|
2005
|
|
|
Mitxelenak Arantzazuko txostenean funtsezkotzat jotzen zuen euskalkiak hurbiltzeko helburua apur bat gertuago izatea3, esate baterako, beste euskalkietako esapideak eta idazteko ohiturak bereganatuz zihoazen idazleak. ...Bestetik, euskara ordura arte landu gabeko esparruetan erabiltzen zuten euskaldunak bereziki konprometiturik zeuden euskara estandarra finkatzeko eta hedatzeko beharrarekin eta berehala erabiltzen zituzten Euskaltzaindia hobetsiz zihoan aldaerak, hala nola, aditzaren (1973, 1977, 1979), eta erakusleen eta deklinabide atzizkien (1978) morfologia, ortografiari buruzko erabakiak (1978) e.a. Hala ere,
|
bide
berriak urratu beharrak, Euskaltzaindiak aztertu edota erabaki gabeko puntu asko denok antzera konpontzeko kezka eta egon ezina sortzen zuen, eta edonolako argia ematen zuen edozein lan, batasun eragile bihurtzen zen; bereziki aipatzekoak dira Txillardegiren (1978) gramatika eta Kintanaren hiztegi (1980) ospetsuak, hizkuntza orokorraren itxuratze horretan eragin nabarmena izan zutenak?.... Hiztun asko lan horietan proposa tutako eredua estandarra zela ulertzeraino heldu ziren5?
|
|
|
Hizkuntzalariek lagun dezakete sortuz doan euskara teknikoa aztertuz eta beren hizkuntz ezaugarriak deskribatuz eta, halaber, literatur erabilera eta erabilera komuna aztertuz. Zientzialariei eta oro har hizkuntzaren erabiltzaileei
|
bide
berriak jorratzea errazago egingo dieten baliabideak eskainiko dizkiete horrela. Euskara teknikoaren inguruko azterketek testuak behar dituzte, ordea, eta hizkuntzalarien edozein argibide, proposamen edo kritikak ez du ezertarako balio kontuan hartzen duen zientzialaririk ez badago9?
|
|
|
Hortaz, hizkuntzen aldaketen nondik norakoak ulertzea funtsezkoa da gertatuz doazen aldaketak ebaluatu ahal izateko' 0 Filologia ere funtsezkoa zaigu euskarak mendeetan zehar garatu dituen baliabideak ezagutzeko eta orain arte gertatu diren aldaketen noranzkoa finkatzeko. Edonola, Filologia idatzitako testu jakin batzuetan oinarritzen da eta, beraz, garai batean hizkuntzak onartzen zituen
|
bideen
berri ematen digu; ez digu, ordea, ezinezkoak ziren erabileren berri ematen. Hau da, testuetan mota bateko eraikuntzarik ez agertzeak ez du ezinbestean esan nahi testua idatzi zen garaiko hiztunentzat erabilera hori ezinezkoa zenik eta hilda dauden hiztunek
|
|
|
Edonola, zientzialariei ezin eska dakieke beren esparruko gaiez ikertzeaz eta euskararako
|
bide
berriak urratzeaz gain, hizkuntzalaritzaren esparru des berdinetan gertatzen diren aurrerapenen berri izan dezaten, haien jardueran kontuan hartu ahal izateko. Ezinbestekoa da hizkuntzalarien eta zientzialarien
|
|
|
Arau bateraturik gabeko aldakortasuna, aldiz, ez dut uste euskara tekniko zientifikoaren arazoa denik. Izan ere, batzuetan egokiak diren eta beste batzuetan horren egokiak ez diren ereduak hedatu ohi dira hizkuntzaren erabilera honetan, zientzialarien eta teknikarien estandarizaziorako berezko joeragatik eta
|
bide
berriak urratu beharrak eragiten duen edozein argibideren eskaeragatik.
|
|
2019
|
|
|
Espainia Frantzietako muga estatalak onartuta, bi joera horiek inoiz, Akademiatik agindurik eman gabe, bat egiteko itxaropena agertzen zuten S. Altube eta P. Lafittek. Betirako luzatu zitekeen egoera horren aurrean, F. Krutwigen
|
bide
berri eta zaratatsua ageri zen. L. Villasante ongi ohartzen zenez, beste bi aukerak geolektoen ahozkotasun bizian oinarritzen ziren, eta F. Krutwigek, aldiz, literatura tradizio historikoa baino ez zuen onartzen estandarrerako.
|
|
2021
|
|
|
Hedabideek markatutako
|
bide
berri horretatik eszenaratzeko eta lehiaketarako formatua ez ezik bertsogintza bera ere aldatzen hasiko da pixkanaka.
|
|
|
4.2.5.2
|
Bide
berria urratzen
|
|
|
Iñork esatenbadizute ezertarako balio ez duten zarkeriak ekartzea dala guk naideguna, erantzuiozute Euskalerria jarri nai degula
|
bide
berrian [azpim. nerea] eta jarraitu azi aurrera beti; gure gauza zarretatik batzuek betiko utzi nai ditugula, antolatu oraingo bearrak betetzeko beste batzuek (R.I.E.V., 1907, 1 zk., 544 or., ‘Euskeraren alde’, Gregorio Mujika; Zalbide, 1988: 397)
|
|
|
‘Mendiyan omen da osasuna[...]. Euskera mendiyan bizi da, menditarra data’34 Baina aldizkaria bera ere hirian egiten da, eta hiritarrek egiten dute[...] Euskal kulturaren ekoizpena (komunikabideak, zinema, komikiak, irratia, liburugintza) hirietan egiten da (eta hiriarentzat neurri haundi batean)[...] hasitako bidea itzulezina da, zeren euskara eta euskal kultura abiatu da modernitatearen bidetik, Lauaxetaren
|
Bide
berriak hartuz; edo Lizardirenak, euskara ‘noranaikoa’ nahi zuena. (Díaz Noci, 1993:
|
|
|
7.4.10.1 Aukera aukerako
|
bide
berria
|
|
|
Batez ere lehenengoan, emakume batek lehen aldiz irabazi izanaren garrantzia azpimarratu zuten egunkari guztiek. Argi dago Lujanbiok
|
bide
berri bat ireki duela bertsolaritzaren elitean eta indartsu datozela atzetik emakume gehiago. Hala ere, seinalatu beharra dago gaurdaino bera dela txapelketa nagusi bateko finalera iritsi den emakume bakarra.
|
|
|
" Geroago esperimentazio garai bat etorriko da. Bertso eskolak produkzio handia ematen ari dira produkzio hori ezin da gaurko bertsoaren egituran kokatu eta
|
bide
berriak urratuko direla iruditzen zait, esperimentazio garai bat etorriko dela" (Odriozola, 1996: 33).
|
|
|
Gerra galdutako etxeetako semeak ziren, nerabezaroa gerraosteko errepresio giroan bizitakoak, eta 1950eko hamarraldi hasiera hartan, erresistentzia oro erbestean zelarik, trebakuntza politikoan eta euskal kulturaren sustapenean murgiltzea erabaki zuten. 1955ean EAJk bere gaztediarekin, EGIrekin, bat egitera behartu zituen, baina abertzaletasun jelkideak frankismoari erantzun eraginkor bat emateko erakusten zuen ezintasunaren aurrean,
|
bide
berri bat urratu nahian EGI utzi eta Euskadi Ta Askatasuna sortu zuten 1958an.
|
|
|
255 ‘Bertsolarien txapelketa nagusia’ (1968/V/30), ‘Bertsolarien txapelketa nagusia. Bertsolarien jokabide barria’ (1968/VI/15) eta ‘Epaiketarako
|
bide
barria. Bertsolarien txapelketa nagusia’ (1968/VI/31), hiruak Anaitasunan. genuen.
|
|
|
Irratiak bertsolaritza eta bertsozaletasuna bizitzeko
|
bide
berri bat eman zuen. Aurrez aurreko bide tradizionalaz gain irratiaren aukera mediatua eskaintzen da.
|
|
|
" Abel Muniategi, bertsolari ta unibertsitarioa. Bertsolaritza
|
bide
barriak zabaltzeko kapaz da"; Amuriza, Xabier)
|
|
|
Honela, goi ikasketen bidea hautatu izanagatik Zavalak atzean utzi behar izan zituen sustraiak aipatzen ditu: "
|
Bide
berri horretan sartu ahala eta ahalean, atzean geldituz joan zitzaion umetako, mutikotako eta gaztetxotako paradisua; gero eta urrunago jolasetako lagunak[...] ez ditu inoiz ahaztuko bizipen oso eta gozo haiek" (2015: 67).
|
|
|
Nikolas Aldaik eta egin izan dituzte saiakerak. Halabaina, oraindik
|
bide
berriak jorratzeko gaudela uste dut" (2004: 166).
|
|
|
Euskal intelligentsiaren morrontzatik intelligentsia horren bazkide garrantzitsu izatera pasatu da, bada, eta sorkuntza alorrean
|
bide
berriak ireki zaizkio azken ziklo honetan loraturiko barruko begirada ahaldundu horri esker.
|
|
|
Nahiko kuriosoa da fenomenoa. Bertsolaritzak
|
bide
berriak zabaldu dituenean, beti betitik berea izan duen publikoa galtzen hasi da, adineko jende asko, eta nekazaritzan, industrian, tabernan eta musean kulturizatutako asko eta askok, egun bertsolaritzan nagusitu den moldea ez du batere atsegin.
|
|
|
Bestalde berriz
|
bide
berriak jende berria inguratu du, orain artean bertsolaritza ezagutu ez duena edo agian orain artean zaila egiten zitzaiona. (Oh!
|