garaiera irabaziz joango dena.
|
|
|
Zabaletako oihaneko
|
bide
zaharra
|
|
|
Horrela, joanekoan Koixtako
|
bide
zaharra deritzon tokiko xendari jarraitzea izan daiteke aukera bat, Iratiko Etxeetako bide zaharra deritzon xendari jarraituz itzulerakoan. Guztira, hamaika kilometro inguru luze den zirkulua osatuko dugu, eta 500 metro inguruko gorabehera gainditu.
|
|
|
Horrela, joanekoan Koixtako bide zaharra deritzon tokiko xendari jarraitzea izan daiteke aukera bat, Iratiko Etxeetako
|
bide
zaharra deritzon xendari jarraituz itzulerakoan. Guztira, hamaika kilometro inguru luze den zirkulua osatuko dugu, eta 500 metro inguruko gorabehera gainditu.
|
|
|
Joaneko bidexka basati xamarra da, eta beraz mendian ibiltzeko ohitura izatea komenigarria da. Itzulerako zatiak, berriz Iratiko etxeetako
|
bide
zaharra, ez du aparteko zailtasunik, zenbait malda piko xamar igotzea eskatzen badu ere.
|
|
|
Taplako pasabidean barrena Elurretako Ama Birjinaren harrera lekura heldu baino bihurgune pare bat lehenago topatuko dugu Koixtako
|
bide
zaharraren abiapuntua. Xenda malkartsuari jarraiki, pago eta izei baso bikainak ikuskatzeko aukera izango dugu, hartxintxarrezko pista batera heldu baino lehen, Koixtako urtegitik kilometro batera edo.
|
|
|
Loiola
|
Bide
Zahar, Loiolatxo, Zulo Zabal, Ollagorra eta Oñatz izango dira talde berriak
|
|
|
Datorren urteko San Sebastian bezperako helduen danborradan bost talde berrik irtengo dute: Loiola
|
Bide
Zahar elkartea, Loiolatxo elkartea, Zulo Zabal elkartea, Ollagorra eta gastadoreek aterako dute danbor jotzaileen taldea.
|
|
|
Talde batzuk arropak egiten ari dira eta beste batzuk, berriz, dena prest dute. Loiola
|
Bide
Zahar taldeak, esaterako, iaz San Sebastian Eguneko bandera jaitsieran irten egin zuen danborra jotzen.
|
|
|
Talde berriak: Loiola
|
Bide
Zahar, Loiolatxo, Zulo Zabal, Ollagorra eta Oñatz (gastadoreen danbor taldea).
|
|
|
Bihartik aurrera, beraz, Loiolara oinez joateko bi aukera izango dituzte oinezkoek: batetik, Sanjuandegitik,
|
bide
zaharretik edota Ingurugiroko Museoa dagoen bidetik eta bestetik, Loiola etorbidean Esklabaten aldeko espaloitik ibiltzea.
|
|
|
Lauza berriak
|
bide
zaharretan
|
|
|
Urumearen erdiko arroan, Urumearen beraren bi ibaiadar banatzen dituen gailur lerro luzean aurrera doa ibilbidea, lehen zatian. Bigarrenean, berriz, gailur lerro horren ekialdeko mazeletatik, zehar zehar, malda handirik gabe doazen
|
bide
zaharrak baliatzen ditu, lehenik Suro auzora eta ondoren Aranoko herrigunera iristeko.
|
|
|
Aranomendi iparretik inguratuz, Suro eta Arano lotzen dituen herri bidea hartu behar duzue, azkenik. Ordura artekoa gustuko izan baduzue, are gehiago azken
|
bide
zahar zati hori.
|
|
|
Joseba, Adrian eta hirurok kantari gindoazen Volkswagen horiaren leiho guztiak zabalduta, garrasi eginez autoak
|
bide
zaharreko koskor eta zuloetan ematen zituen jauziekin. Pozik geunden hirurok, eta denen artean neuk neukan pozik handiena:
|
|
|
Sakonuneari bira ematen jarraituz, zuhaizpetik soilgune batera irtengo zarete, eta hortik behera laster ikusiko duzue pista bat; Gorrititik dator, eta hegian gora igotzen da. Haraino iritsi baino lehenago, ordea, haren gainetik doan
|
bide
zaharrarekin egingo duzue bat. Bide horretatik jaitsi, eta, jada behean, pistara irten.
|
|
|
Sasaingo iturri parean (385m), berriz, igoerako bidea jarraitu beharrean, zuzenean behera jo dezakezue, arrasto zuri hori erdi borratu batzuk bidelagun.
|
Bide
zaharrak, luizi batetatik igarota eta gero, igoerako lehen bihurgunera jaitsaraziko zaituzte, jada Arribeko etxeetatik gertu.
|
|
2011
|
|
|
Bi bide izango dituzue aukeran, biak ala biak errazak eta zein baino zein politagoak. Lehen aukera Kontzeju etxearen ezkerretik behera abiatzea da, porlanezko bidetik beheren dauden Mikelenea eta eraberritutako Almandozenearaino, eta diagonalean behera, harresiz mugatutako
|
bide
zaharretik, Beheko Herritik zehar zehar datorren pistarekin bat egin arte. Hor, eskuinera jo, pistari eutsi eta metro batzuk egin auzora iritsi baino lehen ezkerrera jotzen duen zidorretik behera jarraitzeko.
|
|
|
Ohikoa izan ez arren, beherantz egingo dituzue lehen urratsak, Beheko Herrira lehenik eta Latxerrekara ondoren,
|
bide
zaharretatik jasiten hasten baita ibilbidea. Bi bide izango dituzue aukeran, biak ala biak errazak eta zein baino zein politagoak.
|
|
|
Badira oraindik, hala ere,
|
bide
zaharraren aztarna batzuk:
|
|
|
Lehen, aldiz, askoz luzeagoa zen, egun hartako espedizio txikian egiaztatu ahal izan nuen moduan: hantxe zegoen oraindik
|
bide
zaharra, zati batzuetan galipot geruza ere ia desagertuta zeukala, harri lakarra agerian.
|
|
|
Oinez herritikTitillan barrena Arrosamonte baserrira iritsi eta zehar antxean bideari jarraituz iristen da baserrira. Artzan eta Nekura joateko lehengo
|
bide
zaharra da.
|
|
|
Herriko plazatik atera eta Sancti Spiritu kaleko Juandearanonea etxearen atzeko aldetik, hau da, lehen Otxoki etxea —gaur egun desagertua— zegoen lekutik, behetik goiti bidexenda hartu eta Santakrutz baserrira iritsi baino lehen (hau ezkerretan gelditzen baita) Ortzeriaga baserrira iristen da. Aurrera jarraituz eta lehengo
|
bide
zaharretik, Samarrenea lehenbiziko, Konejera bigarren, Goikoborda hirugarren eta laugarren Domiña baserrira iristen da. Baita Domiñazpira ere.
|
|
|
Oinez joateko herriko plazatik atera, Zubiaundia zeharkatu eta eskuinera hartuz, Olaberria igaro. Han, moldatutako bidea alde batera utzi eta behetik goiti doan bidexenda hartu behar da (Aranoko
|
bide
zaharra) eta Igurtziko gurutzea pasata, moldatutako pista batera iristen da (Arrandari baserria bertan dago). Ezkerretara eta gorantza jarraitu; Petxi baserria azpian utziz, Bidezabaletara iristen da.
|
|
2012
|
|
|
Hauek dira taldeak, hurrenkeran: Oñatzbideko gastadoreak, Arrantzaleak, Gure Ametsa, Ardozaleak, Mendizaleak, Barratsu, Zezenzaleak, Barrenetxea, Oilo Soro, Irrintzi, Txalintxo, Arauntza, Sanjuandegi, Izarraitz Txoko, Zokoa, Basazabal, Ziripot, Landeta Egizale, Alkartasuna, Ollagorra, Loiola
|
Bide
Zahar, Amnistia, Zulo Zabal, Loiolatxo, Itsasi eta Harkaitza. Oñatzbideko gastadoreak taldea aurten aurreneko aldiz aterako da.
|
|
|
Denbora eta esfortzua erabiltzeaz gain, materiala ere beren poltsikotik ordaindu ohi dute ekipatzaile askok. Nafarroako ekipamendu komisioko partaide da Maiz, eta adierazi du
|
bide
zaharrak berritzeko materiala ematen duela federazioak; bide berriak ekipatzeko, ordea, ez.
|
|
|
Errepideak zenbat eta denbora gehiago eraman martxan, hor dago koska. Sakoneraren araberako kontzentrazio gradientea dago
|
bide
zaharrenetan; beste gune batzuetan, aldiz, ez da metatze hori gertatzeko adina denborarik igaro, azaldu du ikertzaileak.
|