|
2000
|
|
|
Hautagai izendatu dituzte Tanttaka, Helena Pimenta zuzendaria eta Ur Teatroa. Lehenengo
|
biak
itzulpen onenaren arloan eta Ur Teatro ekoizle pribatu onenaren atalean hautatu dituzte.
|
|
2003
|
|
|
Azken aldion Aita Fermin Iraolagoitia editore eta euskaraeragilearekin ere izan zuen harremana. Hark Eubara euskararen gaineko hitzaldiak ematera eraman izan zuen, eta batez ere hiru liburu bikain argitaratu zizkion, bata sorkuntzazkoa eta
|
bi
itzulpenak. Argitaraldi horiek askatu zuten gure idazle beteranoa luzaroan hesitua zuen ilosamendu egoeratik zahartzaro betean.
|
|
|
Eskoletarako lagungarritzat eta euskera gitxi ekien ikasle hasibarrientzat sakeleko liburutxuak atara nahi zituan alkarteak, Montiano bultzatzaile zala. Horretarako Xabier Peñari eta
|
bioi
itzulpen batzuk egiteko eskatu euskuen, eta hortik urten eban" Irakurgai errez politak" izeneko liburu txortatxuak. Hiztegi urria ta esaldi laburrak erabili behar genduzan itzulpenetan, irakurleari bidea errazago egiteko.
|
|
|
–Inoiz ez nuen pentsatu
|
bi
itzulpen horien atzean idazle gazte bat ezkuta zitekeenik. Gizaseme heldu baten etsipena, mundu asko ikusi duenaren nekea suma zitekeen liburu horietan, eta aldi berean, atsedengarri gisa, inoiz zapaldu ez zuen lur baten ederra irudikatzeko premia –esan nuen, iruzur hori zergatik abian jarri zuen oraindik erabat konprenitu gabe.
|
|
2007
|
|
|
Goethe, J. W., loc. cit., bol. VI, 68 («martxoaren 15»): «und wie mir die Nation von Herzen zuwider ist?» Begiratu ditudan
|
bi
itzulpenetan, kontzeptu originala ez dago ezagutzerik. Euskarazko G. Lobera-ren itzulpen atseginean:
|
|
2008
|
|
|
Gehienetan itzulpen zuzen bakar bat (itzulpen memorietatik hartuta adibidez) edukitzen dugu eskura emaitzarekin automatikoki konparatzeko, baina hurbilpen hau pobrea da, emaitzak ez baitira fidagarriak, batez ere hurrenkera libreko hizkuntzetan. Lan handiagoa hartuz gero, bigarren itzulpen zuzen bat sor daiteke eskuz, eta automatikoki lortu dena
|
bi
itzulpenekin konparatu. Hauxe da sistemak konparatzeko jarraitu ohi den metodoa baina ez da oso fidagarria.
|
|
|
Itzulpen automatikoaren merkatua aztertzen denean,
|
bi
itzulpen mota bereizten dira: batetik, aipatu dugun itzulpen profesionala, zabalkundeko itzulpena (dissemination ingelesez) deritzona; eta bestetik, asimilazioa deritzon eta norberarentzat den itzulpena.
|
|
|
Itzulpen automatikoaren merkatua aztertzen denean,
|
bi
itzulpen mota bereizten dira: batetik, aipatu dugun itzulpen profesionala, zabalkundeko itzulpena (dissemination ingelesez) deritzona; eta bestetik, asimilazioa deritzon eta norberarentzat den itzulpena.
|
|
|
Beste kasuetan pertsonei ere zail izango zaigu jakitea zein den analisi zuzena. Ha venido el amigo de Bilbao kasuak
|
bi
itzulpen zuzen izan ditzake: Bilboko laguna etorri da eta laguna Bilbotik etorri da.
|
|
|
Gatozen orain euskarara. Homeroren obra horretatik
|
bi
itzulpen aipatuko ditut, gure itzultzaileen trebetasunaren ispilu: Bata Santi Onaindiarena, eta Juan Kruz Igerabiderena bestea.
|
|
|
dig komandoa berriagoa da nslookup baino eta banaketa zaharretan ez dago, baina informazio zehatzagoa ematen du.
|
Biek
itzulpenaz gain zerbitzarien zehaztasunak ematen dituzte, DNS zerbitzarien ezaugarriak testeatzeko interesgarria izan daitekeena.
|
|
2009
|
|
|
Tabernako ate aurretik igarotzen ikusten nituen, Albertori esku ezkerra estutu nion egunean. Frantsesa eta
|
bion arteko
itzulpen lanetarako behar genuen bitartekariak, Estudianteak, indarrik gabe eman zidan eskua.
|
|
2010
|
|
|
Era berean, neurri batean Odisearen irakurketak (Robert Fagles en itzulpen bikainean) iradoki zigun Ulyssesen hautaketa. Interesgarria da aipatzea bi aurrerapauso horiek hamar astez Don Kixote Mantxako irakurtzea erabaki izanari zor dizkiogula (2005ean, liburuaren urteurrena zela-eta, ingelesera egindako
|
bi
itzulpen berri aintzat harturik, John Rutherford ena eta Edith Grossman ena). Gure hasierako beldurra, alegia lan hura luzeegia, konplexuegia eta urrunegia izango zela ikasle berriak erakartzeko, arrazoigabea suertatu zen, eta halaxe ohartu ginen benetako gosea zegoela itxura batera zailak ziren obrei heltzeko.
|
|
|
Esku hartze horiek, jakina, euskarazko testuek jasaten dituzte, inoiz ere ez latinezkoek. Eta hain da horrela, gerta daitekeela latinezko testu berak
|
bi
itzulpen edo egokitze desberdin izatea, berbaldiaren zirkunstantzien arabera. Ekar ditzagun adibide batzuk konparagarri:
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko
|
bi
itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
|
Suediako akademiako kideek ingelesa, frantsesa edo alemana hitz egiten dituztenez (hitz egitekotan), hizkuntza horietako idazleen lanak jatorrizko bertsioan irakurriko dira. Hizkuntza txikien proposamenak beti itzultzaile baten esku aurkeztu dira, ordea; eta anitzetan, gainera,
|
bi
itzulpenen bidez, euskaratik espainolera eta horretatik suediera edo ingelesera, esaterako.
|
|
2011
|
|
|
Esan beharra dugu, sarritan, itzulpenaren aipamena itzultzailearen izena ematean egiten dela,
|
bi
itzulpen arau horiek bat eginik, zelanbait:
|
|
|
Hamaika soneto eta
|
bi
itzulpen argitaratu zituen Egan, Gernika eta EuzkoGogoan. Hedabideak mezuan duen garrantziari kasu eginik, lehenik, Francoren erregimenak onartzen zuen hedabide batean hasi zen; eta segituan erbesteko hedabide klandestinoetara iragan zen.
|
|
|
" Rafael".
|
Bi
itzulpen omen dira zilegi: alde batetik, fonetikoa; eta bestetik, esanahia ematen duena.
|
|
2012
|
|
|
VIII. eta XIII. mendeen artean, itzulpen jarduera oparoa bizi izan zuen Bagdad hiriak, testu zientifiko eta filosofikoak grekotik arabierara itzultzen. Jarduera hartan
|
bi
itzulpen metodo desberdintzen ziren: batetik, metodo literala, grekozko hitz bakoitza arabierazko hitz batekin ordezkatzean zetzana, eta, bestetik, zentzuzko itzulpenaren metodoa, hitzez hitzezko itzulpenaren akatsak leundu eta xede testu irakurterraz bat sortzeko beharrezko zen itzulpen mota (Baker 1997:
|
|
|
Kintiliano, Zizeron eta antzinateko beste hainbat itzultzaile aipatzen ditu, baita San Jeronimo, Erasmo Rotterdamekoa eta beste zenbait ere, itzulpen motez hitz egiteko eta itzulpen idealaz duen iritzia emateko. Huetek
|
bi
itzulpen mota bereizten ditu. Lehen itzulpen motan, itzultzaileak ez du autorea guztiz errespetatzen, ezta haren hitzen zentzua ere, eta bere sorkuntzaz baliatzen da irakurlea hezi nahiz dibertitzeko.
|
|
|
Frantsesezko eta ingelesezko testuak alderatu zituzten hizkuntzen arteko desberdintasunak aztertzeko eta itzulpen estrategia nahiz prozedurak identifikatzeko. Horrela,
|
bi
itzulpen estrategia nagusi definitu zituzten: itzulpen zuzena(, traduction directe?) eta zeharkako itzulpena(, traduction oblique?); lehenengoa itzulpen, literala?
|
|
|
Peter Newmarkek itzulpengintzari eskainitako lanak, Approaches to Translation (1981) eta A Textbook of Translation (1988), Nidaren itzulpenaren teoria linguistikoan oinarritzen dira, neurri handi batean. Hark bezala,
|
bi
itzulpen mota bereizi zituen Newmarkek: itzulpen komunikatiboa batetik eta itzulpen semantikoa bestetik.
|
|
|
lehen eta bigarren itzulpenetan, erreka eta erreka bazterra (lehenengoan) eta itsasoa eta itsasbazterra (bigarrenean) ageri dira lehenik, ondoren zerbait berotzeko helburuz piztutako sua (lehenengoan txori bihotzak erretzeko eta bigarrenean gogoak berotzeko), eta azkenik suak utzitako errautsak eta inguruko haizea (lehenengoan kontalariaren irudimenekoak eta bigarrenean, berriz, errealitateko egoera jakin batekoak).
|
Bi
itzulpenek egoera desberdinak deskribatzen dituzten arren, bietan errepikatzen diren elementuek nolabaiteko antzekotasuna ematen diete. Hirugarren itzulpena, ordea, guztiz urruntzen da lehen bi poemek iradokitzen zituzten naturako paisaietatik:
|
|
|
Guztira hamaika olerki original eta bi itzulpen. «Bihotza» eta «Zergatik» in Egan, (3), 1949; «Zer naiz?» in Gernika (7), 1951; eta «Deo Ignoto» in Gernika, (10), 1951; «Nibbana» in EuzkoGogoa, (1), 1952; «Arrizko rhapsodia», «Udazken lorak» eta «Sinphonia» in Euzko Gogoa, (3), 1952; «Bulharraren labyrinthua», «Errusitik...» eta «Gerkherriko Izpirituoi» in Euzko Gogoa, (5), 1952; eta
|
bi
itzulpen: «Haltzen Errege», W.
|
|
|
Guztira hamaika olerki original eta
|
bi
itzulpen. «Bihotza» eta «Zergatik» in Egan, (3), 1949; «Zer naiz?» in Gernika (7), 1951; eta «Deo Ignoto» in Gernika, (10), 1951; «Nibbana» in EuzkoGogoa, (1), 1952; «Arrizko rhapsodia», «Udazken lorak» eta «Sinphonia» in Euzko Gogoa, (3), 1952; «Bulharraren labyrinthua», «Errusitik...» eta «Gerkherriko Izpirituoi» in Euzko Gogoa, (5), 1952; eta bi itzulpen:
|
|
|
Joan Kalbinen katixima biarnesez argitaratu zuen (1563); akademia protestante bat sortu zuen Rotesen (1566); Eliz Ordenantza berriak() idazteko agindu. Era berean,
|
bi
itzulpen garrantzitsu egiteko agidu zuen: Joannes Leizarragari Itun Berria (1571) euskarara itzultzeko; eta Arnaud Salettekoari Maroten Psautier a biarnesera itzultzeko.
|
|
2013
|
|
|
azpidazketaren alde eta kontra mintza daiteke, ez alde edo kontra. Kontua ez da bikoizketa eta azpidazketa aurrez aurre jartzea,
|
bi
itzulpen mota baitira: batak ez du bestea baztertzen, eta bat ez da bestea baino hobea.
|
|
|
Azken urteotan, badira
|
bi
itzulpen mota berezi garapen nabarmena izan dutenak: itsuentzako audio deskripzioa deritzona eta entzumen urriko pertsonentzako azpidatziak.
|
|
2014
|
|
|
Irakurketa errazeko lau liburu kaleratu ditu Gaumin argitaletxeak. Horietako
|
bi
itzulpenak dira, eta beste biak euskaraz sortu dituzte. Fernando Morillok idatzi du argitalpen horietako bat.
|
|
2015
|
|
|
Beste
|
bi
itzulpen ere argitaratu ziren hirugarren alean," Hautapen literarioa" sailaren pean. Poloniar baten Slawomir Mrozek eta galiziar batena Xose Luis Mendez Ferrin.
|
|
|
Hala,
|
bi
itzulpen argitaratu zituzten Bragan: The Hollow Men (Gizon hutsak Kurtz jauna hilik) Jon Juaristik euskaratua (nahiz eta aldizkarian ez zetorren sinaturik) eta Burnt Nortonen zati bat, Arestiren itzulpenetik berreskuratua.
|
|
|
|
Bi
itzulpen ere argitaratu zituzten. Alde batetik James Joyceren Ulisesen zati baten itzulpena, eta bestetik Miguel Sánchez Ostizen poema batena.
|
|
2016
|
|
|
Zur eta lur geratu ginen zenbat hizkuntza zekizkien jakitean, are gehiago zenbat hizkuntzatan irakurtzeko gai zen esan zigunean. Lehenbailehen amaitu beharra zeuzkan
|
bi
itzulpen, eta horrexegatik gorde zen Fonsagradan.
|
|
|
Ez zuen lortu erabakiaren aldaketa, baina aita santuak bere zerbitzaile hartu zuen. Lan frango izkiriatu zituen, hekien artean Maulen olerki sariketa batean garaile suertatu Madalen Larralde saratarra hamabortz urtetan illa, 1896.ean, edo 1897.ean ageri San Antonio Paducoa, Mariaren haurren esku liburua edo Giristino legea laburzki, baina orain gehien interesatzen zaizkigunak bere
|
bi
itzulpen hauek datezke: Aphezen dretchoak eta eginbideac eletzionetan eta Erlisionearen ichtoria laburzki, biak 1890.ekoak.
|
|
|
Handik gutxira, 1826.ean, Fleury Leclusek ber gauza egin zuen bere Manuel de la langue basque idazkirako ondu zuen" Examen critique" delakoan, lapurtar eta xiberotar biren laguntzaz, halaz guztiz ez dakigu nortzuk ziren. Alabaina ez genuen oso lan fidagarria Okzitaniako Tolosako irakasleak aurkeztu ziguna, eta horren zuzentzeko asmotan Arxu altzurukutarrak
|
bi
itzulpen proposatu zizkigun, bata 1858.ean, Gustave Brunetek Parisen argitara emaniko Notice sur les proverbes basques liburuan ageri zena, zinez oker, motz eta kamuts, berauk errefusatu egin zuena, eta bigarren bat 1872.ean, Baionako Impartial des Pyrenees et des Landes egunerokoan kaleratua, eta geroxeago ere, Vinsonen eskutik, 1878 eko Etudes de linguistique et d’ethnographie delakoan.... Vinsonek berak ere, ez zuen bere burua bazterrean largatu nahi, eta ekarpen seriosa eskaini zigun Revue des etudes rebelaisiennes izenburukoan 1905.ean.
|
|
|
Esan beharra dago, Borrowek aspaldidanik euskararekiko interesa erakutsi zuela, nahiz Euskalerrian sekula ere ez egon. Bertan, egin zituen Itun Berriaren
|
bi
itzulpenen berri eman zuen, bata kalo hizkuntzara, eta bestea, nola ez bada, euskarara:
|
|
2017
|
|
|
1982 urtean a Coruñako udalak administrazio orokorreko administrari laguntzaileen bost lanpostu oposizio bidez betetzeko deialdia egin zuen. oposizioan derrigorrezkoak eta baztertzaileak ziren
|
bi
itzulpen egin behar ziren, gaztelaniaren eta galizieraren ezagutza neurtzeko. hain zuzen ere, itzulpen ariketa horren izaera baztertzailea izan zen estatuko abokatuak jarritako helegitearen oinarria. epaiak ebatzi zuen konstituzioaren 3, 103, 139, eta 149 artikuluen urraketa eman zela, besteak beste. epaiaren arabera, funtzionarioen kidegoan berdintasuneko baldintzetan sartzeko espainiarrek duten... (5 oinarri Juridikoa) bestalde, gaztelaniaren eta berezko hizkuntzen arteko ofizialtasun mailaren desberdintasuna ere aldarrikatu zuen auzitegiak:
|
|
|
Mt 3,15 eta Mt 21,32 «Dikaiosyne: justizia», ohiko baliokidetasuna hartzen bada, testu
|
bien
itzulpena hurrengo hau litzateke gaztelaniaz: «Es conveniente que cumplamos toda justicia» eta «Vino Juan a vosotros en camino de justicia».
|
|
2018
|
|
|
1916ko urriaren 31ko Diario de Navarra egunkariko kronikaren arabera, Joxe Agerre Santesteban iruindarrak egin zuen Txirritaren bertsoen itzulpenetako bat gaztelerara; eta Berako Jenaro Larratxe Agirrek egin zuen beste itzulpena.
|
Biek
itzulpen" erabat desberdinak" egin omen zituzten, kronikalariaren hitzetan. Itzultzaileek adierazi zuten ezinezkoa zela literalki itzultzea(" el vascuence es de una estructura totalmente distinta de la del castellano, tanto que no es posible hacer una traduccion literal").
|
|
|
Baina Txirrita (bertsoak egiteagatik) eta Tomas Alcaineren (bertsoak enkargatzeagatik) aurkako salaketa jarri zuen Legasako alkate ohi Eusebio Babazeren abokatuak ontzat eman zituen
|
bi
itzulpenak, funtsean berdintsuak zirela esanaz. Txirritaren abokatuak, aldiz, horixe izan zuen argudio:
|
|
|
Txirritaren abokatuak, aldiz, horixe izan zuen argudio: nola ondorioztatu zitekeen hitz haietan deus txarrik zenik, eginiko
|
bi
itzulpenak hain desberdinak izanik. Epaileak ere bi itzulpenak mamiz berak zirela ebatzi zuen.
|
|
|
nola ondorioztatu zitekeen hitz haietan deus txarrik zenik, eginiko bi itzulpenak hain desberdinak izanik? Epaileak ere
|
bi
itzulpenak mamiz berak zirela ebatzi zuen. Epaiak erdarazko bertsio bakarra jaso du, eta ez du zehazten bertsio hau Larratxe edo Agerre, nork itzulia den.
|
|
|
Izan ere, Campionen idazlan guztiek 7550 orrialde bete litzakete, eta horietatik euskarazkoak hogeita hamarren bat besterik ez dira. Badirudi soil soilik lau idazlan eta
|
bi
itzulpen labur direla Arturo Campionek euskaraz idatzitakoak. Beste idazlan guztiak erdaraz idatzi zituen, nahiz gehienak euskal gaiei eta euskarari berari dagozkionak diren eta, maiz, euskal hitzez eta esaeraz hornituta agertzen zaizkigun.
|
|
2019
|
|
|
Bi biak frantsesetik ekarriak. Hogeita bost urteren aldea dago
|
bi
itzulpenen artean.
|
|
|
Etxekoa egiten zait bietako hizkera, baina ez da nirea, plus bat du: jatorrizko hizkuntzatik euskararainoko joan etorrian
|
bi
itzulpenek ekarritakoa da balio erantsia. Eroso sentitzen naiz bi itzulpen horietako hizkeran:
|
|
|
jatorrizko hizkuntzatik euskararainoko joan etorrian bi itzulpenek ekarritakoa da balio erantsia. Eroso sentitzen naiz
|
bi
itzulpen horietako hizkeran: hots, Lermontoven testua ez da erreferentzia txarra ezinegona transmititzeko, poesiaren airea prosan txertatzeko; Andreieven Zazpi urkatuak ipuin bildumako narrazioen tonu ezkor dekadentea ere ez pertsonaia dudakorren berri emateko.
|
|
2021
|
|
|
" In that case, what we are faced with could well be a purpose clause disguised as a gerundive" (2008: 395); adibide gisa aipatzen du Testamentu Berriko esaldi batek
|
bietako
itzulpenak izan dituela euskarazko bertsioetan: gu galtzeko etorri zara?
|
|
|
Oier Alonsok, berriz, 2001ean ekarri zuen euskarara Simone de Beauvoirren Besteen odola nobela.
|
Bi
itzulpenak Literatura Unibertsala bilduman plazaratu zituzten bere garaian. Orain, lanok berreskuratu, berrikusi, eguneratu, eta berriro argitaratu dituzte, Urrezko Biblioteka bilduman.
|
|
2022
|
|
|
Azken artikulua 2021eko urriaren 7koa da eta hau da Herrian idatzi zuen azkena. Sü Azia elkarteak argitaratu zituen
|
bi
itzulpen aipatzen ditu. Jakin behar da Sü Azia elkartearen helburu nagusia dela zubereraren sustengatzea, hedatzea, argitaratzea, eta lan horretan Allande lehen lerroan zen, bere denbora eta indarrak kalkulatu edo neurtu gabe.
|
|
|
izurrak, puntadak, tolesak izendatu duten elkarrizketan parte hartuko du, bihar, 19:00etan, Eduardo Mogarekin. Biek ala
|
biek
itzulpenaren eta idazketaren arteko bidegurutzeari buruz hitz egingo dute.
|
|
2023
|
|
|
1522ko martxoaren 30ean gutun bat idatzi zion Luterok Espalatinori; esaten zion Testamentu Berri osoa itzuli zuela eta Felipe eta
|
biak
itzulpena zuzentzen ari zirela. Espalatinoren beharra zeukala gauza batzuk izendatzeko termino zehatzak jakiteko.
|
|
|
lehen bederatzi atalak 1892ko lehen tomoan, hurrengo hirurak bigarrenean, eta azken bi atalak 1893ko lehen tomoan. Berrargitaratua dago, osorik, Pagolak editatutako liburuan (1994), XIX. mende bukaerako beste kontakizun batzuekin batera; horien artean Klaudio Otaegiren
|
bi
itzulpen: " Ispastergo larrosa" eta" Aberedari miragarria".
|