|
2000
|
|
|
Halaber, efektu higigarri batzuk higiezin moduan har daitezke, norberak ere efektu horiek har ditzakeelako funts eta
|
beste
objektu zibilen gauza erantsi eta menekotzat.
|
|
|
Gai militarrak, merkataritza, ogasun eta
|
beste
objektu batzuek, harreman partikularrak dakartzate; horiek ere ez dira erraz moldatzen aurreko sailkapen horrekin.
|
|
|
Hauei esker, esperientziaren objektuen kategorizazioa lor zitekeela uste zuen; Machek hiru talde proposatu zituen: objektu fisikoak eta nire gorputza, alde batetik; norberaren objektu psikikoa, bestetik; eta, azkenik,
|
besteon
objektu psikikoak.
|
|
2001
|
|
|
Nia, apertzepzioa, kategoria ororen oinarrian dagoela ikusi dugu hauen jatorri bateratzaile gisa. Beraz, ez da zilegizkoa kategoriak beregain aplikatzea, ezta substantziarena ere; ni hori era berean espazio eta denboraren batasunaren jatorria da, eta ez espazioan eta denboran agertzen den
|
beste
objektu bat gehiago. Zentzurik ez du gauzez hitz egiteak, agerpenez ari garenean.
|
|
|
Hauek" pentsamenduaren baldintzak baino ez dira esperientzia ahalgarri batean" (A111 (E163)). Kategoria matematikoak espazioan eta denboran objektuez judizioak egiteko baldintzak dira (kantitatea eta nolakotasuna); kategoria dinamikoek objektu bat
|
beste
objektuekin harremanetan nola determinatua dagoen (erlazioa), edo objektuok adimenarekin nolako harremana duten (modalitatea) zehazten dute.
|
|
2004
|
|
|
Gogora dezagun, azken puntu honi gagozkiola, Françoise Dolto k nola ezaugarritzen zuen kultura La cause des enfants liburu bikainean: " Kultura osoa desiraren objektua edo pultsioa bera
|
beste
objektu batera lekualdatzearen fruitua da, objektu hori hizkuntza subjektuen arteko komunikazioaren zerbitzura dagoela". 33
|
|
2006
|
|
|
14 Berez desiragarria izateak esan nahi du intentzionala ez izatea: ‘izan ere, hori da azkeneko helburua, eta ez dio
|
beste
objektu bati erreferentzia egiten’ (SM 18). Lehen esan dugunaren aurka, badirudi EPMn ere (SM EPMren eranskina da) grinen izaera ez intentzionala aipatzen dela.
|
|
|
Arrazoi bat eskuratu nahian, beste galdera bat egiten badiozu, zergatik diozu gorroto minari?, ezin izango dizu eman inongo arrazoirik. Izan ere, hori da azkeneko helburua, eta ez dio
|
beste
objektu bati erreferentziarik egiten.
|
|
|
Arrazoi bat eskuratu nahian, beste galdera bat egiten badiozu, zergatik diozu gorroto minari?, ezin izango dizu eman inongo arrazoirik. Izan ere, hori da azkeneko helburua, eta ez dio
|
beste
objektu bati erreferentziarik egiten. (SM 18)
|
|
2012
|
|
|
Objektu bat besteetatik bere ezaugarriengatik ezberdintzen da, bere predikatuengatik. Posible da
|
beste
objektuetatik ezberdintzen duen hori atzematea, bere identitatea eta ezberdintasunak identifikatzea. Baina gauza bat ez da oraindik objektua; ezen gauza batek, objektu izatera iristeko, mundu batean egon behar du.
|
|
2014
|
|
|
Lantza jasotzen du eta bere sutzarra egiten du.
|
Beste
objektu garrantzitsuak batetik bestera doaz, eraztuna lehenik, objektu zirkulatorio borobil nagusia da. Rhinetik Alberichengana, Alberichengandik Wotanengana, Wotanengandik Fasoltengana, Fasoltengandik Siegfriedengana, Siegfriedengandik Brunnhilderengana, Brunnhilderengandik Siegfriedengana, azkenean Siegfriedengandik Brunnhilderengana, eta Brunnhilderengandik Rhineko neskengana.
|
|
2017
|
|
|
Era berean, Bestea ez objektua da, ezen nik ezin baitut Bestea ez izan ez badiot Besteari subjektutasuna aitortzen. Bestela esateko, ni ez naizena ez da ez
|
Beste
objektua ez ni objektua, baizik eta Beste subjektua. Kontua da nik ezin dudala Bestea ez izan ni subjektu bezala (orduan Bestea objektu hutsa baita niretzat), soilik izan daiteke Bestea ez naizen kontzientzia bezala.
|
|
|
Bestela esateko, ni ez naizena ez da ez Beste objektua ez ni objektua, baizik eta Beste subjektua. Kontua da nik ezin dudala Bestea ez izan ni subjektu bezala (orduan
|
Bestea
objektu hutsa baita niretzat), soilik izan daiteke Bestea ez naizen kontzientzia bezala.
|
|
|
Sartrek azaltzen duenez, egoera dialektiko hori soilik gaindi daiteke bere baitarakoaren transzendentziaren bidez, alegia, nire posibleetara eta nire askatasunera jauzi eginez. Nire burua
|
Bestearentzako
objektu den subjektu bezala transzenditzen badut eta, beraz, nire izatearen osotasunez, Bestearen transzendentzia ukatu barik baliogabekotzat jotzen badut, bestetasuna nire izatearen parte egiten dut. Modu horretan, bere baitarakoa den nire izateak posibilitate infinituen iturri izaten jarraitzen du eta bere erdigunea berreskuratzen du.
|
|
|
Eta nola errekonozitu Bestea? Sartrerentzat, hiru gertakarik agerrarazten didate funtsean nire hor nonbait izatea(
|
Bestearentzako
objektu) eta Bestearen nire eskumenetik kanpo izatea (subjektu modura): lotsak, harrotasunak eta alienatua izateko beldurrak.
|
|
|
Hori nire izatearen konstante bat da. Aitzitik, begirada beti alderantzika daiteke eta, subjektuen lehia horretan, nik
|
Bestea
objektu bihurtu, Besteak ni beharrean. Sartrerentzat, begirada begiratzailea ekintza askea da eta existentziari dagokio; ordea, begirada begiratua objektu finkoa da, askatasun baliogabetua, esentzia mortua.
|
|
|
Areago, begiradaren ezin saihestua da eszenan jartzen dena, alegia, norbere izatearen erabateko desjabetza eta Bestearekiko menpekotasun osoa.
|
Bestearen
objektu bihurtuta, kontzientziak kanpotik jasotzen du bere berri, eta, beraz, berea zeharo jasandako identitatea da. Bestearen begiradak kontzientziari kanpokotasuna inposatzen dion arren, berea gobernatu ezin duen eta ihes egiten dion kanpokotasuna da, guztiz Besteari dagokiona.
|
|
|
Baina izate begiratua izate begiratzaile bihur daitekeen heinean, izate finkatua izate finkatzaile ere bihur daiteke. Eta, beraz, bi izateren artean sortzen den gatazkak adierazten duena zera da, azken batean,
|
Besteak
objektu gisa eratu eta mendean eduki nazakeen bezala, nik ere objektu gisa eratu eta mendean har dezaket Bestea:
|
|
|
Haatik, hipotetikoa ez ezik probablea da aditzen dudan ahots hori gizon batena izatea eta ez fonografo baten kantua, eta guztiz probablea da ikusten dudan oinezkoa gizon bat izatea eta ez robot perfekzionatu bat. Horrek adierazten du nik
|
Bestea
objektu gisa atzemateak, probabilitatearen mugetatik irten gabe eta probabilitate horren beraren kausaz, funtsean Bestearen oinarrizko atzemate batera igortzen duela non eta Bestea jada ez zaidan agertzen objektu gisa, baizik eta ‘pertsonazko presentzia’ gisa. Hitz batean esateko, Bestea objektu probable izateko, eta ez objektuzko amets, bere objektutasunak ez du igorri behar jatorrizko bakartasun batera nire eskumenetik kanpo legokeena, baizik eta funtsezko erlazio batera, non eta Bestea agertzen den ez nik beraz dudan ezagutzaren bitartez baina beste modu batean.
|
|
|
Horrek adierazten du nik Bestea objektu gisa atzemateak, probabilitatearen mugetatik irten gabe eta probabilitate horren beraren kausaz, funtsean Bestearen oinarrizko atzemate batera igortzen duela non eta Bestea jada ez zaidan agertzen objektu gisa, baizik eta ‘pertsonazko presentzia’ gisa. Hitz batean esateko,
|
Bestea
objektu probable izateko, eta ez objektuzko amets, bere objektutasunak ez du igorri behar jatorrizko bakartasun batera nire eskumenetik kanpo legokeena, baizik eta funtsezko erlazio batera, non eta Bestea agertzen den ez nik beraz dudan ezagutzaren bitartez baina beste modu batean. Teoria klasikoak hizpidean daude giza organismo ikusi orok zerbaitetara igortzen duela aintzakotzat hartzen dutenean, eta zerbait hori dela bere probabilitatearen funtsa eta bermea.
|
|
|
Alegia, hartuko nuke aulkien ‘ondoan’ kokatua bezala, zelaitik 2,20 metrora, lurrean nolabaiteko presioa egiten, eta abar. Bere erlazioa
|
beste
objektuekin soilik emendiozkoa izango litzateke; horrek esan nahi du desagerraraz nezakeela beste objektuek euren artean gordetzen duten erlazioa gehiegi eraldatu gabe. Hitz batean esateko, beregandik ez litzateke inongo erlazio berririk agertuko nire unibertsoko gauza horien artean:
|
|
|
Alegia, hartuko nuke aulkien ‘ondoan’ kokatua bezala, zelaitik 2,20 metrora, lurrean nolabaiteko presioa egiten, eta abar. Bere erlazioa beste objektuekin soilik emendiozkoa izango litzateke; horrek esan nahi du desagerraraz nezakeela
|
beste
objektuek euren artean gordetzen duten erlazioa gehiegi eraldatu gabe. Hitz batean esateko, beregandik ez litzateke inongo erlazio berririk agertuko nire unibertsoko gauza horien artean:
|
|
|
Horrek guztiak, bada, ez digu inola ere bazterrarazten
|
Bestea
objektu deneko eremua. Gehienez ere, objektibotasun mota berezi baten aurrean gaude, Husserlek ‘absentzia’ hitzarekin izendatzen duenetik gertu, nahiz eta ez duen azpimarratu Bestea definitzen dela ez kontzientzia baten absentzia bezala nik ikusten dudan gorputzari buruz, baizik eta nik atzematen dudan munduaren absentzia bezala, hain zuzen, mundu horretaz dudan pertzepzioaren baitan bertan.
|
|
|
Orain erantzun diezaiokegu galderari:
|
Beste
objektua definitzen bada, munduarekiko erlazioan, nik ikusten dudana ikusten duen objektu gisa, nire funtsezko erlazioa Beste subjektuarekin lotu ahal izan da Besteak ikusia izateko dudan etengabeko posibilitatearekin. Bestearentzako naizen objektu izateaz jabetzean, eta jabetze horrengatik beragatik, Bestearen subjektu izatearen presentzia atzeman ahal izan dut.
|
|
|
Zeren Bestea ni subjektuarentzat objektu probablea den bezalaxe, ni ezin ager naiteke objektu probable bihurtzen ari ezpada subjektu ziur batentzat. Eta gertakari hori ezin da ondorioztatu nire unibertsoa objektu
|
Bestearentzat
objektu den egitatetik abiatuta, Bestearen begirada nigan pausatzera baletor bezala bide definitu bati jarraiki, zelaian eta inguruko objektuetan zehar noraezean ibili ondoren. Azpimarratu dudanez, ni ezin naiz objektu izan objektu batentzat:
|
|
|
Halatan, ‘Besteak ikusia izan’ deitzen dudan erlazio horrek, besteak beste' gizaki’ hitzarekin adierazi ohi den erlazioa izateaz harago, gertakari erreduziezin bat adierazten du, ezin dena deduzitu ez
|
Beste
objektuaren esentziatik eta ezta nire subjektu izatearenetik ere. Alderantziz baina, Beste objektuaren kontzeptuak zentzurik izatekotan, jatorrizko erlazio horren aldaketatik eta degradaziotik jasoko du.
|
|
|
Halatan, ‘Besteak ikusia izan’ deitzen dudan erlazio horrek, besteak beste' gizaki’ hitzarekin adierazi ohi den erlazioa izateaz harago, gertakari erreduziezin bat adierazten du, ezin dena deduzitu ez Beste objektuaren esentziatik eta ezta nire subjektu izatearenetik ere. Alderantziz baina,
|
Beste
objektuaren kontzeptuak zentzurik izatekotan, jatorrizko erlazio horren aldaketatik eta degradaziotik jasoko du. Hitz batean esateko, nik Bestea munduan atzematea izaten agian gizaki bat, beraz, berak ikusia izateko dudan posibilitate etengabeari dagokio, alegia, ni nakusan subjektu batek nik ikusitako objektua ordezkatzeko duen posibilitate etengabeari.
|
|
|
Soilik zera, kontzientzia erreflexiboak nia hartzen du zuzenean objektutzat; ordea, kontzientzia ez erreflexuak ez du pertsona hartzen zuzenean eta bere objektutzat: pertsona kontzientziari zaio presente
|
Bestearentzako
objektu delarik. Horrek esan nahi du bat batean nire kontzientzia hartzen dudala nigandik ihes egiten bezala; ez nire ezerez propioaren funtsa naizelarik, baizik eta nire funtsa nigandik kanpo dudalarik:
|
|
|
Alabaina, hortik ez da ondorioztatu behar objektua Bestea denik eta nire kontzientziari presente zaion Egoa objektu Bestearen bigarren mailako egitura edo adiera denik. Bestea hemen ez da objektu eta luke objektu izan, azaldu dugunez, non eta niak ez dion aldi berean
|
Bestearentzako
objektu izateari uzten eta desegiten. Horrela, nik ez dut Bestea objektutzat jotzen, ezta nire Egoa ere niretzako objektutzat, eta ezin diot Ego horri intentzio huts bat zuzendu ere egin nire eskumenetik orain kanpo dagoen objektu bati bezala.
|
|
|
Betidanik jakin dugu munduko objektua probablea bakarrik izan zitekeela; hori bere objektuzko izaeratik dator. Probablea da oinezkoa gizon bat izatea; eta nigana biratzen baditu begiak, une horretan begiratua izatearen ziurtasuna sentitu arren, ezin dut eraman ziurtasun hori nire
|
Beste
objektuaren esperientziara. Agerrarazten didan bakarra, izan ere, Beste subjektua da, hots, mundua transzenditzen duen presentzia eta nire objektu izatearen baldintza erreala.
|
|
|
Agerrarazten didan bakarra, izan ere, Beste subjektua da, hots, mundua transzenditzen duen presentzia eta nire objektu izatearen baldintza erreala. Nolanahi ere, Beste subjektuaren izateaz dudan ziurtasuna ezin zaio egotzi ziurtasun horren abiapuntua izan den
|
Beste
objektuari. Eta alderantziz, ezin da gezurtatu Beste subjektua agertzearen ebidentzia Beste objektuaren probabilitatezko izaeratik.
|
|
|
Nolanahi ere, Beste subjektuaren izateaz dudan ziurtasuna ezin zaio egotzi ziurtasun horren abiapuntua izan den Beste objektuari. Eta alderantziz, ezin da gezurtatu Beste subjektua agertzearen ebidentzia
|
Beste
objektuaren probabilitatezko izaeratik. Areago, begirada agertzen da, erakutsi dugunez, begirada agerian jartzen duen objektuaren suntsipenezko planoan.
|
|
|
Marokoko nire lehengusuaren presentzia da zabaltzen uzten didana, transzendentzian, nire eta bere artean munduan kokatzen nauen bide hori, eta ‘Marokoko bidea’ dei litekeena. Izan ere, bide hori distantzia hutsa da, batetik, nire ‘ rentzako izateari’ lotuta atzeman nezakeen
|
Beste
objektuaren eta, bestetik, distantziarik gabe presente zaidan Beste subjektuaren artean. Horrela, bada, nire munduko objektuetara naramaten bide infinituek eta askotarikoek kokatua naiz, subjektu transzendenteen presentzia zuzenarekin batera.
|
|
|
Hitz batean esateko, gizaki bizidun ororen arabera dago giza errealitate oro presente edo absente jatorrizko presentzia baten planoan. Eta jatorrizko presentzia horrek izate begiratu gisa edo izate begiratzaile gisa bakarrik izan dezake zentzurik, alegia, Bestea niretzat objektu den edo ni neu naizen
|
Bestearentzako
objektu. Bestearentzako izatea konstante bat da nire giza errealitatean eta, niri buruz osatzen dudan pentsamendu txikienean ere, bere beharrezkotasun fisikoa nabari dut.
|
|
|
Bestearentzako izatea konstante bat da nire giza errealitatean eta, niri buruz osatzen dudan pentsamendu txikienean ere, bere beharrezkotasun fisikoa nabari dut. Edonora noala, zernahi egiten dudala,
|
Beste
objektuarekiko distantziak aldatu besterik ez dut egiten, Bestearenganako bideak hartu besterik ez. Urruntzea, hurbiltzea, objektu Beste jakin bat deskubritzea, hori bariazio enpirikoak egitea besterik ez da nire Bestearentzako izatearen funtsezko gaiaz.
|
|
|
Kontua da objektibotasun hori munduan eratzen dela ‘Bestea hor nonbait munduan’ bezala.
|
Beste
objektua gauza ziurra da agerpen gisa, eta bat egiten du nire subjektibotasuna berratzematearekin, baina ez da inoiz ziurra Bestea objektu hori den. Eta funtsezko gertakaria ere, nire objektu izatea subjektu batentzat, ebidentzia erreflexiboaren tankerako ebidentzia da; baina ez, ordea, beste gertakari hori non eta ni, une jakin batean eta Beste singular batentzat, nabarmendu egiten naizen mundua atzeko planoan duen' hori' gisa, atzealde horretan itota gelditu ordez.
|
|
|
Kontua da objektibotasun hori munduan eratzen dela ‘Bestea hor nonbait munduan’ bezala. Beste objektua gauza ziurra da agerpen gisa, eta bat egiten du nire subjektibotasuna berratzematearekin, baina ez da inoiz ziurra
|
Bestea
objektu hori den. Eta funtsezko gertakaria ere, nire objektu izatea subjektu batentzat, ebidentzia erreflexiboaren tankerako ebidentzia da; baina ez, ordea, beste gertakari hori non eta ni, une jakin batean eta Beste singular batentzat, nabarmendu egiten naizen mundua atzeko planoan duen' hori' gisa, atzealde horretan itota gelditu ordez.
|
|
|
Uler dezakegu orain begiradaren izaera. Begirada orotan,
|
Beste
objektu baten agerpena gertatzen da presentzia konkretu eta probable gisa nire eremu pertzeptiboan. Eta Beste horren zenbait jarreraren kausaz, nire ‘begiratua izatea’ atzematen hasten naiz, lotsaz, atsekabeaz, eta abar.
|
|
|
Begirada bakoitzak sentiarazten digu konkretuki eta cogitoaren ziurtasun ziurreneangizaki bizidun guztientzat existitzen garela, alegia, kontzientzia (k) badaudela zeinarentzat ni existitzen naizen. Parentesi artean jarri dugu ‘k’, ongi markatzeko begirada horretan presente zaidan Beste subjektua ez dela agertzen pluralezko forman, ez behintzat unitate gisa agertzen dena baino gehiago (salbu eta
|
Beste
objektu jakin batekiko erlazio konkretuan). Pluraltasuna, izan ere, objektuei bakarrik dagokie, bere baitarako izate ‘mundugile’ baten agerpenaren bidez dator izatera.
|
|
|
Ildo horretatik, nire funtsezko ukapena ezin da zuzena izan, ezer ere ez baitago zeri zuzendua. Nik izaterik ukatzen dudana zera baino ez da, azken batean,
|
Besteak
objektu egiten naueneko nia izatearen ukapena; edo, nahi bada, nire Ni ukatua ukatzen dut. Eta ni ukatua ukatuz, ni neu bezala eratzen naiz:
|
|
|
ni ukatu hori Ni alienatutzat jotzen dut Besteagandik askatzen naizenarekin batera. Baina horrekin batera, Bestearen existentzia ez ezik, Ni Bestearentzakoarena ere onartzen eta aitortzen dut; azken batean, nik ezin dut Bestea ez izan, ez badut onartzen nire
|
Bestearentzako
objektu izatea. Ni alienatuaren desagertzeak Bestearen desagertzea ere ekarriko luke, Ni neu suntsitzearekin batera.
|
|
|
Ni naizen objektua da munduan arriskuan dagoena eta, ni horrek nik izateko dudan izatearekin daukan izatezko batasun bereizezina dela kausa, hondamendia ekar diezaioke, berearekin batera, nik izateko dudan bere baitarakoari. Beraz, beldurra zera da, nire ni objektua deskubritzea nire pertzepzio eremuan
|
beste
objektu bat agertzen denean. Horrek beldur ororen jatorrira igortzen du, berau nire objektutasun hutsaren beldurrezko deskubrimendua, nire posibleak ez diren posible batzuek gainditzen eta transzenditzen dutenean.
|
|
|
|
Bestea
objektutzat agertzen zaidan unetik, bada, bere subjektibotasuna delako objektu horren ezaugarri huts bihurtzen da, degradatu egiten da eta ‘printzipioz ihes egiten didaten propietate objektiboen multzo’ bezala definitzen da. Beste objektuak subjektibotasun bat ‘dauka’ kutxa huts horrek ‘barnealde bat’ daukan bezalaxe.
|
|
|
Bestea objektutzat agertzen zaidan unetik, bada, bere subjektibotasuna delako objektu horren ezaugarri huts bihurtzen da, degradatu egiten da eta ‘printzipioz ihes egiten didaten propietate objektiboen multzo’ bezala definitzen da.
|
Beste
objektuak subjektibotasun bat ‘dauka’ kutxa huts horrek ‘barnealde bat’ daukan bezalaxe. Eta ni, horrela, berreskuratu egiten naiz, ezin baitut izan objektu batentzako objektu.
|
|
|
Hitz batean esateko, bi jarrera autentiko daude: lehenengoan, Bestea hartzen dut ni objektutasunera natorreneko subjektutzat eta hori lotsa da; bigarrenean, nire burua hartzen dut Bestea Bestetasunera datorreneko proiektu libretzat eta hori buru estimua da, edo nire askatasunaren baieztapena
|
Beste
objektuaren aurrean. Baina harrotasuna, eta hantustea, orekarik gabeko eta asmo txarreko sentimendua da:
|
|
|
Baina hori urrezko arrautzen oiloa hiltzea da.
|
Bestea
objektu gisa eratzen dudanean, ni irudi gisa eratzen naiz Beste objektuaren barruan. Hantustearen desilusioa hortik dator:
|
|
|
Baina hori urrezko arrautzen oiloa hiltzea da. Bestea objektu gisa eratzen dudanean, ni irudi gisa eratzen naiz
|
Beste
objektuaren barruan. Hantustearen desilusioa hortik dator:
|
|
|
atzeman nahi izan dudan irudi horretan, errekuperatzeko eta nire izatean txertatzeko, ez dut nire burua jada errekonozitzen eta Besteari egotzi behar diot, gogo onez edo txarrez, bere ezaugarri subjektiboetako bat bezala. Nire objektutasunetik halabeharrez askatua, bakarrik gelditzen naiz
|
Beste
objektuaren aurrean, nire ipseitate kalifikaezinean, izateko dudana baina izan ezin dudana nire funtziotik kanpo.
|
|
|
Lotsa, beldurra eta harrotasuna dira, beraz, nire oinarrizko erreakzioak eta Bestea nire eskumenetik kanpo dagoen subjektutzat hartzeko moduak; euren baitan nire ipseitatearen ulerpen bat biltzen dute, motibazio gisa balio izan ahal eta behar didana
|
Bestea
objektu gisa eratzeko.
|
|
|
Bat batean agertu zaidan
|
Beste
objektu hori ez da abstrakzio objektibo hutsa, bere esanahi bereziekin sortu da nire aurrean. Ez da bakarrik objektu bat askatasuna transzendentzia transzenditu modura ezaugarritzat duena.
|
|
|
Bera ‘haserre’ ere badago, eta ‘pozik’ eta ‘arretatsu’, ‘jatorra’ eta ‘uzkurra’ da, ‘berekoia’, ‘asaldatua’ eta abar. Izan ere, ni neu eratzen naizenarekin batera egiten dut
|
Beste
objektua munduaren barruan existitzea. Bere transzendentzia aitortzen diot, baina ez transzenditzen duen transzendentzia bezala, baizik eta transzendentzia transzenditu bezala.
|
|
|
ni engaiatua existitzen naiz beti eta modu horretan bakarrik hartzen dut izatea (ren) kontzientzia. Era berean,
|
Beste
objektua soilik hartzen dut bere transzendentziaren gainditze konkretu eta engaiatu bat bezala. Baina alderantziz ere, Bestearen engaiamendua, berau bere izateko modua, nire transzendentziak transzenditua delarik, engaiamendu erreal bezala agertzen zait, sustraitze bat bezala.
|
|
|
Eta engaiamendu horrek berak ezaugarritzen du Beste subjektua ere, bera beste ni neu bat baita. Baina engaiamendu objektibatu hori,
|
Bestea
objektutzat hartzen dudanean, degradatu egiten da eta engaiamendu objektu bat bihurtzen da zera esaten den zentzuan: " Aiztoa sakon engaiatu da zaurian; armada desfile batean engaiatu da".
|
|
|
Bestearen intentzio bati buruz tronpatzen banaiz, ez da inola ere bere keinua subjektibotasun helezin batekin lotzen dudalako subjektibotasun horrek, bere baitan eta bere aldetik, ez dauka berezko neurririk keinuarekin, bere baitarako transzendentzia baita, transzendentzia gaindiezina, tronpatzen naiz mundu osoa keinu horren inguruan antolatzen dudalako berez antolatzen den eran ez baizik eta bestela. Horrela,
|
Bestea
objektu gisa agertze hutsagatik osotasun gisa ematen zait printzipioz, osorik barreiatzen da mundutik zehar mundu horren antolamendu sintetikoaren indar mundutar gisa. Ordea, nik ezin dut zehaztu antolamendu sintetiko hori, mundua bera ere zehaztu ezin dudan bezala nire mundua den heinean.
|
|
|
Ordea, nik ezin dut zehaztu antolamendu sintetiko hori, mundua bera ere zehaztu ezin dudan bezala nire mundua den heinean. Eta Beste subjektuaren, hots, Bestea bere baitarako denaren, eta
|
Beste
objektuaren artean dagoen desberdintasuna ez da osotasunak zatiarekin eta ezkutuak agerikoarekin duenaren modukoa; zeren Beste objektua printzipioz osotasun subjektiboaren hedadura bereko osotasuna baita. Ez dago ezkutuko ezer eta, objektuek beste objektu batzuetara igortzen dutenez, etengabe zabal dezaket Besteaz dudan ezagutza bere munduko beste tresnekin dituen erlazioak etengabe zehaztuz; Bestearen ezagutza ideala orduan zera da, munduko isurtzearen zentzua sakonki zehaztea.
|
|
|
Ordea, nik ezin dut zehaztu antolamendu sintetiko hori, mundua bera ere zehaztu ezin dudan bezala nire mundua den heinean. Eta Beste subjektuaren, hots, Bestea bere baitarako denaren, eta Beste objektuaren artean dagoen desberdintasuna ez da osotasunak zatiarekin eta ezkutuak agerikoarekin duenaren modukoa; zeren
|
Beste
objektua printzipioz osotasun subjektiboaren hedadura bereko osotasuna baita. Ez dago ezkutuko ezer eta, objektuek beste objektu batzuetara igortzen dutenez, etengabe zabal dezaket Besteaz dudan ezagutza bere munduko beste tresnekin dituen erlazioak etengabe zehaztuz; Bestearen ezagutza ideala orduan zera da, munduko isurtzearen zentzua sakonki zehaztea.
|
|
|
Eta Beste subjektuaren, hots, Bestea bere baitarako denaren, eta Beste objektuaren artean dagoen desberdintasuna ez da osotasunak zatiarekin eta ezkutuak agerikoarekin duenaren modukoa; zeren Beste objektua printzipioz osotasun subjektiboaren hedadura bereko osotasuna baita. Ez dago ezkutuko ezer eta, objektuek
|
beste
objektu batzuetara igortzen dutenez, etengabe zabal dezaket Besteaz dudan ezagutza bere munduko beste tresnekin dituen erlazioak etengabe zehaztuz; Bestearen ezagutza ideala orduan zera da, munduko isurtzearen zentzua sakonki zehaztea. Beste objektuaren eta Beste subjektuaren arteko desberdintasuna printzipioz zeretik dator, Beste subjektua ezin da inola ere bere horretan ezagutu eta ulertu.
|
|
|
Ez dago ezkutuko ezer eta, objektuek beste objektu batzuetara igortzen dutenez, etengabe zabal dezaket Besteaz dudan ezagutza bere munduko beste tresnekin dituen erlazioak etengabe zehaztuz; Bestearen ezagutza ideala orduan zera da, munduko isurtzearen zentzua sakonki zehaztea.
|
Beste
objektuaren eta Beste subjektuaren arteko desberdintasuna printzipioz zeretik dator, Beste subjektua ezin da inola ere bere horretan ezagutu eta ulertu. Beste subjektuaren ezagutzari buruzko auzirik ez dago eta munduko objektuek ez gaituzte bere subjektibotasunera eramaten; munduko bere objektutasunari bakarrik dagozkio, mundu arteko isurtzearen eta nire ipseitaterantz transzenditzen denzentzua bezala.
|
|
|
Eta atzemate hori bat batean gertatzen da: munduaren osotasuna abiapuntu hartuta nator
|
Beste
objektuarengana. Haatik, erlazio singularrak bakarrik nabarmenduko dira, mundua atzeko planoan duten formak bezala.
|
|
|
Aldatu egin litzateke munduarekiko nire erlazioen osotasun presentea, nik hori agerrarazteko unibertsoa atzeko planoan duen hori esplizitu bat bezala. Era berean,
|
Beste
objektuaren haserrea, niri agertzen zaidan bezala bere garrasien bidez, bere ostiko eta keinu mehatxatzaileen bidez, ez da haserre subjektibo eta ezkutu baten zeinua; ez du ezertara igortzen, soilik beste keinu eta beste garrasi batzuetara. Horrek definitzen du Bestea, hori da Bestea.
|
|
|
Konduktismoaren ikuspegia alderantzikatu egin behar da, eta aldaketa horrek, gainera, bere horretan utziko du Bestearen objektibotasuna, zeren lehen lehenik objektiboa dena zera baita dei dakioke esanahi, psikologo frantsesek eta ingelesek bezala; intentzio, fenomenologoek bezala; transzendentzia, Heideggerrek bezala; edo forma, gestaltistek bezala, Bestea munduaren antolamendu oso batek bakarrik defini dezakeela eta bera dela antolamendu horren giltza. Hortaz, Bestea definitzeko, mundutik itzultzen banaiz beragana, ez da munduak Bestea ulertaraz diezadakeelako, baizik eta
|
Beste
objektua nire munduaren erreferentzia gune autonomo eta mundu arteko bat delako.
|
|
|
Halatan,
|
Beste
objektua ikustean atzeman dezakegun beldur objektiboa ez da esfigmografoarekin eta estetoskopioarekin ikus edo neur dezakegun etsipenaren seinale fisiologikoen multzoa bezalakoa: beldurra ihesa da, zorabioa da.
|
|
|
Horrela, Bestearen presentzia subjektuen kuasi osotasun bat bezala bizi dut nire
|
Bestearentzako
objektu izatean eta, osotasun hori atzeko planoan dagoela, zehazkiago nabari dezaket subjektu konkretu baten presentzia, nahiz eta zehaztu ezin izan, horratik, Beste hori den. Objektutasunaren aurrean hartzen dudan defentsazko jarrerak Bestea nire aurrean agerraraziko du halako eta horrelako objektu gisa.
|
|
|
Osotasun hori agertzen zait Bestearen subjektibotasunari buruzko erreferentziarik gabe. Ezin da inola ere alderatu Beste subjektuaren eta
|
Beste
objektuaren arteko erlazioa, esaterako, fisikako objektuaren eta pertzepzioaren objektuaren artean ezarri ohi denarekin. Beste objektua agertzen zait bera den horrengatik, bera berari bakarrik dagokio.
|
|
|
Ezin da inola ere alderatu Beste subjektuaren eta Beste objektuaren arteko erlazioa, esaterako, fisikako objektuaren eta pertzepzioaren objektuaren artean ezarri ohi denarekin.
|
Beste
objektua agertzen zait bera den horrengatik, bera berari bakarrik dagokio. Beste objektua agertzen zaidan bezalakoa da, besterik gabe, objektutasunaren mailan, oro har, eta bere objektu izatean; izan ere, pentsaezina da nik berari buruz dukedan zeinahi ezagutza bere subjektibotasunarekin lotzea, begiradaren kasuan bizi dudanarekin, alegia.
|
|
|
Beste objektua agertzen zait bera den horrengatik, bera berari bakarrik dagokio.
|
Beste
objektua agertzen zaidan bezalakoa da, besterik gabe, objektutasunaren mailan, oro har, eta bere objektu izatean; izan ere, pentsaezina da nik berari buruz dukedan zeinahi ezagutza bere subjektibotasunarekin lotzea, begiradaren kasuan bizi dudanarekin, alegia. Beste objektua objektu hutsa da, baina bera atzemateak zera ulertarazten dit, Besteari buruz nik beti bizi dudala printzipioz beste esperientzia bat, izatearen beste maila batean kokatuz.
|
|
|
Beste objektua agertzen zaidan bezalakoa da, besterik gabe, objektutasunaren mailan, oro har, eta bere objektu izatean; izan ere, pentsaezina da nik berari buruz dukedan zeinahi ezagutza bere subjektibotasunarekin lotzea, begiradaren kasuan bizi dudanarekin, alegia.
|
Beste
objektua objektu hutsa da, baina bera atzemateak zera ulertarazten dit, Besteari buruz nik beti bizi dudala printzipioz beste esperientzia bat, izatearen beste maila batean kokatuz. Ulerpen hori osatzen dute, alde batetik, nire iragan esperientziaren jakintza enpirikoak hain zuzen ere, eta ikusi dugunez, 21 esperientzia horren iragan absolutua dena (helezina eta izateko dudana); eta, beste alde batetik, Besteari buruzko dialektikaren jabetze inplizituak:
|
|
|
Baina nahiz eta momentuz beragandik libratu eta ihes egin, bere inguruan gelditzen da bera Beste bihurtzeko posibilitate etengabea. Edozein kasutan, posibilitate hori, traba eta eragozpen modura sumatzen dudana eta
|
Beste
objektuaren aurrean dudan jarreraren bereizgarria dena, zorrozki adieraztearren, pentsaezina da: lehenik, nik ezin dudalako posibilitaterik kontzebitu nire posibilitatea ez denik, ezta transzendentziarik atzeman ere ezpada hori transzendituz, hau da, transzendentzia transzenditutzat hartuz; bigarrenik, sumatutako posibilitate hori ez delako Beste objektuaren posibilitatea:
|
|
|
Edozein kasutan, posibilitate hori, traba eta eragozpen modura sumatzen dudana eta Beste objektuaren aurrean dudan jarreraren bereizgarria dena, zorrozki adieraztearren, pentsaezina da: lehenik, nik ezin dudalako posibilitaterik kontzebitu nire posibilitatea ez denik, ezta transzendentziarik atzeman ere ezpada hori transzendituz, hau da, transzendentzia transzenditutzat hartuz; bigarrenik, sumatutako posibilitate hori ez delako
|
Beste
objektuaren posibilitatea: Beste objektuaren posibilitateak posibilitate hilak dira eta Bestearen beste aspektu objektibo batzuetara igortzen dute.
|
|
|
lehenik, nik ezin dudalako posibilitaterik kontzebitu nire posibilitatea ez denik, ezta transzendentziarik atzeman ere ezpada hori transzendituz, hau da, transzendentzia transzenditutzat hartuz; bigarrenik, sumatutako posibilitate hori ez delako Beste objektuaren posibilitatea:
|
Beste
objektuaren posibilitateak posibilitate hilak dira eta Bestearen beste aspektu objektibo batzuetara igortzen dute. Nire burua objektutzat hartzeko dudan berezko posibilitatea Beste subjektuaren posibilitatea denez, niretzat orduan ez da inoren posibilitatea:
|
|
|
Nire burua objektutzat hartzeko dudan berezko posibilitatea Beste subjektuaren posibilitatea denez, niretzat orduan ez da inoren posibilitatea: Beste subjektu bat sortzeko posibilitate absolutua da eta bere burua sorburu duenaatzeko planoan
|
Beste
objektuaren erabateko ezereztapena22 duena eta nik berarentzako objektibotasuna dela bitarte jasoko dudana.
|
|
|
Halatan,
|
Beste
objektua tresna lehergarria da eta tentuz maneiatzen dut, bere inguruan etengabeko posibilitatea sentitzen baitut leherraraz dezaten eta leherketa horrekin bat batean bizi dezadan munduaren ihesa nigandik kanpo eta nire izatearen alienazioa. Horregatik, nire ardura konstantea Bestea bere objektibotasunean edukitzea da eta, beraz, Beste objektuarekin dudan harremana batik bat abileziaz eratu ohi da berak objektu izaten jarrai dezan.
|
|
|
Halatan, Beste objektua tresna lehergarria da eta tentuz maneiatzen dut, bere inguruan etengabeko posibilitatea sentitzen baitut leherraraz dezaten eta leherketa horrekin bat batean bizi dezadan munduaren ihesa nigandik kanpo eta nire izatearen alienazioa. Horregatik, nire ardura konstantea Bestea bere objektibotasunean edukitzea da eta, beraz,
|
Beste
objektuarekin dudan harremana batik bat abileziaz eratu ohi da berak objektu izaten jarrai dezan. Baina nahikoa da Bestearen begirada bat amarru horiek guztiak bertan behera desegiteko eta berriz ere Bestearen antzaldatzea sentitzeko.
|
|
|
Argitu dugu Bestearen existentzia ebidentzia osoz bizitua dela nire objektibotasunaren gertakarian eta gertakariaz. Eta ikusi ere dugu nire Bestearentzako alienazio propioaren aurrean dudan jarrera
|
Bestea
objektutzat hartzea dela. Labur esateko, Bestea guretzat bi modutara existi daiteke:
|
|
|
Bigarren harreman motan ere Bestearen subjektutasunean eragin nahi da, hain zuzen, Bestearen objektutasunetik, hots, Bestea niretzat den objektua dela bitarte. Zera, nire izatearen fundatzailea neroni izateko, Bestearen askatasuna asimilatzea bilatzen dut eta
|
Bestea
objektutzat hartzen duen subjektu bezala eratzen naiz. Horren adibidegarri, Sartrek lau harreman mota hartzen ditu:
|
|
|
Sartrerentzat,
|
Beste
objektu gizaki izaten agertzeko probabilitateak Besteak eten gabe ikusia izateko posibilitatera igortzen du. Bestea begiratzen didana da," presente egiten zaidana berak begiratzen didalarik eta ez begiratua delarik". 75 Baina bere existentzia ez dago presentzia fisikoari lotuta, ezta objektu gizaki edo objektu begi bati ere.
|
|
|
Bestea hemen ez da objektu eta luke objektu izan, azaldu dugunez, non eta niak ez dion aldi berean Bestearentzako objektu izateari uzten eta desegiten. Horrela, nik ez dut
|
Bestea
objektutzat jotzen, ezta nire Egoa ere niretzako objektutzat, eta ezin diot Ego horri intentzio huts bat zuzendu ere egin nire eskumenetik orain kanpo dagoen objektu bati bezala. Horrela, ezerez batek bereizten du Ego hori nigandik eta ezin dut asebete, niretzat ez delarik atzematen baitut eta printzipioz Bestearentzat existitzen delarik; beraz, ez dut hartzen noizbait emana izan dakidakeena bezala, baizik eta, alderantziz, printzipioz ihes egiten didana bezala eta nirea inoiz izango ez dena bezala.
|
|
|
Hortaz, nire Egoa Bestearentzat naiz, Bestearenganantz isurtzen den mundu baten erdian. Baina, arestian, barne hemorragia deitu ahal izan diogu nire mundua
|
Beste
objektuarenganantz isurtzeari; orduan, hain zuzen, odolustea tinkatuta eta lokalizatuta zegoen, Beste hori nire munduko objektu gisa finkatzen bainuen, eta mundu hori bere aldetik husten zen. Horregatik, odol tantarik ez zen galtzen, dena errekuperatzen, zedarritzen eta lokalizatzen zen, nik barnera ezin nezakeen izate batean baldin bazen ere.
|
|
|
Baina nire alienazioa den begiratua izateak, orduan, berarekin dakar nik antolatzen dudan munduaren alienazioa. Aulki horretan eserita naiz ikusia, baina aulkia ikusten ez dudalarik, ezinezkoa delarik nik ikustea, ihes egiten didalarik, beste erlazio eta distantzia batzuekin,
|
beste
objektu batzuen erdian antolatzeko; objektu horiek niretzat alde ezkutu bat dute, era berean, sare berri eta beste era batera orientatu batean.
|
|
|
Ikusten dudan jendea, noski, objektutan finkatzen dut; beraientzat ni naiz Bestea niretzat den modukoa; beraiei begiratuz, nire ahalmena neurtzen dut. Baina Besteak begiratzen badie eta badit, nire begiradak indarra galtzen du, luke bihurtu jende hori
|
Bestearentzako
objektu, jadanik bere begiradaren objektu baitira. Nire begiradak erlazio bat adierazten du bakarrik, munduaren barruan, objektu niaren eta objektu begiratuaren artean, bi masak elkar erakartzen duten bezala distantzian, nolabait esateko.
|
|
|
Begirada horren inguruan, alde batetik, objektuak antolatzen dira distantzia existitzen da orain nigandik begiratuenganaino, baina nire begiradak itxia, zedarritua eta konprimitua; ‘distantzia objektuak’ multzoa atzealde moduko bat da eta begirada nabarmendu egiten da mundua atzeko planoan duen ‘hori’ bat bezala; eta, beste alde batetik, nire jarrerak agertzen dira, begirada ‘mantentzeko’ bitartekoak balira bezala. Horren arabera, nik osotasun antolatu bat osatzen dut, hain zuzen ere, begirada dena; ni objektu begirada bat naiz, hau da, tresna sare bat barne jomuga bat duena eta bere kabuz antola daitekeena, bitarteko jomuga moduko erlazio batean, distantziaz harago presentzia bat gauzatzeko
|
beste
objektu jakin bati buruz. Baina emana zaidan distantzia da.
|
|
|
izate ez agerikoa.
|
Bestearentzako
objektu naizelarik, nik ez dut inongo eskumenik, nire izatea Bestearena da, niretzat izate ez agerikoa da. Besteak begiratzen didanean, gainera, begiratzailea bera da, nik ezin dut bera begiratzaile gisa ikusi.
|
|
|
Sartrerentzat, ‘begiratua izatea’ gertakari erreduziezina da. Bestearen begirada (begiratzailea) ezin da deduzitu ez nire subjektu izatetik (orduan
|
Bestea
objektutzat joko bainuke) ez Bestearen objektu izatetik (orduan Besteak ez bailuke ni begiratzeko ahalmenik). Epoche fenomenologikoak ere luke, Sartrek dioenez, Bestea isolatu eta parentesi artean jarri, zeren, begiratzailea delarik, Bestea transzendentzia hutsa baita, ez posiziozkoa, ez tetikoa, nire ‘mundutik’ kanpo dagoena.
|
|
|
Sartrerentzat, ‘begiratua izatea’ gertakari erreduziezina da. Bestearen begirada (begiratzailea) ezin da deduzitu ez nire subjektu izatetik (orduan Bestea objektutzat joko bainuke) ez
|
Bestearen
objektu izatetik (orduan Besteak ez bailuke ni begiratzeko ahalmenik). Epoche fenomenologikoak ere luke, Sartrek dioenez, Bestea isolatu eta parentesi artean jarri, zeren, begiratzailea delarik, Bestea transzendentzia hutsa baita, ez posiziozkoa, ez tetikoa, nire ‘mundutik’ kanpo dagoena.
|