|
2000
|
|
|
Kritika moten sailkapenari dagokionez, Fryek El camino crítico3 liburuan
|
bi
kritika mota nagusi aipatzen ditu: kritika akademikoa eta kritika publikoa.
|
|
2001
|
|
|
|
Bi
kritika horiek berriak dira eta duela denbora gutxi arte kritika intelektual hutsa izan dira.
|
|
2002
|
|
|
Gai hauxe izango dugu hizpide, hain justu, ondoko lerro hauetan: arestian aipatu diren
|
bi
kritika motek gurean duten lekua eta azken hamarkada honetan indartuz joan diren joerak. Ikusiko dugunez, bi kritika arloetan eman da bilakaera nabarmena, baina euskal kritikagintzaren statusa bera oraindik ez da gure literatur sisteman behar bezala bermatu.
|
|
|
arestian aipatu diren bi kritika motek gurean duten lekua eta azken hamarkada honetan indartuz joan diren joerak. Ikusiko dugunez,
|
bi
kritika arloetan eman da bilakaera nabarmena, baina euskal kritikagintzaren statusa bera oraindik ez da gure literatur sisteman behar bezala bermatu. Baieztapen hau egiteko, besteak beste, bi gabezia ekarriko ditugu gogora:
|
|
|
Honetaz egin nahiko genuke hausnarketa jarraian eta, lehenago egin dugun bereizkuntzari berriro ere helduz, kritika publikoaren eta akademikoaren bilakaeraz eta hedapenaz mintzatuko gara ondoko lerroetan.
|
Bi
kritika moten artean dagoen eten edo distantzia nabarmendu nahiko genuke lehenik. Espainiako literatur sisteman, esaterako, Dario Villanueva kritika moten arteko hurbiltze prozesuaz mintzo bada (ik.
|
|
|
Bestalde, iruzkin gehienak (baita luzeena ere) deskriptiboak dira, inpresionistak: liburuaren azalari buruzko iruzkinek, esaterako, Felipe Juaristiren testuaren heren bat okupatzen dute, eta beste
|
bi
kritiketan azaltzen dira, baita ere, laburrago baina. Gehienek ez dute, Ayala Dip enak bezala, obrari buruzko iritzi argirik eskaintzen:
|
|
2005
|
|
|
Menendez Pidal en paragrafo honen gainean
|
bi
kritika egitea zilegi zaigu: batetik Mitxelena, De Hoz, eta bestelako hizkuntzalari ospetsuak behin baino gehiagotan aldarrikatu dute baskoiak elebidunak izango zirela, hau da, iberiarra hartu arren aurrekoa ez zutela galduko; eta bestetik, euskara ezin izan daiteke hizkuntza neo iberikoa, bestela bien artean ahaidetasun harreman garbiak egon lukete eta oraindik halakorik ezin izan da frogatu.
|
|
2007
|
|
|
Louis Colasek, kritiken kopuru handiena jaso zuenak (9),
|
bi
kritika ezkor baino ez zituen jaso; Jean Baptiste Daranatzek seitatik bat baino ez; eta Henri Gavelek ere bakarra bostetik. Etienne Decrept eta Maurice Olphe Galliard, aldiz, ez ziren Laurent Apestéguy kritikariaren gustukoak.
|
|
|
Taperware kolektiboaren blogean(, http://taperware.mundua.com) ariketa polita. Jimu Iturralderen Hyde Park eko hizlaria (Pamiela, 2006) liburuaren
|
bi
kritika jartzen dira parez pare: Berria rako() Ibon Egañak eta Gara rako() Aritz Galarragak egindakoak.
|
|
|
Liburu berbera irakurri ote dute Egañak eta Galarragak? Egin ote daitezke
|
bi
kritika hain ezberdin liburu berberaz. Hyde Park eko hizlaria z Egañak dio:
|
|
|
Egin daitezke
|
bi
kritika hain ezberdin liburu berberaz. Eta bi kritika hain ezberdin hauek zeren seinale dira:
|
|
|
Egin daitezke bi kritika hain ezberdin liburu berberaz? Eta
|
bi
kritika hain ezberdin hauek zeren seinale dira: iritzi askatasunarena ala literatur kritikaren irizpide faltarena?
|
|
2008
|
|
|
PPk PSE EEri leporatu zion" aurrekontuek ez dutela terrorismoa deslegitimatzeko norabidea jarraitzen eta ez dute herritarren lehentasunei erantzuten". EAJk
|
bi
kritika nagusi egin zituen: batetik, administrazioan euskararen alde gauza asko egiteko dagoela eta bestetik, salmenta libreko etxebizitzei lehentasuna eman zaiela," dagoeneko 238 etxebizitza libre eraiki dituzte eta babes ofizialeko etxebizitzarik ez". Emendakin partzialakKomisio desberdinetan aurkeztu dituzten emendakinak atzera bota zituztenez, asteazkeneko osoko bilkuran aurkeztu zituzten eztabaidatzeko.
|
|
|
Bestea, interesgarritzat jotzen diren obra horien ulermena sakontzea eta irakurleriari ulermen sakonago hori helaraztea. Beste batzuek, berriz,
|
bi
kritika maila bereiztu dituzte: kritika dibulgatzailea, zeinak irizpideak eman behar dizkien irakurleei jakin dezaten zein lan mota irakurriko duten, beraren bertuteak, estiloa eta kalitatea; bestea akademikoa.
|
|
|
Etxahun Barkoxe-ri buruz egiten duen artikuluan,
|
bi
kritika mota naha sten ditu Lhandek, alde batetik metodologia historikoa, bestaldetik hartze edo harrera enpatikoa eta subjektiboa.
|
|
|
Gurasoen informazioetan oinarritutako ikerketei
|
bi
kritika mota egin ohi zaizkie. Batetik, gurasoen superbalorazio edo infrabalorazio kontua dago, hots, subjektibotasunerako arriskua.
|
|
2009
|
|
|
«Egungo kritikaz, hauexek dira boteprontoan bururatzen zaizkidan ideiak. Hasteko eta behin, esan dezadan badirela gurea bezalako gizarte batean gutxienez
|
bi
kritika mota: komunikabideetan agertzen dena eta kritika akademikoa.
|
|
|
Ibarretxeren gobernuari
|
bi
kritika egin zizkion sailburuak. Alde batetik, zerga bidez bildutakoa murrizten ari zela jakinda, aurtengo aurrekontuari 400 milioi euroko gastuak gehitzea egotzi zion.
|
|
|
|
Bi
kritika mota bereizi behar ditugu. Batetik, kritika akademikoa dago, eta horren ardura kalitatezko literatura ezagutaraztea da.
|
|
|
Historia inpultsatzen duen indarra ez da izpiritua, edozein garaitako baldintza materialen batuketa baizik, eta horrek baldintzatzen ditu bertan bizi diren gizakiaren pentsamendu eta ekintzak. Marxek
|
bi
kritika horiek barneratu egingo ditu.
|
|
2010
|
|
|
Batzorde antzeko bat osatu zuten lau euskaldunok era
|
bitako
kritikak eginzituzten ekainaren 28ko txostenean. Bata, modu politikokoa, eta, bestea, bidaiarenarlo materiala aztertzen zuena.
|
|
|
2004 urtean 221 kasu sartu ziren organo jurisdikzional honetan eta 212 ebatzi zituen. Aipatutako Libro Blanco de la Justiciak egun indarrean dagoen lan epaitegien antolaketari beste
|
bi
kritika egiten dizkio, eta bietarako irtenbide bat aurkeztzen du. Batetik, probintzia baino lurralde txikiagoan aritzen diren gizarte epaitegiak gaitzesten dira, mota orotako arazoak sortzen dituztelako, batez ere kasuak lurraldearen arabera banatzean, eta auzialdia eta helegiteak antolatzean.
|
|
|
Baina akatsetara bueltatuz, bide jurisdikzionalaren eta ordena administratiboaren eskumenekoak diren gaien mugatze desegokia eta epaitegi eta auzitegien asetasuna, lehenengoa, bereziki, lan ordenari eta bigarrena, oro har, jurisdikzioari egiten zaizkion
|
bi
kritika nagusiak dira. Biek merezi dute gure arreta.
|
|
2013
|
|
|
Erdigunean ez dagoen euskaltzaletasunaren sektore batetik
|
bi
kritika egiten zaizkio nazio mailako euskal prentsari. Bata, irakurle datu oso kaxkarrak lortzen dituela, ez duela asmatzen irakurleria euskaldun zabal batengana iristen.
|
|
2014
|
|
|
Garaiko prentsa idatziko kritikak irakurrita dibertimentopedagogikoaren ukituak dituela iradokitzen dute, nahiz eta, hau ere, oso ondo idatzitadagoela ondorioztatu. Pertsonaia emakumea izatea
|
bi
kritikarik aipatzen dute etabadirudi biei gustatu zaiela azken emaitza:
|
|
|
Hori guztia kontuan izanda, beste leku batean esan dugun bezala (Martmez, 2015a), feminismotik
|
bi
kritika egin diezazkiokegu, maila normatiboan, demokrazia parte hartzaileari zein deliberatiboari: alde batetik, parte hartzearen neutraltasun kulturalaren ilusioa; beste alde batetik, espazio publiko eta pribatuen arteko bereizketaren erreprodukzioa.
|
|
2015
|
|
|
" Etxezarreta oso manikeo da, oso listoa, bera da ona, besteak txarrak eta gaiztoak, besteak dira luzitzen direnak, ez bera". Horrekin batera Etxezarretaren
|
bi
kritika aztertzen zituen, hango pasarte bana hartuz astintzeko. Adibide egokia Oh!
|
|
|
Pasa den mendeko entsegu sozialistaren muga estrukturalak aipatzen zituen eta sozialismo berri bat eraikitzearen nahia aldarrikatzen zuen. Sozialismo «erreal»ari egindako
|
bi
kritika nabarmentzen ziren: alde batetik, arlo politikoan izandako autoritarismoa, demokrazia eta askatasunari oztopo asko jarriz; beste alde batetik, arlo ekonomikoan garatutako hiperestatismoa eta hiperzentralismoa, langile klasearen autokudeaketarako aukerak mugatuz.
|
|
2016
|
|
|
Eta, bestetik, zenbait kritikari, prekaritateak bultzatuta agian, bi hedabidetan aldi berean izan dira kritikari: eskerrak liburu ezberdinak kritikatzen zituzten hedabide bakoitzean?, asteroko kritikaren gutxieneko usadio osasuntsua abandonatu dute. Deiak eta Garak, noizean behin azken horrek haur eta gazte literaturako iruzkin bat ateratzen duen arren, eta azken aldi honetan hilean behin
|
bi
kritika argitaratzen dituen arren?, zentsura ezartzen dute edo ez dute kritikoa erasoen aurrean babesten, gogoan hartu gorago eztabaidatutako Maider Ziaurrizen, Aritz Galarragaren edo Ibon Egaña beraren aipatu kasuak, Berrian eta Garan, eta konparatu sortu zuten zalaparta (eza) El Paíseko. Echevarría auziarenarekin, adibidez?.
|
|
2019
|
|
|
Deskribapen horri egin diezazkiokegun
|
bi
kritikarik funtsezkoenek zerikusia dute Freudek deskribapena eredu maskulinoa kalkatuz egin izanarekin. Freudek pentsatzen zuen emakumea gizon mutilatu sentitzen zela:
|
|
2021
|
|
|
gizon eraikuntzarena. «De Beauvoirrek
|
bi
kritika egin zizkion gizonari: gorputza ukatzea eta horri lotutako elkarrekikotasunik eza.
|
|
2022
|
|
|
gizon eraikuntzarena. " De Beauvoirrek
|
bi
kritika egin zizkion gizonari: gorputza ukatzea eta horri lotutako elkarrekikotasunik eza.
|
|
|
|
Bi
kritika nagusi egin izan ditu Etxelekuk orain arte: elkargoaren funtzionamenduan Baionak eta bere hiriguneak hartzen duten «zentralismoa», eta fiskalitate arloan hartu izan diren erabakiak.
|
|
2023
|
|
|
Antoniutti parkean hasi da Erdiz Bizirik taldearen protesta, eta, Armadaren etorbide osoa zeharkatu ostean, Sarasate pasealekuan bukatu da. Han, Erdiz Bizirik taldeko kideek
|
bi
kritika nagusi egin dizkiote Magnaren proiektuari: bat, meategi batek Baztango «nekazaritzan, ingurugiroan, ekonomian eta osasunean» eraginen lituzkeen kalteak; eta bi, egitasmoa UGEP udalerriz gaindiko eragina duen plan gisa tramitatu izana, «tokiko erakundeen autonomiaren gainetik pasatuz eta herri galdeketak debekatuz».
|
|
|
Ez dakit nondik hasi, eta zenbat gauza komentatzeko era berean, baina hitz bakarrean definitzekotan, zoragarria iruditu zait lana. Ibil Bedi talde nafarraren hirugarren lana da Goldea, eta lehenengo
|
biek
kritika oso onak izan bazituzten, honako honek espektatibak hautsi dituela esango nuke. Hainbat elkarrizketatan argi utzi dute ez dela disko kontzeptual bat, baina nolabaiteko lotura eman nahi izan dietela abestiei, eta horregatik hain bereizgarri egiten den ena atzizkia izenburuetan.
|
|
|
Hala ere, posizio hau ez da eraldaketa sozialaren kontrako posizioa Alberto Mirarentzat (2004), ezta kontserbadorea ere, nahiz eta ordena sozialari kritikarik egiten ez zaion. Eredu horri dagokionez,
|
bi
kritika nabarmendu ditu Coll Planasek. Alde batetik, normalitatearen aldarrikapenak menpeko egoeran jartzen duela normaltasuna aldarrikatzen duen subjektua, onarpena eskatzeko modu bat bezala ikusten baitu (Salas, 2004).
|