|
2000
|
|
|
Noizbait ere furgonetatzen Danen hi  tzetan hasi garenean, gehienok lo geratu gara. Ni, behinik behin, maniobra zakar batean esnatu naiz, furgonetako isiltasunean Dan gidaria Idoia kopilotua
|
beste
nafarra elkarrizketatzen ari zela. Imajina nezakeen bezala, luze gabe euskal afera ekarri du hizpidera eta Idoiak, abilezia handiz (ezagun du bera ere aspertua dagoela gai bakarraz min  tzatu beharraz), niri barregarria egin zaidan txantxa bat kontatuz moztu nahi izan du:
|
|
2004
|
|
|
Baztanen mugak oso zabalak dira, iparraldean Lapurdirekin (Sara, Ainhoa, Ezpeleta...), ekialdean Nafarroa Beherearekin (Urepele, Aldude, Baigorri...), hegoaldean
|
beste
nafar eskualde batzuekin (Erro eta Ultzama haranarekin) eta mendebaldean beste batzuekin (Etxalar, Bertizarana eta Malerrekarekin). Baztango iparraldean, berezitasun bat dago, Frantzia eta Baztango alde txiki baten artean, Urdazubi eta Zugarramurdi herri nafarrak daude eta bi herri hauek Baztanetik independenteak izan arren, haranarekin harreman handiak izaten dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Abd ar Rahaman III. kalifa ospetsua Nafarroako lurreetan sartu zen 924 urtean. Azkoien, Tafalla, Zangoza eta
|
beste
nafar herri batzuk suntsitu zituen. Antso Garzes I. Iruñeko erregeak aurre egin zion Abd ar Rahman i Zangozako inguruetan.
|
|
2007
|
|
|
Gure aitona ondoko herri batekoa zen. Gerra garaiak hona ekarri zuen gaztetan,
|
beste
nafar askorekin batera. –Besaulkian aurrera egin zuen?:
|
|
2008
|
|
|
Mexikar Iraultzaren garaian, 1913an, Iriartek ogiarekin zerikusia zuen hirugarren negozio bide bat ireki zuen, legamiarena. Levadura Comprimida Leviatan elkartea sortu zuen,
|
beste
nafar batzuek lagunduta. Tankera horretako Mexikoko lehen enpresa izan zen, ordura arte ogia egiteko legamia ez baitzen herrialde osoan egiten eta Iraultza bitartean, Estatu Batuetatik ekarri behar izaten zuten produktu hori.
|
|
|
|
Beste
nafar bat, Aingeru Epaltza (Rock n Roll, 2008; Lur Zabaletan, 1994), idazlearen kondizioaz aritu zen: –Ni idazlea izateaz gain aita, semea eta senarra ere banaiz?.
|
|
2009
|
|
|
1674an, Juan de Gamio baztandarrak korrejidore baten aurkako salaketa aurkeztu zuen Limako Auzitegian korrejidore horrek Miguel de Elizamendi Gartzaingo semearen jaraunspenaz jabetu nahi zuelako, Elizamendiren ama Nafarroan bizi izan arren. Eta hori frogatzeko bertan zeuden
|
beste
nafarren testigantzan oinarrituko zen, bada, horrela, lo hauían de jurar los paysanos?.
|
|
|
Juan de Aresorena Etxarrikoaz (Larraun), Nafarroan ezkondua dagoenaz eta Bogotako Santa Fe hirian ondasunekin bizi denaz, ordea, bai badakiela. Bi gutun horiek, jakina,
|
beste
nafar batek eramanen ditu erresuma zaharreraino eta arduraduna izango da Pedro de Echeverria Eugiko hidalgoa.
|
|
|
kontzeptua garai hartan ulertzen zen bezala), gure kasuan Madrilgo nafarren San Fermin izeneko kongregazioa. Izan ere, 1685ean Madrilen bizi ziren nafar batzuek, kongregazioaren sortzaileek hain zuzen, Ameriketan zeuden
|
beste
nafar batzuei eta ez edonori, jakina, erakunde berrirako babesa eskatu zieten, hain zuzen, a los que se hallaban ocupados en el serbicio de SM?. Hamar urte pasatu ondoren, berriro Madrilgoek Amerika osoan zehar barreiaturik zeudenei limosna eskatzeko ahalordea egin zuten.
|
|
2010
|
|
|
Ez zekiat zein etxetakoa; ezkondua, beraz, haserrea izan zenean 51 urte zitian. Zirujau hau Josef Irigoien zelako batekin lau urtez ikasten egon ondoren, Balentziara joan huan hango ikastetxera, tituloa ateratzera,
|
beste
nafar asko bezala. Balentzian, 1754, 55 eta 56an titulua atera eta Juan Bautista Oliver delako batekin bi urte egin zitian.
|
|
2011
|
|
|
Alde batetik, Euskal Autonomia Erkidegoa dugu.
|
Bestetik
Nafar Foru Erkidegoa. Eta, hirugarrenik, Bidasoaz iparralderako Euskal Herria, Pirinio Atlantikoen administrazio barrutiaren baitan.
|
|
|
Istorioa ez da hola amaitzen. Beste sanfermin batzuetan
|
beste
nafar euskaltzale batekin egin nuen topo, Jose Maria Jimeno Juriorekin. Hartan, Donibane auzoko karrika batean, sanferminetako giroa heltzen ez den toki batean.
|
|
2012
|
|
|
Egitasmoaren argitalpenari buruzko zabalkundea debekatu egin zen. Baina proiektu horretan,
|
beste
nafar batzuen iritzirik nabarmendu daiteke. Nafarroako Gorteetako legelari nagusia zen heinean, berebiziko garrantzia zuen.
|
|
|
1270ko Aroan, eta harekin batera
|
beste
nafar asko ere ehortzirik gelditu zirela fedegabeak bizi diren desertuko hareen azpian. Baina haietako bakar batek ikusi ez zuenez bere begiez Lope heriotzaren unean, Oriak nahiago izan zion esperantzari eutsi, eta uste zuen noizbait ere itzuliko zela senarra, eta, erregearen banderari jarraikiz alde egin baino lehen egiten zuen bezala, berriz ere Irunberriko ferietara eramanen zuela bere zaldiaren ipurgainean.
|
|
2015
|
|
|
Baina orain ez digute axola kasu horren zehaztasunek, beste honek baizik: Karrantza nafarra zen, beaumontar leinu bateko kidea, eta bere defendatzaile gisa
|
beste
nafar bat izendatzeko eskatu zuen, Martin Azpilkueta, agaramontar leinu bateko kide nabarmenki ezaguna. Bi nafar, bakoitza bando batekoa, biak egundoko karrera distiratsuak eginak, baina diferentzia nabarmen batekin:
|
|
|
Kongresu hartan, herritarren artean aurrezkia sustatzeko beharraz hitz egin zuen Alejo Eleta Iruñeko Katedraleko kalonjeak eta Elizbarrutiko Gizarteko Ekintzako zuzendariak. Nazionalista ez bazen ere, Eletak naturaltasunez identifikatzen zuen Nafarroa Euskal Herriarekin edo Baskoniarekin, garaiko
|
beste
nafar askok bezala, izan eskuineko edo ezkerreko. Bere hitzaldiaren amaieran, beste ondorioen artean, lau lurraldeen arteko finantza harremanak lotzeko beharra defenditu zuen Eletak:
|
|
2016
|
|
|
Guziarekin ere egokitu agintariek erakutsi duten ezohiko ekintza hori ez dugu nahi adina asegarri izan, alderantzizko jarrera hagitzez usuago pairatu beharrekoa duguna baita, bortitz eta gorrotagarriagoa dena bestenaz. Geure aldetik ez dugupatriaeprocerorum zurikeria labainen salaketa egiteko inongo asmo zekenik, ez eta hurrik eman ere, egia esatea zilegi izan arren; eta halako batean virus vasconicus arraro batek jota berriz ere
|
beste
nafar batek izkiriatutakoaren edizioa karrikaratzeko desira albora ezina agertuko balute, eta asmoa hutsean ez geratzeko, gure ahantzarazitako beste bat bertaratu nahiko genuke, Jose Antonio Mikelestorena hots. Naski hain lausengatua izan den Gran Enciclopedia Navarra delakoan gure abade lesakarrak ez duela sarrerarik izan, ez eta aipamenik jaso ere, eta erratu samar lebilke haren bilatzera bertara lihoakeena.
|
|
2017
|
|
|
Xabier Minaren internazionalismoaz hitz egitean, inork gutxik aipatzen du Minarekin batera joan ziren
|
beste
nafar batzuen jokaera eta eragina. Minaren ondoan hainbat nafar egon ziren, eta horrek erakusten du Mexiko askatzeko espedizioa ez zela izan bakarrik Minaren proiektu bat, baizik eta hainbat nafarrena ere bai.
|
|
|
Frantsesak Nafarroan sartu aurretik, batzuk, Burutxuri bezala, bidelapur ezagunak ziren, eta frantsesak Nafarroan sartzeak ez zien aldaketa nabarmenik ekarri: burua lehengo lepotik izanik, egiten zekitena egiten jarraitu zuten, batzuetan Bonaparteren soldaduen kontra eta
|
besteetan
nafarren kontra. Gaizkilearen eta heroiaren arteko muga beti ez zegoen garbi; baina frantsesek salbuespenik gabe gaizkiletzat brigand tzathartzen zituzten denak.
|
|
2018
|
|
|
Nik ezagutu edo noizbait entzun ditudanak. Bidadorrek
|
beste
nafar idazle asko erreskatatu zizkigun, gorago ikusi dugun bezala. Txema Larreak eta Periko Diez de Ultzurrunek ere bai.
|
|
|
Juntako kapilaua da.Lesakako botikaria, ikustera joan behar duzuna, haien ahaidea da. Horra
|
beste
nafar fidel bat! Oro galdu du.
|
|
2019
|
|
|
Aitzindaria, nafarra, eta emakumea. Ideiak lotze hutsagatik,
|
beste
nafar, emakume eta aitzindari batengana egin du salto: Mirentxu Loyarte.
|
|
|
Nafarroa garaian, Nafarroa Beherean eta Zuberoan ezagutzen dute gehiago Beronako santu Pedro hau. Hangoa lehengo atsotitza, eta baita
|
beste
nafarren hau ere: San Pedro egunean saguen pixarekin ere ezta busti bear.
|
|
2021
|
|
|
Berrietan nabarmendu zuten 43 udal, zonalde ez euskaldunetik mistora pasatuko zirela.
|
Bestetik
nafar banderaren aldeko manifestazioa bihurtu zen hizpide. UPN zen Ultzamako biogas plantako gastu eta diru emateei buruzko ikerketaren kontrako alderdi politiko bakarra.
|
|
|
Diotenez, Iratxe Sorzabal zen adar politikoaren arduraduna, eta momentu batetik aurrera Dabid Plaren laguntza ukan zuen; Xarlas Zobaran izan zen aupatua adar militarraren buruzagitzara, Izaskun Lesakarekin; eta
|
beste
nafar bat, Mikel Oroz, logistikara, Ameriketatik heldu azken zaharrekin.
|
|
2022
|
|
|
Nafarrak, Gerra Zibilaren ondoren Buenos Airesetik, Vatikanoarekin justizia historikoa egitea erabakitzen du. Han egonda Oteizak Caparrosoko
|
beste
nafar batekin konektatzen du, Pablo de Radarekin, Plus Ultra (1927) espedizio aeronautiko transatlantikoko mekaniko heroikoarekin alegia, Vatikanoa bonbardatzeko prest, haren ondorioak ondorio. Argi dago bai bata bai bestea beste Amaiur bat direla.
|
|
|
Parise aldean, inor ez da ohartzen musulman saldo bat badela Nafarroako armadan:
|
beste
nafarrak bezalakoak dira, ber gisako jauntzitan eta ber gorputz itxurarekin. Prefosta, ber etorkia dute!
|
|
2023
|
|
|
2017an, Iker Madoz nafarrak Gasherbrum IVko (7.925) hego pilarean bide bat zabaltzeko egitasmoarekin lortu zuen beka. 2019an,
|
beste
nafar batek eskuratu zuen, Ander Zabalzak, Artikotik hurbileko hormetan zenbait bide berri zabaltzeko asmoarekin. Eta 2021ean, Maialen Rojo Eiguren gasteiztarrak jaso zuen beka, Alpeetan esploratzen proiektuarekin.
|
|
|
Horixe da Nafarroaren drama: nafar batzuek erabat arrotz ikusten dute
|
beste
nafar batzuen hizkuntza. Zer pentsaturik eta zer zuzendurik eman liguke horrek euskara maite dugunoi.
|
|
|
Frantsesak Nafarroan sartu aurretik, batzuk, Burutxuri bezala, bidelapur ezagunak ziren, eta frantsesen etorrerak ez zien aldaketanabarmenik ekarri: burua lehengo lepotik izanik, egiten zekitena egiten jarraituzuten, batzuetan Bonaparteren soldaduen kontra eta
|
besteetan
nafarren kontra. Gaizkilearen eta heroiaren arteko muga beti ez zegoen garbi:
|