|
2006
|
|
|
Sarri joaten da Donostiako Tanger tabernara. " Ikusten horko
|
bi
emakume horiek. Umeak eskolan utzi, eta hona etortzen dira egunero.
|
|
2007
|
|
|
Ez da umeentzako pelikula, esan zidan amak, baina berdin berdin joan ginen, nahiz eta amak muturra okertu eta krispetetarako dirua ukatu. Pozik itzuli nintzen etxera,
|
bi
emakume horiek eragindako zauskada oraindik bihotzean, pelikularen bukaera terriblea kontatzeko gogoarekin, baina amak ez zidan ezer galdetu. Ezertxo ere ez, nik gauza asko kontatu nahi nizkion arren.
|
|
2009
|
|
|
Hor ikusi dituenean, taberna eta zentro soziala izango den eraikinaren kanpoaldean, paretaren kontra eserita, pozik, eskolako txango batean bezala, hanka sartu duela sentitu du emakumeak, bihotzeko ziztada apal batek adierazi dio.
|
Bi
emakume horiek musu truk egingo lukete lana, ordaintzeko prest ere egongo lirateke seguru asko. Aurpegietan ikusten zaie.
|
|
2010
|
|
|
Ondorioztatu genuen filma naturaltasunez ulertu behar zela eta gure jarrerak ere horrelakoa izan behar zuela.
|
Bi
emakume horien arteko erlazioa era naturalean islatzen saiatu behar genuen. Egoera behartu gabe.
|
|
2013
|
|
|
Garai horretan hogeita bost eta hemezortzi urte zituzten Teresa eta Martiña izan ziren, Kantoietako beste herritar batzuekin batera, gerra uste baino hurbilago zegoela iragartzen zuen gertakari bitxi horren lekuko.
|
Bi
emakume horiek, ordea, une zehatz horretan ez zekiten ezer gerora gertatuko zenaz, Gerra Zibilak Kantoietako jende errugabeari ikusaraziko zizkion izugarrikeriez eta haien bizitzei ekarriko zien sufrimenduaz.
|
|
2014
|
|
|
Azken emakume honi, A. Christie ri bezala, idaztea gustatzen zaio. Gill aintzat harturik, A. Christiek, zahartu ahala, gizakiak gorde beharreko baloreak
|
bi
emakume horiengan islatzen ditu, Poirotengan baino areago.
|
|
|
Gustatuko al litzaieke
|
bi
emakume horiei elkarrekin hitz egitea?
|
|
2015
|
|
|
Seme alabak hazita zeuzkaten; Joseparen seme txikienak hamazortzi urte zeuzkan jada.
|
Bi
emakume horien alabak, Luzia eta Karmen ere lagunak ziren. Txikitatik elkarrekin ibiliz gero, normala zen adinera iritsi zirenean ere lagunak izaten jarraitzea.
|
|
2017
|
|
|
Lore bana zeramaten eskuetan, atzean geratu ziren aita eta senarrari eskaintzekoak. Aurrera begiratzen duten
|
bi
emakume horiekin edonora joan daiteke. Ni neu behintzat, etorkizuna deitzen dugun leku horretara iristeko, emakume horietariko edozeinekin joango nintzateke, eta aukeran, biekin batera.
|
|
2018
|
|
|
batzuek prostitutak nahiago dituzte; beste batzuek, behartsuak edo neskatoak... Oraingo honetan ez dago jakiterik zergatik hautatu dituen bi gizon eta
|
bi
emakume horiek: haien sexua, adina, itxura, heziketa  maila, egoera zibila, zaletasunak, ideologia, bizimodua, egoera ekonomikoa... dena ezberdina da.
|
|
2019
|
|
|
–Gizon bat? Banekien, ba, ezinezkoa zela
|
bi
emakumek horiek denak egitea, ondoan gizon indartsuren bat eduki gabe!
|
|
|
Nolanahi ere, orain inporta duena ez da hori, jarraitu zuen?. Nire bezeroak ziur daude
|
bi
emakume horiek zuk hil zenituela. Egun hauetan ez dago beste gairik Pasaian, eta barra honen atzean benetako astakeriak entzuten ditut.
|
|
|
–Besaidetarrak munstro batzuk dira. Haiek hil badituzte
|
bi
emakume horiek, ez lirateke haien lehenengo biktimak izango. –Leirek bekokia zimurtu zuen, andrea zertaz ari zen ulertu nahian?.
|
|
|
–Badakizu nolako kalbarioa ari naizen pasatzen? Badakizu zer den herrira ezin jaistea denek
|
bi
emakume horien hiltzailetzat jotzen nautelako? –galdetu zuen begiak bustitzen zitzaizkiola sumatuz?.
|
|
|
Haien atzetik zabiltzala entzuten badute, ez dut uste besoak gurutzaturik geratuko direnik. Eta, zuk uste bezala,
|
bi
emakume horiek hiltzeko gauza izan badira, ez dut uste asko kostatuko zaienik itsasargi bakarti batean bizi den norbaitekin gauza bera egitea. Han goian harrapakin erraza zara.
|
|
|
–Egongo da zerbait; zerbaitek bultzatu behar zuen hiltzailea
|
bi
emakume horiek hiltzera, eta ez beste batzuk.
|
|
|
Haren hitzei entzungor, Rita igeri zebilen ur gaineko makila baten atzetik?. Benetan uste baduzu
|
bi
emakume horiek hil zituenak kanpo portuko lanak defendatzearren akabatu zituela, haiek ikertu behar dituzu.
|
|
2022
|
|
|
Antolatzaileek azpimarratu dutenez, aurtengo Erandio Magikoan parte hartuko duten magoen artean bi emakumek izango dute protagonismoa, izan ere, orain arte gizonezkoak gehiengoa ziren magiaren munduan geroz eta emakume gehiago ari dira nabarmentzen. Jessica Guloomal kanariarra eta Maria Arandia donostiarra izango dira erandioztarrak harrituko dituzten
|
bi
emakume horiek.
|
|
|
bakoitzaren egunerokotasuna, edozein dela ere, normalki bakoitzaren imajinarioan liluragarri izatetik urrun dago. Bestetik, eskulangileen (ouvrier sandalier) baliagarritasuna abesteak begien bistakoa baino ezin zitzaien
|
bi
emakume horiei iruditu, are gehiago kontuan badugu espartin industriak XIX. mendearen erdialdetik aurrera izan zuen garapena eta espartina bera eguneroko oinetakoa zela.
|
|
2023
|
|
|
Isabelak esmaltedun gurutze bat ipini du lurrean. Bere konfiantzako
|
bi
emakume horiek eskuak ipini dituzte gurutze gainean engainurik egongo ez dela zin egiteko.
|
|
|
...egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea,
|
bi
emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horie... Basaurin izan da, Bilbo Handian, euskaltasunaren ertzean euskararen azentu eta ahoskera (omen) desegokiak nekez onartuko zaizkigun inguru berean ezpain margoa hortzetan txikia, argala eta ile eskasduna da ahotsa ozta ozta ernatu zaio hitz egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamabi bat urte badira alaba nagusiak lagunduta, behartuta gizonarekin arazoak zituela horixe da orain gogora ekar dezakedana hori eta bera bezalako emakume zorigaiztokoak kontsultatik irteten zirenean haien destino petrala bizi ez izateagatik hitza hartu du berriro baina oraintxe esaten ari dena ezaguna zait lau seme alaba izan zituela gizon horrekin bi mutil eta bi neska baina ia hasieratik jakin zuela ez zela izango bere bizitzako gizona holakorik balego, gehitu du gizon horrekin gelditu zen seme alabak nagusitu arte eta gauzek txarrera egin zutenean etxeak eta atariak garbitzen jarri senarrarengandik apartatzerakoan pisu berean bizitzen jarraitu zuen seme alabekin laster gizonak etxe erdia eskatu zion baina beste erdia eta aurreztuta zeukanarekin pisu txiki bat erosteko adina diru bildu zuen gaur egun berea duen etxebizitza seme alabek ikasketak eta lanbide onak dituztela eta pozaren pozez bizi dela orain berea den etxe horretan bizitza osoan izan duen altxorrik preziatuena horrelaxe amaitu du bere mintzoa azken mahaikidearen hitzaldia bukatu ondoren entzuleen txanda izan da emakume adinduaren ezagun batek eskua altxatu du zorionak eman dizkio erakutsi duen kemenagatik guztiok gaude zurekin esan dio eta gogotik sentitzen duela berak bizi izandakoa, senar onik ez izana eta horren gaizki pasatu izana berehala moztu dio ondo baino hobeto dakit neure bizitza ez dela erraza izan ondo baino hobeto dakit zuk senar ona izan duzula baina hori ez da berez zorion bermea zuri esaterako, jarraitu du, ez zaizu hori batere lagungarri izan gaizki zaude orain, senar ona izanik senarra faltan ez baituzu bakarrik bizitzen ikasi izan eta horixe da ikaskuntza nagusia emakumeon bizitzan goizago edo beranduago ikasi beharreko lezioa nik aldiz larrutik baina betirako dut ikasia ez zaitez nitaz errukitu, errukitu zaitez zeure buruaz eta hori esandakoan sorbaldak zuzendu zaizkio eta haren burua beste mahaikideenen artean gailentzen ikusi dut ezusteko gehiago ditu guretzat prestaturik bere entzule umil eta mireskor bihurtu gaituenontzat plazer sexuala ere izan du hizpide berak ez duela horretarako sekula arazorik izan ez senarrarekin ezta ondorengo maitaleekin ere eta alboan eserita dagoen belaunaldi gaztearen testigantza eman duenak jauzi txiki bat egin du aulkian oharkabean, ia lurrera eroriz saioa amaitu ostean mokadutxo bat eskaini digu udalak jardunaldietako izar, guztiek hitz egin nahi dute harekin halako batean ikusi nau eta niregana hurbildu da zorionak eman dizkiot hitzaldiagatik eta haren bizitzaren kontakizunarekin jarraitu du ez dago ubera geldiarazterik senarrarengandik dibortziatzera ailegatu ez zenez hura hildakoan pentsioa gelditu zitzaiola eta gaur egun zoriontsu bizi dela asteburuetan lagunekin ateratzen da erretiratuen egoitzako dantzaldira joateko neskatilatan bezala, dio irribarrez, hori bai, ezkontzeko premiarik gabe ama keinu batez atzamarra pasatu dit aho ingurutik ezpain margoa ezpainetatik kanpo atera omen zait berari ere antzera gertatu ohi zaiola haginak zikintzen dituela behin eta berriro senarrak ezin zuela hori jasan esan du irribarre lotsati eta maltzurraz etxetik alde egiteko agindu zion egunean bertan andregai berriak, bai, harek bazekiela ondo janzten eta haren burua apaintzen bota zion aurpegira ez bera bezala, ezpainak ere behar den moduan margotzeko gai ez zela eta barre egin du berriro, erruz oraingoan eder eta dotore nagoela esan dit gero beno, beti bezala, gaineratu du baina aurrean ispilurik ez izan arren ezabatu ezinean nabilen neure irribarrea harenaren aldean metalezkoa dela sumatu dut bisitak semearekin joan naiz jaio nintzen herrira gure lehen etxea bisitatu dugu herriaren goiko partean trenbiderik ez duen geltokiaren alboan hantxe izan da semea pozarren kamera eskuan paretak zeharkatzen dituen huntzari denboraren usaina erretratatu guran bigarren etxe atzeko errekastoa eta aurreko zelaia txikitu egin dira urte hauetan guztietan amaren eskolak herri osoa besarkatzen du bere tronutik inoiz bukatu ez zen Engañako tuneleraino ere iritsi gara gure aitak eskolak eman zizkien beharginen umeei erdi eraitsitako etxeak alaitu dira gu ikustean argazki honetan bi gorputzen itzalak azaltzen dira sarrerako lokatzaren gainean, iluntasunari begira barruan gordetako sekretuak asmatzeko ahaleginean uda gorri honetan Zamorara eraman ditugu seme alabak eta ilobak haurtzaroko paisaiak eta jabetzak ikustatzera
|
|
|
Basaurin izan da, Bilbo Handian, euskaltasunaren ertzean euskararen azentu eta ahoskera (omen) desegokiak nekez onartuko zaizkigun inguru berean ezpain margoa hortzetan txikia, argala eta ile eskasduna da ahotsa ozta ozta ernatu zaio hitz egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea, bi emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horietako baten zortzigarren solairu batean ume zain senar zain etxekoengandik urrun handik herri honetara etorri zela baina herri honetara iritsi baino lehen bazela hemengoa ez diela bere sorburuari uko egin nahi baina hemengoa dela errepikatu du isildu eta txanda pasatu dio albokoari gogora datorkit osasun zentrora etorri zen lehen aldia hamabi bat urte badira alaba nagusiak lagunduta, behartuta gizonarekin arazoak zituela horixe da orain gogora ekar dezakedana hori eta bera bezalako emakume zorigaiztokoak kontsultatik irteten zirenean haien destino petrala bizi ez izateagatik hitza hartu du berriro baina oraintxe esaten ari dena ezaguna zait lau seme alaba izan zituela gizon horrekin bi mutil eta bi neska baina ia hasieratik jakin zuela ez zela izango bere bizitzako gizona holakorik balego, gehitu du gizon horrekin gelditu zen seme alabak nagusitu arte eta gauzek txarrera egin zutenean etxeak eta atariak garbitzen jarri senarrarengandik apartatzerakoan pisu berean bizitzen jarraitu zuen seme alabekin laster gizonak etxe erdia eskatu zion baina beste erdia eta aurreztuta zeukanarekin pisu txiki bat erosteko adina diru bildu zuen gaur egun berea duen etxebizitza seme alabek ikasketak eta lanbide onak dituztela eta pozaren pozez bizi dela orain berea den etxe horretan bizitza osoan izan duen altxorrik preziatuena horrelaxe amaitu du bere mintzoa azken mahaikidearen hitzaldia bukatu ondoren entzuleen txanda izan da emakume adinduaren ezagun batek eskua altxatu du zorionak eman dizkio erakutsi duen kemenagatik guztiok gaude zurekin esan dio eta gogotik sentitzen duela berak bizi izandakoa, senar onik ez izana eta horren gaizki pasatu izana berehala moztu dio ondo baino hobeto dakit neure bizitza ez dela erraza izan ondo baino hobeto dakit zuk senar ona izan duzula baina hori ez da berez zorion bermea zuri esaterako, jarraitu du, ez zaizu hori batere lagungarri izan gaizki zaude orain, senar ona izanik senarra faltan ez baituzu bakarrik bizitzen ikasi izan eta horixe da ikaskuntza nagusia emakumeon bizitzan goizago edo beranduago ikasi beharreko lezioa nik aldiz larrutik baina betirako dut ikasia ez zaitez nitaz errukitu, errukitu zaitez zeure buruaz eta hori esandakoan sorbaldak zuzendu zaizkio eta haren burua beste mahaikideenen artean gailentzen ikusi dut ezusteko gehiago ditu guretzat prestaturik bere entzule umil eta mireskor bihurtu gaituenontzat plazer sexuala ere izan du hizpide berak ez duela horretarako sekula arazorik izan ez senarrarekin ezta ondorengo maitaleekin ere eta alboan eserita dagoen belaunaldi gaztearen testigantza eman duenak jauzi txiki bat egin du aulkian oharkabean, ia lurrera eroriz saioa amaitu ostean mokadutxo bat eskaini digu udalak jardunaldietako izar, guztiek hitz egin nahi dute harekin halako batean ikusi nau eta niregana hurbildu da zorionak eman dizkiot hitzaldiagatik eta haren bizitzaren kontakizunarekin jarraitu du ez dago ubera geldiarazterik senarrarengandik dibortziatzera ailegatu ez zenez hura hildakoan pentsioa gelditu zitzaiola eta gaur egun zoriontsu bizi dela asteburuetan lagunekin ateratzen da erretiratuen egoitzako dantzaldira joateko neskatilatan bezala, dio irribarrez, hori bai, ezkontzeko premiarik gabe ama keinu batez atzamarra pasatu dit aho ingurutik ezpain margoa ezpainetatik kanpo atera omen zait berari ere antzera gertatu ohi zaiola haginak zikintzen dituela behin eta berriro senarrak ezin zuela hori jasan esan du irribarre lotsati eta maltzurraz etxetik alde egiteko agindu zion egunean bertan andregai berriak, bai, harek bazekiela ondo janzten eta haren burua apaintzen bota zion aurpegira ez bera bezala, ezpainak ere behar den moduan margotzeko gai ez zela eta barre egin du berriro, erruz oraingoan eder eta dotore nagoela esan dit gero beno ...egiten hasi denean burua sorbaldetan sartua baimen eske bailitzan nazionalek aita hil izanak ondorio latzak ekarri zizkiela etxekoei guda ondokoak direla bere bizitzako lehen oroimenak hastapen tristeak, harrotasunez beteak bi esaldi besterik ez eta isiltasunak zapaldu du aretoa amak eta amonak, aspaldi joanak, familia aurrera atera zuten aberatsen arropak garbitzen, bata, patatak saltzen, bestea,
|
bi
emakume horien oroimena dela bera urte haietako onena, ahizpa nagusiarekin partekaturiko sekretuak eta jolasak izan zirela igande arratsaldeko dantza herriko enparantzan oraindik neskatila herabe bat besterik ez zela bertan ezagutu zuen laster Euskal Herrira lan bila etorri behar izan zuen mutil laguna jabetzerako haurdun eta ezkondu berri zegoen urte gutxitan ugalduz joan ziren etxe orratz horie...
|