|
2014
|
|
|
Errepublikanoek gerren ardura beti karlistei bota zieten, anaien artean borroka piztu izana eta ondorioz foruak galdu izana leporatu baitzieten. Aipatu Zavalaren
|
bi
bertsoak, hain zuzen ere II. Gerra Karlistei egindako erreferentzia garbiak dira, gerron errudunak elizgizonak eta «aberatsac» izan zirelarik; «gorriec», errepublikanoek edo demokratek, haiei aurre egiteko gaitasunik gabe ere (tartean ekonomikoak) arrazoiaren defentsan borroka egin zuten.
|
|
|
Horren adibide izan daitezke, esaterako, 1895ean Eibarren otsailaren 11ko ospakizunetan. I. Errepublikaren aldarrikapen eguna izan zen errepublikanoen artean egunik adierazgarriena? Antonio Iturrioz Eibarko alkateak kideei eskainitako hitzaldia8 edo 1899an Donostiako kasino federalaren bosgarren urteurrenaren ospakizunean federalen zuzendaritzako buru zen Gamboak irakurritako poemak9 Mendea amaitu aurretik, eta azken otsailaren 11ko ospakizunen harira, Emeterio Arrese errepublikanoaren
|
bi
bertso hauek publiko egin ziren Gipuzkoan, monarkia kritikatu eta mende berriarekin etorriko zen Errepublikaren esperantza edo egunsentia aurreikusiz10:
|
|
2015
|
|
|
Azkenik, lehenengo
|
bi
bertsoetan ez bezala, Iturriagak lehenengoan proposatutako bidea hartzen du Elortzak hirugarren bertsoan, umorea zakilarekin lotuz ixten baitu saioa: «orain egidazu bat/ txorixo onarekin».
|
|
|
Lehenengo
|
bi
bertsoetan iraganari buruz ari da Arzallus, eta abestu ere iraganeko denboran egiten ditu. Hirugarrenean, ordea, orainaldira jotzen du eta epailearen aurrean kokatzen du bere burua akusatu modura.
|
|
|
Hala, Elortzak gizonezkoaren paperetik kantatzen du. Lehenengo
|
bi
bertsoetan hori ez badakigu ere, azken bertsoan bere arrebari buruz hitz egitean ohartzen gara horretaz. Lujanbiok, berriz, ez du esplizituki esaten emakumea ala gizona den.
|
|
|
Horrenbestez, azken
|
bi
bertsoetan erabiltzen duen bigarren pertsona aipatuz amaituko dugu analisia. Aurreneko bertsoan ez bezala, «zuk», «daukazun» «ezin zaitut»... eta bigarren pertsona adierazten duten markak daude horietan, eta horrek nolabaiteko hurbilpena eragiten du publikoarengan.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, Lazarragaren poemak badu bereizgarririk: leloak
|
bi
bertso lerro ditu (besteek bakarra), eta, ondorioz, ahapaldiak zortzi bertso lerrokoak dira (besteak zazpikoak). Adibide horrek erakusten du, gure ustez, Lazarragak ez ziela bere ereduei modu hertsian jarraitu, eta, beraz, gai zela molde metrikoaren aldaera desberdinak erabiltzeko.
|
|
|
Poematxo horietan (Frenkek ez ditu poema osoak aipatzen, soilik buruak) neskak lehen pertsonan hitz egiten du, eta aitari edota amari zuzentzen dio ezkontzeko eskaria, mehatxurik gabea (hala ere, soilik poemaren lehen
|
bi
bertso lerroak ezagutzen ditugunez, litekeena da gainerako bertsoetan mehatxua agertzea).
|
|
|
A19 poemak
|
bi
bertso lerroko burua eta zortzina bertso lerroko zortzi ahapaldi ditu. Burua osatzen duen bertso lerro parea ahapaldi bakoitzaren amaieran errepikatzen den leloa da:
|