|
2005
|
|
|
Urbia mendira. Han Eli eta Mikelekin izan gara,
|
biak
artzainak dira eta urteko hilabete asko igarotzen dituzte han.
|
|
|
Berriro ere Labaka baserri dotorearen aurretik pasatzean, bertan lotuta bizi diren
|
bi
artzain aleman beltzek egin didate harrera, goizeko pasieran baino zaunka zalapartatsuagoan. Isiltzeko agindu diet goxoki, baina zaunkaldiari eutsi diote amorruz.
|
|
2006
|
|
|
Ondoren, Arantzazuko Artzain Eskolako ikasle batekin eta eskola arduradun batekin elkartuko gara.
|
Biek
artzain ikastaroei buruz hitz egingo digute.
|
|
|
Arrastaka atera ninduten autotik.
|
Bi
artzain zakur aleman irten ziren txaleta inguratzen zuen lorategiko ateraino. Hermann ikusi zutenean, jauzi alaiak eginez hurbildu zitzaizkion.
|
|
2007
|
|
|
Baina euskaldunen konfidantza irabazi bezala galdu zuen, amarrurako joeraren erruz:
|
bi
artzainen dirua eraman omen zuen banku batetik. Auzi horretatik berriz ere onik ateratzea lortu zuen arren, gure notario bizkorrak hondorako bidea hartua zuen ordurako.
|
|
|
Erantzunik entzun gabe joaten bazara, lorik egiten ere ez dizu utziko Josetxok jarritako buruhausteak: zenbat ardi dituzten
|
bi
artzainek, baldin eta haietako batek esaten badu,
|
|
|
Horixe izaten zen ateratzen nion guztia, artzainen ardiei buruz egunero galdetzen nionean. Mutu alde egin zuen bere lana beste muturrean betetzera, ni kargatuta utziz, ezen zenbat ardi eduki behar dituzte
|
bi
artzainek baldin eta bat kenduta bienak berdintzen badira eta bat emanda bikoizten badira?
|
|
2008
|
|
|
Bai, batik bat
|
bi
artzainek artalde berarekin ariketa bat egin behar badute. Ardiak lasaiago daude bigarren txandan, bigarren artzainarekin; zelaian kokatuagoa daude ardiak.
|
|
2009
|
|
|
Bertan batzen ziren Jatako alde
|
bietako
artzainak, Bakiokoak eta Jatabekoak, euren artean salerosteak, ordainketak, ganadu trukeak edo arraza gurutzaketak egin edota ardien gaixotasunak osatzeko. Era berean, bertan egiten zituzten artzainen arteko festak ere.
|
|
|
â?. Ardiekinâ, ek egindako lana ere goraipatu nahi izan zuen Arantzazuko eskolak; Ardiekin, ardi latxaren ezaugarri genetikoak hobetzeko zentroa da. Baina horrez gain, erretiroa hartzekotan dauden
|
bi
artzainengan pertsonalizatuz, gure artzain tradizionalen lana eskertu zuten. Gogor lan eginez eta gogor ahaleginduz, Euskadiko artzaintzak bizirik iraunaraztea lortu dute eta.
|
|
2010
|
|
|
Sarako martira, Madalena Larralde, hamabortz urteko neskatxa. Bertsoaren sinatzaileak Baigurako
|
bi
artzain dira, Diharasarry & Daguerre.
|
|
2012
|
|
|
Campsen ikerketak Bartzelonako Unibertsitateko Albaitaritza Ospitaleko Etologia Zerbitzuak artatutako hamabi txakurren (hamaika ar eta eme bat) portaera aztertu zuen, jokabide oldarkorra tratatzeko. Besteak beste, schnauzer erraldoi bat, dalmatar bat,
|
bi
artzain alemaniar eta doberman bat, beren jabeekin albaitaritza ospitalera joan zirenak. Una vez en la consulta, la mayoría de esos canes mostraron una actitud violenta cuando empezaron a ser manipulados, e incluso, atacaron sin dar señales previas.
|
|
2013
|
|
|
Horretarako, eguerdi partean artalde oso bat Aralarrera abiatuko da, Errekalde kalea zeharkatuz. Orain arte
|
bi
artzainekin eta bi laguntzailerekin egiten zuten paseoa, baina aurten hogei bat izango dira, Aslanak dituen arazoak ezagutarazteko asmoz. Ia mende erdi atzera eginez, Artzain Egunaren hasierara so egin du Ustarrozek.
|
|
|
—1956an, berriz,
|
bi
artzain euskaldun hil ziren hemen nonbait. Ustekabeko elurte batek harrapatu zituen, eta ez zuten ateratzeko modurik izan.
|
|
|
Abbadiako eremuan berean,
|
bi
artzainek zaindu 140 manex buru gorri bizi dira. Han, urruneko larre aldaketarik ez, ardiak urte guzian toki berean egoten dira.
|
|
2015
|
|
|
da, non
|
bi
artzainek prestatutako ahariak
|
|
|
Ardibasoko beste
|
bi
artzain ere jarri ziren Mexikorako bidean: Tomas eta Amele.
|
|
|
Aurretik itzuli ziren
|
bi
artzain lagunen bidaia gorabeheratsuaren parekoa jasango dute. Egun politak izango dituzte. Oiz mendi?
|
|
|
|
Bi
artzain falta zaizkigu oraindik.
|
|
2016
|
|
|
Nahi gabe ere, berehala gogora ekarri dit Pio Barojaren La sima ipuinaren giroa. Sorgin famako andre batena izandako aker batek ihes egiten die aitona eta biloba diren
|
bi
artzainei. Animaliaren atzetik, leize batetik behera erori delakoan, zuloan erortzen da mutikoa ere eta, superstizioak jota, herriko inork ez du haren bila jaitsi nahi.
|
|
|
Galdera ez da horrela egitekoa, zeren eta 2016ko maskaradetan ez baita xorrotxik! Horien ordez,
|
bi
artzain andere daude, batak euskara txikitatik dakiena (Maider Hegiaphal) eta bestea ikasten ari dena: Lea Etxegoien.
|
|
|
Ahari jokoa Euskal Herriko joko tradizionala da, non
|
bi
artzainek prestatutako ahariak aurrez aurre jarri eta borrokari egiten dioten, apustu bat tarteko, gehienetan. Jokoa topekada gehien jo dituen ahari jabeak irabazten du eta ahari batek atzera egiten badu, jabeak aharia hartu eta berriz bestearen aurrean jartzeko aukera du.
|
|
|
Bertze
|
bi
artzain ziren Bernardo eta Benat, Eurupatik elgarrekin jinik gure Aitainganat.
|
|
|
|
Bi
artzain ikusten ditut.
|
|
|
Beren eginbehar bereziaz gain, hots Jaunaren ezpataren zorroztea, Xorrotxen egitekoa da maskarada elibatetako ikuskizün desbardinen artean lotüraren egitea, plazaren üngürüa egitearekila bertsetak kantatzez. Aurten, arren,
|
bi
artzain anderek due eginkizün hori beteko, hauk diratekealarik Lea Etchegoyhen eta Maider Heguiaphal.
|
|
|
Baduzkete
|
bi
artzain, biak zein hobeak.
|
|
2017
|
|
|
Mikel Velasco eta Iker Hernandez dira Gomiztegiko Artzain Eskolatik atera diren azken
|
bi
artzain debagoiendarrak; biak arrasatearrak. Gaur amaitu dute ikasturtea eta makila eta diploma bana jaso dute, bost hilabeteko heziketa jardueraren ostean.
|
|
|
Artalde osoa ikusteko gisan. Bainan, maiz, akidurak gaina harturik
|
bi
artzain gazteak loak bereganatzen zituen eta berekin eraman sua itzaltzen zitzaien. Doña Josefak, gai ziren beste haurridei, neska ala mutikoei, bedera itxindu eskutan joan ziten bi artzainen gana agintzen zien.
|
|
|
Bainan, maiz, akidurak gaina harturik bi artzain gazteak loak bereganatzen zituen eta berekin eraman sua itzaltzen zitzaien. Doña Josefak, gai ziren beste haurridei, neska ala mutikoei, bedera itxindu eskutan joan ziten
|
bi
artzainen gana agintzen zien. Kilometroak kurritzen zituzten beren itxindua eskutan.
|
|
2018
|
|
|
Atxiloketa ugari egin zituen poliziak: Jazintaren lagunak ziren
|
bi
artzain, Frantzisko eta Joxe Inazio Aranburu; Joxe Manuel Oiarbide; bi ahizpen senargaiak; Joxe Migel Urkizu beizamarra; inguruan lanean zebilen ikazkin bat (Goizuetakoa omen); Martin Artola, Bedaioko (Tolosa) artzaina; egun batzuk lehenago inguruan ibili zen ijito talde bat; artzaina zen Beasaingo Isidro Aranburu; Joxe Antonio Irazustabarrena, Ormaiztegiko tratantea… eta baita Jazinta bera ... Sarekada ikaragarri bortitza izan zen, polizia itota sentitu baitzen garaiko hedabideen presioarengatik, eta demostratu behar zuen, handik edo hemendik, zerbaitetan behintzat bazebiltzala.
|
|
2019
|
|
|
Ez, errege hasiberri batek ezin dezake halako diskurtsorik egin, diplomazian eskarmentua ez duen batek ez dezake burutu, hemen eklesiastiko nagusiren batek sartu behar izan du hatza, eskua, burua, apika Portoko gotzainak, Pedro Pitõesek, eta segurutik Bragako artzapezpikuak, João Peculiarrek, elkar harturik eta elkarri hitz emanda Duero aldean zebiltzan gurutzatuak konbentzitu zituztenak Tajora jaitsi eta konkista hartan laguntzeko, esanez, adibidez, Gutxienez entzun ezazue zuek laguntza eman dezazuen dauzkagun arrazoiak, erosgaia ikusirik. Portotik Lisboarako bidaiak hiru egun iraun zuelarik, ez da izugarrizko imajinazioa eduki behar pentsatzeko
|
bi
artzainek, bidean zihoazela, eta lana aurreratze aldera, zirriborroa prestatuko zutela, argudioak neurtuz, iradokizun asko sartuz, ahal zena aurreikusiz, promesa ezin liberalagoak buruko zuhurtzietan bilduz, lausengua ahaztu gabe, honek banitatea puzten du eta fruitu ale baten trukean mila ematen ditu, lurra antzua eta ereilea dorpea izanik ere. Raimundo Silvak, beroturik, tapakia erortzen utzi du, antzerkiari dagokion keinuaz, alaitasunik gabeko irribarre egiten du, Ez dago diskurtso hau sinetsiko duen ama semerik, Shakespeareren pasartea dirudi herriko gotzainen izkribua baino gehiago, eta mahaira itzultzen da, eseri egiten da, burua astintzen du, bentzuturik, Latza da pentsatzea inoiz ez dugula jakingo On Afonso Henriquesek gurutzatuei benetan zer esan zien, egun on behintzat esango zuen, eta zer gehiago, zer gehiago, eta ebidentzia honen argi itsugarria, sekula ez duela jakingo konturatzea, zoritxarraren moduan agertzen zaio, zerbaiti uko egiteko prest legoke, zeri edo zenbati ez daki, arimari, halakorik bada, ondasunei, edukiko balitu, baina zerbaiti uko egiteko prest legoke aurkitzeko, ahal dela bizi den Lisboako parte honetan, hain zuzen garai haietan hiri osoa zen parte honetan, pergamino bat, papiro bat, paper solte bat, egunkarizati bat, grabaketa bat ahal balitz, edo hilarri zizelkatu bat, egiazko diskurtsoa duena, jatorrizkoa, nolabait esateko, agian ez bertsio maritxu hau bezain dotorea dialektikaren arteari dagokionez, bertsio honek falta baititu, hain justu, uneari egoki zitzaizkion hitz gogorrak.
|
|
|
|
Bi
artzain adeitsu behar dituzten arkume galduak.
|
|
2020
|
|
|
Mendilerroaren alde
|
bietako
artzainek ohitura zuten Toloñoko Maiatza altxatzea. Zuhaitz enbor bat zen, eta beren artzaintzako, artaldeekin joan etorriko, uren ustiapeneko eta egur egiteko eskubideak gauzatzen ari zirela ekaitzetatik babes zitzan altxatzen zuten.
|
|
2021
|
|
|
Gogoan daukadaz beste pare bat pasadizo, Tomasen eta bere auzoko Kristobalen artean gertautakoak.
|
Biak
artzainak ziran eta negua eta udabarria etxe inguruan pasetan eben artaldeagaz, azuriak hazteko eta gaztaiak egiteko, ardiak esnean egozan bitartean. Maiatzean, San Isidro inguruan, Gorbeiako larretara altzetan ebezan artaldeak.
|
|
|
Etxezuri E.Z.
|
bi
artzain gaztek osatzen dute, eta Latxa Energy proiektuan baitan 2020an hainbat inbertsio gauzatu dituzte: Eguzki panelak jarri dituzte ukuiluan eta gaztandegiaren eremuan; egurra eta olioa erretzen dituen galdara bat gazta egiteko eta ura berotzeko; neurri horiekin, ustiapenaren eta gaztandegiaren energia kontsumoan %20a, eta ingurumen aztarna %5ean murriztea aurreikusten dute.
|
|
2022
|
|
|
Laguntzaileen artean bazituen zuberotarrak, eta horietarik bi ezagutzen ditugu abizen eta deituraz bederen: Tartas edo Tartaz Sarri kotapekoa, eta Landetxeberri Ündüreintarra,
|
biak
artzain kalbinistak, apez ohiak, Leizarraga bera bezala.
|
|
|
Ibeaseko artzainek ikusi zituzten zaldun talde txikiak ingurua miatzen eta dagoeneko
|
bi
artzain eraso eta zauritu dituzte. Ehunka ardi lapurtu dizkiete.
|
|
|
Gu
|
biok
artzainak izaki, ihes egin ahal izan genuen geure ardiekin, duela hamabost bat urte Osmako gaztelua konkistatu zutenean. Bestela, Joanesek erranen dizu Joanesek hain zuzen ere konbentzitu nahi zuen Azenari bion artean artalde handia eskuratzeko eta mutil artzain batzuk zaindari jartzeko.
|
|
|
Behin baziren ola batean
|
bi
artzain. Afal ondoan gaztainak ezarri zituzten suan erretzen eta, akituak baitziren, loak hartu zituen.
|
|
|
Agorrileko arratsalde batez lanoa hedatu zen Errozateko bortietan.
|
Bi
artzain ardi batzuk ezin bilduz ari ziren erreka malkar batean, bakotxa bere aldapetik ibiliz.
|
|
|
Laguntzaileen artean bazituen zuberotarrak, eta horietarik bi ezagutzen ditugu abizen eta deituraz bederen: Tartas edo Tartaz Sarrikotapekoa, eta Landetxeberri undureintarra,
|
biak
artzain kalbinistak, apez ohiak, Leizarraga bera bezala.
|
|
2023
|
|
|
Ohikoegia. Hainbeste mugimendu arraro justifikatzeko, hogei buruko artaldea eta
|
bi
artzain zakur eraman zituen Txapartegiko baserritik Aranzetako ardi bordara. Deskuiduan inork ezer galdetuz gero, horixe izango zen bere aitzakia:
|
|
|
Aines, bildots zuria, torturatua, jipoitua, piztien artera igorria; Blandina, beste hainbeste; Maria Goretti, labana batekin bihotz erdi erdian sastakatua; eta Joana Arc ekoa, zeinarekin negarrari ematen baitiot klasean. Santa Bernardettek apenas zeukan eskolarik, baina aizue, neskatxak, Jaunak nor aukeratuko, eta huraxe, artzain apal eta xume bat, pobrea gainera, nahiz eta aukera zezakeen baten bat jakintsuagoa noski, baina ez, eta pentsa ezazue Fatimako hiru haurrengan, eta La Saletteko
|
bi
artzain gazteengan, eta nik ez dakit norengan. Txundituta aditzen nuen.
|