|
2000
|
|
|
Baina beste zentzuan, narratiba poetikoa, poesiatik hurbilago dagoena, hitzekin gehiago jolasten duena, ez da ematen larregi. Ez dut uste euskal literaturan generoak gainerako literaturan
|
beste
nahasten direnik. Kanonak fidelago jarraitzen ditugu hemen, idazleak oraindik nahasteko beldurra du.
|
|
|
Biak eskutiklotuta doaz, banandu ezinik. Baina, dikotomikoki aztertu ezin diren bezala, ez dakomeni bata
|
bestearekin
nahastea.
|
|
2002
|
|
|
Gizarte babesaren eraketari gagozkiola, oro har, hiru modelotan bereiz genezake, nahiz eta gero praktikan bata
|
bestearekin
nahasten diren:
|
|
|
Arriskua, aurrez idatzitako proiektu historiko oro hankaz gora jar dezakeen arriskua, agertu egiten da denbora linealean. Arriskuarekin, kontingentziarekin, frogatu nahi dena da erabaki (indibidual zein kolektibo) oro etengabe
|
besteekin
nahasten dela, eragin erreziprokoak hasierako orientazioa zein helburuak eraldatuz. Azalpen arrazionalak eta probabilitateen kalkuluak mugak ditu, erabakien metaketak kausa bakarra egotea oztopatzearen ondorioz.
|
|
|
Leinu garbikoak erdiak omen dira.
|
Besteak
nahasiak.
|
|
2003
|
|
|
Denok entzun izan ditugu txikitan Grimm anaien edo Hans Christian Andersenen ipuinak. Ezagutzen ditugu Loti ederra, Mari Errauskin, Pinotxo edo Txanogorritxu pertsonaiak, baina sarri ez dugu ipuina ondo gogoratzen, edo bata
|
bestearekin
nahasten dugu. Jendeak ipuinekin duen anabasak umorez har zitezkeela pentsatuta erabaki zuten Kanpingagsekoek Patxi Barcoren zuzendaritzapean" Bazen behin... gutxi gorabehera" antzezlana muntatzea.
|
|
2004
|
|
|
Paper zurian inprimatzea da normalena, paper zurian ordea denetarik idazten da," prensa amarilla" eta" prensa rosa" deiturikoak barne. Prentsa horiak sentsazionalismoa bultzatzen badu, prentsa arrosak sentimentalismoa bultzatzen duela esan liteke, nik dena den, ezin ditut bereiztu eta ziur behin baino gehiagotan bata
|
bestearekin
nahasten direla. Bost axola didala esan arren, hainbeste jendek, bata zein bestea, hain hurbiletik jarraitzeak bai kezkatzen nauela.
|
|
|
Haren sorbaldan jarri du bere buruaren pisua, eta eskuin aldera begiratzean alde batera eta bestera mugitzen diren argiak ikusi ditu. Bata
|
bestearekin
nahasten diren argiak, agertu, desagertu eta bat batean berriz ere agertzen direnak. Burua Antonioren sorbaldan gehiago hondoratzean haren usaina hartu du, eta sudurra jarri du haren kamisetaren gainean lurrin hori hobeto harrapatu ahal izateko, hiriko keak Antonioren usaina zapaldu ez dezan.
|
|
2006
|
|
|
konposatu kimikoon eragin toxikoa konposatu bakoitzean aztertu dela, bakarka. Ez ordea batzuk
|
besteekin
nahasita sortzen dena. Eta konbinazio kopurua eskerga da».
|
|
2007
|
|
|
Ez zegoen bada esataririk bertan kanpora bila joan beharrik gabe! Eta,
|
besteekin
nahasian, saltsa jartzeko adinako kirolariak ere noski. Baina herritarrak ez askorik, egia esan begiratzera eta tarteka txalo jotzera etorriak ziren.
|
|
|
Beste alde hori ere ikusi behar da! Gakoa, norberarenari eutsi eta
|
bestearenarekin
nahasteko gai izatea da. Japoniarrek egin ohi dutena, alegia.
|
|
|
Maska bana zeukaten jantzita, eta pintzel antzeko batzuekin ari ziren femurra zirudien hezur bat garbitzen. Haien inguruan eskeleto osoak sumatu zitezkeen, bata
|
bestearen gainean
nahas mahasean. Denboraren joanagatik, hezurdurek eta lurrak zeharo berdinduta ziruditen.
|
|
|
Hain testuinguru aberatsean —mitologia, kosmogonia filosofikoak, poesia inspiratua, aszesia eta
|
beste
nahasten dituena—, Giorgio Collik ezohiko harremanean jarri ditu jakintza enigmatikoa eta filosofia: aurrenekoa lehenetsi du bigarrenaren gainetik.
|
|
2008
|
|
|
Hura da elkarrizketa platonikoen adiera nagusia; horrela, Menon elkarrizketan, pertsonaia batek zera aurpegiratzen dio Sokratesi: " zuk zure burua nahasten duzu (aporeis) eta
|
besteak
nahastea (aporein) eragiten duzu" (80a2). Eta Sofista elkarrizketan, atzerritarrak zera baieztatzen du:
|
|
2009
|
|
|
Gaizki ulertu bat izan da? neure belarriak neuretzat baititut, barkatu hain gordin hitz egitea, ez bainuke
|
beste
nahaste borrasterik nahi. Nik behintzat ez dizut idatziko.
|
|
|
Azpimarratzekoa da eredu psikosozialean ez dela proposatzen maila bakoitzaren eragin banakakoa, hau da, nahaste bat maila biologikoan esplikatuko dugu, eta
|
beste
nahaste edo problema bat maila psikologikoan edo sozialean; oso bestela, proposatu egiten da edozein osasun arazotan maila guztiek eragingo dutela etaeragingo diotela elkarri, beren eraketa hierarkikoaren ondorioz (ikusi 2 irudia). Azpimarratu behar da, orobat, eredu biopsikosozialean ez dela esaten arazo medikoen jatorria biologikoa, psikologikoa edo soziala denik, hiru mailok eragiten dutelabai... Osasun arazo bat ulertu nahi badugu, eredu biopsikosozialaren arabera gizakiaren hiru maila horien eragina etaelkarreragina kontuan hartu dira, hanka motz geratu nahi ez bada.
|
|
|
Gaurkoan, ordea, aipatu bakarrik egingo ditugu, kapituluaren helburua Hilekoaren Aurreko Nahaste Disforikoansakontzea delako. Honako hauek dira
|
beste
nahaste horiek:
|
|
|
Emakumezko gehienengan, sintoma hauek hilekoa hasi aurreko asteanagertu eta egun gutxitara moteltzen dira. Eskuliburu horretan azaltzen da nahastealehendabizikoz buruko
|
beste
nahasteekin batera, eta horrek entitate berezia emangodio. Baina esan daiteke eskuliburuaren hurrengo bertsioan, DSM IV an parekatukodela Hilekoarean Aurreko Nahastea beste buru nahasteekin.
|
|
|
Sintomak hilekoaren lehen egunetan gutxitu eta odol-jario amaieraren hurrengo asteandesagertzen dira.
|
Beste
nahasteak (herstura, aldarte... nahasteak) dituzten emakumeengan sintomak areagotu egin daitezke hileroko aurreko fasean, baina ez diranahastu behar hilekoaren aurreko nahastearekin (Lopez Ibor eta Valdes, 2003). Hauek dira, beraz, nahastea pairatzean bete beharreko irizpideak:
|
|
|
C. Alterazioa ez da
|
beste
nahaste baten sintomen areagotze hutsa, adibidezdepresio nagusia, herstura krisia, distimia edo nortasunaren nahastearena (nahaste hauetako edozeini gainjarrita egon badaiteke ere).
|
|
|
Tresna horrek DSM IV ak proposatutako irizpideei jarraitu beharkolieke: aipatutako sintomak jaso, sintomek interferentzia sortzen ote duten aztertu,
|
beste
nahasteen areagotzea ez dela hauteman eta modu prospektiboan eta bihilabetez baieztatu diagnostikoa. Irizpide hauek jasotzen dituen tresna, aldiz, ezikerketaren eremuan, ez ekonomikoki ere, ez da bideragarria.
|
|
|
“Hezkuntzako esku hartzea arrisku haurrarekin egin behar da, diagnostikoa berretsi arte itxaron gabe” Jakina, hezkuntzako esku hartzea arriskuko haurrarekin egin behar da, diagnostikoa berretsi arte itxaron gabe. Beren semea mugituagoa, sakabanatuagoa, heldugabea eta hezteko zailagoa dela argi duten gurasoek, beren adineko haurrek, jokabide kontrolean entrenatzen dituen psikologiako edo hezkuntzako profesional baten berehalako laguntza jaso behar dute, eta behar den jarraipena egin, harik eta TDAHa duen haur bat,
|
beste
nahaste bat duen haur bat edo biak diren zehazteko behar den informazioa lortu arte. Diagnostikoa prozesu konplexua da, eta hainbat arlotako profesionalek egin behar dute, hala nola medikuntzak, psikologiak eta hezkuntzak.
|
|
|
Berri ona. Egiazko Portugal ezagutzen hasiko ginela iruditu zitzaigun orduan, herri txikiagoak, euren hizkuntza barra barra
|
besteenekin
nahasi gabe... Utziezinezko geldialdia orduan:
|
|
|
Baina marra hor dago, inoiz baino marrago... eta ni, naizen bezalakoa naiz, zu ez bezalakoa. Gaizki ulertu bat izan da... neure belarriak neuretzat baititut, barkatu hain gordin hitz egitea, ez bainuke
|
beste
nahaste borrasterik nahi. Nik behintzat ez dizut idatziko.
|
|
2010
|
|
|
Arroparen azpian begiratzen du. Batera eta
|
bestera
nahasten ditu gauzak. Jaka hartzen du, haztatu egiten du:
|
|
|
" Heure esku boteretsua luzatuko duk, eta kabalak barreiatuko dituk, hi baihaiz errege dongea, sinesgogorren nonbrekoa, heure Jauna
|
besterekin
nahasten duten horietakoa".
|
|
2011
|
|
|
B. Ezaugarri hauek ez dira bakarrik agertzen eskizofrenia baten buruan, sintoma psikotikoak dituen umore egoeraren nahaste baten buruan edo
|
beste
nahaste psikotiko baten buruan, eta ez dira gaixotasun mediko baten efektu fisiologiko zuzenen ondorio.
|
|
|
B. Bereizgarri hauek ez dira bakarrik agertzen eskizofrenia baten buruan, sintoma psikotikoak dituen umoreegoeraren aldaketa baten buruan edo
|
beste
nahaste psikotiko baten buruan, eta ez zaizkie zor gaixotasun mediko baten ondorio fisiologiko zuzenei.
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea eskizofreniaren eta neurosiaren artean kokatzen denez, ezin da sailkatu neurotikoen edo psikotikoen kategorietan.
|
Beste
nahasteekin erlazionatzen da sarritan: histeriarekin, nortasun anizkoitzarekin, eskizotipiarekin, eta bere taldeko nahasteekin (nartzisista, histrionikoa eta antisoziala).
|
|
|
Beck en arabera, mugako nortasunaren nahastea dutenek ez dute kognizio automatikoen edo uste espezifikoen multzo berezirik,
|
beste
nahasteak dituztenen moduan. Mugako nortasunaren nahastea dutenen usteak eta saiheskarienak, mendekoenak eta obsesibo konpultsiboenak berdinak dira.
|
|
|
Nortasunaren
|
beste
nahasteetan aurkitzen ditugun pentsamendu automatikoen konbinazio bat aurki dezakegu mugako nortasunaren nahastea duenarengan:
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea ugariagoa da elikadura nahasteak edo nahaste depresiboak dituztenen edo substantzia psikoaktiboak kontsumitzen dituztenen artean. Mugako nortasunaren nahastearekin batera
|
beste
nahasteak ere (histrionikoak, antisozialak eta eskizotipikoak) edukitzen ditu pazienteen% 82k.
|
|
|
Nortasun antisozialaren nahastea eta
|
beste
nahasteak.
|
|
|
Haurtzaroko tratu txarrak, gurasoen irudiaren gabezia, abusu sexualak eta abandonua helduaroko nortasun antisozialaren nahastearen aurresale onak dira. Nortasun antisozialaren nahastea dutenek
|
beste
nahasteak dituztenek baino probabilitate gehiago dute haurtzaroan abusu fisikoak jasandakoak izateko (Bernstein, Stein eta Handelsman, 1998). Txikitan abusu fisikoa jasan dutenek portaera erasokorrak, kriminalak eta antisozialak agertzen dituzte sarritan (Pollock, Briere, Schneider, Knop, Mednick eta Goodwin, 1990).
|
|
|
B. Bereizgarri hauek ez dira eskizofrenia baten buruan, sintoma psikotikoak dituen umore egoeraren aldaketa baten buruan edo
|
beste
nahaste psikotiko baten buruan edo garapenaren nahaste jeneralizatu baten buruan bakarrik agertzen.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen CIE (1992) eskuliburuak helduaren nortasunaren eta portaeraren nahasteen multzoan kokatzen ditu nortasunaren nahasteak eta bost taldetan banatzen ditu (ikus 1.1 taula): nortasunaren nahaste espezifikoak, nortasunaren nahaste mistoak eta
|
beste
nahasteak, garuneko lesio edo gaixotasun bati egotz ezin dakizkiokeen nortasunaren eraldaketa iraunkorrak, helduaren nortasunaren eta portaeraren beste nahasteak, eta helduaren nortasunaren eta portaeraren nahaste espezifikatu gabeak. CIE espektro eskizofrenikoarekin batera sailkatzen du nahaste eskizotipikoa eta nortasun nartzisista ere nortasunaren beste nahaste espezifikoen artean (nortasunaren nahaste espezifikoen artean ez) kokatzen du; DSM IV TRak kategoria diagnostiko bereizia eratzen du nahaste nartzisistarentzat.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen CIE (1992) eskuliburuak helduaren nortasunaren eta portaeraren nahasteen multzoan kokatzen ditu nortasunaren nahasteak eta bost taldetan banatzen ditu (ikus 1.1 taula): nortasunaren nahaste espezifikoak, nortasunaren nahaste mistoak eta beste nahasteak, garuneko lesio edo gaixotasun bati egotz ezin dakizkiokeen nortasunaren eraldaketa iraunkorrak, helduaren nortasunaren eta portaeraren
|
beste
nahasteak, eta helduaren nortasunaren eta portaeraren nahaste espezifikatu gabeak. CIE espektro eskizofrenikoarekin batera sailkatzen du nahaste eskizotipikoa eta nortasun nartzisista ere nortasunaren beste nahaste espezifikoen artean (nortasunaren nahaste espezifikoen artean ez) kokatzen du; DSM IV TRak kategoria diagnostiko bereizia eratzen du nahaste nartzisistarentzat.
|
|
|
CIE agertzen diren nortasunaren nahasteen beste atal batzuek ez dute baliokiderik DSM IV TRan; hauek dira baliokiderik ez duten nahaste multzoak: nortasunaren nahaste mistoak eta
|
beste
nahasteak; garuneko lesio edo gaixotasun bati egotz ezin dakizkiokeen nortasunaren eraldaketa iraunkorrak; helduaren nortasunaren eta portaeraren beste nahasteak; helduaren nortasunaren eta portaeraren nahaste espezifikatu gabeak.
|
|
|
CIE agertzen diren nortasunaren nahasteen beste atal batzuek ez dute baliokiderik DSM IV TRan; hauek dira baliokiderik ez duten nahaste multzoak: nortasunaren nahaste mistoak eta beste nahasteak; garuneko lesio edo gaixotasun bati egotz ezin dakizkiokeen nortasunaren eraldaketa iraunkorrak; helduaren nortasunaren eta portaeraren
|
beste
nahasteak; helduaren nortasunaren eta portaeraren nahaste espezifikatu gabeak.
|
|
|
Nortasunaren nahaste mistoak eta
|
beste
nahasteak (F61)
|
|
|
Helduaren nortasunaren eta portaeraren
|
beste
nahasteak (F68)
|
|
|
Tratamendu aproposa jaso nahi bada, ezinbestekoa da nahaste obsesibo konpultsiboarekin batera subjektuak aurkezten dituen
|
beste
nahasteak identifikatzea, eta, baita ere, nahaste obsesibo konpultsiboa antzekotasunak izan ditzaketen beste nahasteetatik bereiztea. Bi lan horiek egiteak diagnostikoaren prozesua luzatzen badu ere, jasoko den diagnostikoa zehatzagoa izatea eta pertsonari eskaintzen zaion tratamendua haren beharretara egokituagoa egotea bermatzen dute.
|
|
|
Tratamendu aproposa jaso nahi bada, ezinbestekoa da nahaste obsesibo konpultsiboarekin batera subjektuak aurkezten dituen beste nahasteak identifikatzea, eta, baita ere, nahaste obsesibo konpultsiboa antzekotasunak izan ditzaketen
|
beste
nahasteetatik bereiztea. Bi lan horiek egiteak diagnostikoaren prozesua luzatzen badu ere, jasoko den diagnostikoa zehatzagoa izatea eta pertsonari eskaintzen zaion tratamendua haren beharretara egokituagoa egotea bermatzen dute.
|
|
|
Kasu horietan, sintoma psikotikoen presentzia azpimarratzeko, nahaste psikotiko baten diagnostiko gehigarria ezartzen zaio subjektuari. Oro har, kontuan izan behar da eskizofrenian edo
|
beste
nahaste psikotikoren batean agertzen diren ideia psikotikoak subjektuarentzat guztiz logikoak izaten direla, hau da, horien egiazkotasunaz ziur sentitzen direla eta gertatzen zaienaren errua besteei edo beren kontroletik kanpo dauden indarrei leporatzen dietela. Obsesioak dituztenak, aldiz, beren pentsamenduaren irrazionaltasunaz jabetu ohi dira, horiei buruzko zalantzak izaten dituzte eta gertatzen zaienaren arduradun sentitzen dira.
|
|
|
Fobia soziala duten pertsonekin lehenbailehen esku hartzea komeni da, horrela, nahastea jasaten duen pertsonaren eta bere ingurunekoen sufrimendua gutxitzeaz gain, nahastearen ibilbidea aldatu baitaiteke: nahasteak eragin dezakeen narriadura gutxitu (harreman sarearen murrizketa, eskola porrota, lanean arrakastarik eza, etab.), jokabide saiheskariek eragindako ezgaitasuna arindu eta nahasteak duen komorbilitatea gutxitu (substantzien gehiegizko kontsumoa, hersturagatiko
|
beste
nahasteak eta depresioa) daiteke.
|
|
|
Zehaztu gabeko nahaste psikotikoaren diagnosia erabili ohi da eskizofrenia
|
beste
nahaste psikotikoetatik (adibidez, nahaste eskizoafektiboa) bereizteko nahikoa informazio ez dagoenean edota, bestela, sintoma psikotikoak substantziaren batek eraginak diren (adibidez, anfetaminak edo kokainak) edo gaixotasunen batek sortuak diren (adibidez, garuneko tumore bat) egiaztatu ezin denean. Zalantza horiek batez ere nahastearen lehen faseetan izaten dira tipikoak, eta nahasteak aurrera egin ahala argitu egin ohi dira.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen CIE (OMS, 1992) nortasun nartzisistaren nahastearen irizpideak Amerikako Psikiatria Elkartearen DSM IV TRko irizpide berak dira, baina CIE ez du nortasun nartzisistaren nahasteen nortasunaren nahasteen artean sailkatzen; «Nortasunaren
|
beste
nahaste espezifikoak» taldean
|
|
|
Mendetasun eta independentzia osoaren arteko bitarteko egoerarik ez dute ikusten. Besteengandik bereizteari, besteen sostengua galtzeari, besteen aholkurik ez izateari beldurra diote, eta beren identitatea
|
besteenekin
nahasten dute. Erraz konbentzitzekoak dira, besteengan konfiantza dutelako, beren buruan konfiantza gutxi dutelako edo eraginkortasun gutxi aitortzen diotelako beren buruari.
|
|
|
Mendeko nortasunaren nahastea dutenek
|
beste
nahasteak dituztenek baino esanguratsuki gehiagotan agertzen dituzte depresio nagusia, nahaste bipolarra, distimia, izuikara nahastea, fobia soziala, barne herstura bereizi gabea, ziklotimia, agorafobia eta toxikomaniak (Alnaes eta Torgersen, 1988; Sanz eta Avia, 1994; Loranger, 1996; Reich, 1996). Mendeko nortasunaren nahastea dutenek depresioa jasateko joera dute, harremanetan gatazkak agertzen direnean edo harremanak haustean.
|
|
|
Mendeko nortasunaren nahastea dutenek nortasunaren
|
beste
nahasteak dituztenek baino gehiagotan agertzen dituzte mugako nahastea, nahaste histrionikoa eta nahaste konpultsiboa (Reich, 1996).
|
|
|
Nortasunaren nahaste mota ugari daude, eta sarritan ez da batere erraza nahaste horiek bereiztea. Gainera, badira nortasunaren nahasteen eta patologiako
|
beste
nahasteen artean antzeko bereizgarriak dituztenak. Ondorioz, nortasunaren nahasteen diagnostiko egokiak kezka handia sortzen du osasun mentalaz arduratzen diren profesionalengan.
|
|
|
Haurtzaroko tratu txarrak, gurasoen irudiaren gabezia, abusu sexualak eta abandonua helduaroko nortasun antisozialaren nahastearen aurresale onak dira. Nortasun antisozialaren nahastea dutenek
|
beste
nahasteak dituztenek baino probabilitate gehiago dute haurtzaroan abusu fisikoak jasandakoak izateko (Bernstein, Stein eta Handelsman, 1998). Txikitan abusu fisikoa jasan dutenek portaera erasokorrak, kriminalak eta antisozialak agertzen dituzte sarritan (Pollock, Briere, Schneider, Knop, Mednick eta Goodwin, 1990).
|
|
|
6.1 Nortasun antisozialaren nahastea eta
|
beste
nahasteak
|
|
|
Oro har, APLV iragankorra da eta tolerantzia adinarekin garatzen da. Ez dira nahastu behar APLV eta laktosarekiko intolerantzia, haurtzaroa ez den
|
beste
nahaste bat, batez ere beherako kronikoa ezaugarri duena. Moluskuak eta produktu eratorriak, krustazeoekin batera, elikagai alergien talde garrantzitsu bat dira (Espainian helduen alergia kasuen %8 itsaskiek sortzen dituztela kalkulatzen da).
|
|
|
Kolore bizietako pinturak egiten dituzte. Animaliak eta hegaztiak agertzen dira gehienetan, batzuk eta
|
besteak
nahastean sarritan: jaguarrak edo sugeak hegoakaz, esate baterako.
|
|
2012
|
|
|
«Larrienak dira, eta artatzeko zailenak ere bai. Izan ere,
|
besteekin
nahasten dira, batez ere histerikoekin». Beste psikologo eta psikoanalista batzuek uste dutenarekin ez dago ados Puertas:
|
|
|
OHEZeko metodoak hainbat eratara sailka daitezke, nagusitzen den irizpidearen arabera. Baina, ez dago beti garbi metodo bat zein taldetan sartu; are gehiago, hezkuntza ekintza indartzeko, metodo batzuk
|
besteekin
nahasteko joera dagoela kontuan hartzen badugu. Metodoak sailkatzeko, zenbait irizpide har ditzakegu; besteak beste:
|
|
|
Aurrean duzuen artikulua bi helburu nagusirekin egina izan da: batetik, Lehen Hezkuntzako irakasleei edota haur depresioaren gaian interesa duen edonori nahaste horri buruzko informazio orokorra luzatzea (hala nola depresioaren ezaugarriak eta maiztasuna, depresio motak,
|
beste
nahasteetatik bereizteko irizpideak, zergatiak eta esku hartze medikoa eta psikologikoa jorratzen dira), eta, bestetik, Lehen Hezkuntzako etapan ikasleek aurkez ditzaketen depresio sintomei aurre egiteko irakasleentzat baliagarriak izan daitezkeen proposamenak egitea. Bi asmo horiek beteko direlakoan, irakurketarekin jarraitzera animatzen zaituztegu.
|
|
|
Haur bat depresioa pairatzen ari dela egiaztatzeko, ezinbestekoa gertatzen da diagnostiko diferentzialaren prozesuari ekitea. Atal honetan aztertuko da nola bereiz daitekeen depresioaren nahastea antzekotasunak izan ditzaketen
|
beste
nahaste edo fenomeno batzuetatik; aipatuko diren nahaste eta fenomenoak izango dira Arreta Gabezia Hiperaktibitatearekin Nahastea (AGHN), herabetasuna, Banantzeagatiko Antsietate Nahastea (BAN), normalak diren dolu erreakzioak eta arruntak diren tristura epealdiak. Depresioaren diagnostiko diferentzialari buruzko informazioan sakondu nahi izanez gero, irakurleak DSM IV TRan (APA, 2002) dagokion atala irakur dezake.
|
|
|
Eguberri aurreko egunetan Van Thiegelek asko edan zuen, eta ez zuen bere burua, ohi bezala, bi edo lau zatitan banatua sentitu, baizik eta askoz gehiagotan, batzuetan zortzitan eta beste batzuetan hamaseitan, bata
|
bestearekin
nahasten zitzaizkiola bere amaren irudia, Christinerena, Lalande Biranena, Chrysostomerena, Donatienena, Livorena eta beste hainbat ezagunena, eta haiekin batera pentsamendu asko, hala bere egoera ekonomikoari buruzkoak nola bere bizitza sentimentala edota sexuala aintzat hartzen zutenak; baita, azkenik, ez irudi eta ez pentsamendu izatera iristen ez ziren izpiak ere, zehaztasuna hartu baino lehe...
|
|
|
Ehizan zebilen bitartean deskantsua aurkitu zuen Van Thiegelek, eginkizunak eskatzen zuen arretagatik eta gauetan, neka neka eginda, ondo lo egiten zuelako. Baina pasa ziren bi egun eta, nahiz edan gabe egon, mozkor mozkor eginda egoten zenean bezala hasi zitzaion zatitzen burua, bata
|
bestearekin
nahasten zitzaizkiola Chrysostomeren irudia, Lalande Biranena, Donatienena, Livorena, Christinerena eta iraganeko beste jende askorena. Beldurra hartu zuen ez ote zitzaizkion denak jiraka hasiko erruleta gurpila baten eran, baina segituan irudi bat gailendu zitzaien gainerako guztiei, bere buru osoa betez.
|
|
2014
|
|
|
F irizpidea: nahastea ez du hobeto azaltzen barne hersturako nahaste orokortu batek, nahaste obsesibo konpultsiboak, hersturako nahasteak, depresio nagusiko pasarte batek, banatzeagatiko hersturak edo
|
beste
nahaste somatomorfo batek.
|
|
|
Zehaztu gabeko nahaste psikotikoaren diagnosia erabili ohi da, eskizofrenia
|
beste
nahaste psikotikoetatik (adibidez, nahaste eskizoafektiboa) bereizteko behar beste informazio ez dagoenean edo, bestela, sintoma psikotikoak substantziaren batek eraginak diren (adibidez, anfetaminak edo kokainak) edo gaixotasunen batek sortuak diren (adibidez, garuneko tumore bat) egiaztatu ezin denean. Zalantza horiek batez ere nahastearen lehen faseetan izaten dira tipikoak, eta nahasteak aurrera egin ahala argitu egin ohi dira.
|
|
|
Droga eta botiken kontsumoaren ondorio ere izan daiteke barne herstura, edo nortasunaren bereizgarri gisa ager liteke. Barne herstura, beraz, izan daiteke lehen arazoa (primarioa) edo
|
beste
nahaste baten ondorioa (sekundarioa). Nahaste primarioan barne herstura bera da koadro klinikoan nagusi den nahastea, barne herstura hori sortuko duen beste patologiarik gabe.
|
|
|
Nahaste primarioan barne herstura bera da koadro klinikoan nagusi den nahastea, barne herstura hori sortuko duen beste patologiarik gabe. Barne herstura sekundarioa
|
beste
nahaste baten eraginez sortzen dena da, esate baterako, droga baten kontsumoaren eraginez sortzen dena.
|
|
|
Barne herstura orokortua eta izu ikarako erasoak dituztenek sarritan nahaste obsesibo konpultsiboa garatzen dute azkenean. Barne hersturako
|
beste
nahasteek kanpoko objektu eta egoerek eragindako arriskuari erantzuten diote; aldiz, nahaste obsesibo konpultsiboak barneko irudi, pentsamendu eta bulkadek eragindako arriskuari erantzuten dio.
|
|
|
depresioa, substantzien abusua, eskizofrenia, mugako nortasunaren nahastea. Alde horretatik, depresioa edo
|
beste
nahaste horiek tratatzeak eragin onuragarria izango du suizidioan (Linehan, 1997).
|
|
|
E irizpidea: nahastea ez du hobeto azaltzen beste nahaste mental baten eraginak (adibidez,
|
beste
nahaste somatomorfo bat, disfuntzio sexualak, aldarte egoerako nahasteak, loaren nahasteak edo nahaste psikotikoak).
|
|
|
DSM lau irizpide aipatzen dira norberarengan gertatzen den nahaste faktizioa diagnostikatzeko: 1) zeinu eta sintoma fisiko eta psikologikoak faltsutzen dira; 2) norbera gaixo moduan aurkezten da besteen aurrean; 3) portaera nabarmena da, ageriko irabazirik ez dagoen arren; 4) portaera hau ez du
|
beste
nahaste batek hobeto azaltzen. Bestearengan gertatzen den nahaste faktizioa diagnostikatzeko antzeko sintomak agertzen dira, baina beste pertsona bat aurkezten da gaixo moduan.
|
|
|
DSM IVko diagnostikorako kategoria nagusiak: 1 Haurtzaroan eta nerabezaroan diagnostikaturiko nahasteak2 Eldarnioa, dementzia, nahasteamnesikoak eta
|
beste
nahaste kognitibobatzuk3 Nahaste mentalak, nahaste mediko orokorbatek sortuak, beste ataletan ez sailkatuak4 Substantziekin loturiko nahasteak5 Eskizofrenia eta beste nahaste psikotikobatzuk6 Aldarte nahasteak7 Barne hersturako nahasteak8 Nahaste somatomorfoak9 Nahaste faktizioak10 Disoziazio nahasteak11 Nahaste sexualak eta genero identitatearen nahasteak12 Elikadura nahasteak13 Loaren nahasteak...
|
|
|
DSM IVko diagnostikorako kategoria nagusiak: 1 Haurtzaroan eta nerabezaroan diagnostikaturiko nahasteak2 Eldarnioa, dementzia, nahasteamnesikoak eta beste nahaste kognitibobatzuk3 Nahaste mentalak, nahaste mediko orokorbatek sortuak, beste ataletan ez sailkatuak4 Substantziekin loturiko nahasteak5 Eskizofrenia eta
|
beste
nahaste psikotikobatzuk6 Aldarte nahasteak7 Barne hersturako nahasteak8 Nahaste somatomorfoak9 Nahaste faktizioak10 Disoziazio nahasteak11 Nahaste sexualak eta genero identitatearen nahasteak12 Elikadura nahasteak13 Loaren nahasteak14 Bulkaden kontrolaren nahasteak15 Moldaera nahasteak16 Nortasun nahasteak17 Arreta klinikoa behar duten beste asaldubatzuk
|
|
|
DSM IV plazaratu zenetik DSM atera denera bitartean aurrerapen handiak egin dira neurozientzia kognitiboetan, garunaren irudietan, epidemiologian edo genetikan. Ikuspegi kategoriko hertsia gainditu egin da, nahaste bateko sintomak
|
beste
nahaste batzuetan ere agertzen direla ikusi da, nahaste kategorikoen arteko mugak aldakorrak eta iragazkorrak direla ikusi da, eta dimentsiozko ikuspegiaren abantailak ikusi dira. DSM nahaste batzuek muga zedarrituak dituzte, baina nahaste asko kokatzen dira sintomak, genetika, jatorri neuronal eta arrisku faktoreak partekatzen dituzten espektro batean.
|
|
|
Eskizofreniaren espektroa eta
|
beste
nahaste psikotiko batzuk
|
|
|
Sintoma nagusia umore egoeraren jaitsiera eragiten duen sindrome klinikoa da, eta elkarrekin erlazioa duten sintoma multzo batek (tristura, insomnioa, pisu galera) osatzen du. Depresio sekundarioa
|
beste
nahaste batetik dator edo harekin elkarturik ageri da, eta beste nahaste edo gaixotasun baten (eskizofrenia, nahaste obsesiboa, minbizia, Parkinsonen gaixotasuna) sintoma klinikoa da. Depresioa sor dezaketen asaldura psikikoak hauek dira:
|
|
|
Sintoma nagusia umore egoeraren jaitsiera eragiten duen sindrome klinikoa da, eta elkarrekin erlazioa duten sintoma multzo batek (tristura, insomnioa, pisu galera) osatzen du. Depresio sekundarioa beste nahaste batetik dator edo harekin elkarturik ageri da, eta
|
beste
nahaste edo gaixotasun baten (eskizofrenia, nahaste obsesiboa, minbizia, Parkinsonen gaixotasuna) sintoma klinikoa da. Depresioa sor dezaketen asaldura psikikoak hauek dira:
|
|
|
Kasu batzuetan bi nahaste baino gehiago ditu pertsonak; adibidez, substantzien mendetasuna eta bi nahaste psikiatriko (I. ardatzeko nahaste bat eta II. ardatzeko
|
beste
nahaste bat). Kasu horretan, nahaste bikoitzaz hitz egin ordez, komorbilitateaz hitz egiten da.
|
|
|
DSM ez da agertzen nahaste psikotiko partekatua (Folie à Deux), baina agertzen dira DSMIVn agertzen ez diren beste nahaste batzuk: beste nahaste mental batekin lotutako katatonia, beste baldintza mediko batekin lotutako katatonia nahastea, katatonia espezifikatu gabea, beste eskizofrenia espektro espezifikatu bat eta
|
beste
nahaste psikotiko bat, espezifikatu gabeko eskizofrenia espektroa eta beste nahaste psikotiko bat.
|
|
|
DSM ez da agertzen nahaste psikotiko partekatua (Folie à Deux), baina agertzen dira DSMIVn agertzen ez diren beste nahaste batzuk: beste nahaste mental batekin lotutako katatonia, beste baldintza mediko batekin lotutako katatonia nahastea, katatonia espezifikatu gabea, beste eskizofrenia espektro espezifikatu bat eta beste nahaste psikotiko bat, espezifikatu gabeko eskizofrenia espektroa eta
|
beste
nahaste psikotiko bat.
|
|
|
Eskizofrenia eta
|
beste
nahaste psikotiko batzuk
|
|
|
Eskizofrenia espektroko nahasteak eta
|
beste
nahaste psikotiko batzuk
|
|
|
...EskizofreniaNahaste eskizofreniformeaNahaste eskizoafektiboaEldarniozko nahasteaNahaste psikotiko laburraSubstantziek/ Sendagaiek eragindako nahaste psikotikoaBeste baldintza mediko batzuek eragindako nahaste psikotikoaBeste nahaste mental batekin lotutako katatoniaBeste baldintza mediko batekin lotutako katatonia nahasteaKatatonia espezifikatu gabeaBeste eskizofrenia espektro espezifikatu bat eta
|
beste
nahaste psikotiko batEspezifikatu gabeko eskizofrenia espektroa eta beste nahaste psikotiko bat
|
|
|
...hasteaNahaste psikotiko laburraSubstantziek/ Sendagaiek eragindako nahaste psikotikoaBeste baldintza mediko batzuek eragindako nahaste psikotikoaBeste nahaste mental batekin lotutako katatoniaBeste baldintza mediko batekin lotutako katatonia nahasteaKatatonia espezifikatu gabeaBeste eskizofrenia espektro espezifikatu bat eta beste nahaste psikotiko batEspezifikatu gabeko eskizofrenia espektroa eta
|
beste
nahaste psikotiko bat
|
|
|
Kontsultaren arrazoia ez da trikotilomania izaten, depresioa edo
|
beste
nahaste bat baizik. Trikotilomaniak komorbilitate tasa altuak ditu depresioarekin, nahaste obsesibo konpultsiboarekin, arreta gabezia eta hiperaktibitatearen nahastearekin, barne hersturarekin eta substantzien abusuarekin.
|
|
|
Gau izualdiak, enuresia eta sonanbulismoa ere sarritan gertatzen dira elkarrekin. Sonanbulismoarekin elkarturiko
|
beste
nahaste bat gauez elikatzearen sindromea da: lotan dagoela gauez jaiki, jan eta lotan jarraitzen du.
|
|
|
C. Kognizio mailako
|
beste
nahasteren bat ere agertzen du: oroimen gabezia, desorientazioa, hizkuntza, ikusmen eta espazio arloko trebetasuna edo hautematea.
|
|
|
Portaera hau ez du
|
beste
nahaste batek hobeto azaltzen.
|
|
|
Koloreak nahasteko erabiltzen dugun moduaren arabera, kolore bat edo beste hauteman daiteke. Argiak, pigmentuak eta margoak nahas daitezke, eta, emaitza desberdina da bata edo
|
bestea
nahasten den.
|
|
|
Prussia edo Beaverton edo eman dizkizudan
|
besteak
nahasten dituen ezer al dago?
|
|
2015
|
|
|
" Leporatzen digute elitismoa egiten dugula eta ez dugula heterogeneotasuna kontuan hartzen". Erreformarekin, erabaki dute ez zirela gehiago ikasle elebidun guziak klase berean ezartzen eta
|
besteekin
nahasi zirela. Oraino hizkuntza aski menperatzen ez duten ikasleentzat izan ditzakeen ondorioekin.
|
|
|
Autoa bahitu eusten egun horretan edo hurrengoan; manifestazino itzela egin eben abadeak nire alde Andra Mariko eleizpean. Hori dala ta,
|
beste
nahaste bat be etorri zan. Gurutzi Arregi, manifestazino hori dala ta, parrokoak kendu egin eban Acción Católica ko presidente izatetik.
|
|
|
Inurritegia ematen zuen kaleak. Jende oldea birikak bete aire ari zen aldarrika, eta, oihuak bata
|
bestearekin
nahasten zirenean, ia ezinezkoa zen marmar endredatu bat ez zen beste ezer aditzea. Hala ere, amak agindu moduan, begiak eta belarriak zabal zabalik zihoan ahizpa, aitaren eskuari helduta, jende artean sigi saga, norabide jakinik gabe.
|
|
|
Batxilergoko lehenengo urte hartako irakasleak gogoratu nahi ditudanean, laino uher batean difuminatuta ageri zaizkit ia denak, batzuk
|
besteekin
nahasian, bakoitzaren nortasunaren soslaia nabarmentzeko aski indarrik gabe. Grisa da gainera Eskolapioetako nire hasierako magma horren kolorea:
|
|
|
“Baxenabarre Lapurdi eta Zuberoari lotua dago, baina Baxenabarrek berezko nortasuna du.
|
Besteekin
nahastean tokian tokiko nortasuna galtzen da. Lurralde bakoitzak badu bere izaera eta merezi du nork berea atxikitzea”, diote hiruek.
|
|
|
Kaixo! Bai, oso gogoko du
|
besteak
nahastea.
|
|
2016
|
|
|
...baten kontra joateko, 4 agoten hitza bederen behar zen; Ez zuten kargu ofizialik izaten ahal, 1690 arte ez ziren apez izaten ahal; Ez zuten herriko jauntzi tradizionala jaunzten ahal; Ez zuten armarik erabiltzen ahal, makil ferraturik ere ez; Debekatua zuten beste herritarrekin plazan dantzatzea, baita ezkontzea, beren artean baizik ez ziren esposatzen ahal 17 mende amaiera arte; Elizetan ez ziren
|
besteekin
nahasi behar, sartzea, urbenedikatua eta otoitz-lekua bereziak zituzten. Gizonak ez ziren galerietara igotzen ahal.
|
|
2017
|
|
|
Aldaerak era batera eta
|
bestera
nahasiz, mota askotako sagardoak egin dituzte, eta hilerriko katakunbetan ontzen jarri. Bertan auzolanean egiten diren ekimen ugarietan ederki baliatuko dituztelakoan...
|
|
|
Ordea, ez da, ez, handik segitzen gaiztoago dela euskara. Aitzitik, badirudi ezen beste hizkuntza eta lengoaia arrunt guztiak bata
|
bestearekin
nahasiak direla, baina euskara bere lehenbiziko hastean eta garbitasunean dagoela.
|
|
|
Ohikoa da kontsonante herskariak (p, t, k, b, d, g) bata
|
bestearekin
nahastea. Hauxe daukagu mendebaleko euskaran edo, behintzat, alderdi horretako hizkera batzuetan:
|
|
|
Baina badira oso era ezberdinean jokatzen duten eta
|
besteekin
nahasten ez diren bi kromosoma. Bata, zelularen organulu batean kokatua dagoen harizpi zirkular txikia da, mitokondria, soilik amak alabari heredatzen diona, nahiz eta gizonek ere eduki.
|
|
2018
|
|
|
Oilasko ekologikoa baserriko oilaskoa da beti, baina ez alderantziz. Garrantzitsua da bereizketa hori egitea, batzuk
|
besteekin
nahasten baitira. Oilasko bat ekologikoa izan dadin, ez da nahikoa aske haztea; beste alderdi batzuk ere zaindu behar dira.
|