|
2003
|
|
|
zen zorioneko hitza. Nire harridurarako, psikologoa energia positibo eta negatiboez hasi zitzaidan mintzatzen, ez dakit zer motatako energia fluxuak aipatuz, modu batera edo bestera gorputzetik bideratzen zirenak eta giro berezietan edopertsona berezien artean batera eta
|
bestera
transmititzen zirenak. Zur eta lur geratunintzela esan behar dut, ni neu energiari buruzko gaiak lantzen ari bainintzen ikastaroan, eta nire ezagutza ez baitzetorren inola ere bat adiskide hark esaten zituenekin.
|
|
|
Estatu kideetako eta Europako Batzordeko adituek esan dute profesional medikoak eta gaixoen senideak direla Asiako pneumonia agerraldiak kutsatzeko arrisku handiena duten taldeak. Atzo Luxenburgon elkartu ziren Erkidegoko teknikariak egoera aztertzeko, eta ondorioztatu zuten sindromea norbanako batetik
|
bestera
transmititzen dela, “kontaktu estu baten bidez soilik”. Europar Batasuneko exekutiboak aktibo mantentzen du EBko Zaintza Epidemiologikoaren Sarean aurreikusitako alerta mekanismoa.
|
|
|
Berretsitako infekzio kasuak 33 izan arren, osasun agintariek uste dute animaliek beste 81 pertsonari kutsa diezaieketela. “Orain arte ez da heriotzarik izan, eta ez da izan gaizkia pertsona batetik
|
bestera
transmititzeko kasurik”, lasaitu zuten. “Tximinoaren baztangak” biruela arruntaren antzeko sintomak ditu, baina ez da hain hilgarria.
|
|
2005
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) ez du aldatu gizakietan gerta daitekeen gripe pandemia baten aurreko alerta maila, 3 fasean jarraitzen baitu. Horrek esan nahi du gizakia kutsatzen duen birus berri bat dagoela, baina ez dela pertsona batetik
|
bestera
transmititzen. Eta zer dago aipatu diren botikei buruz?
|
|
|
Elvira Zipitria edota Gabriela Mistralen lanei erreparatu eta bere obreei umeekiko eta andreekikodarien errespetua ren sakonera ikusita, galdetzen dut —nireartean— familiarik ez izatea deliberatzeko zer nolako mugak sentitu zituzten. Belaunaldi batetik
|
bestera
transmititu nahi ez zutena eta hurrengo belaunaldira transmititu ezin zutena zertaraino ez ote zituen paralizatuko.
|
|
2006
|
|
|
Bete nahi dudan leku hori bete, inori berea kendu gabe, baina nirea erreklamatu egiten dut oraindik ere. Esperientziak, bizipenak,
|
besteei
transmititzeko modukoak sentitzen ditut eta bertsotan hori nahi bezala gauzatu ezina gogorra egiten zait, baina badut konfiantza hobetu eta gaindituko dudala.
|
|
2007
|
|
|
Nolanahi ere, komeni da gogoratzea izugarri zaila dela inork hegazti gripea harrapatzea, horretarako infektatutako hegaztiekin kontaktu estuan egon behar delako, H5N1 birusa airez transmititzen baita. Sekula ez da inor gaixotu hegazti haragia janda, eta ez da inoiz baieztatu pertsona batetik
|
bestera
transmititu denik ere.
|
|
|
Hain zuzen, H5N1 birusaren arriskua horixe da: pertsona batetik
|
bestera
transmititzeko gai den aldaeraren bat agertuko balitz, pandemia bat sortzeko arriskua legoke. XX. mendean hiru gripe pandemia izan ziren, ziur aski, animalia jatorrikoak hirurak:
|
|
2008
|
|
|
\ Kontuz jende pilaketekin. Gaizki egurastutako giroak, jende asko pilatzen diren lekuak ez dira egokiak, birusak eta bakterioak ugaldu eta pertsona batengandik
|
bestearengana
transmititzeko.
|
|
|
Gu ere ados gaude Fishmanekin, hau da, guk ere uste dugu familiartean H1erabiltzea eta auzokideekin eta komunitate taldeko beste kide batzuekin harremanak H1 hizkuntzan izatea maiz kultura autonomiaren eta talde bizindarraren oinarria dela. Osagai horri" hurbiltasun sozial" izena eman diogu, oinarrizko sozializazioa gutxiengodun taldearen hizkuntzan (H1) egiten dela adierazten duelako, eta oinarrizko sozializazioa behar beharrezkoa da hizkuntza eta kultura belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeko, bai eta hizkuntza taldearen identitatea garatzeko ere. Horrez gain, hurbiltasun sozialaren loturak taldeko kideak lurraldean era egokian kontzentratuta egotearen garrantzia azpimarratzen du.
|
|
|
Hurbiltasun soziala hizkuntza belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeko eta identitatea garatzeko oinarria da. nitatearen garapen instituzionalarekin zerikusia duten komunitate arkitektoek eta gizarte zibileko buruzagiek eragina izan dezakete gobernuko erabaki hartzaileengan, eta haiek gutxiengodun taldearen gobernamenduegitura hobetzea eta gobernuak gutxiengoaren hizkuntzari babes instituzionala emateko baliabide ekonomiko gehiago jartzea eragin dezak... Continuum ideologikoaren azterketaren barruan adierazi den moduan, pluralismoaren ideologiako hizkuntza politikak dituzten estatuetan, gutxiengoaren taldeko buruzagiek errazago konbentzi ditzakete gobernuko erabaki hartzaileak beren taldeari babes instituzional handiagoa emateko (3 irudia).
|
|
|
Identifikazio kolektiboa lagungarri zaio tripodeari, hiru hankak lotzen baititu eta egitura indartzen baitu. Beste era batera esanda, babes instituzionalak bakarrik ezin du sustatu identifikazio kolektiboa eta hizkuntza belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzea. Erakundeek ezin dute bizirik iraun komunitateak ez badu aktiboki parte hartzen.
|
|
|
Hizkuntza gutxiengoak ez baditu giza baliabide eta baliabide ekonomiko ugari, eta legitimitate soziala zapaltzen badiote, du kontrol instituzional handirik lortu estatuaren babesik eta talde eskubiderik gabe. Hurbiltasun soziala hizkuntza belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeko eta identitatea garatzeko oinarria da. " Komunitate bizitza" babesteko balio lezake taldea gizartean isolatuta egongo balitz, baina, gutxiengodun taldea zenbait taldez osaturiko testuinguru batean baldin badago, komunitateko kideek beren hizkuntza eta kultura gutxiestera joko dute gizarteak onartzen ez baditu (legitimitate ideologikorik ez badute) eta ez dute identitate kolektiborik garatuko beren helburu kolektiboen gainean nolabaiteko kontrol instituzionalik ez badute.
|
|
|
Hurbiltasun soziala hizkuntza belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeko eta identitatea garatzeko oinarria da. tzen direla esan daiteke, oso gutxitan jartzen baitituzte frantsesezko filmak. Paisaia linguistikoan ingelesa da nagusi.
|
|
|
Arriskuan dauden hizkuntza komunitateek, demografia bizindar nahiko ahula izan arren, babes instituzional handia lortu badute, 4a irudiko 2 koadrantean kokatu ditugu. Francoren erregimenak hizkuntza asimilaziorako politika sendoa aplikatu zuen, eta erregimen horren amaierarako euskal komunitateak galera handi samarrak izan zituen arbasoen lurraldean euskara belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeari dagokionez (Azurmendi eta beste batzuk, 2001). Dena den, 1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan (Azurmendi eta Martinez de Luna, 2005, 2006).
|
|
|
Literaturaren didaktika ere komunikazio eskema horretan kokatzen du Even Zoharrek; haren arabera, kultura kontrolatzen duten faktoreen multzoa da instituzioa, eta instituzioaren barruan, Eskola. Instituzioak erabakitzen du zein produktu eta eredu gorde behar duen komunitateak denbora luzez, belaunaldi batetik
|
bestera
transmitituz.
|
|
|
Hala ere, elikagaia gordinik kontsumitzen bada, arriskua handitu egiten da, batez ere tenperatura epel arriskutsuetan kontserbatzen bada, eta horrek minutu gutxian biderkatu dezake hasierako karga hori (murriztuta). Horri guztiari kutsadura gurutzatuaren arriskua gehitzen zaio, hots, mikroorganismoak elikagai batetik
|
bestera
transmititzea manipulatzaileen edo gainazalen bidez. Kutsadura hori elikagai gordinetatik jaki prestatuetara gertatzen da batez ere; kasu horretan, patogenoek oso oztopo gutxi izaten dituzte, eta areagotu egin daitezke baldintza egokiak betetzen badira (batez ere hotzaren katea hausten bada). Prestatutako elikagaietan, kontsumitzeko prest daudenean, arriskua urrunagoa da, bero bidez tratatu baitira.
|
|
2009
|
|
|
Gainera, modu larrian bizi duten emakumeek joera dutepentsatzeko besteek ere hala egiten dutela, eta ondoez hori transmititzen dute, euren inguruko beste emakumeengan eraginez (alaba, ahizpa...) (Borras eta PerezPareja, 1999). Badirudi, beraz, hilekoaren fenomenoaren irudikapen sozialagertatzen dela, emakume batetik
|
bestera
transmititua izaten dena, eta jasotzenduenaren hilekoaren bizipenean eragina duena.
|
|
|
Gandiagak, ordea, Etxaidek baino aurrerago jo zuen, eta hertsikeria pisu horren deskargua ere egiten saiatu zen. Estutu, nahigabetu, ito egiten zuen oinordetzan jaso zuenak, bizi izandakoak, eta baita berak
|
besteei
transmititu zienak ere. Barne zimikotik libratu behar zuen.
|
|
2010
|
|
|
egiten dio bere buruari. . Hau da,, zer da talde gisa, kolektibo gisa, herri gisa, belaunaldi batetik
|
bestera
transmititu behar duguna?. Horri erantzuteko premia zegoen.
|
|
|
Zerbitzua eman den eguna (faktura ematen den unea ez bada). ...oak azpimarratu du araua betetzeko eta faktura elektroniko batek paperean egindako beste faktura baten legezko balio bera izan dezan, hura ordezkatzen duen dokumentu elektronikoak faktura orori eska dakizkiokeen nahitaezko eremuak izan behar dituela, ziurtagiri batean oinarritutako errubrika elektroniko aurreratu baten bidez sinatuta egon behar duela, eta bi aldeen baimenarekin ordenagailu batetik
|
bestera
transmititu behar dela. Abantaila ekonomiko eta ekologikoak Mozkinen atalean, alderdi ekonomikoa azpimarratzen da, batez ere fakturazio elektronikoak Administrazioarentzat eta enpresentzat dakarren diru aurrezkia.
|
|
2011
|
|
|
Kanporatzen ditugun arnas tantatxoen bidez (eztul egitean, esaterako) germenak pertsona batetik
|
bestera
transmititzen dira.
|
|
2014
|
|
|
Jesus erruki zaitez nitaz. Zer erran nezake nire alde?, bada nire izkribuetan, beste gai batzuk ikutu baditut ere, batez ere nire fedea arrazonatu dudala, eta makur asko egin baditut ere (oraindik ez dut amaitu filosofiako karrera), interesantea iruditu zait nire lana, eta horregatik, makur eta guzti, hor ibili naiz saiatzen publikatzeko,
|
besteei
transmititzeko nire fedebidea. Eta hori guzti hori euskaraz, eredu inperialistari eredu internazionalista oposatzen diodalako (interesante dena lingua franca nagusira itzuli daiteke), iruditzen baitzait etikoki askoz aurreratuago (zentzu horretan iruditzen zait berba egin duela aita santuak Corean erran duelarik ezen bere tradizioak mantentzen dituen herria herri jakintsua dela).
|
|
2015
|
|
|
Posible da, tigre eltxoa gero eta ohikoagoa baita gure artean. Intsektu horri gaixotasun baten bektorea deitzen zaio; hau da, birusa pertsona batetik
|
bestera
transmititzen laguntzen duena. Egia esan, gizakiok gara birusaren gordailu nagusia, eta infekzio gehienak mekanismo horren bidez transmititzen dira.
|
|
2018
|
|
|
Hain zuzen, pandemia gertatzeko, birusa gizakiontzat antigenikoki berria izateaz gain, beste baldintza bat ere izan behar du, ezinbestean: pertsona batetik
|
bestera
transmititzeko gai izatea, hau da, gizakion arteko transmisiora moldatzea. Izan ere, gerta daiteke norbait animalia jatorriko birus batekin kutsatzea, baina ez badu transmititzen, hor eteten da.
|
|
|
Eta beste batzuk, bakterioak, batez ere pneumokokoa, pneumoniaren kausa gisa. Hotza ez da arnas infekzioez kutsatzeko arrazoi zuzena, baina urte sasoi honetan birus zirkulazioa handitzen da, hau da, mikroorganismoek baldintza onenak aurkitzen dituzte airean esekita egoteko eta pertsona batetik
|
bestera
transmititzeko. Nori eragiten diote gehien infekzio horiek?
|
|
2019
|
|
|
Patologia hau oso ohikoa da haurren eta tximinoen artean. Ingurukoen mugimendu, keinu, hizketa eta ohiturak errepikatu egiten dira generazio batetik bestera, barkatu, degenerazio batetik
|
bestera
transmititu egiten dira, ia aldaketarik gabe.
|
|
2020
|
|
|
Horrez gain, estigma saihesteko gida bat argitaratu zuen. Hain zuzen, estigmatizazioak albo ondorio larriak ekar ditzake; esaterako, infektatutakoak beren egoera ezkutatzera bultza ditzake, eta, beraz, birusa
|
besteei
transmititzeko arriskua handitu. Hiesarekin eta beste gaixotasun infekzioso batzuekin gertatu izan dira horrelakoak.
|
|
|
Pandemia gertatzeko, birusak, gizakiontzat antigenikoki berria izateaz gain, pertsona batetik
|
bestera
transmititzeko ahalmena izan behar du. Hain zuzen, gerta daiteke inor animalia jatorriko birus batekin kutsatzea, baina, ez bada beste pertsona bat kutsatzeko gai, hor eteten da katea.
|
|
|
María José Sierrak, Osasun, Kontsumo eta Gizarte Ongizate Ministerioko Osasun Alerta eta Larrialdiak Koordinatzeko Zentroko Arloko buruak, argitu duenez, “maskara kirurgikoa oso garrantzitsua da birusa iraizten ari diren pertsonengan. Horregatik, beti esaten dugu pertsona batek sintomak hasten dituenean maskara kirurgikoa erabili behar duela, birusa
|
besteei
transmititzerik ez izateko, osasun langileak barne”. Osasun Ministerioaren arabera, gaixo batek COVID kodean positibo ematen badu, gonbit egingo zaio “maskara kirurgikoa jartzeko eta isolamendu zirkuitura bideratzeko, ohiko zirkuituan artatzen ari diren pertsonekiko kontaktua saihesteko”.
|
|
|
Horrez gain, estigma saihesteko gida bat argitaratu zuen. Hain zuzen, estigmatizazioak albo ondorio larriak ekar ditzake; esaterako, infektatutakoak beren egoera ezkutatzera bultza ditzake, eta, beraz, birusa
|
besteei
transmititzeko arriskua handitu. Hiesarekin eta beste gaixotasun infekzioso batzuekin gertatu izan dira horrelakoak.
|
|
2021
|
|
|
Agirretxeren hitzetan, hura da Zarautzek eman duen argazkilaririk ezagunena, eta Zarauzko Argazkizale Elkartearen sortzaileetako bat ere izan zen; lehen presidentea ere bai, eta, geroago, Photomuseumen bultzatzaileetako bat. Agirretxek azaldu duenez, Serrasek" bultzada handia" eman zion herriko argazkilaritzari," eta bere pasioa
|
besteei
transmititzen saiatu zen".
|
|
|
Kanonari dagokionez, berriz," komunitate bakoitzak une jakin batean hautatutako idazle eta obra multzoa" dela esplikatzen du elkarrizketatuak, generoetara ere eraman daitekeena, eta belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzeko aukeratzen dena (IE6). Dioenez, nolabait unean uneko komunitatearen arau eta balioekin bat datorrena, eta komunitate horren zeinu kultural gisa aitortzen dena.
|
|
|
CALRE Europako Eskualdeetako Legebiltzar Legegileen Biltzarrak, zeinean parte hartzen baitugu, Valentziako Adierazpena onartu zuen 2018an. Adierazpen horrek kultura ondarea eta hizkuntza aniztasuna babestu beharra azpimarratzen du, eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzak belaunaldi batetik
|
bestera
transmititu ahal izatea bermatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Tratamenduei esker, GIB infekzioarekin bizi denak ez die
|
besteei
transmititzen, eta beste edozein jenderen bizi esperantza du.
|
|
2023
|
|
|
Beste arrazoi batzuk dira egoera txarrean dauden elikagaiak hartzea edo bestelako gaixotasunak, hala nola gernu infekzioak edo otitisa (entzumenaren hantura). Infekzio horren arazoetako bat zabaltzeko erraztasuna da, pertsona batetik
|
bestera
transmititzen baita gorozkiekin edo ukituaren pixoihalekin kontaktuan egoteagatik. Hori dela eta, espezialistek azpimarratzen dute garrantzitsua dela higiene neurriak ahalik eta gehien muturrera eramatea, eta horien artean funtsezkoa da eskuak garbitzea.
|
|
|
Haren erranetan, udalerri euskaldunek nabarmen eragin dute euskararen biziberritzean: «Nafarroako udalerri euskaldunetan, normalean, modu naturalean bizi daiteke euskaraz; belaunaldi batetik
|
bestera
transmititzen da euskara; hizkuntza etenik gabe biziberritzen da; eta herri honen aniztasunari eta kulturari ekarpen garrantzitsua egiten diote. Horregatik, zaindu, babestu eta indartu egin behar ditugu».
|
|
|
Egongelan kartoi enmarkatuan, lagunak zurean zizelkatua, auzoak ezkutuan ekarria... koadroak jabe morala bazuela sinetsita bizi ginen. Gernikaren mina belaunaldi batetik
|
bestera
transmititu zelako egon zen beti berton, inora barik. Gureak ziren hildakoak, gurea behar zuen obrak.
|
|
|
Ardiek, behiek eta ahuntzek biltzen ahal dute gaitza, ulitxa mota batek kutsaturik. Gaitza ez da kabala batetik
|
bestera
transmititzen, infektatua den ulitxa baten ziztadaren bidez baizik. Kasurik larrienetan, animalia hiltzen du eritasunak.
|
|
|
Nire gorputzak hobeto ulertzen du “artea” hitza, “kultura” baino. Artea adierazpenerako modu ezberdinak dira, zuk kontatu nahi duzun hori
|
besteei
transmititu ahal izateko kanalak, eta tresnak.
|