|
|
Jada ez da atzerakada geografiko bat, ezta bizkortua ere; orain, batetik etorkin erdal hiztunak toki guztietan egotearen ondorioz, eta bestetik bertako biztanleriak neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako berreskurapen zantzurik antzematen jada azken belaunaldietan erdaldundutako eskualdeetan, eta are gutxiago euskara berrezartzeko zantzurik, bertako euskara duela zenbait mende galdu zutenetan. hauek lirateke hegoaldeko guztizko kopuruak, urte hartan (nafarroako datu fidagarririk ez dagoen arren): ...abehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko
|
bideari
buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datua... Jarraian ikusiko dugun bezala, nafarroako agintariek premia handieneko hizkuntzarekiko izan duten jarreraren ondorioz, oso bestelako berreskurapen erritmoa dute nafarroako eskualdeek.
|
|
|
Hala ere, gertatu egin zen, eta baita hirugarrenez ere. Gurarizko zakarkeria zirudien, edo borondatezko penitentzia, zeren eta halakoetan kontua ez baitzen mugatzen erazko galdera gutxi batzuetara, geldialdi deseroso bat egitera eta gero agur egitera besterik gabe; aitzitik, Darcyk beharrezko ikusi ohi zuen bere
|
bidean
buelta eman eta Elizabethekin oinez segitzea. Inoiz ez zuen gauza handirik esaten, eta Elizabethek ere ez zuen nekerik hartzen asko hitz egin edo entzuteko; baina hirugarren enkontruan harrituta geratu zen gizonak egindako zenbait galdera bitxi eta lokaberekin:
|
|
|
Haien inguru sozial afektiboa desagertzen da, gutun, telefono dei zein bisiten antolaketara makurtu eta espetxearen asmoen arabera baldintzatzen dira. Banaketa horren ondorio larriei jarduera fisikoaren
|
bidez
buelta eman ahal izan ziela jakinarazi zuen Ekhiñek, mota horretako ekintzetan parte hartzerik eduki izan ez balu, askoz ere okerrago egongo zela adieraziz. Jarduera fisikoa euskarri bihurtu zen harentzat, ondo sentitzen lagundu eta depresioa bezalako gaitzei aurre hartzea ahalbidetu ziolako.
|